Mijn schrijven heeft zijn spiegelbeeld. Gisteren was er een soort droomtoestand, een metafysisch teruggrijpen naar de essentie van al wat is en nog komen kan of zal. Vanmorgen is er het verrassingseffect van het licht dat de dag instroomt en ik er door geroerd word; alsof het iets nieuw was: de zon zien opkomen als een gloeiende bol boven de horizon, iets dat ik me niet meer inbeelden kon na zovele dagen al. Aldus: het mirakel dat de dag kan zijn en ik niet verder denk dan het licht. Niet denk aan wat de dag me brengen zal noch hoe mijn geschrift lopen zal naar zijn einde toe vandaag, alsof het nodig was het te weten, alsof het niet gebeuren zou zoals altijd, als de woorden komen lijk vloeiend uit een geheime bron ergens over mij of naast mij, die ik openen kan of sluiten.

Openen zoals altijd in de morgen en gesloten houden in de dag voor de dag erna. Hoe simpel het is als je er volop in staat, of hoe simpel je het voorstelt dat het gebeurt.

IK zit gewrongen met de poëzie van  Cees Nooteboom, zoals ik gewrongen zat met deze van Paul Auster. Ze heeft een vreemde klank. Nooteboom gebruikt woorden die zinnen zijn, die hij alleen gebruiken kan, gebruiken mag. Ik staar erop en denk hoe eigen van aard alles overkomt en alles zich met alles verweeft of, eigenlijk, juist niet verweeft, gescheiden er van is en toch verbonden door het sacrale dat van de poëzie is .

Ik lees hem zonder hem te begrijpen en het is in het niet begrijpen dat zijn poëzie schuilt. Ik denk aan mijn gedichten en waar ik sta ten opzichte van hem. Ik die alles zeggen wil wat me overkomt en hoe ik de dingen zie en uit elkaar tracht te rafelen, terwijl Nooteboom de dingen betast op zijn manier hoe bij hem de dingen leven, ik neem zo iets:

Een langwerpige wolk
trekt voorbij
maar zonder bedoeling; 

of

Er is zo weinig tijd, de klok zonder adem
Vernietigt zijn cijfers, het begin heeft het einde
gegeten, vergeten, verteerd, dat zijn de vragen in die golvende regels in een tijd 
die nog steeds 
als dode bestaat. De nachtelijke lezer koestert de woorden en komt voor in geen enkel
gedicht.

Zo wat doe ik hiermee, hoe los ik het op, hoe begrijp ik het als het niet te begrijpen is? Het is er maar om er te zijn, niets meer dan dat, maar als het er is dan staat het er als een palmboom, als een oase in de woestijn, maar het staat er, het draagt leven.

Ik tracht niet hem te begrijpen, ook Auster is ongrijpbaar, in deze zin is de poëzie van Nooteboom te vergelijken met deze van Auster, zo heb ik hem begrepen. Ik weet nu hoe ik hem lezen moet, als de woorden van een groot man die zich permitteren kan te schrijven wat en hoe hij schrijft. Ik volg hem hierin.

Ik volg hem hierin als ik mijn blogs schrijf, ik volg hem, niet wetende dat ik hem volgde op de een of andere wijze. Evenwel ik situeer me meer uit de wereld dan erin. Wat me een eigenheid geeft, zoals Nooteboom zich een eigenheid toe-eigent.

Of ik voldoende bekoord wordt om de eigenheid van Nooteboom binnen te dringen en na te volgen?

We kunnen trachten uit te wijken in zijn richting, maar meer dan een betrachten wordt het niet.

Hij is té enig, ik ondervind het als ik me door zijn ‘Omweg naar Santiago’ worstel, overstelpt dat ik word met de geschiedenis van Spanje.

(Geschreven de morgen van 5 februari.)

Nota: Uittreksel 1 komt uit het gedicht pag. 45 . Uittreksel 2 komt van pagina 43 van de bundel 'Vos'.                   

06-02-2022, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik weet dat ik ‘hakkel’ als ik zeg dat het NIETS zeker een IETS was en dat ik, dit binnen nemend als paradigma, meer dan gelukkig ben, te gelukkig misschien als ik schrijf dat in den beginne het Woord was, dat in den beginne Tao was, en dat dit voor mij het enige begin is dat kans maakt de werkelijkheid te zijn; dat er geen ander begin kan geweest zijn dan dit van de Geest en dat als bewijs en teken ervan het Higgs deeltje zich heeft gemanifesteerd, en heeft het zich niet gemanifesteerd, was het maar een inbeelding van het aller minimaalst kleine, het Higgs deeltje, of een ander moet er zijn als deeltje van het Woord of, van Tao.

Dit is dan ‘mijn’ Steinmann, waarvan er zovele staan in de bergen als punt waar je aan voorbij moet, om te komen waar je wenst te komen.

Ik schrijf dit paradigma in vette letters: de eerste letter, zoals het destijds gebruikelijk was – het woord sacraal zijnde - omkranst met goud, bezaaid  met bloemen en stuifmeel, met bijen en vlinders, met kevers, met al wat de natuur ons te bieden heeft, van kernen van atomen omcirkeld met elektronen tot paradijsvogels, hoe meer hoe liever; zijnde in zijn geheel gezien al wat van  het meest verhevene is, ons geleerd, ons meegegeven neergezet  in het raderwerk van onze genen: in den beginne was het Woord. Een zin die ik koester, een zin als  het beeld van  de ‘Leshan giant Buddha’ in Sichuan, China.

Dit is dan de wereld van de metafysica waarin ik wandel als ik aan het schrijven ben. Het is in deze wereld en enkel in deze dat ik me thuis voel, waarvan ik de wanden bekleed zoals ik de eerste letter van mijn ‘gehakkel’ bekleed om verder te gaan met het beeld dat ik oproep van de geest die de wereld in evolutie houdt, de gestroomlijnde natuurwetten die nog altijd niet te ontcijferen zijn omdat ze zijn opgesteld door een geest die ons ver overstijgt.

We kunnen niet anders dan er naar opkijken, het zien als het werk, de blauwdruk van het Zijnde en het als een vreugdegeschal te aanvaarden

 Als het Zijnde doorgedrongen tot diep in ons. Even geheimzinnig, even ons beroerend als het hoogtepunt in de poëzie van Cees Nooteboom, geplukt uit zijn pas verschenen bundel ‘Vos’[1]:

Hoe stil moet je zijn 
om te beginnen, in wat voor taal 
spreek je tegen een vroeger of later
ogenblik dat slijt waar je bij bent,
in een huis onbewoonbaar, een planeet
zo groot als een handschoen 
van voor altijd vergeten 
tijd. 

En hoe stil moet ik zijn om te schrijven wat ik schrijf, losgerukt van al wat werelds is en geborgen in al wat Kosmisch is onbereikbaar en toch zo heel dichtbij, wij er onmetelijk erin verweven, zelfs al weten we het niet voortdurend, zelfs al is het maar van tijd tot tijd voor een flits, een oogprikkel.

Het is ook de stilte van het Zijnde dat we, nu we menen het voldoende te hebben uitgelegd en beschreven, God willen noemen, een aanwezigheid die er is zonder er te zijn als dusdanig, enkel geborgen in zijn stilte, zelfs niet toekijkend, er enkel zijnde als het Zijnde.

[1] Cees Nooteboom: ‘Vos’, uitgeverij Koppernik, 2022

05-02-2022, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Wat er was in den beginne weten we niet met zekerheid. Was er iets of was er niets, een vraag die de wetenschap het liefst gesloten houdt. Nochtans is het de vraag waarmede alles begint, is het de hamvraag die alles ontsluiten zou.

Velen zijn er die zich, eenvoudigweg, die vraag niet stellen want voor hen was er niets, heel hun leven is gebaseerd op het feit dat er in den beginne niets was, ze hebben er dus geen zorgen mee en stellen zich verder geen vragen, voor hen is uit dit, in feite absurde niets, alles ontstaan, de totale Kosmos. Hier  inbegrepen, zijzelf: de mens met ogen om te zien, oren om te horen, longen om te ademen, in een lichaam dat functioneert op een wijze, elk deeltje van de minimaalste bouwsteen ervan tot de meest ingewikkelde cel ervan, op een perfecte wijze in elkaar verweven en op elkaar ingesteld, zijnde - heel uitzonderlijk om te vatten - de mens ingeschakeld als wezenlijk  deel van het kosmische, even perfect, van het allerkleinste tot het allergrootste in elkaar verstrengeld, op elkaar inwerkend, bestaande universele wetten respecterend.

Dit alles en nog meer dan alles, mijn lieve mensen, is dit alles ontstaan uit het absolute niets, waarin we, eens onze tijd verlopen, zullen opgeslorpt worden, het niets verdwijnend  in het niets?

Wat zijn we hier dan komen doen als onze verre background het niets is, hieruit zo maar ontstaan - toevallig zegt Jacques Monod - uit een ontploffing, een Big Bang, met natuurwetten en kennis erin gecalculeerd om te weten hoe het van dan af verder moet, te beginnen met het vormen van het meest noodzakelijke, het meest ingewikkelde van al, het atoom, een kern waar omheen met een enorm hoge snelheid elektronen slingeren.

Het is het beeld van het opstarten van de Kosmos dat ik in mij draag als de Big Bang, maar ik zou het zien als een vloek als ik schrijven zou, hic et nunc, dat alles is ontstaan uit het niets van het niets.

Waarom begon ik mijn dag hiermee, welke bij heeft me  gestoken? Wel geen bij, maar Jean d’Ormesson, de filosoof de l’Académie française, 1925-2017, bij wie ik lees[1], hij schreef dit op hoge leeftijd:

Qui suis-je  pour résoudre un problème qui a jeté dans les affres de l’incertitude des générations de théologiens et de savants…

Tout ce que je peux faire c’est exprimer un sentiment: ce que j’aimerais par-dessus tout, c’est que, sous une forme ou sous  une autre, j’hésite beaucoup sur ce point, Dieu existât.

En verder, hoe hij aarzelend, langs vele omwegen schrijft, heel voorzichtig om ook maar niemand te kwetsen:

Il n’est pas impossible que croire en Dieu, ce soit espérer qu’ il existe. Si espérer qu’il existe, c’est déjà croire à Dieu, alors, oui, je crois à Dieu.

Wat me stoort hier is het gebruik van de naam God, verwijzend naar de God van de Bijbel, waar ik verwachten zou dat d’Ormesson eerder geloven zou in de God van Spinoza, een Iets dat er moet geweest zijn op het ogenblik van de Big Bang en zelfs precies ervoor: een Kosmos in potentie, die er was als een god, zonder die/dit God te noemen waarvan er maar één is, die van onze jeugd, die van de Kerk, voorgesteld als een humane God, een op aarde interveniërende God, wat Hij voor mij zeker niet is.

Maar, en heeft d’Ormesson hier nooit aan gedacht, zat hij teveel met God in zijn hoofd, dat zijn God ook een ‘Aanwezigheid’, een ‘Zijnde’ kon zijn, die/dat er was vóór de tijd er was, die/dat heeft gezorgd voor de Big Bang én, wat er is uit voortgekomen.

Die Aanwezigheid, dit Groot-Zijnde is daarna gaan ‘rusten’, haar/zijn werk was af, het onze is, dertien en een half miljard jaar erna begonnen, en wij, we zijn nog niet aan rusten toe, verre van, we zijn amper gestart.

[1] Jean d’Ormesson ‘Un hosanna sans fin‘ 2018, Editions Héloïse d’Ormesson, sa fille.. Ik kreeg ooit dit boekje toegestuurd als geschenk van een lezer van mijn blogs, Jacques v. I. wat ik niet vergeten ben.

04-02-2022, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het gebeurt, als ik de trap opga in de woning, dat ik denk aan Dante.

Verwonderlijk? Ja, maar het gebeurt. Dante die, komende uit het donkere woud, de heuvel opgaat naar het licht ‘si che il pié fermo sempre era il più basso’[1], zo dat de rechtervoet telkens de laagste staat, of, zoals ik de trap opga - eigenlijk is het omgekeerd, ik die Dante volg -  beginnende met de linkervoet, de rechtervoet naast de linker plaatsend.

Het is op deze wijze dat de jaren me toegetakeld hebben. Bij Dante echter was het een noodzaak, was het gewild, was  het conform aan het initiatierituaal dat hij volgen wou;  bij  mij is het simpelweg wat ik noemen zou, slijtage.

Het ‘voetenspel’ van Dante laat het me evenwel toe mijn blog uit te werken met een belangrijke bemerking op een onschuldig uitziende versregel uit het ‘Inferno’ van Dante. Wat een grote hulp is voor mij, want de nacht nog nacht zijnde voor een tijd, en ik nog te verward om iets anders te bedenken dan de wijze waarop Dante de heuvel opgaat naar het oosten toe.

Ik twijfel een ogenblik om te weten of ik er verder mee ga of, het ongewone in die klim van Dante laat voor wat het is, want Ik weet dat, als ik er op inga, ik afdalen moet tot de heilige Albertus Magnus, 1220-1280, filosoof en theoloog, om uit te leggen welke van de twee ‘il pié fermo ’ is en dan ook al wat hierover ooit geschreven werd. Want dit is een zekerheid, velen hebben zich gebogen over die ene versregel die er uitziet alsof het de gewoonste zaak van de wereld is, maar dit is het niet, voor Dante, hoe hij het doet beantwoordt aan de initiatie regels[2].

Echter wie heeft hier belang bij, waarom blijf ik  Dante nog volgen, wat maakt het uit of il pié fermo de rechter of de linker is, haarklieverij voor velen, uiterst belangrijk voor anderen.

Maar ik, waar ben ik eens te meer mee bezig. Ik dacht aan wat van Hamlet vertelde aan Horatio:

‘There are more things in heaven and earth, Horatio/ Than are dreamt of in your philosophy.[3]’

Een bemerking ook, weliswaar vele eeuwen geleden, ook aan mij gericht, Shakespeare heeft gelijk natuurlijk, waarom me zorgen maken over drie woordjes uit het Inferno van Dante, ‘beschamend’ zou het zijn hier nu pagina’s tekst aan te wijden, zoals het gebeurde tot essays toe, en er nog een aan toe te voegen, een leek in  Dante-aangelegenheden.

In feite, wat me ter verdediging wordt aangeboden is de noodzaak van tijd tot tijd trachten binnen te dringen in de tijd die van het verleden is. Terug nemen wat ooit was en het te zien alsof het een gebeuren van het heden was en we begrijpen willen, hoe en in welke omstandigheden, de Divina Commedia door de uitgewezen Dante geschreven werd. En als hij eraan begon en eraan werkte of hij wist dat hij er tot het einde van zijn dagen aan werken zou.

Ik ook weet of ten minste hoop bezig te zijn tot het einde van mijn dagen.

Nederigheid die ten allen tijde geboden is, vergeten we al te graag. Gelukkig zijn er wijze mensen - Shakespeare is er een - die niet nalaten ons eraan te herinneren en ons met beide voeten op de grond te plaatsen. Zo is wat ik schrijf niet veel, weinigen zijn er die er op reageren, het is ook dus maar de gewoonste zaak van de wereld, zelfs al wijd ik er al mijn krachten aan.

Terwijl de luchten streng gesloten blijven, terwijl de kamer gevuld en bemeubeld is met Vivaldi, terwijl in de wereld miljoenen schrijvers aan het werk zijn hun gedachten te ordenen waarmede ze de eeuwigheid willen  uitdagen al weten ze dat ze er niet in slagen zullen, schreef ik over Dante en over nederigheid.

Van allen die schrijven is het, het teken van het gistende leven van de geest in hen en van hun binding met de geest boven hen, iets heel bijzonder dat eeuwig is.

[1] Inferno, canto I, 30. [2] René Guénon : L’ésotérisme de Dante, Gallimard, 1957  [3] Hamlet, Act 1, Sc 5

02-02-2022, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

In een zekere zin ben ik beschaamd elke dag over hetzelfde onderwerp, God, uit te weiden. Jullie moeten denken dat ik een sterk religieus iemand ben die met God in zijn hoofd rondloopt en er gesprekken mee voert, maar zo is het niet, ik ben met heel wat andere zaken begaan, echter als ik schrijf wijzigt zich schijnbaar mijn geestelijk metabolisme en kom ik terecht in de sfeer van het superieure, het hogere, het goddelijke.

Is het fout, is het te verwerpen of is het maar een logisch gevolg van het begaan zijn met vragen over het leven die ook vragen zijn over de dood en hier onvermijdelijk de eeuwigheid bij te pas komt?

Er is dus een reden, trouwens ik zou niet kunnen me dagelijks inlaten met de politiek bij voorbeeld, welke ook, deze van hier of deze van Biden of Poetin, of Johnson; of met de betogingen hier en de schreeuw om vrijheid, alsof we niet gehouden zijn aan de wetten van de gemeenschap die bepalend zijn voor onze vrijheden. In elk geval de schreeuwers moeten weten dat in een gemeenschap de persoonlijke vrijheden grenzen kennen, maar zo ver denken ze niet, zeker niet dat ze hun stem, hun vrijheid in de handen hebben gegeven van hun wettelijke vertegenwoordiger die zich democratisch te gedragen heeft.

Ik ga hier niet op verder op in, mijn stem draagt niet verder dan de grenzen van mijn omgeving, maar als ik zie welke materiële schade er soms wordt aangericht dan is het voor mij duidelijk, het zijn de organisatoren van dergelijke betogingen die verantwoordelijk zijn en moeten aangesproken worden voor de gebeurlijke schade.

Ik heb dit nu geschreven, en dan wat, welke diepere betekenis hier aan geven, feiten die niet opstijgen uit de oppervlakkigheid van wat is, ik heb hierover niets te vertellen, er zijn er genoeg die  er de mond vol van hebben, ik, dat arme ik, wend zich tot een ander publiek, in andere omstandigheden en met andere maatstaven, deze van het leven, van het Erzijn en het beleven van het Erzijn.

Dan ook zijn de  momenten dat ik voluit in de wereld sta zeer zeldzaam, ik kan er niet op ingaan. Ik loop rond in de schaduw ervan, niets is nog duidelijk afgelijnd, ik ben gegroeid naar een buitenstaander toe, iemand die genoeg heeft aan zijn eigen leefwereld en, dit vergt een grotere inspanning dan er te zijn zonder er geestelijk te zijn, het vereist een blik op zijn oorsprong en zijn ‘hier-zijn’ en dit in het licht van wat was en van wat komen gaat.

Veel meer is het niet dan het zich situeren in de dagelijkse omgang, niet als een gevangene door het dagelijkse, maar uitkijkend naar wat beweegt in onze geest in zijn binding met al wat van de Kosmos is, zijn ontstaan om te beginnen dat ook ons ontstaan inhoudt en ons uitkijken naar het waarom van dit ontstaan, alsof er een noodzaak was om te ontstaan,

Een noodzaak die we, gekomen op de plaats waar we nu staan, soms, wensen te begrijpen.

01-02-2022, 10:14 geschreven door Ugo d'Oorde  

Op 4 november 1993, kocht ik in London, in de ‘World’s greatest bookshop ‘W&G Foyle ltd’, 113-119 Charing Crossroad, London, WC2HOEB, de ‘Selected Poems’ van Yehuda Amichai, translated by Chana Bloch and Stephen Mitchell,  voor de prijs van 5.99£.

Ik kocht het toen, dertig jaar jonger dan nu, in wellicht een romantische stemming omdat ik toen het kasticket in het boek heb gekleefd en het bewaard heb zoals men een bloem of een takje dwergvaren bewaard in een boek.

Ik kocht het niet omwille van de vele gedichten erin  - trouwens ik kende Yehuda Amichai helemaal niet, en ben hem ondertussen vergeten, echter niet vergeten wat ik toen, bij het door bladeren van het boek, gelezen had en me groot verraste, en dit omwille van een zin die me toen de ogen groot opende. Ik kocht het, zoals het zo dikwijls gebeurt in een leven wat boeken betreft, omdat ik erin, bij het doorbladeren ervan, op een passage gevallen was die me enorm beviel als zin, en nu  nog altijd:

And on Sabbath eve they sewed my handkerchief / to the corner of my pants pocket so that I wouldn’t sin by carrying it / on the Sabbath. / And on holy-days kohanim[1] blessed me / from inside the white caves of their prayer-shawls, with fingers / twisted like epileptics. I looked at them / and God didn’t thunder: and since then his thunder has grown / more and more remote and become a huge silence… 

Ik vond dat dit versregels waren om in te kaderen, om ooit eens te gebruiken in een of ander geschrift. Ik meen dat ik deze al eens gebruikt heb, jaren geleden, het kan bijna niet anders want regelmatig, als ik met Joodse tradities word geconfronteerd komt in mijn gedachten het gedoe with the handkerschief die vastgenaaid wordt in de broekzak en, een gevolg ervan, het verdwijnen van het gedonder van God in de Bijbel, ‘God becoming a huge silence’, of het gedonder van God in de Bijbel dat verder afdrijft en een grote stilte wordt, geen woord meer dat nog over zijn lippen komt, geen hand meer naar ons die wordt uitgestoken, geen bescherming in tijden wanneer die zo nodig was ondanks onze gebeden, ondanks ons  uitkijken naar Hem. En het gaat hier toch  over een Joodse schrijver die zijn ganse jeugd - geboren in 1920 en overleden in 2000 - in zorg en kommer heeft doorgebracht. Hij weet het beter dan wij wat de stilte van God betekent.

Ik had het voorheen nooit zo begrepen. God was er toen nog voor mij en ik keek op naar Hem. Wel was Hij uit mijn gezichtsveld verdwenen, maar achter de horizon ging Hij schuil. En ineens is er iemand, een man die de Thora hoog hield, die ontdekt had dat al wat God betekende weggeëbd was en overgegaan in een Kosmos van stilte, en zijn leven een gissen wordt wie of wat er schuil gaat in die stilte. Zijn gedichten, een poëtisch gesprek met die stilte die zeker geen leegte is, geen holte, maar een oceaan van leven, waarin hij duiken wil om die stilte in zijn geest te bevolken en af te wegen welke betekenis hij hier aan geven kan, wetende dat de God van zijn voorvaderen en van zijn omgeving een persoonsgebonden God is en niet meer de God is van hem die zich gehuld heeft in een wondere stilte die onmiskenbaar de belofte inhoudt van een ‘Erna’ als een even groot wonder als dat van het leven. Het is aan ons dit te doorgronden, het is de verrassing die ons wacht en waarin we vast geloven, want:

Death is not sleep but gaping eyes, the whole body gaping with eyes since there is not enough space in the narrow world.

[1] Descendants of the priestly families

31-01-2022, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde