Ik zit in mijn boeken, ik zit in mijn  geschriften, ik leef in een onwezenlijke wereld. Ik heb weinig te doen met wat er gebeurt rondom mij. De luchten blijven gesloten, het licht is van een toonloosheid, ik adem wel maar daar blijft het bij. Zelden ben ik zo neerslachtig geweest als vandaag. Hoe het komt weet ik niet - of weet ik wel - het is een gevoel dat zich al een tijd aan het vormen is en dat me nu overvalt en de bovenhand krijgt.

Er zijn nog van die dagen geweest, ik vind die terug als ik ga wandelen in wat ik vroeger schreef. Vandaag ligt het allemaal dieper, schijnt er iet geblokkeerd..

Wat ik achterlaat is een beeld van een gevecht met mezelf, een soort aderlating van wat er omgaat in mij en terug te brengen is tot niets, tot een leegte, een grote armoede: où sont les neiges d’antan? Waar mijn vreugdes, waar mijn openbloeien, waar mijn dagen in de bergen, waar mijn dagen aan zee, waar is dit alles gebleven?

En dan waarover schrijf ik nog, welke ‘collage’ is er nog die me wakker houden kan nu ik aan het inslapen ben, nu ik aarzel om verder te gaan, te spreken, te schrijven, te bewegen?

Ik ben zoals elke morgen vroeg opgestaan, vandaag te vroeg. Ik voel dat ik beter had gewacht tot het oosten - het zuidoosten - kleurde. Ik voelde dat er enkel die dofheid was waaruit niets te halen was, maar alles te verliezen. Ook mezelf te verliezen, het ergste wat er zijn kan.

Er is een licht gefluit in mijn oor, moeder zegde me dat het iemand was die aan jou dacht. Het kan dat er zijn die wakker worden/liggen en denken aan wat ik zou kunnen geschreven hebben op een plaats in de ether, een toch wel wondere plaats die je zo maar kunt gaan halen, of laten waar ze is. Er zijn zovele plaatsen waar je de dag van vandaag heen kunt gaan als je maar zoekt. Rijkere, weelderige dan die van mij, een plaats die je zo maar, zonder meer, kunt laten, zo veelzeggend is ze niet en of ze nog veelzeggend worden zal weet ik niet als ik voel hoe het thans met mij is gesteld.

Lees me en vergeet me: ‘life is a fool star, een variatie op wat een Amerikaans dichter schreef. Hij zal het ook geweten hebben, hij zal zich gevoeld hebben zoals ik me voel. Ik heb er niets meer aan toe te voegen.

Het is Carl Sandberg die dit schreef maar wellicht in een andere context:

You and a ring of stars

May mention my name

And then forget me,

Love is a fool star.

20-01-2019, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik schuif binnen in de tijd, in de maand, in het jaar, en de tijd schuift binnen in mij. In alle delen van mijn lichaam is hij op een of andere wijze aanwezig. Hij is zelfs begonnen binnen te dringen in mijn geest, wat erger is en moeilijker te bestrijden als ik tevergeefs ga zoeken naar een naam, zoals deze van gisteren, Michel Onfray.

Om verrassingen te voorkomen, stop ik niet als mijn blog geschreven staat, weet ik dat dit maar een tijdelijke verlossing is en dat ik beter doorschrijf als de flow er is van de woorden die aanrollen zoals de golven op het strand.

Hemmingway, wachtte ermee tot de volgende dag, zo wist hij hoe te beginnen. Ik riskeer het niet, ik ga onmiddellijk verder, zelfs al wordt het bloggen-schrijven op deze wijze, een werk ohne Ende.

Ik moet ook, en dit weet ik al heel lang, elk voorval gebruiken om te komen tot mijn, bij benadering, 500 words a day. Zo vond ik in mijn bus een kaart, zoals er zovele worden geschreven en verstuurd rond de jaarwisseling, een eenvoudige collage, à la Anne Bonnet, niet meer dan enkele vlakken kleur, en dan nog kleuren, heel sober gehouden, en dan nog vlakken eerder onhandig gesneden dan met overleg rechtlijnig geknipt. Een werk dat, zo gewild, even goed van een volwassene kon geweest zijn, maar bleek te zijn van een kind nog, George Geers, maar dan, zeer kunstzinnig, en daar gaat het om, ingekleed door de moeder en ingeleid met de woorden:

Always believe in your soul

You’ve got the power to know

You’re indestructible

Always believe in, that you are

Gold (gold)

Of wat een moeder zegt tot haar zoon die Gouden is - die meer is dan goud is. Wat heeft een mens, kunstenaar in de ziel,  die weet als dusdanig onverwoestbaar te zijn, meer nodig, om op te stijgen uit de massa en met het uitbrengen van een o zo simpele collage, haar liefde voor haar zoon - inbegrepen voor haar twee andere kinderen - uit te tekenen, uit te beelden, uit te roepen, te verwoorden met letters die gouden zijn.

Het is maar een witte kaart met een simpele kindercollage, maar het is een immens iets dat me overvalt.

De kaart, nu naast mij spreekt. Zegt me ‘que les petites choses n’ont l’air de rien mais elles donnent la paix[1]. Ze zal er nog een tijdje blijven liggen als kunstwerk dat normaliter zou moeten ingekaderd worden en opgehangen in de beste plaats om ons te herinneren dat kunst een werk is van de ziel en dat de ziel van een kind ons meer kan vertellen dan wat is van de kunst van een volwassene.

De moeder, Leen Persoons beklemtoonde dit op een sprekende wijze, een vingerwijzing, zeker voor mij.

19-01-2019, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Schrijft John Vervoort: Lezen is ’voedsel voor de ziel’, ‘het medicijn voor de geest’, en boeken zijn de ‘eeuwige vrienden van de mens’. En, of ik dit beaam?

Als ik mijn ‘Don-epos’ in het rek schuif tussen de andere boeken, weet ik dat het een vriend is die ik er plaats, dat het ‘iemand’ is, meer dan dat het ‘iets’ is. Dit geldt voor alle boeken die er staan, ik weet het maar als ik er een ga zoeken die ik niet terugvind, hoewel ik hem zeker niet heb uitgeleend en dat hij er dus ergens zijn moet. Maar ik kan hem niet roepen, kan er niet op fluiten, en ik mis hem, zoals ik een vriend mis die nu al een jaar is heengegaan.

Ik denk de rug van het boek te kennen en het is die rug die ik zoek bij het overlopen van de rijen boeken, mijn ogen gaan van boek tot boek.  Maar tevergeefs, ik moet er over kijken en ook, hoe meer ik er naar zoek hoe meer ik weet dat ik het mis al is het maar een boek dat ik lezen wil, dat ik nu in de hand wil houden.

Voor mij is het heel duidelijk, boeken zijn, eens gelezen, vrienden geworden. Zelfs deze die referentiepunten geworden zijn waarmede ik niet akkoord ga, met Monod bijvoorbeeld dat de mens een louter toeval zou zijn, met Onfray, dat we het best onze dromen, onder meer over God, zouden achterlaten, en er zijn er andere, maar ook deze blijven me, in een zekere zin, duurbaar, ook deze haal ik regelmatig in mijn gedachten, in mijn woorden terug.

Ik schreef gisteren aan een vriend dat er in mijn leven twee schrijvers waren geweest die me diep geraakt hadden: Velikovsky en Salibi. Ze hadden me geraakt, niet zo zeer zoals Sholokhov, op de wijze waarop ze schreven, maar om hun visie op het verleden, die baanbrekend was. Hun werken staan bij elkaar, ze hebben me in hun ban gehouden omwille van de vernieuwing die ze binnenschoven in mijn kennis van wat de geschiedenis is. Er is ook een De Telder, maar die kwam op een ogenblik dat ik me te oud voelde om me te gaan verdiepen in zijn visie op de Bijbel als boek van de geschiedenis van de oudheid, meer dan een boek over de geschiedenis van God, voor dit laatste had ik weliswaar Karen Armstrong.

Het wordt me allemaal te veel.

Wat me niet te veel is, is te blijven beweren - de bewijzen zijn er maar men wil ze niet zien - dat de Oedipus van Sophocles gebaseerd is op feiten en niet op fictie en dus moet gelezen worden als een deel van de Egyptische geschiedenis, deze van Akhnaton, de God vernieuwer. Maar dit ook wordt me te veel, zoals me te veel wordt, het te hebben over God, of over de dood of over wat er is, zou kunnen zijn, na de dood.

Zeg ik liever dat ik moe geschreven ben en dat ik het er moeilijk mee heb, er verder mee te gaan. Toch volhard ik nog, blijf ik de tijd van jou als lezer, gebruiken opdat ik gelezen zou worden, een soort tiran die niet nalaten kan je aandacht op te eisen. Ik stel me dan soms voor wat het betekenen zou als ik morgen wegval en je terecht zou komen op een leeg blad.

Better no Brexit than a bad Brexit, claimt men in Groot-Brittannië. Ik denk er aan. en het is het probleem waar ik dagelijks mee begaan ben als ik begin: dat het beter is een leeg blad te vinden dat een slechte tekst.

Ik blijf het betrachten hieraan te voldoen. Ik zie dat het aantal lezers stabiel blijft, het neemt niet toe, maar ook het mindert niet. Ik wil het nog altijd zo houden, misschien is het dan toch wat John Vervoort schreef in de Standaard - welke heeft geen belang - ‘een medicijn voor de geest’.

Vergeef me als ik het altijd heb over mezelf, als ik denk dat dit ook van jullie kan zijn.

18-01-2019, 07:15 geschreven door Ugo d'Oorde  

Werkend aan ‘De Ladder’ van Jaap Scholten, lag Sholokhov naast mij, waren er de vier, vijf pagina’s die ik nog te lezen had, de laatste woorden die het grote epos dat zich afspeelde in de steppen langs de Don, in het begin van de jaren 1920 - de tijd van mijn grootvader, de tijd van de  oorlogsjeugd van mijn vader waar hij me nooit iets over vertelde - zou afsluiten.

Het secreet van een boek naast jou dat je op het punt staat te ontdekken. En het boek wacht om het bloot te geven. Maar je wacht nog, je wilt je eerst  verlossen van een totaal andere tekst die je heel wat moeite vergt om te weten wat je wel en wat je niet erover gaat vertellen. Het gebeuren met Aksinia en Gregor hangt ondertussen in de lucht, je weet dat ze, te paard, in de nacht bij maanlicht, hun dorp verlaten hebben? Het staat te gebeuren. En na enkele uren rijden:

Not far from a little bridge, Gregor halted. A midnoight silence wrapped the village… He did not like riding across the bridge. He did not trust this silence, and was afraid of it. They had just turned into a narrow lane when a man rose from a ditch, three men behind him.

‘Halt, who goes there?

De vier mannen kwamen traag naar hen toe, een ervan stak zelfs een sigaret op. Gregor started at the shout as though before a blow and pulled on the rains. At once mastering himself, he cried: ‘Friends’, and sharplly turning his horse, managed to whisper to Aksinia: ‘Back ! Follow me.

Ze vluchten in galop, kogels vliegen hen om de oren. Na tweehonderd meters komt Gregor ter hoogte van Aksinia en roept haar toe zich voorover te buigen, maar ze doet het niet, ze is getroffen door een kogel.

Some two miles outside the village he turned sharply off the road, made towards a ravine, dismounted and lifted Aksinia off the horse gently, laying her on the ground… She died in his arms a little before dawn. She did not recover consciousness.

Hij graaft met zijn sabel en zijn handen een graf in de vochtige, zachte aarde, en dan: ‘Gregor buried his Aksinia by the brilliant morning light. As she lay in the grave, he folded her deathly pale, yet swartly arms across her chest, and covered her face with a kerchief, so that the earth should not fill her glazing, half-open eyes as they gazed  immovably at the sky. Daarna duwt hij met zijn handen de vochtige gele aarde over het lichaam en op zijn knieën blijft hij lang zitten bij het graf, ‘his body swaying lightly… Now he had nothing to hurry for. Everything ,was finished.

Mickhail  Sholokhov zal me niet ten kwade nemen dat ik zijn vertaalde  woorden hier heb herhaald; Ik zie en beleef de smart van Gregor, wat Sholokhov gewenst heeft; Hij sluit hier op een passende, glorieuze wijze zijn epos af, op de enige wijze waarop het epos eindigen kon, door de dood.

Er volgt nog ‘a chapter 9’

In de vroege lente smelt de sneeuw, de grassen drogen, de steppe staat in brand. De wind wakkert de vlammen aan en de geur van brandend gras hangt over de steppe. Maar het leven herneemt op andere plaatsen: ‘all around, the young gras is showing merrily green, innumerable skylarks are fluttering in the azur heaven’. Maar waar de brand heeft gewoed is de aarde zwart, geen vogelnesten, alleen de verkoolde aarde en de brandgeur erover: Like the steppe scorched with fire, Gregor’s life also turned black. De onbarmhartige dood had hem alles ontnomen.

Na de dood van Aksinia is hij dagenlang blijven ronddolen. Daarna steekt hij de Don over en komt in het bos terecht waar de rest van de bende opstandelingen, waar hij vroeger deel van uitmaakte, zich ophoudt in een boshut. Hij blijft bij hen voor een tijd en beslist dan plots, in de lente, terug te keren naar zijn dorp. Hij gooit geweer en kogels in het water van de Don en gaat terug naar zijn woning, waar zijn zoontje Michenska aan het spelen is, die vermoedt dat hij zijn vader moet zijn. Hij hoort dat zijn dochtertje overleden is, maar dat zijn zuster Dunia het goed stelt;

And now that little thing of which Gregor had dreamed of ,so many sleepless nights had come to pass. He stood at the gate of his own house, holding his son by the hands. Dit was alles dat het leven hem had overgehouden, al dit gaf hem ‘kinship’ met de aarde en de ruime wereld, die er glinsterend bij lag onder de kilte van de zon.

Sholokhov eindigt zoals hij eindigen moest, op heel wat resterende vragen, die eigenlijk voor het epos dat nu geleefd is, voltrokken  is, vragen blijven zullen. over het epos dat van Gregor en het Kozakkenvolk was. Voor de lezer, en dan toch voor mij, zal voor altijd de vraag blijven hoe het leven verder lopen zal voor Gregor, een vraag die verbonden blijft aan het boek. Het boek dat nu, gesloten op zijn vergeelde bladen, naast mij nog ligt en dat ik straks terug ga plaatsen in zijn rek.

17-01-2019, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik voel me gelukkig en in een zekere zin, een tikje jaloers, als iemand me vertelt dat hij op een bepaalde dag uit een antiquariaat in Triëst dat geledigd werd van zijn boeken, een ladder heeft meegenomen waar voorzeker James Joyce[1],  een eeuw geleden, nog heeft op gestaan om een boek te nemen.

Het verhaal van de ladder is van Jaap Scholten, het verscheen in ‘NRC Handelsblad’ op 24 december 2018 en werd overgenomen door De Standaard op 4 januari 2019.

Het was bij het eerste bezoek van Scholten en zijn echtgenote, Ilonka, aan de havenstad. Ze hadden geen reisplan, Triëst was toeval. En in de morgen waren ze gewandeld naar het antiquariaat van Umberto Saba, een Italiaans dichter en schrijver, waar Scholten over gelezen had. Toen ze er aankwamen zagen ze dat verhuizers de boekenkasten aan het ledigen waren, ‘de winkel van Umberto Saba werd gestript’  schrijft Scholten, die was binnengegaan. ‘Toen zag ik de ladder, de ranke licht gebogen ladder om de hoogste planken te bereiken’. Hoe hij die genomen heeft, hoe hij er mee vertrokken is: ‘ik vroeg een van de slopers of ik de ladder kopen kon, Ik pakte een biljet van vijftig euro, hield het biljet in de lucht en wees naar de ladder.’ En wat later wandelde hij met de ladder over zijn schouder door straten van Triëst.

Ik verlaat hier even zijn toch wel boeiend verhaal over de ladder want er loopt nog een ander verhaal, dat gaat over de boeken die hij erfde uit de bibliotheek van Coen Stork, oud Nederlands diplomaat[2], een overleden achteroom van hem; een verhaal gekleurd door een hoogst interessante opsomming en korte beschrijving van de door hem meegenomen boeken, maar dat is een andere geschiedenis. Mij is het om de ladder te doen.  Scholten had die ‘vier jaar eerder met ijzerdraad tussen de twee voorstoelen van onze open Peugeot vastgezet en er het halve Habsburgse rijk mee doorkruist naar Hongarije.’

De boeken van Coen Stork en de ladder - doordrenkt van Joyce (en van de andere Italiaanse schrijvers/dichters, Italo Svevo en Umberto Saba), zijn nu in de woonst van Jaap Scholten, hij met een gerust hart teruggetrokken, op het Hongaarse platteland waar hij werkt aan een roman ‘met twee honden als gezelschap. ’s Nachts is er het gejank van jakhalzen, ‘s morgens reeën in de tuin.

Ik vraag mij af waar hij de ladder heeft geplaatst. Als ik er aan denkt dan zou ik deze, zoals een schilderij, opgehangen hebben naast de rekken boeken. De ladder een soort relikwie zijnde, zou aldus een waardevolle inspiratiebron zijn voor het boek dat wordende is.

De enige bronnen die ik heb zijn een paar schilderijen en een paar tekeningen van vrienden, ze hebben niet de impact van de grote schrijvers van deze aarde, maar ze voldoen amplement voor de dingen die ik schrijf, dan toch tot nu toe.

16-01-2019, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Rondom mij sterven ze, de vrienden, de kennissen en zij die ik nooit heb gekend. Ik kijk naar hun geboortedatum. Ik zit werkelijk in de meer dan gevaarlijke zone. Met mijn 1927 zit ik er zelfs bijna buiten of lijkt het toch zo. Wat er ook van is, ik ga aan mijn cijfers voorbij alsof er helemaal niets verkeerd aan was, alsof ik weg zou geraken lijk een vis tussen de mazen van het net, al weet ik dat de mazen heel dicht bij elkaar zijn gaan liggen.

Vandaag, vanmorgen, leef ik in de luwte van een paar boeken die me bezighielden; heb ik nog altijd een paar pagina’s die ik te lezen heb vooraleer verder te gaan, en die ik nog niet zal lezen, alsof ik me straffen wilde, alsof ik niet weten wilde wat er te gebeuren staat, zoals ik ook niet weten wil hoe het met mij aflopen zal, dit, zeker niet wil weten. Alleen is er de hoop dat ik de kracht, de luciditeit en de noodzaak om te schrijven zal behouden tot het laatste ogenblik.

Ook vandaag, vanmorgen, heb ik Max Wildiers[1] meegenomen naar een plaats waar ook koningen heen moeten: een dun ingebonden ietsje van een boek met een prachtige titel: ‘Het verborgen leven van de cultuur’, verloren tussen de andere boeken en zo maar meegenomen. Ken je dit gevoel, dit gebaar van het nemen van een boek waar je blik opvalt?

Wildiers schrijft dat wat ons treft bij het studeren van de oudheid, het hun streven is naar schoonheid en harmonie en er andere hoedanigheden kunnen aan toegevoegd: de rechtsopvatting en de levenslust, de moed en de dapperheid van hun helden. Deze ‘ethisch-esthetische’ traditie waarvan de zin tot schoonheid, het duidelijkst tot uiting komt, heeft geleid tot het tot stand komen van de polyfonische muziek - de muziek van planeten en sterren - en later, tot de bouw van de eerste gotische kathedralen waarin, zo lees ik bij Wildiers: ‘de geest der middeleeuwen het best tot uiting komt als synthese van alle kunsten en symbolische uitdrukking van het christelijk levensgevoel’.

Ik ben een, volgens mij, belangrijke stap verder gegaan. Er was meer aan de hand dan het christelijk levensgevoel. De verknochtheid ermee kreeg een nieuwe impuls: het kosmisch gebeuren: de meesterbouwer die zich ingeschakeld wist in het fenomenale van de kosmos en zijn kathedraal er wilde op afstemmen. De  eerste gotische kathedralen waren dan ook kosmisch-religieuze bouwwerken, als Notre Dame van Chartres, afgesteld op de geheime krachten van de natuur en de immense orde in de kosmos. Dit kosmische gevoel is later weg geëbd, en de kathedralen gebouwd in de XIVde, XVde eeuw kenden niet meer die kosmische geladenheid, behoudens misschien, veel later, de Sagrada Familia van Gaudi.

Deze kosmiciteit was eigen aan de middeleeuwen. De eeuwen erna gebeurde de aftakeling en kwamen we - dit is waar we ons thans bevinden - de wereld binnen van de volstrekte eenzijdigheid en ik citeer hierover Wildiers p. 46:

‘Waar het hier om gaat, en uitsluitend om gaat, is efficiëntie, organisatie en macht. Het technologische project is gewild eenzijdig en laat de mens, het humane, de hele rijke gevoelswereld buiten beschouwing. Alles wat wij cultuur noemen, in de bevoorrechte betekenis van het woord, schijnt hier onbestaande. Voor de dichter en de musicus is hier geen plaats en evenmin voor de metafysicus. Het kenmerk van de technologische wereld is haar geestelijke armoede, haar ontologische leegte, haar louter materiële instelling.’

En Wildiers vraagt zich af, en terecht, of we ‘bij machte zijn meester te blijven over de geesten die we hebben opgeroepen?

We zijn nu een generatie verder. Het is duidelijk, de krachten die inbeuken op deze blinde vervreemding zijn er niet. De metafysische gedachte die zo broodnodig is, werd niet her-opgewekt, zeker niet door het laatste boek van Houellebecq, hij die er iets had kunnen aan verhelpen. We dalen verder af naar het diepste dal, naar voor Dante, het centrale punt van de aarde. 

,

15-01-2019, 06:54 geschreven door Ugo d'Oorde  

Mikhail Sholokhov, Nobelprijswinnaar 1965, is een groot en gevoelig schrijver, is een groot schilder met woorden als het de natuur en de mens betreft. Zijn boek,  waar ik het een paar dagen geleden over had, ‘The Don Flows Home to the Sea’ is een donker, maar machtig  epos over een bewogen fase in het leven van het Russische volk, in het bijzonder het leven van een Kozakkenfamilie in een klein dorpje aan de Don, met als hoofdpersoon, Gregor Antelevitch, die opstond tegen het Sovjetregime van de eerste jaren, daarna overliep en om de gevangenis te ontlopen, zich genoodzaakt zag eens te meer de zijde te kiezen van de opstandelingen.

Ik had het boek jaren geleden gelezen, had het nu teruggenomen, hoe of waarom weet ik niet, maar er was een ogenblik dat ik het in mijn handen hield en ik ben beginnen lezen, ongeveer van bladzijde 500 af naar het einde toe. Ik heb nu, na 300 pagina’s er nog vier  te lezen en ik wacht met een zekere spanning op het einde, dat ik houden wil voor de volgende dag.

Morgen ken ik het einde dat ik me niet meer zo goed herinner, al vermoed ik al hoe dit einde zal zijn. Wellicht zoals in ‘For whom the Bell tolls’, met de dood van Roberto, de hoofdpersoon. Hier, wellicht met de dood van Gregor en/of Aksinia, zijn geliefde, met wie hij nu, opgejaagd als hij is door de Sovjet autoriteiten, op de vlucht is hopende aldus definitief zijn geboortestreek te kunnen verlaten.

Ik weet nu terug wat het is een goede roman te lezen/te schrijven, een roman die alles inhoudt, zelfs een gesprek over de God, die overal en in alle gesprekken regelmatig aanwezig is - zoals het ook bij ons was in de jaren, nu ook een eeuw geleden.

Ik had de wil te stoppen met lezen, hoewel het einde nabij was, de moed een dag te wachten om verder te gaan, nieuwsgierig maar ook met een zekere gelatenheid om wat ik vernemen ga dat voorzeker eerder dramatisch zijn zal dan geruststellend, want ik voel dat het boek niet anders eindigen kan dan op een drama en zeker niet met: ‘en ze leefden nog lang en gelukkig’.

Het verhaal over de dagen van Gregor van de laatste 300 pagina’s hangt in mij, het vergezelt me. Ik weet wat hij besliste, ik ken zijn voorbereidingen om te vluchten met Aksinia. Hij is zo-even ongezien via het venster binnengekomen bij haar, heeft haar verrast omdat ze hem niet meer verwachtte, hij was al zo lang weg van haar. Er is nog het afscheid nemen van zijn slapende zoon - zijn dochtertje is ondertussen overleden - die hij achterlaat bij zijn zuster Dunia.

Ik weet dit allemaal en nu, zoals bij de films of programma’s van VTM, houd ik een lange pagina publiciteit. Ik wacht gewild tot morgen als de stemming van het schrijven en het herschrijven over Salibi zal weg zijn omdat ik ook weet dat wat ik over hem schreef enerzijds te veel en anderzijds te weinig was.

Zo is het evenwicht tussen wat en wat niet, ook nu bij Sholokhov en bij mij aanwezig. Houd ik de spanning nog voor een tijdje om te weten hoe Sholokhov zijn epos eindigen zal. Ik weet wat het is een manuscript te eindigen, het zal wel voor hem ook een vraag en een afmeten geweest zijn.,

14-01-2019, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Wat ben ik als ik geen beroep kan doen op mijn boeken, hoe kom ik te voorschijn, hoe gedraag ik me?

I have to reconsider what I have said and written about  Kamal Sulieman Salibi, (1929-2011) - ‘salibi’ betekent ‘kruisvaarder’, het eerste wat de Arabist Urbain Vermeulen erover kwijt wou. Nu, ik ben niet over een dag ijs gegaan. Ik heb Salibi’s eerste boek ‘La Bible est née en Arabie’ gelezen, heb zelfs een jaar Arabisch gestudeerd om me vertrouwd te maken met de eigenschappen van de taal en het geschrift; heb heel wat gecorrespondeerd met hem, eerst per brief, hij verbleef toen in Beiroet als hoofd van de Amerikaanse Universiteit. Na zijn verhuis (zijn vlucht) naar Amman in Jordanië gebeurde het per e-mail. Omdat ik hem Immanuel Vellikovsky wou leren kennen stuurde ik hem dezes ‘Ages in Chaos’, waarvoor hij me wel bedankte maar dat hij, naar ik vermoed, nimmer gelezen heeft. Hij was ten stelligste overtuigd van zijn theorie als zou het land van Abraham, van Mozes, van Joshua zich bevonden hebben in het zuidwesten van Mekka, in de streek die nu Asir heet. Hij aanvaardde wel het feit dat na hun terugkeer uit ballingschap in Babylonië, heel wat Israëlieten blijven hangen zijn in Jerusalem, la Nouvelle Sion, maar oorspronkelijk kwamen ze uit de Asirregio.

De twee andere werken van Salibi - hij schreef ook heel wat over Jezus - die ik gisteren vermeld heb, heb ik slechts doorbladerd. Want het is moeilijk hem te volgen zonder een voldoende kennis van het Arabisch en zeker zonder te beschikken over een gedetailleerde authentieke (oude) kaart van de regio’s in Saudi Arabië die door hem werden bezocht en beschreven staan.

Meer dan opvallend is de door hem, in Saudi Arabië geïdentificeerde plaats van de grotten van Makfella en het bestaan van een  Kyriat Arba, waar volgens de Bijbel, Sarah en Abraham, Jacob en Israël begraven werden. Plaatsen die hij bezocht en waarvan de naam nog altijd dezelfde is in het Arabisch.

Ik had met hem ook een lange e-mail correspondentie, niet over zijn boek, maar wel over de Farao Shishak van de Bijbel[1]. Voor hem was dit de Farao Sheshonk (-Xde eeuw) die leefde in de tijd van Rehoboam, de opvolger van Koning Salomon. De discussie die ik had met hem ging precies over de identificatie van die Shishak. Ik volgde hierbij de stelling van Velikovsky en van Robert De Telder die beweerden dat hij Ahmenhotep III was, de opvolger van koningin Hathsepsut - omdat ik graag van hem had gehoord dat op de lijst van de overwonnen steden op de muren van zijn tempel, ook de buit gemaakte voorwerpen voorkwamen - maar hij weigerde deze Shishak te zien als Ahmenhotep III. Er waren voor hem twee verschillende veldtochten van twee verschillende farao’s geweest deze van Ahmenhotep in de -XVde eeuw en deze van Sheshonk in de -Xde eeuw.

Die e-mail-discussie - de gegevens ervan zijn spijtig genoeg niet bewaard - die lang aansleepte  situeerde zich tot zijn plots afsterven op 1 september 2011. Misschien zijn hierover nog overblijfselen te vinden in mijn blogs van 2010 of 2011. Want ik denk er in mijn blogs van die jaren over geschreven te hebben.

Moraliteit van dit alles: heeft Salibi gelijk en speelde het Oude Testament zich grotendeels af in Saudi Arabië in en omheen de streek te zuiden van Mekka, of zijn dit maar begoochelingen van een Bijbel- en Korankenner die het Arabisch even meester was als het Hebreeuws.

Toujours est-il dat ook de Saudis vast in zijn theorie geloofden. Er waren ook voor hen voldoende bewijzen voorhanden. Een passage bij Google spreekt hierover:

The Saudis, true to their fears that the Israelis might  consider to take Salibi seriously and colonize the mountains of Sarawat (which Salibi believed was the real ‘Jordan valley of the Bible) sent hundreds of bulldozers to dozens of Saudi villages which contained buildings or structures of biblical antiquity. All this ancient abodes were crushed to rubble  in order to safeguard   the land of Muslim Arabia and the House of Saud.

Salibi moet de dorpen die door de Saudis met de grond werden gelijk gemaakt bezocht hebben. Nu zullen de namen van de dorpen op de kaarten gewist zijn, elk spoor ervan  verdwenen, behalve in de boeken van Salibi.

Hiermede heb ik alles, maar ook heel weinig, gezegd over het fenomeen dat Salibi op zijn gebeid was. Ook Velikovsky was een fenomeen maar op zijn gebied dan. 

13-01-2019, 07:21 geschreven door Ugo d'Oorde  

Hoe moet het vandaag: niet met mij, dit is maar doodgewoon,  maar met de wereld, nu, naar het me voorkomt, de jeugd is opgestaan in dit land? De schoolgaande jeugd die wil dat met meer ernst en inzicht gekeken en gehandeld wordt opdat de natuur zijn evenwicht terugvinden zou. En ze zeggen te willen volharden.

Hoe zouden politieke leiders reageren indien de reactie van gisteren, 10 januari, begonnen  door enkelen,  zich verspreiden zou over West-Europa en, een dag op de week, alle scholen - leerlingen vanaf 16, 17 jaar - zouden leeglopen om hier of daar te gaan betogen?

Ik zie het gebeuren, misschien als een spel in den beginne, maar ik denk dat de jeugd van heden er toe in staat is om dit vol te houden en op te volgen voor een tijd, tenminste zo het geen spijbelen wordt, voor zij die er van profiteren willen.

Of het zo ver en zo algemeen worden zal weet ik niet, maar het kan. En zeker, het zou origineel zijn, het zou iets totaal nieuw zijn: de volwassenen die niet weten hoe er mee om te gaan en de jeugd die zich verzet, die haar wereld niet wil zien ten onder gaan. Dit zou eens een echte staking kunnen zijn, deze voor het levensbehoud van wat zo kostbaar is en niet om enkele centen meer.

En dan, wat de televisie ons brengt, de mens, de kinderen, in het stuk geschoten land van Yemen, het land dat je, na Kamal Salibi[1] te hebben gelezen, het Bijbelland heb genoemd; het land - toen Noord-Yemen - dat je doorkruiste met vrienden; dat je ongerept en prachtig vond, historisch wat de gebouwen betrof en na Salibi, een soort Heilig land geworden, het land van Abraham en de Bijbel. 

Het was aan de Rode Zee dat je ‘La Bible est née en Arabie’ ten geschenke heb gekregen, de dag van je verjaardag, de avond en de nacht dat je slapend op een brits op het strand, in open lucht, Sirius, het sterrenbeeld van Orion en de planeten Venus en Jupiter, geleidelijk, naar mate de nacht vorderde, hebt zien ondergaan in de Rode Zee, met als stilte over mij de geluiden van het op en neer gaan van het water.

Je vergeet zo iets niet, evenmin de vele plaatsen die je bezocht, Sa’ana, Ibb, Mahreb, Kawkaban, tijdens de veertien dagen dat je er waart. Beelden die achteraf in een totaal nieuw daglicht werden geplaatst door Salibi, een verloren ziel - wie vernoemt hem nog? - Diepe voren zijn het, getrokken in je herinneren, niet uit te wissen door de tijd. Maar hoe moet het met het leven in het stuk geschoten Yemen, waarvan VTM ons nu de beelden toont.

Dit alles is van je ochtend, zal van je dag zijn en van de dagen die komen. Niet overheersend, maar toch aanwezig, zoals het verhaal van Sholokov over Gregor Pantalevich: over het leven van de Kozakken in de steppes aan de Don. En hun opstand tegen het Rode leger, honderd jaar geleden, het boek dat eveneens zijn sporen nalaat, al was het maar slechts één detail ervan, toen er geen papier meer was, het opgebruiken van het papier van de Bijbel en andere heilige boeken om hun sigaretten te rollen.

Maar, wat de verwoesting van Yemen betreft, deze van de hoofdstad, Sa’ana, onder de bescherming van de UNESCO is er het ergst aan toe. Het beeld dat ik er van overgehouden heb, dat van een volk en een cultuur, de patina ervan is nog enkel van de postkaarten af te lezen.

Dit staat ons ooit, misschien ook te wachten. In elk geval, we leven ermee in ons achterhoofd. 

12-01-2019, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Er staat weinig op mijn programma vandaag dat er gisteren niet opstond. Ik ben ook niet anders ingesteld. Het weer raakt me niet en het nieuws evenmin. Ik kijk alleen uit naar wat ik schrijven zal en dit is me voldoende want ik heb ook nog Sholokhov die me wacht - Aksinia die herrezen uit haar ziekte terug thuis is en na de dood van de grootmoeder, de kinderen van Gregor bij haar heeft genomen en nu wacht op zijn terugkeer - of hoe je geboeid kunt worden door het leven van anderen in een land dat je niet kent gelegen aan een stroom, de Don, waarvan je in je verbeelding het water ziet en hoort bijwijlenvloeien tussen de gesprekken door. Ik hoef dus vandaag geen radio, geen televisie, ik heb de Don en Aksinia. Ik zal vergeten wie ik ben om te zijn wie ik niet ben, maar dat is voor straks.

Ik heb naast mij het boek ‘The English Year’[1], fragmenten genomen uit de dagboeken van Engelse schrijvers voor elke dag van het jaar. Vandaag 11 januari is Francis Kilvert (1872) aan de beurt:

‘The air this morning was as warm as the air of a hot-house and the thrushes singing like mad thinking that spring had come.’[2]

Er is weinig nieuws onder de zon. Ik was daar even buiten, er waren wel geen lijsters die zongen, ook omdat er geen meer zijn. Maar ik zou kunnen zeggen dat het zuidoosten, een rode gloed was tot hoog in de luchten, de bomen duidelijk getekend, ogenblikken lang, om dan in eens kleurloos grijs te worden en te blijven de morgen voorbij.

Hierbij drie beelden samen brengend in enkele lijnen, niet alleen wat is van tijd en plaats, maar ook wat is van de mens die schrijvend zijn dagen vult, en dan zeker Sholokhov, als ik lees hoe gedetailleerd hij zijn wereld tekent, een film die zich afspeelt.

Dit is van de mens en zijn mogelijkheden, alles te omvatten, alles uit te spitten en te herzaaien op nieuwe gronden met nieuwe oogsten, onbeperkt tot in der eeuwigheid toe.

We houden niet op ons deze mogelijkheden toe te eigenen en er op in te gaan, telkens vernieuwend te zijn, ons te situeren in de tijd die we wensen, in het nu of het voorbije of het nog komende; op de plaats die we uitkiezen, het hier of het ginder en in de ‘mood’ waarin we verkeren, opgeruimd of neerslachtig, verwachtend of ontgoocheld.

Rondom ons staat de wereld stil, we hebben er geen oog voor, we zitten weggedoken in onze eigen wereld een speldekop groot, voldoende voor wie we zijn, dan toch deze morgen, uitverkoren onder de vele morgens van ons bestaan.

Zo, we schreven wat en wat we schreven zal er morgen nog zijn, zal er nog zijn als wij nog enkel de woorden ervan zullen zijn. Waarmede we ons nog lang troosten zullen.

11-01-2019, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Venus in het zuidoosten: een roep in de morgen als ik de gordijnen open schuif, maar geen vreugde, geen gedachte die plots mee opduikt, enkel de gedachte aan mezelf, hoe ik aarzelde om op te staan en neer te gaan zitten om te schrijven. Maar ik had enkel mezelf om over te schrijven, waar ik nu al dagen mee begaan ben. Zeg ik dan dat ik niet meer klaar zie in mezelf, dat ik een vat vol tegenstrijdigheden ben, dat  het slecht gaat met mij, slechter dan het ooit is geweest.

Vanmorgen aarzelde ik, het gebeurt zelden, om op te staan en te kijken hoe mijn blog er stond die ik gisteren had ingelogd. Ik aarzelde omdat ik geen eerste zin had, geen weg die ik inslaan kon; ik aarzelde omdat er enkel mezelf was.

Er was wel het nieuwe boek van Michel Houellebecq waarover ik gisteren las[1], een zwartgallig boek wist Marijke Arijs, en ik lees geen zwartgallige boek ‘over de ondergang van het Avondland. Ik houd het nog altijd bij zijn ‘La Carte et le Territoire’, over Jordan, die enkele schilderijen had gemaakt, de prijs ervan, toereikend om een bos te kopen van 500 Ha en dit volledig te omheinen, zodat het niet meer toegankelijk was voor de jagers uit de streek. Aldus de waarde van een exorbitant doek plaatsend tegenover de waarde van een uitgestrekt bos, wat velen de ogen zou moeten openen.

En er was ook iets over een dichtbundel van  Maria Barnas, ‘Nachtboot’. De recensent Jeroen Dera[2], schreef er heel wat over, maar ik heb er geen snars van begrepen, evenmin van het overgenomen gedicht. Barnas wijkt te ver af van de poëzie, dit is nu een algemene regel, die ik ken - ‘et qui gâta ma vie’, zoals het Francis Jammes overkwam, maar dit heb ik al gezegd - ‘en met haar lyriek blijkt ze uitstekend met een rauw register uit de voeten te  kunnen’ : ze verschuilt zich achter een boom om te plassen, maar haar broek niet goed achteruit schuift zodat ze: ‘en ik over mijn schoenen zeek’. Waarop Dera het waagt te schrijven: Door het rauwe pissen zo expliciet te benoemen, komt Barnas in haar poëzie intussen alsnog achter de boom uit’. Het is poëzie voor mij waarvan de woorden, omwille van de rauwheid ervan, niet blijven hangen, toch niet bij mij als ik tracht me voor te stellen wat er staat. Maria Barnas mag dan nog schrijven:

Het is die glibberige vis wellicht

die van wateren naar water de ogen in

zwemt zich als latente voorstelling

opdringt. Mijn hoofd uitspat.

Ik haal er niets uit dat me even verheffen of verfrissen zou. Maar nogmaals, ikzelf dacht dat poëzie in een ander landschap gelegen was.

Dit alles  om mezelf even te vergeten en uit te kijken naar wat buiten mij aan het zich stollen is, het vele dat gebeurt in de wereld en dat doordringt op een of andere wijze tot mijn schelp, tot mijn huis in de woestijn. In feite ben ik de heremiet die leeft met het schuiven van de zandkorrels, het enige waarover hij niet uitgesproken geraakt, het enige ook dat hem niets oplevert.

‘Moeder, waarom leven we?’ van Lode Zielens is geworden: ‘Moeder, waarom schrijf ik?’ En dan ben ik terug bezig met mezelf, met een vraag die ik me niet te stellen heb want er is geen antwoord op. Ik doe eenvoudig weg wat ik nodig heb te doen, omdat het deel is van mijn leven. En ik sta niet alleen, integendeel, ik ondervind het dagelijks. Vrienden die gedichten schrijven, die schilderen, die beeldhouwen, ze zijn allen bezig. Bij allen is het een vorm van leven waaraan ze verslaafd zijn. Ik ben geen uitzondering.

10-01-2019, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Een ogenblik van zwakheid dat alle voorbije, verborgen ogenblikken van zwakheid overstijgt en je schrijft wat je schreef. En je begrijpt dat verder leven zonder schrijven waardeloos is, dat je zo maar niet uit de arena stappen moogt zonder het gevecht ten minste te hebben aangegaan en af te wachten hoe het verder verlopen zal. Want dit is, hoe je het ook inkleed, een strijd, zijn of niet zijn.

Je manuscript is een mislukking, je weet dit ook, nu je Sholokov terug genomen hebt , nu je weet wat grote literatuur betekent; weet hoe je boeien kunt als je over grote dingen schrijft, hoe je maken kunt dat de lezer aan je lippen hangt die angstig is om te weten hoe het verhaal verder lopen zal.

Je manuscript had geen verhaal, dan toch niet over grote gebeurtenissen, jij boeide niet, toch niet in een voldoende mate, jij overviel de lezer met je onophoudende gesprekken over wat van het leven is en wat van de dood zou kunnen zijn. Je ijlde maar wat, je verloor jezelf in discussies, in vooropstellingen, in gezapigheid wat het gebeuren zelf betrof. En je bent verdwaald in je eigen woorden, je bent nergens aangekomen. Weinig respectvol ben je geweest en gebleven.

Je hebt nu je honderdduizend woorden, ze staan geschreven. Heeft het nog wel zin te doen alsof ze vol leven zouden zitten en waard zijn herlezen te worden en opgekuist om er aldus nog eens enkele maanden aan te besteden?

Je zult, zoals altijd, misschien je voornemen het te doen; je zult er aan beginnen, zoals je keer op keer begonnen bent aan het bundelen van je blogs, maar je zult het niet afmaken. En toch, toch ben je soms verbaasd als je gaat herlezen wat je schreef de jaren er voor. Maar dit gaat over het voorbije, maar wat over de woorden die je nog overblijven, zijn er nog wel?

Waar ik gisteren was aangekomen heeft zich niet opgelost, is holte gebleven, concentratie is moeilijk, brengt heel weinig op. Maar ik herhaal me, het is een kwestie van, to be or not to be, maar ook, to be able or not to be able?

Eens je gaat twijfelen over wat je kunt of niet, ben je een verloren man; het kan ook dat je twijfel een ander draagvlak heeft, dat je twijfelt over het nut ervan en deze twijfel zit dieper, is moeilijker te overwinnen zo lang er geen klaarheid is om verder te gaan: kan ik, of kan ik het niet. De tijd zal het uitwijzen, ikzelf zie het vandaag niet.

09-01-2019, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Dit is een fragment van een dagboek dat meer loopt over wie ik ben dan over wat ik doe. Ik ken al enkele dagen het gevoel van een nieuw beginnen want ik heb me, de laatste drie, vier maanden leeg geschreven. En wat ik vreesde voltrekt zich nu: de vreugde van het schrijven heeft me verlaten. Na mij blog van gisteren, dit is dan wat me overrompelde, dit is wat in mijn kleren hangen bleef: de geur van het gedoofde vuur dat me jaren lang heeft bezield en bezeten. Ik dramatiseer niet, dit zijn mijn gevoelens, ik kan er niet omheen schrijven, zoals ik al een tijdje aan het doen ben, ze houden me in hun greep en, voor het ogenblik, ik weet niet of ik er meester over word.

Ik ben niet alleen inspiratieloos, maar er is ook de pijn van het inspiratieloos zijn die me in een zekere mate bedwelmt en het is die pijn die overheerst, die donkere wolk die voor mij uitdrijft. Ik wil hier komaf mee maken maar ik word opgejaagd, ik word bezeten door spijt. Spijt dat het zo ver gekomen is. 

Er is de dood geweest die mijn drempel heeft overschreden, er is nu ook bij iemand die ik even lief heb als mijn dochter, een geboorte geweest. Ik voelde o, zo duidelijk, de afstand die er was tussen mij en het kind dat daar lag,  de ogen dicht, roerloos nog, zuiver, en een ganse leven dat haar wachtte, dat geleidelijk aan zou beantwoord worden, terwijl mijn leven op zijn einde liep en er in mij een zwijgen was gekomen dat me tegemoet kwam uit het einde van de lange smalle gang waar ik in mijn droom had voor gestaan, de ene zijde, de muur vol met boekenruggen. Dit is het beeld dat ik meedroeg als ik het moederhuis verlaten heb.

Ik weet het, dit is een holle tekst, maar ditmaal heeft de holte de bovenhand genomen. Ze was er al enkele tijd, ze hing in de lucht,  maar ik slaagde erin ze weg te houden, de holte weg te duwen uit mijn gezichtsveld. Vanmorgen ben ik er niet in geslaagd, had ik de moed niet meer, er tegen op te gaan, is ze opgestaan uit de nacht en heeft ze de bovenhand genomen.

Hoe het verder moet weet ik niet, nu de dag zich openen gaat. Het is wellicht, zoals er zovele al zijn geweest, een momentopname. Het schrijven ervan kost me heel wat, misschien ook is het, het begin van een bevrijding. We zien wel wie het halen zal. De dag is nog jong.

08-01-2019, 06:19 geschreven door Ugo d'Oorde  

Momentopnames zijn het maar, ‘you tubes’ in woorden die te voorschijn komen als opgeschoten uit de volle aarde die hier de geest is. Hoe ontstaan ze, welke werking vindt er plaats, welke kiemkracht is er nodig  opdat ze zich tonen zouden? Je staat telkenmale verbaasd over de het tot stand komen ervan, over het aantal woorden en de kleur ervan. En nog, een vreemde vraag: heeft die kiemkracht iets te maken met de bevruchting die negen maanden later leiden zal tot een geboorte?

Zo wat gisteren zo dringend pijn was is het vandaag wat minder, de helende tijd is er over heen gegaan, de wonde is zich aan het dichten en ook er is me geen rust toegestaan.

Deze nacht, naar de morgen toe, droomde ik. Ik liep in Gent in secondhand bookshop. Ik was in een lange smalle gang, een rechte lijn die ergens doodliep. De wand links stond vol met boeken op rekken. De wand rechts had kleine inhammen met mensen die er zaten of stonden. Iemand sprak me aan, hij vroeg me of ik het werk van Frazer kende en of ik de 12 volumes van zijn ‘Golden Bough’ niet wou kopen en hij toonde me de in glanzend leder gebonden volumes. Ik heb er geen plaats voor moet ik geantwoord hebben want hij werd kwaad en duwde me de deur uit, zeggende dat ik niet waardig was zijn winkel te betreden want zegde hij Sir James Frazer is een inspiratie bron geweest voor die dichter van jou, T.S.Eliot en je weigert hem te kopen.

Daarna was ik in een andere boekenwinkel waar een jonge man me wees op een pak aquarellen, er waren er 34 zegde hij en elke aquarel is een afbeelding van de 34 canti van het Inferno van Dante. Hij toonde me de bladen en citeerde in het Italiaans, zo dacht ik toch, de verzen van Dante. Of ik ze gekocht heb of niet weet ik niet. Ik ben wakker geworden met de Italiaanse woorden nog in de oren.

Dit was, hoe vreemd ook, mijn morgen vandaag. Dit is het enige dat ik te schrijven heb, enkele flarden van een droom waarvoor ik geen enkel aanleiding kan vinden. Frazer is niet veel meer dan een naam, Dante ligt wat dichter bij. Wel bezit ik  de Italiaanse tekst van Dante’s Inferno én de ‘verkorte’ uitgave - 750 bladzijden kleine tekst - van ‘The Golden Bough’ van Sir James Frazer, die ik niet gelezen heb, hoogstens doorbladerd en op basis van de 30 bladzijden lange Index, opzoekingen die ik gedaan heb, maar daar blijft het bij.

Het werk ontstond, zoals ik droomde, in 12 volumes die verschenen van 1890 tot 1915. Frazer zelf maakte er een ‘abridgement’ van dat verscheen in 1922. Het is een literair document van wereld formaat. Op de rugzijde van de/het omslag lees ik:

‘Remarkable for its vast assembly of facts and its charm of presentation, it offers the thesis that man progresses from magic  through religious belief to scientific thought. It discusses fertility rites, human sacrifice, the dying god, the scapegoat and many other symbols and pratices which have influenced a whole generation of 20th century writers, including D.H.Lawrence, Ezra Pound and T.S.Eliot.

Na mijn droom die ik zag als een teken, een omen, kon ik niet anders dan Sir James Frazer, even terug halen. Was hij het niet - een man met een volle witte baard - die me opwachtte deze nacht, naar de morgen toe, in een inham van die lange gang in die boekenwinkel die ik zelf moet uitgevonden hebben?

07-01-2019, 06:01 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik heb van vele zaken weinig begrepen. Heb ze aanvaard zoals ze zich voordeden, me geen vragen erbij gesteld, maar, al beken ik het niet graag, heel wijs is mijn leven niet geweest en, voor het ogenblik het dooft uit, het is me aan het verlaten, al is er hierover nog geen zekerheid, enkel vermoeden, gestoeld op diverse feiten als ik zie hoeveel er nog overblijven van de vrienden van mijn geboortejaar, of van de jaren er in een krans omheen.

Echter het is vandaag geen dag om veel te schrijven dat morgen zal te lezen staan. Het is een dag om te zwijgen en neer te zien op al wat van mijn dagen was: geborgen in een hoek van de kamer, met de gordijnen dicht geschoven, met geen muziek om te dromen of te rouwen, geen boek om weg te gaan op vreemde wegen, geen tekening, geen ets dat van mijn stilte was, maar neer te liggen, de ogen gesloten, alsof het al voorbij was en ik kijken kon hoe het voorbij-zijn is gegaan, de laatste daad die ik nog te stellen heb.

Het is wat het is, een vreemde morgen. Het is wat het is, een rustpoos op een geborgen plaats, in de schemer die mist is en gelatenheid, de twee vermengd tot een wit doek met een naam erin geborduurd, de naam van iemand die was en  nu is heengegaan.

Je schreef er woorden over, ontoereikend om te zeggen hoe het voelde, maar toereikend om te vertellen, hoe het doorgedrongen is tot in je aderen.

Je wenst er nog niet uit te komen, je houdt de sfeer, de geest ervan nog een tijd die een dag kan zijn met nog een nasleep van dagen als je verder zult gaan met het zoeken van woorden: op te staan of neer te liggen, te zijn een ‘schamelte’ nog van wat je waart, een nageboorte.

Het leven heeft je geraakt tot in de diepte van het zijn; Je verzet je niet, je ondergaat, omdat het goed is te ondergaan wat van het heengaan is en zo te weten waar je staat. 

Morgen, of de dag erna, zal je wellicht over andere woorden beschikken. Maar zeker is het niet.

06-01-2019, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Later op de dag van 5 januari:

Schrijft je op deze dag over de Dood, over de begrafenis, over de lichaam-verbranding van een meer dan duurbare die je gekend hebt als kind, als knaap, als jonge man, als volwassene; die van je bloed was, van je geaardheid, van je stiltes, van je vreugdes, van je zorgen was?

Je hart houdt je in zijn greep, laat je niet los, kruipt tot in je ogen. Het schommelt van pijn tot aanvaarden, dat de Dood - de ziekte die je gevangen hield - de meester is, de baatzuchtige die geen oog heeft noch voor jeugd noch voor ouderdom maar toeslaat als het past, onwederroepelijk.

En vluchten naar Isfahan helpt niet, integendeel het helpt Hem, Hij is de beslisser, ontkomen doe je niet, zelfs al wou je het houden bij wat is.

Hoe moet het dan met zij die overblijven na het vertrek, na de plechtigheid die de begrafenis is , de crematie is, of wat ook; na het heengaan dat de verdwijning is. Hoe sluiten we af wat niet af te sluiten is?

De mist is over het land, een vage regen die de woorden klem houdt, geborgen  in een krans witte rozen op een ‘lichter’ van eikenhout  die het dode lichaam bergt. We houden nog wat we houden kunnen voor een korte tijd en zullen blijven gedenken wat was van hem en van zijn tederheid als hij je zag: zijn ogen en zijn handen, zijn bereidheid je te dragen waar je ging al was het nog niet nodig.

Je houdt zijn kind zijn vooral, zijn speelse onbezorgdheid. Toen kende je hem nog heel goed, daarna minder naar zijn volwassenheid toe. Zo, Christophe, zo gaat het nu eenmaal in het leven: weet dat we je houden, dicht bij ons, we nemen je mee, zoals je waart, waar we ook gaan zullen.

Maar, waar die geest van jou, is die mee geschoven? 

05-01-2019, 10:34 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het is dus zo gesteld met mij dat de enige grote voldoening die ik nog ken deze van het schrijven is, een grote hulp die me heel wat negatieve zaken vergeten doet. Zo, neem ik dit weg en er rest me een normaal leven, dat van opstaan en slapen gaan en de last te dragen van een lichaam dat, om te beginnen, soepelheid te kort komt, maar toch zijn best doet om het binnen aanvaardbare perken te houden. Daarenboven word ik hierbij geholpen door een zorgzame echtgenote en voel ik me omringd door familie en vrienden, wat meer kan ik nog verlangen.

Maar het schrijven wijzigt heel wat, het verdooft het dagelijkse, het verwazigt de realiteit. Hoe de dag zich ook opent, of het nu is op grijze luchten, op regen tegen de ramen of de wind om het huis, of het nu is op vuurrode ochtenden, het weer zelf heeft bij het schrijven niet de minste impact op mij, evenmin de omstandigheden, ik leef naar binnen toe, ik leef naar wat zich in mij aan het vormen is, een ingesteldheid om op het gepaste ogenblik op te tekenen wat waard is opgetekend te worden.

Er is dus voortdurend, enerzijds de dagelijkse realiteit en anderzijds de afzondering in mezelf die gewoonlijk vruchtbaar, de ene dag wat beter dan de andere,  uitvalt. Dit is het gewone kader, waarin ik functioneer. 

 Er zijn ook de ogenblikken van de muziek. Daar zo-even was er een symfonie van Brahms en dacht ik aan de vele kerkhoven rondom Ieper; een ander moment was er Beethoven, zijn sonate ‘Les Adieux’. De muziek een afwisseling zijnde, in een zekere mate een doorgang naar inspiratie, een opening naar wat geschreven zal worden.

Er zijn ook de ogenblikken van de literatuur, naast mij lag er ‘The Don Flows Home to the Sea’ van Mikhail Sholokov (Penguin Modern Classics, 1972), hoe het boek er gekomen is weet ik niet; het boek lag er, en ben even gaan bladeren  in de vergeelde pagina’s. Ik heb gelezen hoe Gregor Pantalievich zijn vrouw Aksinia, getroffen door tyfus, achter moet laten in een vreemd dorp bij vreemde mensen, en hij verder reist met zijn ‘ordonance’: ‘The days dragged by grey and joyless’. Een verhaal van vroeger dat ik terug opneem, waarbij de spanning hoe het verder verlopen zal met haar en hem, terug oploopt, zodat ik het verder lezen zal de komende uren/dagen. Me afvragend hoe hij ooit de vrouw die hij achtergelaten heeft in een dorp in de steppe, gaat terugvinden, want hij reist maar verder, dag na dag, van dorp tot dorp met de slede door de sneeuw  

Het zijn zaken die ik in lang niet meer gedaan heb een boek lezen, ik was er niet meer op ingesteld, vandaag schijnbaar wel.

Dit ook zal me onderhuids bezig houden. Het bewijst de grote kracht van Sholokov als schrijver. Het verhaal van een paar Kozakken in de steppe van het Rusland van de jaren 1920. En toch boeit het me, vind ik details terug die me dertig, veertig jaren terug hebben beziggehouden. Wie was ik toen, hoe leefde ik toen en wie ben ik geworden om terug een boek op te nemen waar niemand vandaag nog oog voor heeft.

Muziek en literatuur, hoogtepunten die opduiken en zich oplossen, echter niet onopgemerkt.

05-01-2019, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Er is telkens een voldoening als ik sluiten kan op een zin die hangen blijft, een zin die daarenboven een herinnering oproept aan wat ik vroeger las nu al enkele tientallen jaren terug. Zo is er van Erskine Caldwell ook zijn ‘Sanctuary’ dat ik las. Het was de periode dat ik elke dag de trein nam naar de hoofdstad en ik telkens, weggedoken in een hoek van het compartiment - soms in het gezelschap van Louis Paul Boon - aan het lezen was. Ik kan ze nog noemen wie ik toen las, Faulkner, Steinbeck, Hemingway, Mailer, Capote... Ik was meer gericht op de Engelstalige literatuur dan op de Franse of de Nederlandstalige maar vraag me niet waarom. Een vriend van me was een fervente lezer van de Franse literatuur en via hem ben ik die later ook deze gaan frequenteren. De boeken die ik toen gelezen heb zijn me als kostbare herinneringen bijgebleven. Het kon niet anders dan dat ik van toen af besmet ben geweest met de gedachte ooit zelf een boek te schrijven.

Waar een wil is, is een weg wordt er gezegd en mij overkwam wat aan velen van ons overkomt. Ik herinner me op basis van een artikel in De Standaard, in een blog ooit geschreven te hebben dat er dagelijks dertigduizend Vlamingen aan het schrijven zijn. Ik ben er een van, echter niet veel meer dan de meesten onder hen, een sukkelschrijver. Want ik geef me er vandaag ten volle rekenschap van dat er amper, ruim gezien, een honderdtal van die dertigduizend, kans maken op slagen, dit wil  zeggen, kans maken ooit hun boek te zien liggen in de uitstalramen van een of andere boekenwinkel. Er is moed toe nodig te bekennen dat het zo is en niet anders, moed om de werkelijkheid onder ogen te zien en verder te doen alsof er helemaal niets gebeurd was of is.

Zo zeg me waarom ik verder ga met dit dagelijks gesprek met jou, mijn lezer. Wat is het dat me bindt aan jou en jou aan mij: een geheime overeenkomst, een soort verdrag, een belofte die gegroeid is buiten ons weten om en waarmede we, beiden, nu geconfronteerd worden?

Het zal wel dat er ‘iets’ is, anders zou het niet blijven duren want zonder jou heeft het geen zin verder te gaan op de ingeslagen weg. Je moet dit weten, zelfs als ik aan de Klaagmuur ga staan, of is het een Smeekmuur?

Hoe verder de dagen schuiven, schreef ik een paar dagen terug, hoe minder er nog zijn. Waarom dan deze kwelling, want dit is het, de kwelling van het schrijven in de hoop gelezen te worden? En waarom dan eens te meer aan de Klaagmuur gaan staan als ik bij voorbaat al wist dat wat ik naliet na mijn tocht van 115 dagen, ontoereikend zou zijn.

Het wordt tijd dat ik die muur, welke ook, voor altijd vergeten ga. Of, duidelijker, dat ik stop met me te beklagen.

04-01-2019, 07:21 geschreven door Ugo d'Oorde  

Er zijn in dit land door allerlei gebeurtenissen en omstandigheden, voren getrokken die leiden naar het verleden. Ook in mij, met in het bijzonder, voren getrokken door de boeken die ik las. Boeken die hebben geleid tot wie ik ben en wie ik niet zou geweest zijn waren die boeken er niet geweest. Als ik schrijf, en vooral wat en hoe ik schrijf, ware niet geweest wat het nu is zonder de geest in die boeken waaruit ik ben opgestaan en opgegroeid. Er zijn er niet zo heel veel. Ik zou ze kunnen opnoemen om duidelijker dan ooit te tonen wie ik ben en hoe ik geworden ben wie ik ben.

Ik weet dat als ik het doe, het me te zeer afzonderen zal, me te zeer plaatsen zal als een vreemde, eenzame boom in het landschap. Want, wie las er Fabre d’Olivet, en wie las er Fulcanelli, wie Gilliams en wie T.S.Eliot, wie Velikovsky en wie Kamal Salibi, wie Pasternak en Ouspenski, wie Capra en Shelldrake? Ik noem er, samen met de Bijbel, enkele maar die er boven uit steken.

Was het verkeerde lectuur dan ben ik, volledig van A tot Z op een verkeerd spoor gezet, want ik heb gedacht en geschreven van uit hun aanwezigheid in mij. Het zijn zij die de voren hebben getrokken in mijn  gedachten en mijn woorden hebben bepaald, het zijn zij die ik op bepaalde plaatsen heb uitgediept en op andere amper heb aangeraakt.

Met een blik gericht in de toekomst is het nodig dat ik me hier rekenschap van geef. Het manuscript dat achter mij ligt - het ligt er om, eventueel, nog eens herzien te worden - is er de résumé van  zoals ‘Le Sacre du Printemps’ van Igor Strawinsky de résumé is van de muziek die na hem zou komen, dit voor wie het nog niet bemerkt zou hebben.

Het is in begindagen zoals deze dat ik dit vermelden moet, in het vooruitzicht dat ik misschien de einddagen ervan niet zien zal. Maar wat ook, hoe ook de voren verder getrokken worden, het hoefde eens gezegd te worden, om mijn autobiografie te voleindigen, want deze blogs die ik schrijf zijn niet veel meer dan een autobiografische berichtgeving.

Wat het me ook kosten moge, welke negatieve gedachten ik ook te confronteren heb, en er zijn er heel wat, diepgaande zelfs, mijn betrachten is verder te gaan, te blijven spitten in mijn achtertuin, zoals de man uit Erskine Caldwell’s ‘Gods little acre’ - 1933 - in zijn tuin spitten bleef naar de goudklomp die er niet was. 

03-01-2019, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Hoe vind ik nu het ritme terug van ‘a blog a day’; waar haal ik de inspiratie nu ik zo lang ben weg geweest, zoals ik onterecht schreef misschien in een spooklandschap?

Vooreerst wens ik even terug te gaan naar het boek dat de Jane uit mijn manuscript, op een bepaalde dag heeft binnengebracht - waar of niet waar het staat toch zo geschreven - ‘Les Mystères de La Chartreuse de Parme’ van Pierre Alain Bergher[1], handelend over het bevreemdende, het mysterieuze uit la Chartreuse, de roman van Stendhal waarvan Proust wist dat het ‘le plus beau roman du monde’ was.

Ik zal het hier niet hebben over La Chartreuse zelf, een boek dat een vriend voor mij ontleende - enkel deel II was beschikbaar - in de (Franstalige) Bibliotheek in Gent en dat ik in een ruk heb uitgelezen met het werk van Bergher in de hand. Een boek waarin ik geconfronteerd werd met de tarotkaarten-symboliek, gebruikt door Stendhal om zijn verhaal te ontwikkelen en tezelfdertijd in zijn werk de rijke symboliek van de Vrijmetselarij binnen te halen om zijn werk kleur en aanzien te geven. Het was ook om deze reden dat op het couvert de vermelding stond ‘to the happy few’, zijnde zijn broeders in  de Vrijmetselarij: de Farnèse-toren die een belangrijke rol speelt in het werk was gebouwd op een acacia, een boom die een belangrijke spirituele waarde heeft voor deze geestes-beweging die ontstond, ver in de tijd. Dante, maakte deel van deze geheime beweging in haar beginfaze, hij ook schreef voor: o voi ch’avete gl’intelletti sani’.[2]

Ik wil dus maar even uitweiden over wat ik bij Bergher ontdekte in een van zijn voetnoten, namelijk wat hij vertelde over dat fameuze boek waarvan sprake in vers 16 van Psalm 139. Ik heb er in de voorbije maanden, enkele malen naar verwezen omdat het een passage is die me intrigeerde en blijft intrigeren. Bergher daarenboven haalt de tekst ervan uit de King James’ versie van de Bijbel, deze van 1611, en het is met een onverholen vreugde - omwille van deze versie die me zeer genegen is -  dat ik hier het volledige vers 16 wens aan te halen:

'Thine eyes did see my substance, yet being unperfect; and in thy book all my members were written, which in continuance were fashioned, when as yet there was none of them.'

Of - een deel ervan -  in de Franse versie van Bergher:

‘Et sur ton livre étaient inscrits tous les jours qui m’étaient réservés, avant qu’un seul de ces jours existât’.

Of, zoals ik dit lees: ‘Alles wat mij betreft, Heer, staat al opgetekend in je boek,  hoewel alles er nog niet is, hoewel het nog komen moet, het ligt al opgetekend in je boek.’

Alleen al met deze vondst, heeft Bergher me geënthousiasmeerd met zijn boek over de mysteries in ‘La Chartreuse de Parme’. Welk ander boek kan in de Psalmen bedoeld worden dan het levensboek dat van elk van ons is en dat van bij ons geboorte geschreven zou staan als een soort predestinatie.

Ik denk echter niet dat de auteur ervan aan dit woord heeft gedacht als hij het Boek bedoelde. Volgens mij was het hem duidelijk dat het de omstandigheden waren die het verloop van ons leven zouden bepalen; dat we deze omstandigheden, niet ontlopen konden, dat ze waren wat ze waren en hoe ze waren en dat deze, gezien we er niets aan veranderen konden, voorkwamen alsof ze reeds geschreven stonden. 

Wat hij wel heeft willen zeggen, niet als dusdanig, dat, hoewel de omstandigheden waarin we zullen opgroeien nog niet vastliggen, ze ons evenwel geleidelijk aan zullen aangrijpen en ons leven   en bepalen zullen naarmate de dagen vorderen.

Het is om er duizelig bij te worden, wat een wereld er al geschreven staat in de boeken. En wat heb ik er nog aan toe te voegen, niets in meer, ik kan enkel herhalen, kan het enkel verhalen op een andere wijze, een betere of een minder goede. Dit is het enige dat ik vermag. Hernemen is een noodzaak voor mij, hernemen en herschikken in andere verbanden. Dit is mijn leven, het woord is mijn adem, is mijn bloed, is wat me nog rest in mijn oude dagen.

Natuurlijk, niemand leest nog ’La Chartreuse de Parme’ of ‘Le Rouge et le Noir’, twee meesterwerken uit de vroegere eeuw, zo, waarom zouden we Bergher gaan lezen als het niet zou zijn om te weten hoe ‘La Chartreuse’ werd opgebouwd. Dit alles zijnde van een vorige generatie waar ik nog nipt heb deel van uit gemaakt. Een voordeel dat ik had maar nu aan het wegkwijnen is.

Echter niet voorbij is de wijsheid die besloten ligt in vers 16 van Psalm 139; Het is nog steeds even wijs dit vers eens te herlezen van tijd tot tijd en te trachten de juiste betekenis ervan mee te nemen al was het maar om te zien hoe alles met alles verweven is in dit leven.

02-01-2019, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde