Hij kende van in zijn jeugd het geweld van de wind in de bomen, het buigen van de kruin, de takken zwiepend tegen elkaar, een bewegende massa die hij aanvoelde als een symfonie van verwarrende geluiden, maar nog meer als een vortex van het grote leven. Hij herinnerde zich een gebeuren uit zijn jeugd. Op een avond was hij te lang bij een vriend gebleven en in plaats van, in het naar huis gaan de gewone baan te volgen, had hij een kortere weg genomen door het bos, ondanks, of misschien omwille van het geweld van de wind. Het was volle maan en de wolken schoven met een enorme snelheid door de luchten. Het bos was een levend bos, het was alsof de bomen onder elkaar ruzie maakten en hij raakte er door verward en schreeuwde uit alle macht tegen die stemmen op. Was het uit vrees of was het omdat hij zich voelde leven?

Hij dacht aan dat kleine voorval terug, midden in de nacht en midden in een enorme wind die over het huis gierde en stormde in de bomen. Hij was opgestaan omdat er beneden een deur open en dicht sloeg, zo dacht hij toch. En was gaan neerliggen, in een deken gewikkeld op de sofa voor de haard, luisterend naar de gierende wind in de schouw en denkend dat het huis heen en weer bewoog in de storm.

Hij ontwaakte uit een angstwekkende droom, die hij onmiddellijk totaal vergat. Hij voelde zich beneveld door de rust van het oude huis nu de storm was uitgeraasd en er was de roep van het bos waaraan hij plots niet kon weerstaan. Ongewassen en ongeschoren en zonder te ontbijten trok hij mantel en botten en was hij buiten in de bijtende kilte van de morgen.

‘Qui rate les aubes, rate sa vie’, had hij eens gelezen bij Louis Pauwels – een zin die hij teveel gebruikte - maar hij wist dat dit een groot moment van de dag was, buiten te zijn in het eerste licht dat aan de struiken en de takken kleefde, de luchten weerspiegeld in het water van de bijna dichtgegroeide vijver met de stenen bank waar hij zat te schrijven in de lente en de zomer en tot ver in de herfst. Hij drong diep door in het bos, langs een modderige wegel, die bestrooid lag met stukken hout. Enkele bomen waren ontworteld en hingen tegen andere bomen aan. Hij was nu al diep in de geborgenheid van het bos. Hij dacht aan het begin van de Divina Commedia - was het nog een deel van zijn droom? – wat als ik blijf verder gaan, dacht hij, wat als ik uitkom bij een heuvel en deze wil opgaan ‘zo dat de steunende voet steeds de laagste is’, of wat is de betekenis van dit fameuze vers[1]van Dante?.

De zware winden hadden de aarde geopend en de rottende bladeren omgewoeld. De lucht was gevuld met de geur van humus en hout. Hij dacht, dit bos hier is mijn gebed, mijn verbondenheid met de levende natuur, mijn verbondenheid met wat niet te noemen is, maar hier, meer dan op andere plaatsen, aanwezig is, tastbaar is. Het is een gebed zonder woorden, zonder lofzangen, zonder wierook, zonder brandende kaarsen maar het is de adem en de geest van de kosmos.

Hij wist dat dit een zin was die hij zou neerschrijven, eens aan zijn tafel gezeten, deze zin over wat een gebed zonder woorden kan zijn, zijn ganse wezen opgenomen en vermengd met wat hij het ongerepte van de kosmos wil noemen, en wie kosmos zegt, denkt God.

Maar dan niet een God getekend in wetten en dogma’s, maar de geest van de mens levend in het Woord dat in den beginne was, en niet anders te noemen is en ook, het Woord levend in de geest van de mens. Al weet hij niet hoe hij dit, over ruimte en tijd heen, op een andere wijze formuleren kan.

En hij zit goed, hij vermoedt heel sterk dat het Woord van Johannes, het Woord was van een in het Grieks denkende en schrijvende auteur, geïnspireerd door Plato en Aristoteles en vele anderen, die allen heel wat gemeen hadden met de ideeën van Egyptische priesters, met ideeën komende uit het Oosten; de ideeën van Lao Tzu, die wist dat alles ontstaan is uit Tao en niet anders te omschrijven is dan als Tao. Of het Woord dat niet anders te omschrijven is dan als het Woord.

En hij weet in alle poriën van zijn geest dat dit een begin van waarheid is, of dan toch een begin van ‘de’ waarheid is, die kan neergeschreven worden als, ‘alles is ontstaan uit Tao of alles is ontstaan uit het Woord’.

   En de Oosterse herkomst van die eerste zin van Johannes wordt nog versterkt door het feit dat de beschrijving van het Hemelse Jerusalem uit de Apocalyps, een afspiegeling is van de mandala van het Paradijs van Vaikuntha, de hemelse woning van Vishnu, zoals het beschreven staat in de Skanda Purâna.

   Het parallellisme van deze mandala met de voorstelling van het Hemelse Jerusalem is te frappant en het is het nog meer als beide teksten vergeleken worden. Dit weet hij omdat hij Titus Burckhardt[2] las wiens boek hij ontdekte in la chambre des preux van die oude chalet in Grimentz, dat kleine dorpje in de Valais.

En dacht hij, is er wel een grotere zin om een boek, welke het ook moge zijn, te beginnen, als: ‘In den beginne was het Woord. Au commencement était le Verbe. In the beginning was the Word’?

Hij kan deze zin omschrijven als in den beginne was er de onhoudbare drang om te ontstaan, om materieel en tastbaar open te bloeien. En deze drang is gebleven. Het Universum dat nog steeds wordende is, is er het teken van, het teken van het Eeuwig Bewegende, het teken van wie of wat maar al te gemakkelijk God wordt genoemd.

Na zijn tocht door het bos van deze morgen heeft hij Burckhardt uit zijn rek gehaald en in de valavond in één ruk zijn gedachten opgetekend, niet zoals hij ze al wandelend had geschreven in zijn hoofd, maar de essentie is er om de Oosterse oorsprong van de zin van Johannes te onderlijnen.

Nu is van deze merkwaardige dag de avond gevallen, de tinten in de tuin zijn blauwgrijs geworden en als hij herleest wat hij geschreven heeft, vraagt hij zich af of hij niet te ver is gegaan, geen te hoge vlucht heeft genomen en dan ook en vooral of hij met deze woorden geen vrienden kwetsen zal waarvan hij weet hoe diep hun geloof geworteld zit. Zelfs al weet hij van hen dat dit diep geloof soms met twijfel besprenkeld wordt.

Maar hij is tot het besluit gekomen dat de geest van de middeleeuwen verloren ging, dat het religieus-kosmische van de gotische kathedralen onbegrepen achterwege werd gelaten, geen aandacht meer krijgt omdat de wereld van vandaag geregeerd wordt door het materiële, door het zichtbare.

Het Latijn werd geschrapt en vervangen door de taal van het volk, de Gregoriaanse gezangen die ons raakten in de geest, vervangen door gezangen zonder sfeer, zonder draagkracht. De priester houdt de rug gekeerd naar het oosten, terwijl hij vroeger, toen voor de mens het onzichtbare zichtbaar was, duidelijk wist dat alle krachten uit het oosten kwamen en dat hij het was die deze krachten opving om ze door te geven aan zijn gelovigen.

Of, de woorden van de mis te zichtbaar geworden nu en het ‘dagelijks brood’ voor de geest dat we vragen - want dat hebben we het meest nodig - bereikt ons niet meer. Weliswaar ook omdat we niet ontvankelijk meer zijn voor de woorden en omdat de denkende, levende mens, de naar spiritueel voedsel hijgende mens in een stroomversnelling is terechtgekomen waarin het materiële en het tijdelijke de bovenhand hebben.

Hoe komen we hier nog uit?

08-01-2012, 01:20 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het gebeurt dat in mijn blog een zin, een woord, zich richt tot een bepaald persoon, zodat het enkel door die persoon begrepen wordt, tenminste zo hij/zij me leest. Zo was er gisteren in mijn gedicht sprake van ‘een steen met een tekening erin gebrand door de natuur’.
Vanavond (de avond van 6 januari) ook wil ik iets vermelden dat persoonsgebonden is, namelijk dat ik aangenaam verrast was te horen dat een goede kennis, die ik graag vriend zou noemen, me dingen vertelde over mijn blogs die hij las en die hij apprecieerde, maar dan meer mijn woorden dan de woorden van schrijvers die ik aanhaalde. Waaruit ik besluiten kon dat ik het misschien beter niet zou doen of dan toch maar met mate.

Maar mijn tijd was kort, te kort om met hem over dingen te spreken die ons boven het dagelijkse verheffen, al komt die tijd wel eens, het mag zelfs in augustus zijn, het mag zelfs met een glas wijn in de hand zijn.

Hij stamt, zegde hij me eens, uit een Hugenotenfamilie. Je leest het in zijn houding, je hoort het in zijn woorden, je hebt achting voor hem omdat zijn leven geankerd is in de tijd en teruggaat tot de Calvinistische Reformatie uit de XVIde eeuw.

Het fenomenale is dat hij – iemand uit een Bretoense familie geboren in Indonesië – me eens vertelde, que les Genevois, à la vue de son nom de famille, reconnaissaient en lui un des leurs et le traitèrent comme tel.

Er is weinig nodig voor een blogger om gelukkig te zijn als hij iets goed hoort over zijn blog.

07-01-2012, 01:10 geschreven door Ugo d'Oorde  

De Leie hier is onze perfecte gastvrouw,

al zeggen we het niet, we weten het,

we accentueren het in onze woorden,

of dacht je dat het niet kon?

Of dacht je dat we niet zagen dat het licht,

zoals Rimbaud het wist, met water gemengd 

een gedicht kon zijn.

Zuiver een gedicht kon zijn als we maar zagen

wat er was, de fonkeling, de glinstering,

de wind een kind, spelend met het water

en de meerkoeten, in kleine getale,

ongeschreven gedachten die we later

optekenen zullen, herop zoeken op een blad

Japans papier, van een steen de tekening

erin gebrand door de hand

van de natuur, te geniaal om van de mens

te zijn, al weet men maar nooit wat de mens 

vermag, al weten we heel weinig van wat is

en van wat komen zal.

Maar van de Leie kennen we de schilders

en de schrijvers en hoe groen de beemden

en hoe stil de vlakte en de bomen

met Ooidoncks torens boven uit,

een hand, een groet. Een ademtocht

de kerk, de enkele huizen aan de horizont.

Je weet maar nooit wat komen zal, later.

Het land dat zwaar op de aarde ligt

en wat er is van de simpelheid der dingen

 is ons bijgebleven al zijn we te oud geworden

om ons te herinneren hoe de poëet erover sprak

in zijn gezangen, nu het bloed trager vloeien gaat.

Maar op het einde handen gedrukt zoals het hoorde, 

en gegroet de Leie, de geliefde van ons allen.

06-01-2012, 10:03 geschreven door Ugo d'Oorde  

Hoe is de notelaar in de tuin van mijn gebuur als ik er niet naar kijk of als ik er niet ben? Of hoe is de bocht aan de Leie waar ik jarenlang elke zondag met de vrienden even ben blijven stilstaan; of hoe is de bank in San Juan-Alicante waar ik neerzat om te lezen of te schrijven; of hoe is la plaine de la Lé in Zinal als ik er niet wandel?

Ik heb me dit dikwijls afgevraagd, zoals José Saramago zich een zelfde vraag stelde in zijn Blog van 2010. Wel wetende dat die dingen zijn zoals ze zijn of ik er nu ben of niet.

Maar er is een andere vraag die ik me blijf stellen, welk is het belang van al die dingen, of beter welk is het belang van het Universum als er noch hier noch op het even welke plaats op aarde, niemand zou zijn om er zich vragen over te stellen?

En dan kom ik tot een totaal ander antwoord. Namelijk dat de mens er is, opdat geweten zou zijn dat die dingen bestaan; opdat die dingen een eigenheid zouden hebben, die ze anders niet zouden hebben. Ze zouden enkel zijn en er zijn zonder toeschouwer.

Ik lees dit ook bij Titus Burckhardt[1] in zijn vraag naar het mystische in de astrologie.

De mens, gezien door Ibn ‘Arabi, zegt hij, was niet alleen het centrum van de Kosmos toen de aarde nog het centrum was, maar is, toen geweten was dat de aarde omheen de zon draaide, in die positie gebleven[2].

Of we er naar kijken of niet de dingen zijn. Maar om te zeggen hoe ze er zijn is de mens nodig. Kunnen we dan zeggen dat de dingen er zijn, enkel en alleen omdat de mens er is.

Er zijn oneindig vele zonnen met planeten omdat we weten dat ze er zijn. Ze waren er ten tijde van Dante en toch waren ze er niet omdat niet geweten was dat ze er waren. Zo denken we dat de denkende mens hier is omdat geweten zou zijn dat de dingen bestaan. Dat hij hier is om te getuigen dat het Universum IS.

En als dit Universum er nog is als een (ten dele) onbegrepen geheel, dan is de mens er om dit verder uit te zoeken met een steeds groeiende behoefte om te weten.

05-01-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

'Nieuw Crisisoverleg gepland'

Ik lees[1] wat Nout Wellink, voormaling president van de Nederlandsche Bank zich liet ontvallen in het Financieele Dagblad,

“dat niet alleen de financiële sector, maar ook overheden rekening moeten houden met een Griekse wanbetaling. Het is, zegt Wellink ‘niet realistisch’ om te veronderstellen dat alle noodleningen die de afgelopen jaren Griekenland zijn verleend, terugbetaald worden”.

Griekenland is virtueel in staat van faillissement, het kan zijn schulden niet meer betalen zonder nieuwe schulden aan te gaan. Er wordt gesuggereerd 50%, of zelfs 75% van de Griekse schuld bij de banken af te schrijven. Hoe de toestand van de banken na die afschrijving er zal uitzien wordt niet vernoemd.

Is er ooit enige waarschuwing gekomen van de Heer Barroso om de banken te wijzen van 2005 af, op het gevaar, in te tekenen op uitgiften van Griekse Staatsobligaties?

Ik geloof het niet. Europa sliep. Nochtans als er iemand was die een oog in het zeil moest houden dan was het Barroso die heel goed wist dat Griekenland niet te vertrouwen was.

Wie is dan hier de schuldige, de banken die maar al te graag een hoog rendement viseerden en in de val liepen, of de Europese Overheden, die veel te laat hebben ingezien wat er aan het gebeuren was?

Als er iemand in de fout is, dan is het minstens elk voor fifty/fifty. Ik voeg er aan toe voor Europa is het schuldig verzuim.

Ik heb mijn oordeel al gegeven over een mogelijke oplossing, maar dat de laatst voorgestelde ‘3% oplossing’ maar wat geblaat van schapen was, wordt nu duidelijk.

Wat mij het meest verbaasd is dat er geen enkele bank is die van zich laat horen, na de Lehman Brothers, na Dexia, hangt hen een nieuwe ramp boven het hoofd, gaan ze die maar zo ondergaan?

04-01-2012, 00:30 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het jaar is begonnen, eens te meer wordt het een aftellen naar einde van de week, van de maand, van het jaar. Eens te meer wordt hij meegesleurd in het verschuiven van de minuten, de uren, de dagen. Wat achteraf van al dat zal overblijven, zijn de ogenblikken dat hij voor zijn dagboek zat of voor zijn klavier, en registreerde wat hij dacht of kon denken.

Van al het overige zou weinig overblijven, enkel wat anderen er dachten te kunnen over vertellen, maar dit ook zou uitsterven. Maar wat geschreven stond, wat in tekens was uitgedrukt zou kunnen ontcijferd worden. Bleef dan nog de vraag of het de waarheid was.

Zo, alles bij elkaar genomen - en tot troost van zij die niets te schrijven hebben - wat zin heeft het of er nu iets door jou en over jou geschreven, overblijft of niet?

En toch, toch is het de reden waarom hij schrijft, hij kan dit niet ontkennen en hij is gelukkig dat hij aldus is ingesteld. Het kleurt zijn dagen, al is het maar in aquarel het is dan toch op Japans papier, En ik zie wel om me heen, hoe anderen bezeten zijn om zich te manifesteren, getekend door het woord.

Het woord is almachtig, het is een boom in het regenwoud waarvan hij hoopt dat het overleven zal.

03-01-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Hij had op het einde van het jaar dan toch een nieuw dagboek gekocht, zijn zoveelste ‘page-a-day diary’ van ‘The Economist’.

Thans vroeg hij zich af wat hij nog, naast zijn Blog, in meer zou kunnen schrijven. Het was een vraag die hij zich vorig jaar al had gesteld en toch waren alle pagina’s van 1 januari af tot 31 december beschreven. Maar zijn hoop voor dit jaar was merkelijk kleiner. Hij vermoedde dat zijn inspiratie geluwd was en eigenlijk dat zijn Blog ruim volstond als uitdaging voor elke dag.

Maar een gewoonte van dertig jaar laat je zo maar niet van vandaag op morgen zonder wroeging achter. Schrijf dan maar, echter over wat?

Heeft hij aan allen die hem regelmatig lezen een vruchtbaar jaar toegewenst, een jaar zonder al te veel kommer, een jaar van een goede gezondheid en veel aangename gebeurtenissen. Nog niet, maar hij doet het nu, gisteren was hij te zeer begaan met Psalm 139 die alles zegt en toch niets nieuws. Alleen was hij verbaasd het te lezen in de Psalmen van de Bijbel. Het bewijs dat anderen, ver voor hem, er hebben over nagedacht. Zoals ook Borges, die in zijn ‘Nueve Ensayos dantescos’ evenmin eraan dacht zijn ontmoeting met de drie kleine volumes van de Divina Commedia toeval te noemen, want schrijft hij in deze Ensayos - en ik ben het volledig eens met hem - toeval bestaat niet. Wat we zo graag toeval noemen is onze onwetendheid over de complexiteit van de machine die alle gebeurtenissen opvangt en verwerkt naar het komende.

En het was me overduidelijk dat ‘mijn’ ontmoeting met Borges verweven lag in de oneindig vele vertakkingen van het web van gebeurtenissen, waarvan ik niet de minste notie en waarover ik niet de minste controle had. En dit is altijd het geval. Ik heb dan ook - en je zult het gisteren vernomen hebben - heel wat problemen met het aanvaarden van een vrije wil. Natuurlijk nemen we beslissingen, maar hoe ontstonden deze, wat ging er vooraf aan een ontmoeting die bepalend zal zijn voor ons verder leven. Een minimaal detail soms, een oogopslag kan soms voldoende zijn om onze wil te moduleren in een bepaalde gewenste of achteraf, niet meer gewenste richting.

Een zware Blog om een jaar mee te beginnen.

02-01-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde