Als je, zoals gisteren, hals over kop binnenvalt in je jeugd, wat wil je hierover kwijt, welk beeld wil je je herinneren van de knaap die je waart, en verder, van de jonge man, van de rijpere man, de gehuwde man, de vader-man?

Want het oproepen van de beelden die waren, is heel wat meer dan een terugblikken op wat goed en mooi was. Als je er dieper op ingaat, is het, naar omstandigheden toe die totaal anders waren dan mooi en goed, en wordt het een zich blootgeven, een zich zelf beschuldigen en zich terzelfdertijd veroordelen voor wat verkeerd ging, of waar je helemaal niet fier op bent.

Je vermoedt wel dat elk van ons, met zo een zwartboek op zak loopt en het zelden bovenhaalt om het te herlezen. Een zwartboek dat diep in jou met  onzichtbare inkt geschreven staat, die onder een speciale lamp moet gehouden worden, een lamp die jij alleen bezit, opdat het geschrevene zou kunnen gelezen worden.

Mits de nodige moed zou je al dit verkeerde ook kunnen optekenen in een echt boek dat je wegbergen zou daarna in een omslag, verzegeld met rode lak en erop vermelden dat het boek in deze omslag je zwarte punten bevat, je ‘sins’ waar Joyce het over heeft, zijnde al het negatieve dat uit jou is ontstaan. Dat in dit boek, al dit negatieve met de hand werd neergeschreven om je ervan te bevrijden en dat de verzegelde omslag moet meegegeven met wat rest van je lichaam het uur van je begrafenis.

Je schrijft dit nu, waar je aangekomen bent, gekneusd en her opgestaan, in de nabijheid van de dood. Hoe nabij je bent weet je niet, maar waar het in je jeugd nog altijd een jaar in meer was, is het nu een jaar , een maand, een dag in min geworden.

Maar het heeft zin, het schrijven is meer dan een akte van berouw, het is een laatste maal herbeleven wat verkeerd was gegaan, geen goed praten, geen zoeken naar een verontschuldiging voor wat je deed of niet deed. Zelfs, al is het kwaad geschied, het zaad ervan uitgezaaid, en zelfs al werden wegen getrokken die anders niet zouden getrokken en bewandeld geweest zijn.

Het wordt een herconfrontatie met het gebeuren zelf om er, min of meer gezuiverd, uit op te staan.
En je denkt in deze uitzonderlijke ogenblikken aan de Mattheus-Passion van Johan Sebastian Bach in een van zijn mooiste aria’s:

 Erbarme dich, mein Gott, um meiner zähren Willen. Schaue hier, Herz und Auge weint vor dir, bitterlich.

Jij ook, zoals Bach, vraagt om dat erbarmen.

30-09-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik ben in mijn twee laatste blogs heel ver gegaan, zegt men me, moeilijk om te begrijpen, zegt men me. Dan maar iets helemaal anders, een klein gebeuren dat ik me herinner:

Laat september, de appelaar op de ouderlijke boomgaard met nog een allerlaatste appel hoog in de kruin. En ik me toen, jong en overmoedig, opspringend naar de laagste tak, in de boom heb gehesen om de appel te plukken. En dat dit een daad was van een wondere betekenis gezien deze een lange weergalm heeft gekend, tot vandaag – en er zijn heel wat laat september momenten tussen - tot het ogenblik dat ik me neerzette om te schrijven.

De kleine ruk die ik geven moest, het licht gekraak van de korte steel die afbrak en de koele, licht kleverige appel die ik in mijn hand hield, alle, minimale handelingen die omwille van de plaats, de tijd, het beleven van elk detail ervan, in mij een impressie hebben nagelaten die onuitwisbaar is.

Hoe kan het dat dit onbelangrijk gebeuren uit mijn jeugd, me zo duidelijk is bijgebleven. Is het omdat het zonder betekenis was of is het omdat ik op het ogenblik van de handeling, ik, uitzonderlijk, ervan bewust was dat ‘ik’ het was die de appel van de tak trok en dat het om deze reden niet een klein maar een groot gebeuren was. 

Het is Ouspensky in zijn ‘In search of the miraculous’ die deze verklaring geeft. Hij leert me dat we bewust moeten zijn én van elke handeling die we stellen én tezelfdertijd bewust dat wij het zijn die de handeling stellen. Maar het kan ook, en dan verwijs ik naar wat Bernanos in zijn ‘Journal d’un Curé de Campagne’ schrijft: ‘que les petites choses n’ont l’air de rien mais qu’elles donnent la paix; dat ik die dag in de boom gekropen ben ontdaan van alle problemen, als nieuw geboren en groot ontvankelijk en dat het plukken van die laatste appel aldus niet een klein maar een groot gebeuren is geweest.

Zijn er In mijn leven van vandaag nog dergelijke kleine gebeurtenissen die in feite grote gebeurtenissen zijn, het schrijven van deze blog bijvoorbeeld?

29-09-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik herneem hier het gedicht dat ik schreef in 2005, na lezing van wat Slavoj Zizek had verklaard wat de Islam voor hem betekende en ik hem goed begrijpen kon, omdat wat hij schreef verheffend was en in de lijn lag van wat een gebed ook voor ons kan betekenen.
Dit gedicht is een aanvulling van wat ik gisteren schreef.
 

En van de filosoof Slavoj Zizek, heb ik gelezen

'a mí me interessa la religión musulmana',

en waarom zou hij niet, ik kan

hem goed hem begrijpen.

Ik droomde even,

de ongelovige die ik was, verdwaald,

verward, was het in Ibb, in Sa’ana

was het in Kawkaban, de binnenkoer

van de moskee het was,

verder mocht ik niet,

maar het beeld van grijze baarden-mannen

van nu mijn ouderdom, me bijgebleven

gebogen over oude boeken,

in tekens opgetekend,

geschreven en herschreven

en geen sukuun ervan gewijzigd,

geen shadda, identiek zoals wat eerst

werd neergezet door handen

even vast als hun geloof.

En ik toekijkend, denkend dat ik beeld

toen was zoals zij het waren, luisterend

naar wat ze zeggen konden

over een zin, een woord, over de stam ervan

en hoe in hadiths, de Profeet

het had bedoeld of niet bedoeld.

Een ogenblik in hun bestaan,

een ogenblik in dat van mij, om te begrijpen

de donkerte en de klaarte van het woord,

zoals het ‘timshel’-woord

in Steinbecks  East of Eden.

En geknield

met hen naar Mekka tot de grond gebogen

en met hen gebeden : Allah akbar, Allah akbar,

tot Allah met de negenennegentig namen,

het getal gemerkt in  beide handen samen.

 

Hij, al rahmaan, al rahim, le Miséricordieux.
 

Ik droomde maar.

Me afgevraagd hoe ze baden, denkend

aan de Ka’aba, in een zwarte doek gekleed

bestikt met gouden letters ,

de bijna-kubus gebouwd door Abraham

en Ishmaël  met erin de zwarte steen

uit de hand van Allah neergekomen,

zijn teken zijnde, zijn zwijgend woord.

Alhoewel zovele stenen neergekomen

boven Gabaon als boven Misraïm

en andere nog met vuur gemengd.

Ik ongelovige,

respectvol toegekeken en gedacht

aan al rahmaan, al rahim, de Medelijdende,

maar niet wetende wie Hij is noch hoe Hij is,

maar als Hij is, dat Hij op alle plaatsen is,

et que le poids d’un atome ne lui échappe,

ni sur la terre ni dans les cieux[1]

En nu, na de steen die heilig is

en weggeborgen, in een afdruk

van the Wilkinson Map Anisotropy Probe

het teken, open en bekrachtigd

van wat eens het beginnend Universum was.

De vele vragen er omheen,

de voornaamste onbeantwoord nog gebleven. 

28-09-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Heb de beelden gezien, meer dan gruwelijk, hoe volgelingen van de huidige Islam, de Amerikaanse ambassadeur, Christopher Stevens in Libye hebben gemarteld en verkracht vooraleer hem te doden en hem als een trofee te tonen in de straten van Benghazi.

(http://www.nineveh.no/?p=42577). Het zijn beelden die we allen moeten gezien hebben om te weten welke Islam het is die op ons afkomt.

Ik breng dit in verband met de woorden van Salman Rushdie uitgesproken in de kantoren van zijn agent op 12 september in Londen. Le Monde[1] wijdt hier een artikel aan. Hierin wijst Salman Rushdie op de breuk die ontstaan is met de islam van zijn jeugdjaren - en van zijn vader, ‘qui était d’une grande érudition religieuse et qui avait choisi de s’appeler Rushdie en hommage à Ibn Rushd (Averroès)’ - als hij zijn ontgoocheling over wat zich in het Oosten aan het afspelen is, verwoordt:

'Quand j’étais jeune beaucoup de villes dans le monde musulman étaient des cités monopolites, de grandes cultures. On surnommait Beyrouth, le 'Paris de l’Orient'. L’islam dans lequel j’ai grandi était ouvert, influencé par le soufisme et l’hindouisme, ce n’était pas celui qui est en train de se répandre à toute vitesse. C’est pour moi une tragédie que cette culture régresse à ce point comme une blessure auto-infligée. Et je pense qu'il y a une limite au-delà de laquelle vous ne pouvez plus blâmer l'Occident'.


Uit respect voor de familieleden en vrienden van de ambassadeur die deze beelden moeten ondergaan, schrijf ik vandaag geen blog.

27-09-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

De schrijver Henry Bauchau, in 1913 geboren in Mechelen, van wie ik enkele dagen geleden een gedicht overnam, is niet meer, hij was negenennegentig jaar oud. Een vriend stuurde me een knipsel uit ‘La Libre Belgique’ van 22 en 23 september met het bericht van zijn overlijden, zoals het hoort, in peis en vrede.

Behalve zijn laatste dichtbundel bezit ik ook van hem, ‘Le Présent d’Incertitude - Journal 2002-2005’ (Actes Sud 2007).

Een feit is zeker, wat ik met hem gemeen heb is de noodzaak te schrijven. We kunnen er niet omheen, het is sterker dan ons zelf. Als ik kijk naar het weinige dat ik, in zijn ‘journal’ heb onderlijnd dan val ik op zijn belijdenis:

 ‘ … je n’ai plus vraiment envie que d’écrire. Je ne suis pas parvenu à devenir un homme libre, j’ai besoin de me justifier, de devoir me justifier d’exister encore. Pour cela le seul moyen qui me reste c’est d’écrire. (pag. 231).

Echter wat we schrijven en hoe we schrijven is totaal verschillend. Ik schrijf in de hoogte of in de diepte, ik neig naar de dingen binnen in. Bauchau blijft op aarde, het kosmische, de snelheid waarmede de elektronen om hun kern gieren is geen onderwerp voor hem – wat niet wil zeggen dat hij het niet zou weten – maar dit belet niet dat hij me, in zijn dagboek, op heel wat plaatsen heeft ontroerd of bezig gehouden. Hij kleeft aan de realiteit der dingen en zijn woord en zijn taal zijn precies, stevig en poëtisch. Bij mij ligt het anders, ik kruip in het woord, ik zoek naar een betekenis in meer.

Als ik lees wat hij schreef op 25 december van het jaar 2005, volg ik hem, woord na woord, alsof ik het zelf zou geschreven hebben:

En sortant de la vie liturgique il est vrai qu’on appauvrit sa vie, il n’y a plus que trop peu de variation dans ma prière. Je devrais revenir à la Bible et au missel, mais le courage me manque. Cette période de décembre jusqu’à Noël et au solstice est bien difficile pour moi. Les jours ont cessé aujourd’hui de diminuer, ils vont bientôt reprendre un peu plus de lumière et de vigueur, quel merveilleux symbole.

Apparemment il n’y a plus beaucoup de vie proprement chrétienne dans ma famille et cependant y règne une pensée un peu confuse, une sensibilité d’origine chrétienne. (pag. 304).

IK ook voel wat mijn jeugd, wat mijn christelijke opvoeding heeft nagelaten in mij, die hunker naar het sacrale, het grijpen naar de Bijbel, het grijpen naar mijn missaal, alsof het, zoals voor Bauchau, een vorm was van gebed, een verlangen om even te stoppen met al wat ik doe en op te zien naar het mirakel dat het leven is, dat de geest is, ‘das ganz Andere’ van Horkheimer, dat dit leven omkringt.

26-09-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Heb mijn weekend-dagblad met al wat ertoe behoort, doorbladerd. Wat een woordenhoop, het werk van een respectabel aantal journalisten over hun klavier gebogen en neergeschreven wat werd ingegeven, komende van hoge en van verre oorden, waar woorden wonen en zinnen horen om bezeten te worden, elke dag en elke nacht al over de aarde. Zinnen die samen komen, in elkaar versmolten en uitgedragen worden, lijk reisduiven, in kooien bij elkaar gebracht, om in een ruk gelost te worden in Saint-Quentin, of Angoulême of Barcelona.

Heb mijn weekend-dagblad, blad na blad gescreend, bekeken al wat er geschreven stond, en uitgekozen het deel dat ik lezen zal, later op de dag, omdat de keuze overvloedig is. Ik zeg het maar al wordt het nog al eens verzwegen, maar elke dag met het blad voor mij, bewondering en ontzag voor het vele.

De arme geest te zijn, de arme redacteur die de beste woorden vond om het beste te verhalen wat er verhaald kon/mocht worden, alles neergezet, geschikt, getoond in de meest sprekende vormen om de nacht in te gaan en in de morgen te worden rond gedragen, tekeningen en foto’s en pagina’s vol teksten, te lang om allemaal te lezen, alhoewel ze toch geschreven werden om te worden gelezen.

Ik aan hen gedacht, aan de schrijvers en de fotografen, de tekenaars, en aan zij van de lay-outs, en ik vergeet er nu; gedacht aan allen, maar eerst en meest aan zij die schreven en aan de producten van hun geest, de ontzaglijk vele woorden, duizend dagbladen vol in duizend talen over duizend onderwerpen geschreven, dagelijks, zonder verpozen en wat erger, zonder zekerheid te weten of wat er geschreven staat, gelezen wordt of niet gelezen. 

Als ik mijn weekend-dagblad in de handen houd, de werken houd van de schrijvende, creërende mens, die mijn bewondering draagt, wat een massa geest ik houd, de geest die ‘zon en sterren in beweging houdt’, het ganse Universum in beweging houdt, zelfs al dacht Dante dat het ‘Amor’ was.

Ik, en mijn schamele blog, al is het maar in mini minuscule mate van zij die schrijven, ik deel van hen?

25-09-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

In ‘De Standaard der Letteren’ van 21 september bespreekt Luuk Gruwez de postuum uitgegeven dichtbundel, ‘Boemerang’ van Gerrit Komrij. Hij doet het op de wijze die hem eigen is, briljant van woord en even briljant in kwaliteit. Het is een recensie, die me duidelijk maakt dat ik ‘die’ Komrij-bundel ga neerleggen naast mij.

Ik voeg er onmiddellijk aan toe dat de zwartgalligheid en de globale visie van Komrij, verwerkt in zijn gedichten, me absoluut niet ligt. Ik heb een totaal andere visie. Ik voel me méér dan ‘een zak scheikunde’ en besta als mens uit méér dan ‘een mankementig lichaam’. En het overige, aangehaald door Gruwez, ligt me evenmin, vooral dan als Gruwez, Komrij typeert als iemand die ‘het leven niet veel zaaks vindt’, dan bedank ik er nogmaals voor Komrij te lezen.

Wat, meen ik, mijn volste rechts is.

Wat Gruwez opmerkt, toegepast op mezelf, is wel correct: ‘wie op het punt staat te sterven, heeft – als dit in zijn vermogen ligt – plotseling nog veel te zeggen’.

Ik ook sta op dit punt, is het nu nog niet, of morgen of overmorgen nog niet, met mijn stand van zaken, komt het punt er aan. Ik begrijp dus ten volle wat Gruwez bedoelt, want dat ik haast heb om de verloren tijd in te winnen – wat trouwens niet meer kan – is zeker.

Wat echter niet betekent dat ik schrijven zou – of zelfs willen – in de richting waarin Komrij zijn ‘Boemerang’ de wereld heeft in gegooid. De inhoud van mijn blogs, sedert het ontstaan ervan, is er het bewijs van. Ik durf hier zelfs een kort gedicht aan toevoegen, het eerste van een bundel gedichten: ‘Fuga die de zee is’, die ik aan het voorbereiden ben. Gedichten die ik vroeger schreef en vandaag, de herfst van 2012 mijn Muze zijnde, heb bijgewerkt.

We waren niet oud,

al waren we van jaren.

De zee daarentegen, de zee,

ze was van eeuwigheid,

onaangeroerd, almachtig,

en wij, bijwijlen erin opgenomen,

meegesleurd in overmoed

om jong te zijn

en intenser te gaan leven.

We waren niet oud

maar ondefinieerbaar

zoals van de golf het bewegen is.

We waren in die dagen, van einder

tot einder zo ruim, zo onvergankelijk,

zo licht om op te stijgen en al te weten

wat er geweten moet om niet

te vergaan

van onbenulligheid.

Hoe goed het is hier neer te zitten,

te lezen en te schrijven,

van morgenlicht tot avondrood,

welke woorden ook, of ze gelezen

of niet gelezen, ze staan er toch,

gebrand.

We waren niet oud,

al waren we van jaren.

24-09-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde