‘Als ik je woorden goed begrepen heb’, antwoordde de schaduw van deze grootheid, ‘dan is je ziel door de lafheid, die heel dikwijls de mens belaagt, geraakt en, hem weerhoudt, zoals een dier dat zich terugtrekt voor een schaduw, een eerbare onderneming te beginnen. Opdat je je van deze vrees zou bevrijden weet waarom ik gekomen ben toen ik hoorde wat je overkwam en ik medelijden had met jou’.

En dan volgt die prachtige passage waarin Dante verneemt dat het Beatrice is geweest die zelf Vergilius heeft opgezocht in het Voorgeborchte van de Hel:

Ik was bij diegenen (in het voorgeborchte) wier geval hangend is, toen ik geroepen werd door een genadige en mooie dame, zo mooi dat ik al hoopte dat ze me iets vragen zou. Haar ogen blonken meer dan sterren toen ze begon te spreken en de stem van een engel, lief en zacht, klonk in haar spraak[1].

En het is Beatrice die spreekt tot Vergilius:

‘O, hoffelijke ziel van Mantoua waarvan de roem op aarde duren zal tot zo lang de aarde er zal zijn; een vriend van mij maar niet een van het lot (e non della ventura), is in een verlaten oord dermate van de vrees bezeten dat hij van de rechte weg is afgedwaald. Ik vrees zelfs, naar ik in de hemel heb vernomen, dat hij zo verdwaald is dat ik te laat zal komen om hem te helpen, ga naar hem toe en met je sierlijk woord (con la tua parola ornata) spreek over al wat hem helpen kan opdat ik worde gerustgesteld. Ik ben Beatrice die je tot hem zend, ik kom van de plaats waar ik wens terug te keren, het is de liefde die me hier brengt en me doet spreken en als ik me voor mijn Heer zal bevinden zal ik niet nalaten je te blijven loven” [2].

Vergilius is meer dan gelukkig haar te kunnen helpen en te doen wat ze hem vraagt. Maar zegt Beatrice, het gaat niet uit van haar, het is

De edele Dame van de hemel die zich zorgen maakt over wat er gaande is waarheen ik je stuur zo dat ze het strenge oordeel van hierboven verbreekt [3]

en Lucia tot haar roept en haar vraagt Beatrice te verwittigen over wat er gaande is. En Beatrice is gezeten naast Rachel, - Lea, de actieve en Rachel, de contemplatieve, de twee echtgenoten van Jacob - als Lucia haar verwittigt en haar vraagt waarom ze, hij die haar zo bemint, hij die uit het ordinaire gepeupel is gestapt [4] omwille van de liefde voor haar, niet ter hulp snelt.

Hoor je niet zegt Lucia, de smart van zijn klacht, heb je geen oog voor het gevecht dat hij levert met de dood op de immense stroom die verschrikkelijker is dan de zee? [5]

Mag ik me beperken tot het simpele verhaal in zijn canto twee en niet verhalen over de tranen in de ogen van Beatrice, niet over de woorden van Vergilius tot Beatrice, hij die zodanig geschrokken is als vereerd door haar verzoek; niet over het verwijt dat Vergilius Dante toestuurt omdat hij blijft aarzelen nu drie gezegende, mooie Dames in de hemel zorg hebben over hem, maar dan wel verhalen over de reactie van Dante nu hij verneemt dat het Beatrice is die hem roept, en:

Zoals de bloemen die verrast door de nachtelijke vorst, gebogen en gesloten blijven, en nu de zon er is, zich oprichten en zich openen [6]

hij zich opricht, zijn moed in beide handen neemt, en met het beeld van Beatrice die zich zorgen maakte over hem, en Vergilius dankend omdat hij zo vlug gereageerd heeft op de woorden van waarheid die Beatrice sprak, zich meteen oplaadt, zijn gedane belofte bevestigt en tot Vergilius zegt:

Kom, een enkele wil is deze van ons beiden, jij gids, jij heer en jij meester [7]:

Zijn er mooiere woorden die kunnen gesproken worden in het begin van een zware tocht: tu duca, tu signore e tu maestro.

Heb ik die niet gesproken, ik heb ze zeker gedacht als ik mijn gids volgde op de vele beklimmingen die we gedaan hebben in de Alpen, in totale overgave en groot vertrouwen, hij de gids, de heer en de meester. Vooral dan als die gids een goede vriend is.

Vergilius vertrok en ik volgde hem op het bittere pad, zegt de schrijvende Dante, wetende al hoe bitter het pad wel zal zijn.

[1] Io era tra color che son sospesi /e donna mi chiamó beata e bella / tal che di commandare io la richiesi./ Lucevan gli occhi suoi più che la stella / e cominciommi a dir soave e piana / con angelica voce, in sua favella: (canto II: 52-57)
[2] Io son Beatrice, che ti faccio andare; / vegno del loco ove tornar disὶo; / amor mi mosse che mi fa parlare. / Quando sarὸ dinanzi al signor mio, / di te mi loderὸ sovente a lui.( canto II: 70-75).
[3] Donna è gentil nel ciel che si compiange / di questo impedimento ov’io ti mando, sὶ che duro giudicio lassù frange.(canto II: 94-96).
[4] ch’ usci per te della volgare schiera (canto II:105 )= poëet geworden is.
[5] Non odi tu la pièta del suo pianto?/ Non vedi tu la morte, che il combatte / su la fiumana ove il mar non ha vanto? (canto II; 106-108).
[6] Quali i fioretti, dal notturno gelo, chinati e chiusi, poi che il sol li ‘mbianca / si drizzan tutti aperti in loro stelo;(canto II: 127-129).
[7] Or va, che un sol volere é d’ambedue / tu duca, tu signore, e tu maestro (canto II: 139-140).

20-07-2014, 22:30 geschreven door Ugo d'Oorde  

In het begin van zijn tweede canto is Dante, hoe verbazend dit ook moge schijnen, terug van zijn reis door Hel, Vagevuur en Hemel. En na die uitputtende tocht wil hij nu alles gaan neerschrijven. Het is avond en dier en mens zijn na een vermoeiende dag gaan rusten, maar Dante vindt die rust niet en opmerkelijk is zijn begin:

De dag gleed weg en de lucht werd donker, de levenden op aarde keerden terug van hun werk; en ik, de enige, maakte zich klaar om het gevecht aan te gaan én met de weg, én met mijn medeleven, dit wordt nu door mijn geest getrouw opgetekend.[1]

Wat een verbeelding. Hij is er zich van bewust wat het betekenen zal voor hem deze tocht te gaan herbeleven, en hij weet ook dat het neerschrijven van de gevoelens die deze weg zal oproepen bijna even moeilijk zal zijn, zo niet moeilijker, dan de tocht die hij maakte. En onmiddellijk ontpopt zich Dantes creativiteit. Hij ontdubbelt zich, er is de schrijvende Dante die alles optekent en de pelgrim Dante die toezag en meeleefde, en opdat hij dit zo getrouw mogelijk zou kunnen doen roept hij de hulp in van de Muzen.

O muzen, o mijn hoogste genie, sta me bij, o geheugen dat schrijft wat ik zag, hier zal je grootheid zich manifesteren kunnen.[2]

Wat Dante niet zegt, of nog niet zegt, is dat hij nu zal kunnen bewijzen hoe groot zijn kunst in het bedenken en het schrijven wel is, dat hij hier zal bewijzen dat hij Vergilius, Ovidius en anderen niet alleen evenaren zal maar ook overtreffen.
Hij begint zijn verhaal met de twijfel die terug in hem is opgerezen en hij zoekt een uitvlucht met de vraag aan Vergilius, of hij wel voldoende onderlegd is om die zware tocht te ondernemen. Hij verwijst naar Aeneas en dezes reis naar de Hades (Aeneïs, boek VI), het rijk der doden, en hij aarzelt en blijft aarzelen, verwijzend ook naar Paulus (boek XXIV van de Apocalypse):

Waarom, waarom ik, ik ben noch Aeneas, noch Paulus, niemand gelooft en ikzelf ook niet, dat ik in staat zou zijn deze tocht te ondernemen, daarom vrees ik dat, als ik je volg, mijn komst zal eindigen op een dwaasheid.

En zoals hij, die niet meer wil wat hij wou en zijn voornemen wijzigend voor andere gedachten, zich aldus terugtrekt alvorens eraan te beginnen. Zo was ik op deze donkere plaats.[3]

[1] Lo giorno se n’andava, e l’aere bruno / toglieva gli animai che sono in terra / dalle fatiche loro; ed io sol uno / m’apparecchiava a sostener la guerra / sἱ del cammino e sὶ della pietate / che ritrarrà la mente che non erra.(canto II:1-6).
[2] O Muse, o alto ingegno, or m’aiutate: / o mente che scrivesti ciὸ ch’io vidi, / qui si parrà la tua nobilitate.(canto II: 7-9).
[3] E quale é quei che disvuol ció che volle / e per nuovi pensier cangia proposta / si che dal cominciar tutto si tolle;/ tal mi fec’io in quella oscura costa.(canto II: 37-40)

19-07-2014, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Geluk,
weerspiegeld in de schaduw
die ik teken
op de muren van het ovenhuis,
dankbaar dat ik,
zo ver gekomen reeds
nog schrijven kan met vaste hand.

Zo ken ik me,
vergruizeld tot gedachten,
telkenmale ik hier kwam,
bezeten door het land,
de bomen en de luchten,
de woonbaarheid van stilte,
ademloos gevangen,
ingekeerd.

Wetende
wat  een laatste maal kan zijn,
God en spijs vergetend,
immer zoekend naar het woord
dat me verlossen kan
voor een wijl.

Hoe ik heb geleefd
om hier uit te komen
hoe ik werd leeggehaald,
ontworteld keer op keer
om nergens nog te keren
in de holte van de tijd.

Zo,
mijn vriend van vele jaren,
van de winden
in de hoge bomen,
van het grasperk teder als een zomer
om lang lief te hebben:
het namiddaglicht,
de notelaar die luisterde,
een oud boek dat ongeopend bleef,
we waren er
en hoefden niet te spreken.

Toen,
onmachtig meer te zijn
dan het afscheid nemen,
het vele ruisen dat me blijven zal

als ik ver zal zijn.

18-07-2014, 04:03 geschreven door Ugo d'Oorde  

si che il piè fermo sempre era il più basso’

Dante gaat de heuvel op, niet zoals elk van ons, maar ‘si che il piè fermo sempre era il più basso’ zo dat de stevige voet steeds de laagste is. Dit betekent een voet vooruit en de andere die niet hoger wordt gezet maar er naast wordt geplaatst, dus zoals iemand met een pijnlijke knie, zoals ik.
Van de vertalingen in mijn bezit schijnt niemand hier een probleem mee te hebben. Zo vertaalt Van Dooren: ‘zo dat de staande voet steeds de laagste is’; vertaalt Portier: ‘le pied qui pesait était le plus bas’; vertaalt Sayers: ‘the fixed foot allways the lower’[1].
Niemand heeft het nodig te weten of het de linker- of de rechtervoet is, of het steeds dezelfde is of een wisselende voet is.
Anderen hebben zich afgevraagd, waarom Dante deze precisering heeft ingebracht en, welke voet il piè fermo was, de linkse of de rechtse?
André Pézard[2] preciseert de voet. Hij vertaalt in het oud-Frans: ‘toujours tenant plus bas le pied senestre’. Hij steunt zich hierbij op een zin van de Heilige Albert de Grote: “pes sinister stabilior et firmior est altero”.
Ik denk echter dat de Latijnse zin, aangehaald door Pézard: pes sinister est stabilior et pes firmior est altero, vertaald moet worden als: de linkervoet is de stabiliserende, de andere(de rechtervoet dus) is de stevige, de steunende voet, en dat dus il pié fermo de rechtervoet is.
Nu, Dante zou Dante niet zijn indien hij ons hiermede niet iets in meer had willen duidelijk maken, namelijk dat het niet afwisselend de linkse voet en daarna de rechtse voet was die de laagste stond wat normaal mag verwacht worden, maar dat het steeds dezelfde voet was. En dan komt onvermijdelijk de vraag, welke betekenis moeten we hier aan geven.

Het is J. Van Dijk[3] geweest die me heeft aangezet om het Inferno van Dante canto na canto op te volgen om te trachten uit zijn verzen de elementen te halen die aanzien kunnen worden als omkleed met een betekenis in meer en duidelijk wijzen in de richting ook vooropgesteld door René Guénon.
Zo toont Dante, volgens Van Dijk, in zijn eerste canto duidelijk aan in welke richting hij wil dat zijn verzen ontcijferd worden. En ik herneem hier een deel uit zijn Voorrede daterend van 1919:

Dat Dante’s poëem, dat een tocht door de onderwereld beschreef die eindigde in een hemelvaart, gegevens bevatte uit de mysteriën of inwijdingsritualen uit den tijd waarin ze geschreven waren en toen hij las dat aan Dante een reis naar Engeland toegeschreven werd, meende hij (’t was toen nog een veronderstelling die op enkele gegevens berustte) dat deze reis van den grooten Florentijn in verband kon staan met het overbrengen van het rituaal der in Dante’s tijd opgeheven orde der Tempelridders naar Schotland.
’t Lag voor de hand zich zekerheid te verschaffen of elementen uit het rituaal van den Schotschen ritus der Vrijmetselarij nog in de Divina Commedia te vinden waren. Dit bleek nu reeds na een oppervlakkige lezing. Het oude paswoord der Schotsche Meesters was ‘Notuma’. Had Dante dit woord al of niet gekend was nu de vraag. Was ’t hem bekend geweest, dan zou hij wel een eereplaats in zijn gedicht hebben aangewezen meende schrijver. Oogenschijnlijk leek het opzoeken van dit woord, dat wel op geborgen wijze zou geschreven zijn, veel op het zoeken van een naald in een hooiberg. Hij sloeg dus den Italiaanschen tekst op en dadelijk zag hij zijn vermoeden bewaarheid. Een acrostichon uit de eerste letters van vers 1, 4, 7, 10, 13, 19 van den eersten zang van het eerste boek samengesteld vormde het gezocht woord of met andere woorden de Divina Commedia opende er mede.’

Het Inferno van Dante, opent met een verwijzing naar het geheimwoord uit het rituaal van de Orde der Tempelridders dat door vers 30 van zijn Eerste Canto bekrachtigd wordt met een verwijzing naar het nog steeds bestaande rituaal van de Oude Schotse Ritus waarbij de leerling bij het betreden van de Tempel, telkens de linkervoet eerst verplaatst en de rechter ernaast zet. Of, ‘Il pié fermo sempre era il più basso, betekende dus dat op de stijgenden weg de stevige voet (d.i. de rechter) steeds de laagste stond’.
Dante begon zijn tocht, deze van zijn initiatie, met een verwijzing naar de Oude Schotse Ritus, met de linkervoet en plaatste er telkens de rechtervoet naast.
Gezien de over Notuma, als acrostichon, opgelichte sluier, is het de visie van Van Dijk, die de juiste is want in de huidige Schotse ritus begint de initiatie nog steeds met de linkervoet[4] om daarna de rechtervoet er naast te brengen. Ik lees trouwens de bevestiging van dit ritueel bij Vuillaume in zijn Le Tuileur : de leerling ( le récipiendiaire) in de Schotse ritus begint: trois pas en avant, en partant du pied gauche et en assemblant à chaque pas[5]

Dante, zoals op zovele plaatsen, behelpt zich in zijn vers 30, met een werk van een van de vele schrijvers waarop hij zich regelmatig steunt, zonder dit te vermelden, hier is het ‘Summa de bono’ van de heilige Albert de Grote, en hij veronderstelt dat zijn (intelectuele!) lezers voldoende weten naar wie verwezen wordt. Voor hem is il piè fermo, ‘pes altero’ de andere voet , zijnde de rechtse.
Pézard daarentegen schijnt zich gebaseerd te hebben op het essay van John Freccero, ‘Dante’s firm foot’, en voor Freccero ook is, verkeerdelijk, il piè fermo de linkervoet. (zie ook www.dante’s firm foot).

Ik heb wat ik hierover te zeggen had tot een minimum, zijnde het essentiële, herleid. Mijn visie steunt hoofdzakelijk én op het werk van Van Dijk én op dit van René Guénon[6] die beweerde dat Dante lid was van de Fede Santa ‘un Tiers-Ordre de filiation templière et ses dignitaires portaient le titre de Kadosch mot hébreu qui signifie ‘saint‘ ou ‘consacré’, et qui est conservé jusqu’à nos jours dans les hautes grades de la Maçonnerie.

[1] Op het einde van mijn Commedia-tekst komt een volledige bibliografie van de geraadpleegde werken.
[2] En Pézard, in zijn voetnoot: il pié fermo: c’est le pied gauche. En hij verwijst naar John Freccero, Dante’s firm foot. “Dante gravit donc la montagne en spirale”, besluit Pézard. Echter er is hier geen sprake van une montagne, het is una piaggia, un declivio, een helling die hij niet ver is opgegaan en zeker niet in spiraal hoefde beklommen te worden. Bij Pézard is er trouwens geen verwijzing naar een mogelijke initiatieritus.
[3] J.Van Dijk : Dante’s Divina Commedia, Inleiding tot nieuwe commentaren voor Dante-bestudeerders en Vrijmetselaren (1919).
[4] In de vrijmetselarij, de blauwe ritus, begint men met de rechtervoet om de linker er in winkelhaak naast te plaatsen.
[5] Vuillaume: Manuel maçonnique ou Tuileur des divers rites de maçonnerie, Editions du Rocher, 2000 (reproduction intégrale de l’édition originale de 1830), pag. 45.
[6] René Guénon: L’ésotérisme de Dante, Gallimard 1957

17-07-2014, 00:22 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik ben heel onachtzaam te werk gegaan wat Dantes Inferno, betreft. Na mijn brief aan Dante, mijn blog van 2 juli, ben ik op 3 en 4 juli verder gegaan met zijn Canto Drie en op 6, 7, 9 en 11 juli met zijn Canto Vier. Pas op 12 tot 15 juli heb ik Canto Een ingelogd. Ik ben u dus nog Canto Twee schuldig alvorens te kunnen verder gaan met Canto Vijf.

Het schrijven van blogs is dus heel verwarrend. Je denkt een geschreven tekst te hebben ingelogd en je zit er volledig naast als je er geen afzonderlijke boekhouding op na houdt. Dit is dus wat mij is overkomen. Ik heb je een ongerijmde volgorde onbewust opgedrongen en voel me schuldig.
Eigenlijk voel ik me al schuldig je een geschrift, dat zevenhonderd jaar geleden ontstond, voor te schotelen, dan nog gekruid met mijn eigen visie erover, en dit nadat er honderden, duizenden zijn geweest die hetzelfde hebben gedaan, die zelfs de Commedia in een vloeiende prozavorm hebben gegoten en ik denk aan de ‘Goddelijke Comedie’, de vertaling van Frans Van Dooren, uitgegeven in 2006 door Veen Bosch & Keuning uitgevers, Wommelgem.
Overmorgen, 18 juli, begin ik Canto Twee - in feite is elke Canto een afzonderlijk verhaal – waarin de nog steeds bevreesde Dante dan toch beslissen zal Vergilius te volgen als hij hoort welke Dame het is die Vergilius verzocht heeft hem bij te staan.

Morgen echter wil ik het hebben over die fameuze versregel 30 uit Canto Een. De tekst is (bijna) klaar maar hem hier toevoegen ware van het ‘goede’ te veel, ook te lang.

16-07-2014, 01:09 geschreven door Ugo d'Oorde  

En, nu Dante terug, die zich tot Vergilius richt:

‘Grote wijze, kijk naar het beest dat me heeft opgejaagd en mijn pols en aderen trillen doet, bevrijd me ervan’.

‘Je zult dan wel een andere weg moeten nemen als je dit uitgestrekt en wild oord verlaten wilt’, antwoordt Vergilius als hij mijn tranen ziet. ‘Want dit beest dat je schreeuwen doet, laat niemand voorbij gaan maar houdt hen in zijn greep zo dat het hen van het leven beneemt. Het is zo slecht en wreed van aard dat het zijn vraatzucht nooit kan stillen en na het eten nog meer honger heeft dan ervoor’.(canto I: 88-99).
En,
Talrijk zijn de dieren waarmee het paart en meer zullen er nog zijn tot de jachthond (il veltro) komen zal die het zal doden met veel pijn. Deze zal zich niet voeden met gronden en metalen (peltro) maar met wijsheid, liefde en deugd en zijn geboorte zal liggen tussen vilt (feltro) en vilt. )[1]

In deze verzen, 100-105, wordt elke lezer en elke vertaler met het ‘veltro’ van versregel 105 geconfronteerd waarover niet de minste overeenstemmende verklaring bestaat.
Wie deze ‘veltro’ is, wiens geboorte zal plaatsvinden tussen het vilt, dus niet tussen de wol, maar nederig en armzalig, en die het beest, dat symbool staat voor het onheil (van Dante), overwinnen zal en doden, is een probleem gebleven voor velen. Persoonlijk denk ik dat Dante in de eerste plaats nood zal gehad hebben aan een woord dat rijmde én met peltro én met feltro. maar het heeft hier, onder vorm van blog, weinig zin er verder op in te gaan. Waar veltro symbool zou kunnen voor staan vergt een bladzijden lange uiteenzetting die storend zou overkomen omdat het te veel verwijzingen noodzaakt.

Canto primo van het Inferno is de inleiding, de proloog tot het grote avontuur dat hij beleefde, zijn tocht door Hel, Vagevuur en Paradijs, waarvan hij het verhaal nu gaat optekenen.
Gelukkig heeft hij de schim van Vergilius ontmoet die hem zegt dat hij de opdracht heeft hem uit zijn netelige toestand te helpen door hem te begeleiden langs een andere weg, doorheen een plaats waar hij de kreten zal horen van de wanhopigen die er geen tweede dood (!) kunnen sterven. En dan verder langs een plaats, waar zij die er branden gelukkig zijn er te branden omdat ze de hoop kennen later eens terecht te komen bij de gelukzaligen, waar hij, Dante, eveneens zal kunnen heengaan, maar dan geleid door iemand die waardiger is dan ik, zegt Vergilius:

‘Want Hij, de Keizer die daarboven heerst, wil niet dat ik zijn rijk betreed aangezien ik niet aan zijn wet voldoe. Hij regeert overal en waar hij regeert daar is zijn rijk en zijn hoge troon. O, gelukkige uitverkorene, jij die er heen mag.” [2]

‘Poëet”, zegt Dante tot Vergilius, “omwille van de God die jij niet hebt gekend, opdat ik hier moge ontkomen aan dit kwade en het nog slechtere, breng me daar waar je zegt me te willen brengen opdat ik de poort van Sint-Pieter moge zien en ook diegenen waarvan je zegt dat ze lijdend zijn”.

Dan zette hij zich in beweging en ik, volgde hem[3]

[1] Molti son gli animali a cui s’ammoglia, / e più saranno ancora, in fin che ‘l veltro/ verrà, che la farà morir con doglia.
Questi non ciberà terra né peltro, / ma sapienza, amore e vertute,/ e sua nazion sarà tra feltro e feltro.( canto I: 100-105).
[2]Ché quell’Imperador che lassù regna,/ perch’io fui ribbellante alla sua legge,/ non vuol che ’n sua città, per me, si vegna./ In tutte parti impera, e quivi regge quivi è la sua città e l’alto seggio:/ o felice colui cu’ivi elegge! (canto I: 124-129).
[3]Allor si mosse, e io gli tenni retro ( canto I: 136)

15-07-2014, 08:09 geschreven door Ugo d'Oorde  

Maar jij, jij bent mijn meester en mijn schrijver, jij bent het van wie ik die mooie stijl die me eer heeft bezorgd heb geleerd.[1]

Wat ik zou zeggen indien ik plots de geest van Dante zou ontmoeten in mijn woonkamer:
‘Ben jij die Dante die de kroon spant boven de letteren van de wereld, ben jij het die dat machtige werk geschreven heeft waar zevenhonderd jaar lang de schrijvende en lezende mens zich over gebogen heeft om het te ontcijferen, ben jij die onsterfelijke poëet over wie ik nu aan het schrijven ben?'
En, ontroerd zou ik het wagen hem te vragen plaats te nemen in de zetel bij de haard, zou ik het wagen hem te vragen regelmatig hier terug te keren tot mijn boek geschreven was. Hij zou mijn Muze zijn, mijn toevlucht, mijn hulp, mijn meester.

Ik zou hem zeggen dat de Gregoriaanse muziek en de gotische kathedralen, die er (misschien) aan ontsproten zijn, en dan vooral zijn Commedia het grootste zijn dat zijn tijd heeft voortgebracht en ook dat ver na hem, Johan Sebastiaan Bach gekomen is, en ik zou een cd laten spelen, een Toccata en Fuga en stil zijn, en ophouden met schrijven, ophouden met leven, met ademen, met denken, omdat ik een deeltje Dante zou zijn. Omdat zijn gedachten overvloeien zouden in mij en voedsel zouden zijn voor al wat ik nog te schrijven heb om hiermee de laatste dagen van mijn leven in te kleuren en te bezielen. Een leven, zou ik hem zeggen, dat voorbijgeschoven is als een vlucht kraanvogels over het land.
Ik zou hem zeggen dat ik hem pas ernstig ben gaan lezen, nadat ik in een boekenwinkel in Alicante, op een rek, waar één boekje, één enkel klein boekje met blauwachtig couvert met die vreemde titel “Nueve ensayos dantescos”, lag te wachten op mij. Misschien had jij het er gelegd, zou ik zeggen. En jij, Dante, wijs als je bent, zou onmiddellijk geweten hebben dat het Jorge Luis Borges was, die je ondertussen al ontmoet had in de hemel of ergens anders, die het geschreven had.
Ik denk, zou ik zeggen: had dat boekje er niet liggen wachten, open en bloot op mij, ik zou het nooit gevonden hebben en wellicht zou het ook zo geweest zijn dat ik vandaag niet over je Inferno zou aan het schrijven zijn. En de omstandigheden waarin ik met die fameuze negen essays van Borges over je Commedia geconfronteerd werd, vond ik zo uitzonderlijk dat ik alle boeken, die ik had over jou heb gestapeld op mijn tafel en daarna de second hand bookshops in de stad heb afgelopen op zoek naar wat ik in meer vinden kon over jou, zodat deze oude woonkamer waar ik je lees vol is van je adem en je leven.
Blijf dus, verlaat me niet meer, ik heb je nodig zoals jij Vergilius nodig had om te bereiken wat ik me voorgenomen heb te bereiken.

Van dan af is de stoel naast de haard, de wijde stoel met hoge rugleuning, de plaats geworden waar zijn geest verbleef telkens ik in zijn verzen onderdook. En hij, Alighieri Dante was mijn gezel, mijn gids en mijn meester.

[1] Tu se’ lo mio maestro e il mio autore :/ tu se’ solo colui da cui io tolsi / lo bello stile che m’ha fatto onore. (canto I, 85-87)

14-07-2014, 01:06 geschreven door Ugo d'Oorde