l

1 Augustus, nationale feestdag in Zwitserland, in de Valais. Een dag die ik zo maar niet kan laten voorbijgaan zonder er even bij stil te staan, omdat die dag in mij is gebrand als ik denk aan de talrijke ‘een-augustus-dagen’ dat ik er was, dat ik mee liep met de mensen van het dorp in stoet  naar de plaats Roua, met vooraan ‘les fifres et tambours’ en de kinderen met een papieren lantaarn in de hand.

Ik denk dat dit een geplogenheid was die nog altijd stand houdt, een dag die eindigde in alle dorpen van de Valais en dan toch zeker in deze van de Val d’Anniviers,  met een groot vreugdevuur waar de kinderen omheen dansten; een vuur in de nacht, als boodschap naar de andere dorpen in de vallei, zichtbaar van uit Grimentz, tot in St_Luc aan de overkant, misschien tot in Chandolin en zeker tot in Ayer dieper in het dal.

Een groot feest van het volk was het. De echo ervan hangt nog in mijn gedachten, kan er niet meer uit. 11 juli, 21 juli roepen geen beelden op, geen gevoelens, maar 1 augustus maakt me week.

Je zult eraan denken in de dag, je zult eraan denken als de avond valt, dit is een zekerheid. Je denkt er nu al aan. Erover schrijvend stormen de beelden op je af, jij in gezelschap van je vrienden daar, achteraf, naa het vuur, bij een glas Fendant, ergens op een terras, of in een of andere kelder, wijn van het vat dat nooit voluit wordt leeg gedronken maar na elke oogst wordt bijgevuld: resten wijn overgebleven van de voorouders, tot ver terug in de tijd, en nu ‘Vin du glacier’ geworden. Je kent nog, als je ver gaat zoeken, de licht bittere smaak ervan en vooral het aroma en de kleur als je je klein glaasje - de wijn wordt gedronken als een relikwie - hield naar het licht. En je weet van vele dergelijke avonden met sober glaasje wijn en een stuk harde kaas, vele maanden, gerijpt in die kelder.

Je weet er van vele dingen, je waart er diep geïntegreerd, een totaal ander mens, iemand uit het volk die met hen de bossen afliep of erover vertelde, de bergen bewandelde of erover vertelde, de toppen beklom en cordée, met Robert en Gustave aan elkaar gebonden met een touw, en erover vertelde. De berghutten bezocht met hen, en in de avond voor de nacht inviel de liederen gezongen met de alpinisten die er zaten, alle nationaliteiten die je je indenken kon om voor het krieken van de dag te vertrekken om een of andere berg te beklimmen van de Zinal Rothorn, tot de Weisshorn, tot de Ober Gabelhorn of de Dent Blanche. en noem maar op, alle toppen die er zijn en die er beklommen worden. Jullie drie, omwille van jou, zich beperkend tot de Bieshorn, tot de Besso, tot de Blanc de Moming. De bergen: in die tijd van jou, je vader- en moederland.

Hoe leefde je er, hoe waart je als je aanzat bij Gustave en Germaine voor een raclette, of bij Freddy voor een glas wijn ‘venin des vipères’- hij was een slangenvanger - of bij Fernand en Emmy, voor une Malvoisie of une Amigne, of op speciale avonden, hun ‘merveilles’*. Mijn lieve God wat een wereld je daar kende. Een wereld die nog altijd open staat in je geest en zich pas sluiten zal als je er niet meer zult zijn.

Je zegt dit allemaal, het kan de laatste maal zijn dat je erover schrijven zult, je laatste 1 augustus, nu nog geacteerd, jij als een zoutpilaar in de vallei. De reeën, de herten, de gemzen  zullen er komen van proeven, jij zult het weten, zult het voelen.

Je waart een deel van het eeuwige in de Val d’ Anniviers, je geest is er in opgenomen.

* Blad dunne velletjes deeg in de olie gebakken en met suiker bestrooid.

01-08-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Maar de weemoed blijft als ik neerzit, ankert zich in mijn vochtige woorden, in Ugo en in alle andere namen die ik me geven wil.

Het heuvelende land, de luchten, de bossen waar ik ontstond, verdwaald vandaag in een woning als een schelp over al wat ik was, wat ik ben en nog zijn zal. Een leven typisch voor het kleinburgerlijke milieu waarin ik ben opgegroeid, zonder merkbare hoogtepunten, en nu op hoge leeftijd gekomen, mijn vlucht in de oneindigheid van de geest, in Borges en Cervantes, Eliot, Nooteboom en Hertmans, Brahms en Bach en Mahler, en Shostakovich, Klimt en Van Gogh en, Memling en zijn Sibylla Sambetha.

Hun geest waarin mijn kleinburgerlijkheid zich oplost, spat open lijk vuurwerk. Oneindig rijk, opstijgend, wervelend door elkaar lijk een wolk spreeuwen in de herfst, lijk een wolk spreeuwen over de wijngaarden van de Rhonevallei die hun vijand, de sperwer, omcirkelen, opjagen, verdwazen. De sperwer die ik ben, ingesloten door mijn herinneringen, zodat er geen opening is naar wat ik zou kunnen zijn, zou kunnen worden, alles herkomstig uit allen die me omsingeld hebben en omsingeld houden met de wondere vruchten van hun geest.

Zo schrijf ik nu tot mezelf, luisterend naar het Stabbat Mater van Scarlatti: wat is dat kleinburgerlijke van jou als je een wereld meent te bezitten waarin je oppeppen kunt?

Of welke binding denk je wel te hebben, als je zo-even een ogenblik dacht aan de boom, waar je, destijds tijdens het joggen, stopte elke zondagmorgen. Die je ‘mijn boom’ noemde, de tamme kastanjelaar die buiten de lijn van de eiken langs de weg, was opgegroeid, wellicht een kastanje die opgeschoten was en niemand had opgemerkt zodat hij voluit zijn lucht kon innemen, lijk het Stabat Mater  zijn plaats in de wereld heeft ingenomen en nu, terwijl je schrijft, je aandacht is ingegroeid. Het was de boom waar je je hand legde op de ruwe schors en enkele woorden sprak tot hem: ‘kracht van een boom, ik ben er nog en ik groet je’.

Gek was het niet. Je verwachtte niet dat hij je een teken zou geven als antwoord, hoewel je niet wist of je hand werd gevoeld op de een of andere wijze; zeker was het dat je de enige waart die hem groette op deze wijze. Zou Chateaubriand dit gedaan hebben, als ik me nog half herinner hoe hij schreef over de bomen in zijn tuin, ik denk het wel.

Ik denk ook dat Dante een vreemd verhaal schreef dat hij de zondaars, de meest afgrijselijke straffen oplegt en terzelfder tijd zegt dat hij er medelijden mee heeft, al heeft hij zich door Vergilius, zijnde hijzelf, laten berispen omdat hij medelijden toont met de straf opgelegd door de Allerhoogste die ook Dante is. Wat meer dan vreemd is.

Waar ben ik mee begaan, waarom al dit werk, dit schrijven en dit herschrijven, dit herlezen en verbeteren keer op keer en als alles af is, zoals ik denk, (taal-, werkwoordfouten soms openlatend) en nog eens opnieuw herbeginnen.

Een pogen dat niemand lezen zal, dan toch niet zoals ik het geschreven heb, met kracht en inzet, met verbeelding. Een verbeelding die misschien, niet ver genoeg gaat, zodat niemand ooit voelen zal wat ik voelde toen ik het schreef.

En blik ik terug naar mijn begin van jaren her, wat is het nut ervan, nu de twijfel me overvalt?

Naweeën:

Het kan dat Jezus geboren is in Palestina, Bethlehem, en dat Jozef en Maria achteraf met Jezus, om een of andere reden, uitgeweken zijn - niet gevlucht zijn - naar Misraïm (Arabisch voor ‘Egypte’) in Saudi Arabië, want ik meen niet dat de Evangeliën spreken over hun terugkeer?. Het kan dus een deel van de waarheid zijn, maar Salibi vermeldt dit niet.

31-07-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ondertussen overstelpen me mijn dochters die met hun kroost in Grimentz verblijven, met herinneringen. De ene zendt me een foto met een schotel Chanterelles die ze plukte, de andere met een foto van een bergmeer op de weg naar de cabane de l’ Arpittetaz, een plaats die ik koester.

Mijn enige verdediging hiertegen is erover schrijven, meer kan ik niet. Zelfs indien ik nu in Grimentz zou zijn, dan nog zouden de bossen ontoegankelijk blijven en zeker het bergmeer met zicht op le Blanc de Moming en de Besso. Toch voel ik me er goed bij te weten dat zij er zijn en dat ze de plaatsen opzoeken die ze met mij hebben leren kennen. Maar het is heel duidelijk voor mij, en ik weet het maar al te goed, er is een tijd van komen en een tijd van gaan; een tijd van het erzijn en een tijd van het herinneren dat we er waren. De tijd er tussen is van het leven, is van het weten dat voorbij is wat voorbij is.

Dit geldt even goed voor de boeken van gisteren die ik destijds las, waarvoor ik nu de inzet en de kracht niet meer heb ze te herlezen.

Ik weet ook, wat het is in het bos te zijn als het volop zomert, heel vroeg in de morgen, hoe de geuren zijn van hars en hoge varens, hoe de sfeer ervan is, de slierten nevel tussen de bomen, maar ik ken ook het bos als het regent. Ik ken er alles van, en vooral het op en neer gaan, uitkijkend naar de plaatsen die je kent waar je chanterelles vinden kunt, en als je die vindt, stil gelukkig zijn dat je ze vond, dat je de eerste waart die er die morgen langs kwam.

Weet je wel hoe het aanvoelt als je je omgeven weet met bomen, hoe ze fezelen over jou, alles weten over jou en het doorvertellen aan alle bomen van het bos; en ken je dit gevoel, de lippen droog, de adem kort en jij luisterend en uitkijkend, je ganse leven samen gebald in die enkele ogenblikken dat je deel bent, in denken en in zijn met het grote leven in het bos, ken je dit?

Van de mossen tot de grassen tot de paddenstoelen, tot al wat er levend in aanwezig is: ken je deze gevoelens, een zijn met de bomen, zelf boom te zijn en het te weten, dat je ook van hun wereld bent.

En dan de moeite die het je kost, het lichaam dat het op en neer gaan in zomerse hitte niet goed verwerkt. Ooit liep je met je vriend Gustave Cotter, de bossen af boven Ayer[1], langsheen een aarden weg, ‘le Déjert’, een van de laatste dagen van augustus en toen je hem zegde, na uren zoeken, dat je stierf van de dorst, hij even glimlachte en zegde ‘un peu de patience, mon ami’.

Hij was een jaar ouder dan ik, maar zijn lichaam was gehard, hij kende die zorg niet van mij, des te meer hij wist dichtbij,  hoger aan de rand van het bos een chalet waar drank werd aangeboden, maar toen we er aankwamen was de chalet gesloten, de bewoners waren teruggekeerd naar de Vallei, hun verlof was teneinde stond er vermeld, ‘mais derrière le chalet il y a de quoi boire, servez-vous’. En effectief achter de chalet in een grote kuip waar het water komende van hoger uit de bergen in overliep, lag er, zo maar voor het nemen,  bier en wijn en cola en limonades, alles heerlijk fris.

Waarom vertel ik dit, wel omdat het een groot gebeuren was, omdat mijn dorst enorm was en ik daar vond wat ik wou, als door de goden op een schotel aangeboden.

Even maar droomde ik er te zijn met Gustave, even maar rook ik, in een ademtocht, de aarde en de paddenstoelen, de zwammen en de mossen;  rook ik de geur van de bergen. Zag ik hoe intens en verrassend het licht zich spreidde, over de toppen van de bomen onder mij,  zag ik hoe de luchten zich openden ‘in dolce color d’oriental zaffiro’, zoals Dante het zeggen zou, en ik, in mijn stilte, verdwaasd in mijn hunker met een oneindig niet te stuiten heimwee naar het voorbije.

Wie of wat helpt me om deze teruggang naar vroeger, dit binnendringen in die wolken van wat was, weg te nemen?

Mijn God, verlos me van de pijn van de dingen die voorbij zijn.

[1] Val d’Anniviers, op de weg van Vissoie naar Zinal.

30-07-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het is aan de Schriftgeleerden om ons te vertellen over Paulus en zijn verblijf in Arabië dat drie jaren duurde, alvorens hij besloot Petrus en Jacobus, de broer van Jezus, te gaan opzoeken in Jeruzalem. Maar ze doen het, wijselijk niet, ze verzwijgen het ons omdat alles wat geschreven staat over Jezus en dit van zijn geboorte af, zou moeten herzien worden.

Salibi, met zijn Bijbel die ontstaan zou zijn in Saudi Arabië, zaait, zoals Paulus even grote verwarring, want alsdan, waar stond de tempel die Solomon bouwde, niet in Jeruzalem waar er geen ruïnes van gevonden zijn. De Klaagmuur die overeind bleef is deze van de tempel gebouwd na hun terugkeer uit ballingschap in de zesde eeuw voor Christus door de Joden die in Jeruzalem, het Nieuwe Sion, zijn blijven hangen en niet zijn doorgereisd - aldus Salibi - naar hun oorspronkelijke regio in Saudi Arabië.

Er bestonden dus, na Babylonië, twee nederzettingen bevolkt door joden, één in Jeruzalem en één ergens in Saudi Arabië en Noord Yemen.

Ik ben niet zinnens Kamal Salibi die ik las einde de jaren tachtig tot zijn dood in 2011, te gaan herlezen, Ik herinner me niet meer 100% wat hij vertelde over Egypte, wel dat hij het had over een Misraïm (Egypte) in Arabië, maar hij vertelt niets over de tien plagen van Egypte die de Exodus voorafgaan, noch over het gebeuren van de stilstaande zon en maan onder Joshua. Wel situeert hij plaats na plaats, de weg in Saudi Arabië en Noord Yemen, die Mozes veertig jaren lang volgde zoals de Bijbel vermeldt. Hieruit blijkt o. m. dat ik op een gegeven dag in Noord-Yemen in Mareb, de spookstad, moet gelopen hebben in de voetsporen van Mozes en zijn volk.

Mijn probleem is altijd geweest uit te maken in welke mate de boeken van Salibi strookten met deze van Velikovsky. Salibi heeft me wel bedankt voor het boek ‘Ages In Chaos’ van Velikovsky dat ik hem gestuurd had, maar hij heeft het niet gelezen. In elk geval hij was niet akkoord met de stelling van Velikovsky en Robert de Telder en hun identificatie van de Sheshonk van de Bijbel met Toutmoses III. Ondanks het feit dat het Toumoses III is geweest die de tempel van Solomon heeft geplunderd want de voorwerpen en meubels erin, zoals beschreven in de Bijbel, staan gebeiteld als buit meegenomen op de muren van de tempel van Toutmoses III in Karnak.

Ik heb hierover dikwijls contact gehad met Robert De Telder die de geschiedenis van de volkeren van het Oosten, heeft gelinkt aan de geschiedenis van de gebeurtenissen vermeld in de Bijbel, maar deze zat verveeld met wat hij las bij Salibi over de plaatsnamen in de Bijbel.

Je begrijpt of je begrijpt niet, maar de Egyptische geschiedenis en haar verwevenheid met de joodse en Bijbelse geschiedenis, is geen onderwerp meer voor mij, ik weet echter dat het de moeite lonen zou de werken van Velikovsky, van Salibi en van De Telder naast elkaar en over elkaar te leggen, er een symbiose van te maken om te zien welke waarheid er zou uit opduiken.

Voelt er zich iemand geroepen om het te doen?

29-07-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Een goede vriend, een lezer, spreekt me over de ‘rebelse’ Paulus. Ik stel me de vraag hoe rebels hij wel kon geweest zijn en, waartegen hij rebelleerde?

Hij is de enige tijdgenoot van Jezus Christus, hij is de enige die er heel dicht bij stond, die weten kon hoe hij handelde, en horen kon van anderen die hem gekend hadden hoe hij sprak; de enige van al degenen die over Jezus hebben geschreven. In welke mate kon hij dan een rebel zijn en tegenover wat of wie, toch niet ten overstaan van zij die over Jezus schreven, een of twee of drie generaties verder, in de Evangeliën of in de Handelingen van de Apostelen. Dan ook wie zijn hier de ‘rebellen’.

Ik zegde het reeds. In zijn brief aan de Galatiërs - voor wie er zich zou aan interesseren - is Paulus heel duidelijk, hij die Jezus vervolgde houdt er nu andere gedachten op na, hij wil hem beter leren kennen, hij wil naar de bron, wil verder gaan dan naar de apostelen toe die volgens hem Jezus niet begrepen hebben en in plaats van Petrus of Jacobus te gaan opzoeken in Jeruzalem, vertrekt hij, spoorslags, naar Arabië. Waar in Arabië? Niemand weet het vandaag, maar het is duidelijk, als hij het niet specifieerde dan is het omdat zij, die zijn brieven toen lazen, wel wisten waar het was in Arabië.

Aan de Galatiërs schreef hij, en ik neem dit uit de King James’ Bijbel, hoofdstuk 1:

17: Neither went I up to Jerusalem to them which were apostles before me; but I went into Arabia and returned again unto Damascus.

18  Then after three years I went up to Jerusalem to see Peter, and abode with him fifteen days.

Dit te berde te brengen, maakt van mij een rebel, iemand die, niet akkoord gaat - een nieuwe Paulus dus - met al wat over Jezus verteld wordt in de Evangeliën en wel omdat het allerbelangrijkste over hem niet is gekend, namelijk waar hij tot zijn drieëndertigste verbleven heeft.

Het is wellicht die plaats die Paulus is gaan opzoeken omdat hij het nodig vond Jezus beter te kennen alvorens op te treden als een van zijn apostelen en ook omdat hij wist dat Petrus en zijn gezellen onvoldoende Jezus, althans volgens hem, begrepen hadden. Hier dus staan allen stil die over Jezus iets te vertellen hebben en ik herhaal, allen die over Jezus geschreven hebben en er zijn er heel wat.

En wat gebeurde er met mij?

Ik was in 1986, op mijn verjaardag in Al Tawila (Noord-Yemen). We kampeerden er op het strand aan de Rode Zee en ik kreeg er van Parijse vrienden een boek ten geschenke dat pas was uitgekomen en sensatie maakte: ‘La Bible est née en Arabie’ van Kamal Salibi. Ik begon de lectuur ervan in het vliegtuig dat ons van Sana’a, over de piramiden van Gizeh terug bracht naar Parijs. En ik werd letterlijk omver geblazen door wat ik voorgeschoteld kreeg. Om beter het boek te volgen heb ik de principes van het Arabisch gestudeerd, dermate dat ik een jaar lang Arabisch heb gevolgd,  want Salibi is een revolutionair wat de plaatsen in de Bijbel betreft. Zo bewijst hij, aan de hand van de plaatsnamen dat het Oude Testament zich niet afspeelde in Egypte en de landen er omheen, maar, hou je vast, in Saudi Arabië en Noord-Yemen en dat er, na hun vertrek in ballingschap naar Babylonië een kolonie joden was overgebleven in die regio. Volgens Salibi was Jezus vandaar afkomstig was. Het is naar die regio dat Paulus zou zijn afgereisd.

Maar zo eenvoudig is die Jezus nu ook niet, hij wordt een uiterst complex geval dat hij tracht zo begrijpelijk mogelijk uit te klaren in zijn boek van 1988: ‘Who was Jesus? A conspiracy in Jerusalem’(I.B.Tautis & Co Ltd, London).

Hij kan gelijk hebben wat de herkomst van Jezus aangaat, of toch voor een deel, maar of we alles moeten geloven wat hij erover schrijft betwijfel ik.

Ik zelf voel er veel voor te geloven dat Paulus wist waar Jezus vandaan kwam, maar of Kamal Salibi het ook met zekerheid gevonden heeft, blijft een andere vraag.

De ‘drie jaren Arabië’ zijn er wel geweest voor Paulus, dit is de enige zekerheid die we hebben. Het bewijst evenwel dat het niet de Jezus is zoals wij hem kennen uit de Evangeliën die hij zocht, Paulus zocht een andere die hij wellicht gevonden heeft, gezien hij ervoor gezorgd heeft dat het beeld die hij er van had rond gedragen werd, in den beginne, in het Oosten en de landen rond de Middellandse Zee.

Ik kan dus enkel besluiten dat de Jezus van Paulus niet de Jezus was van de Evangeliën, veel meer wil ik er niet over kwijt. Misschien volstaat het om niet verder te zoeken, tenware je je laat verleiden door het boek van Salibi, een beminnelijk man en een vechter - zoals een Velikovsky - voor zijn waarheid, en ook zoals ik hem leerde kennen uit de correspondentie die ik had met hem gedurende jaren.

Maar, als ik jullie een raad mag geven, ‘la Bible est née en Arabie’ is een fantastisch boek voor de lezers van de Bijbel, ik zou hiermee beginnen alvorens zijn Jezus te lezen.

Maar een rebel was Paulus niet, integendeel, hij was eerder een Thomas, zoals de Thomas van zijn Evangelie

28-07-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Hoe lang of hoe kort duurt het leven van een boek, en dan vooral, nu ik hoorde  dat een boek, in de huidige context, vier maanden krijgt om te bewijzen dat het levensvatbaar is. Maar dan, gesteld dat het levensvatbaar is, hoe lang duurt het leven ervan, tien, twintig, dertig jaar, één generatie?

Ik heb een lange tijd, een te lange tijd, te weinig gelezen omdat ik verzonken zat in filosofische beschouwingen over het leven en over God en omdat het schrijven zelf mijn bijzonderste activiteit was. Evenwel is het meer dan duidelijk geworden, ik ben van een andere generatie dan zij die thans de boekenwinkels en de literaire tijdschriften vullen met hun woorden, en ik ben ook nog steeds van uit die vorige generatie aan het filosoferen, zelfs bijna van uit twee generaties terug dan deze van nu; maar ook, en dit is mijn voorspelling, denk en schrijf ik naar de generaties toe die na mij zullen komen.

Maar goede, stevige boeken doven niet uit, blijven ons beroeren, ‘Le Rouge et le Noir’ van Stendhal blijft h    angen in mij, Proust, Bernanos blijven hangen in mij, Hemingway, Steinbeck, T.S. Eliot, Maurice Gilliams, blijven in mij ronddolen. Ik denk aan die werken en aan vele andere: Pasternak, Sholokov, Poeskin, en het is niet omdat ik hun boeken niet ter hand neem dat ze dood en begraven zouden zijn, integendeel.

Ik heb er maar enkele genoemd die me zo te binnen vielen al schrijvend, maar er zijn er honderden, te beginnen met Antigone en Oedipus, met Joan of Arc van Bernard Shaw en zovele, zovele andere. In feite - en ik begrijp de uitgevers - boeken die niet meer gekocht worden omdat ze reeds voorkomen in elke bibliotheek.

Ik vraag me dan ook af wie er nu nog in deze dagen, de laatste werken van Hertmans koopt of deze van Nooteboom waarvan het succes al een tijdje oud is.

Maar nieuwe schrijvers opzoeken schrikt me af, ik waag het niet meer me te begeven op ongekend terrein, of op een terrein dat me te ongewoon toeschijnt om het te betreden.

Ik ben aangekomen daar waar ik niet meer geconfronteerd word met drama’s zoals er zovele zijn die gebeuren in de wereld. Ze vonden plaats, ik nam er nota van maar ik wens niet te horen van fictieve drama’s, er zijn er zo al meer dan genoeg.

Ik weet het, het is mijn eigenzinnigheid die spreekt. Maar de boeken die ik opsomde en de vele die ik niet vermelde maar er ook zijn, geeft me een volume waar ik ruimschoots mee leven kan. Inderdaad ik ben van een andere generatie, is het vandaag dat ik die verlaten moet om de generatie van nu te gaan opzoeken?

Voorlopig denk ik er nog niet aan, ik zegde het al, Hertmans en Nooteboom volstaan me voor het ogenblik, maar, het kan keren.

27-07-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Dit zijn heel persoonlijke zaken die ik zo maar bloot geef. Ze zijn een uitvloeisel van mijn besef, dat ik aan het schrijven ben in de richting van mijn laatste akte, en dat ik een gelukkig man ben, de afstand die ik nog af te leggen heb, in woorden te kunnen en te mogen afleggen.

De hartspecialist die ik onlangs consulteerde en die ik durf zien als een vertrouwensman, weet dat ik elke dag 500 woorden tracht te schrijven. Hij  vond echter dat het voor mij misschien beter was elke dag 500 stappen te zetten, dan 500 woorden te schrijven. Hij zal gelijk hebben wat zijn gebied betreft, maar wat dan met het geestelijk aspect ervan. En ik weet dat ik meer oog heb voor het geestelijk dan voor het lichamelijk aspect van de zaak. En jullie kennen me voldoende, het is het geestelijke dat de  wereld is van de man gekerstend in het doopregister als Carolus Ludovicus, niet meer noch minder die een simpel man wenst te zijn onder zijn medemensen.

Als ik het zeggen mag, omdat ik zo-even nog een tekening van hem in handen had, Frans Minnaert die ik gekend heb was zo iemand, een eenvoudig man, een visionair eigenlijk als ik denk aan zijn doeken en dan vooral zijn reeks van acht doeken over de Schepping. Hij was een man die zwoor bij Kabushika Hokusai, hij tilde heel zwaar aan wat deze in zijn geschriften had nagelaten. Ik heb deze zinnen zeker al eens vermeld in mijn geschriften, maar ze zijn waard herhaald te worden, omdat ze komen van een wijs man, een groot kunstenaar:

‘Ik ben gek van schilderen geworden vanaf mijn zesde levensjaar toen ik er voor het eerst kennis mee maakte. Ik vervaardigde enkele schilderijen die ik zeer goed vond: toen was ik al vijftig jaar. Maar niets van wat ik deed alvorens ik zeventig jaar was, had enige waarde. De ouderdom van drieënzeventig jaar bereikt hebbende ben ik ertoe gekomen de natuur onder vele aspecten te begrijpen: vogels, vissen, dieren, bomen, gras…, kortom alles. Als ik tachtig word zal ik nog verder gaan en in de geheimen van de kunst zal ik binnendringen met mijn negentig jaar. Eenmaal honderd jaar bereikt, zal mijn kunst subliem zijn. En mijn enig doel zal bereikt zijn rond mijn honderd-en-tiende jaar, want dan pas zal iedere lijn en ieder punt dat ik maak doordrongen zijn van leven’[1]. 

Dit werd in alle ernst, meer dan een eeuw geleden gedacht en geschreven, vandaag heeft de kunst veel minder voorbereiding en aanleg nodig, het volstaat enkele emmers verf uit te strijken op/uit te gieten over, een doek en eens een naam eronder is het kunst, of wordt het toch als kunst voorgesteld. Het is niet meer de oefening die kunst baart, het is nu de kunst om met zo weinig mogelijk oefening kunst voort te brengen. De vraag blijft evenwel over welke kunst het hier gaat.

Of dit ook geldt voor de literatuur is de vraag die ik me stel. Ik kan me enkel richten op de literatuur die ik onlangs gelezen heb, zijnde Stefan Hertmans en Cees Nooteboom en ik weet dat die eerder beantwoorden aan wat Hokusai vooropstelt, dan wat heden te dage wordt opgevoerd.

Hopelijk is mijn leeftijd, waar ik me achter verberg, een excuus, ik schuif hem in elk geval vooruit ter verdediging, er naast leg ik mijn geschriften in de hoop dat deze ook gezien worden als doordrenkt met Hokusai (en zijn grote golf van Kanagawa).

[1] Geciteerd uit ‘Frans Minnaert’ van Paul Huys, Drukkerij-Uitgeverij Lannoo, Tielt, 1980, pag.142.

26-07-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde