Er zijn van die boeken die je dierbaarder zijn dan andere, niet alleen omwille van hun inhoud, dit komt pas later, maar vooral omdat je vaststelt hoe goed het voelt als je het als boek bekijkt of in de hand houdt. Ik heb er meer zo. Ze zijn een vreugde voor het hart, ze zijn als vrienden die nu en dan iets van zich laten horen, ook en meestal in verband met wat je geschreven hebt. Wat je apprecieert, omdat je weet dat je iets hebt wakker geschud bij hen: een herinnering, een zin, een naam, het mag dan nog Zeno van Elea zijn[1], wat dan wijst op de rijke filosofische background van je vriend en tezelfdertijd op wat jij in te grote mate niet bezit.

De boeken en de vrienden vullen je leven aan, geven diepte aan het dagelijkse gebeuren, zijn de warmte van je dagen, zijn, voor enkele momenten, het innig samen komen met een ander leven, wat dan de geest, binnenin de sterrenstof die we maar zijn - schrijft een andere vriend - verblijdt en verheft. Dit zijn geen loze woorden, dit is inhoud, betekenis, levenswijsheid: boeken en vrienden. Wat indien die er niet waren, zelfs indien een van beide ontbreken zou? De boeken bijvoorbeeld om te beginnen, omdat die het dichtst bij de hand zijn en ermee verband houdend de muziek als ik er de tv-programma’s aan toevoeg van Brava en Mezzo.

Ik sprak over het gevoel te leven in een omgeving die overvloed is. In feite zijn we koningen wat muziek en boeken betreft, voel ik me – ik heb daarenboven een paar vrienden die schilderen en beeldhouwen - altijd in verwachting van iets dat ik zien of horen zal van hen of lezen zal in een of ander boek of, op elk ogenblik van de dag – wellicht ook van de nacht – als ik inschakel op klassieke muziek en, waarom niet, op veredelde Jazz. Verwachting dat mijn leven is.

De zeer beperkte wereld waarin ik leef is me voldoende, ik voeg er mijn woorden aan toe, ik zou er nog andere zaken kunnen aan toevoegen maar dan wordt het te veel, dan gaat het naar het buitensporige en kalft het af. Dus, ik pas me aan met maat en rede, mijn leeftijd indachtig.

Dit zijn de levensomstandigheden waarin ik verkeer. Waag ik het nog te dromen? Waarom niet, een mens zonder droom is een batterij zonder energie, een leeg vat, een holte zonder echo, en die wil ik niet zijn. Trouwens hoe zou ik er in slagen nog een zinnig woord te schrijven, indien ik niet in staat zou zijn me regelmatig te bevrijden van het dagelijkse dat me voortdurend bij de keel grijpt en de adem toesnoert. Je noemt het maar zoals je het noemen wilt: ogen sluitend wegvluchten in het ongerijmde, een wereld zoekend die er enkel in ons verbeelden is, weerspiegelingen van wat nooit was of nooit zal zijn. Alle denkpistes zijn valabel.

Ik schrijf om te schrijven, het is mijn vreugde, het is mijn ingesteld zijn dat schrijft, ik zelf kijk toe, laat begaan als betoverd door de betovering van het altijd hier nog zijn.

30-07-2017, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Zo ver staan we dan. Hoe we er geraakt zijn heeft nu geen belang meer, we zijn aangekomen tot wie we zijn en, veranderen zullen we niet meer, toch niet in wat we verkondigen. Wat het materiaal betreft waarover we nog beschikken is een andere zaak, er is slijtage, aanzienlijk genoeg om het te vermelden als je wakker wordt met een totaal ongevoelige rechterhand, waar je eerst geen weg mee weet en je je geblokkeerd voelt in wat je optekenen wou. Een verwittiging maar dacht je, niet halsstarrig blijven doen wat je deed, maar meer bewegen dan kom je er wel, misschien, maar vooral blijven hopen dat, zo lang de geest het doet, er niets verloren is.

Zo zijn er van die morgens die je tegen de muur plaatsen, om rechtop te blijven en niet met een bochel rond te lopen waar je leeftijd op te lezen staat. Wat je zeker nog niet wilt, evenmin toegeven, zelfs al komt die dag wel eens. Vandaag wil je hem echter wegschuiven tot in de uithoeken van je gedachten.

En je weet waar je nog niet geweest bent, je weet tot waar je woorden nog niet zijn aangekomen, het punt dat je eens bereiken wilt voor het te laat zal zijn. Je dacht er aan toen je zag hoe een pianiste improviseren ging op een thema van een tiental noten lang haar aangereikt door iemand uit het publiek. Hoe ze er uit haar thema weg wandelde met een verrassende soepelheid en ze er naar keerde terug, in voluten uitgeschreven, opgevangen en weer neergelegd, ten volle uit en simpel neergezet, keer op keer, in andere tonen en akkoorden die lijk bogen van tederheid waren en hoog opklommen tot onder de gewelven om te dalen d an, wit en donker, dof en plots ook zo helder, alsof water. Zij licht gebogen, haar handen, haar losse vingers, dartelend, wervelend, niet in te houden over de toetsen van haar hart, zoals je het zag gebeuren, en het was toen dat je dacht, aan wat je gisteren hebt neergezet: we leven in overvloed van beelden en klanken en woorden.

Zo, heeft elke morgen zijn eigen interpretatie en het is op deze interpretatie dat we improviseren moeten om er uit te halen al wat er in verscholen ligt, het gewone en meer nog, het ongewone, omdat uit het ongewone het essentiële te halen valt, het niet dagelijkse, het innermost perfecte en toch breed uitzwaaiend naar de toppen toe als naar de ondergrond, alles omvattende, gaande tot in het diepste van het Niets als tot in het meest volmaakte van het Alles. open en gedoken, opdat ook maar niets verzwegen zou worden van wat is als van wat nog niet is. Breeddenkend dus. Kan ik verder nog, kan ik het gooien over een andere boeg, die nog niet is, maar komen zal als we maar blijven aandringen, zoals soms wordt bewezen?

Je hebt in deze richting nog heel wat voort te brengen, je hebt nieuwe gronden op te zoeken om er je woorden te zaaien en rekenend op de nieuwe ondergrond, andere vruchten te oogsten die verbazen zullen: de oude en de jonge en zij die glijden naar een tussenin.

Er komt geen einde aan, vertrekkende van uit de morgen geraak je niet verder dan de middag, wat erna nog volgen kan weet je niet, je moet verder om het te weten. Zo staat het geschreven.

29-07-2017, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

In de nacht voltooi je geen zinnen die de dag zullen halen. Je zult ze er nog even houden en als het licht er is, ze er wegnemen met het nodige respect, en met reuk besprenkelen omdat ze tederheid kennen en gespreid kunnen worden, alsof ze vleugels hadden.

Je woorden van gisteren waren lijk nachtvlinders, schuw amper het licht verdragend, deze van vandaag zijn van de morgen en van het licht dat opmerkelijk is van stilte, niet openspat gelijk het water uit een fontein, maar gelijkmatig is verspreid over de dingen, die er roerloos staan, als van de hand Gods geslagen, tot rust en ingetogenheid.

Dit ogenblik van de dag is je lief, is van je eeuwigheid, is van allen die je lief zijn, ook van hen die al vertrokken zijn, en niet meer keren zullen, tenware ze hier nog altijd waren, je weet maar nooit, welke verrassing ons te wachten staat. Zo, klein gelovigen, kijk uit naar de dag van morgen als je hen vervoegen zult. Ik zal er staan om je te ontvangen met armen wijd open onder een of andere boom, een notelaar misschien, hier weggerukt.

Heb ik me altijd openbaar gemaakt zoals het hoorde, ik houd er aan het te blijven doen, al is het me soms te eng en denk ik, nu en dan, aan het ‘neither’-gedicht van Beckett dat ik op een dag vond bij Stefan Hertmans en het sedertdien niet meer vergeten ben, hopende ooit het na te doen en mijn ‘neither-gedicht’ te kunnen schrijven, waar ik gisteren naar toe wou, maar dan op een totaal andere wijze heb klaar gekregen:  een tweede poging van wat ik ooit bracht en terug te vinden is in mijn blog van jaren terug, van 21 januari 2012 om precies te zijn.

Zo bestaan we dan, we schrijven woorden die halve gedachten zijn van anderen voor ons, zij schrijvend op de golven van gedachten anderen voor hen, vertrekkende van uit de nevels van de tijden voor hen, en wij via via, in de voetsporen van allen die ons zijn voorgegaan en van wie overbleven hun nacht- en morgengedachten, of wij ons erop ingehaakt om te zijn zoals zij waren, niet slimmer maar meer rijker aan keuzes en verscheidenheid, bibliotheken vol wijsheden waar je uit putten kunt, kon je je maar verplaatsten zoals je het wensen zou.

Maar je wensen zijn er, en dit is je toereikend genoeg, want in die wensen zit je inspiratie, je hebt het niet nodig te lezen, je hebt het niet nodig een boek tuit te zoeken en te lezen. Al wat ooit geschreven werd staat open en bloot in al wat ons omringt, je hoeft je maar in te stellen, de juiste golflengte op te zoeken om binnen te dringen in de oceaan van al het geschrevene dat er is. Je hoeft je geen millimeter te verplaatsen, al wat je schrijft heeft een binding met al wat er al geschreven staat, is het niet het zelfde, het heeft zijn raakvlak, en heeft het zijn raakvlak niet, het is iets nieuw of het is een aanvulling of een herhaling van het bestaande, vers geschreven en vers gedacht, of, zoals het horen zou, uitzonderlijk, in nieuwe woorden gespreid op een ander kleurvlak of in pastel, of in houtskool simpelweg, waar het vroeger gebeeldhouwd stond of opgetekend op een notenbalk.

Wanhopen hoef je niet als je je niet meer verplaatsen kunt buitenshuis, met, al was het maar 'Brava' baden we in overvloed.

28-07-2017, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Dit is geen droom, ook is het geen werkelijkheid. Dit is een tussenin, als er een tussenin zou kunnen zijn, als er een wereld liggen kan tussen het zijn en het niet zijn, een rand-wereld waar het mogelijke raakt aan het onmogelijke, enkel te bereiken via het woord dat van beide is.

Waar het op aan komt is, op de grens ervan, indien die bestaan zou, een ontmoeting te laten plaatsvinden die én droom én realiteit genegen is, maar noch is enkel van het ene, noch enkel van het andere, maar is van wat is tussenin, als zo een tussenin bestaan zou: de schemerzone tussen geloof en ongeloof waar ik me zo graag ophouden wil om van de twee te zijn zonder van het ene te zijn noch van het andere.

Hoe besta ik dan, half geboren en half onbestaande, alsof ik voor de helft in droom zou kunnen zijn, en voor de helft in realiteit. Ik kom hier later op terug of tracht hier op terug te komen, alsof het noodzakelijke ook het on-noodzakelijke zou kunnen zijn: het woord dat geen vaste vorm hebben zou, maar enkel in gestalte te voorschijn komt, niet uit te spreken, niet te verhalen noch in precieze, noch in on-precieze vormen. Waar kom ik dan uit? Nergens anders dan in de tuin van de profeet, eenzamer dan ooit op een verlaten eiland.

Alsof het kunnen zou dat ik van het niet bestaan zou aankomen op het eiland van het bestaan en ik er spreken zou met de mens die er niet woont en verwacht dat ik er komen zal zonder er te zijn en spreken zal in woorden die niet om te zetten zijn in beelden, even, maar die zich oplossen zullen erna en pas uitgesproken zullen worden als ik zal vertrokken zijn, klanken zullen zijn die begrepen kunnen worden door ingewijden van oudsher.

Of nog, om duidelijker te zijn, indien dit mogelijk kan zijn, hoe uit het ongerijmde, waarheden kunnen ontstaan die ons verankeren kunnen in een schijnverhaal waar, à la Borges, is wat niet kan zijn, onheil dat redding is en redding die onheil brengt.

Te zijn van het licht en van het niet-licht, een fractie van de tijd die altijd eeuwigheid is of niet is. Dit, van toen je nog slapende was en ontwaken ging, de wig er tussen geslagen, angstvallig opgemerkt en ervaren als tussenin het zijnde en het niet zijnde. Ademloos en ademend met volle teugen, de tijd die je rest en je niet meer rest.

De dag als die nog komt, wat niet zo zeker is, is op dit uur, de dag tussenin de dagen, opgeraapt en verspreid zoals vallende bladeren als het nog zomer is in het vooruitzicht van de herfst die komen kan of niet nodig heeft nog te komen omdat, op het ogenblik dat de duisternis gaat wijken voor het licht, alles wat gezegd kan worden al geschreven staat, ergens in het landschap en wij er staan zullen, de ogen wijder open met vragen die tussenin ook antwoorden zijn.

Dit, dacht hij, heb ik nog nooit geschreven, maar een alleluja is het niet, al kan het er een worden.

27-07-2017, 06:27 geschreven door Ugo d'Oorde  

Kun je in het morgenlicht schrijven over de avond, over de nacht; kun je vrolijk zijn als alles tegenslaat en kun je schrijven als een jonge man als je op leeftijd bent? Of nog, heeft dit alles wel belang eens je aan het schijven bent, een ander persoon geworden, deze binnen in jou, je dubbelganger in vele aangelegenheden?

Het kan allemaal, je bent wat je onderwerp betreft, de persoon die je zijn wilt, oppermachtig, todopoderoso. Niets staat je in de weg, je haalt je beelden, je woorden, je daden uit je omgeving die zowel morgen of avond kan zijn, je neemt er plaats middenin en je kijkt wat er gebeuren kan, ineens of uitzonderlijk voor een lange tijd.

Je staat voor een bos dat je betreden gaat. Je aarzelt nog omdat het een vreemd bos is, een bos opgedoken uit een kronkel van de weg, donker, schijnbaar ontoegankelijk, alsof het sedert jaren niet meer betreden werd want de weg erin, als die er ooit was, is overgroeid met netels en bramen en een afgeknakte boom dwars erover. Maar je wijkt niet, je stapt over de bijna vergane stam, voor het eerst sinds lang, met een bonzend hart. Eiken, beuken, ceders, breed en hoog, een kastanjelaar er tussen, een opgeschoten berk. Je dringt verder het bos in, de diepe geur van humus en vergaan.  Je weet dat je op een heilige plaats bent, je las erover, dat God, als Hij is, de geest is van het bos, dat Hij hier tegenwoordig is. Je voelt het trouwens, er is bezieling, de bomen hebben je aanvaard omdat je alle gedachten van jou hebt afgezet en je hart is als het hart van hen, open en toegankelijk voor al wat van het leven is. Je er-zijn, je erin opgenomen zijn, is je gebed, is je overgave in het geruis van de wind in de wemelende bladeren hoog boven jou, dat hoorbaar moet zijn tot in de blauwe luchten waar in dag en nacht de sterren staan  en de planeten schuiven in hun baan om de zon.

Mijn vriend, hoe klein je bent, hoe nietig als je opkijkt, als je ziet hoe de bomen er staan, roerloos als in gedachten, maar je weet van hen dat het gezellen zijn, dat ze alles weten wat er met jou gebeuren zal. En er gebeurt wat er gebeuren moet, je komt aan in een open plaats met vijver, biezen en irissen en de weerspiegeling van al wat is en nog niet is, en omgekeerd, een oude stenen bank begroeid met mos en tekeningen van lichen, waar je neer gaat zitten, weerspiegeld. Je zit er als een klein afgodsbeeld van een vroege beeldhouwer die er ooit langs kwam, zo ben je er van alle tijden die er waren en van alle tijden die nog komen zullen, want je zult hier blijven, de wereld als die er nog zou zijn is nu van andere levens, van andere te gesloten tijden. Het bos heeft zich om jou gewikkeld, je zit er, als in een cocon vol leven zit je er. Je zult er verblijven in deze toestand en niet vergaan, versteend als je bent, in boom omgezet, herboren in het ontstellende dat van het leven is: wind en aarde en licht dat je voedsel is en de warmte van de zon je adem. Je zult hier nog lange blijven en wortel schieten, misschien.

We zullen na eeuwen eens komen kijken hoe het staat met je metamorfose, opdat we erover schrijven kunnen, een mens van vlees en bloed die boom geworden is in het bos van zijn verbeelden.

26-07-2017, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Meestal verloopt mijn morgen zoals Nietzsche het ergens schreef in een gedicht: ‘Aus tiefen Traum bin ich erwacht’. Echter, en gelukkig, is het niet uit de droom die Nietzsche moet gekend hebben, is het bij mij maar een tevoorschijn komen uit een nacht-droom van een gewone kwaliteit, en is het meer van uit een leegte dat ik ontwaak zodat ik vooraf mijn gedachten ordenen moet. En vanmorgen, als ik neerzit om te schrijven, is er iemand die me toe fluistert: ‘Ash on an old man’s sleeve / is all the ash the burnt roses leave.’

Ik weet maar al te goed wie deze regel schreef, maar waarom precies deze die me overvalt, waarom spreken over ‘the old man’ waarbij ik me geviseerd voel en eraan toevoegen de ‘as’ van verbrande rozen op mijn mouw? Is er een betekenis aan verbonden, een vingerwijzing naar iets dat me te wachten staat?

Een man van jaren moet altijd op zijn hoede zijn. Ik vernam gisteren het overlijden (in mei) van Dr. Ulrich Libbrecht, de man van de oosterse wijsheden. Hij was een paar maanden jonger dan ik. Heeft de zin die me toegespeeld werd er enig verband mee?

Het kan zo veel zijn, ook simpelweg een hint om deze blog te vullen op een waardige wijze; om duidelijk te maken dat ik leef op de drempel van de poort die me nog scheidt van wat, onherroepelijk, volgt op het leven, de eeuwigheid, en deze drempel altijd aanwezig is in wat ik doe of zeg of schrijf; dat ik al een tijdje, zonder het te (willen) beseffen, op weg ben en dat ik me er niet van kan ontdoen, dat het einde dat komt en het begin van het nieuwe, in mijn vingers woont, zoals het ook in de vingers woonde van Lorca toen hij – een voorgevoel op jonge leeftijd - dacht aan zijn ‘sepultura’, waar hij toen al heel dicht bij stond. En de vraag die hij toen stelde om te weten waar het gelegen was, de vraag is die het literaire Spanje zich vandaag nog altijd stelt.

Een zaak is zeker, als ik het nakijk in de dichtbundel die me niet verlaat, heb ik Eliot correct geciteerd, en kan ik verder lezen:

‘Dust in the air suspended / marks the place where a story ended. / Dust inbreathed was a house – / The wall, the wainscot[1] and the mouse / The death of hope and despair, / This is the death of air.[2]

Er zijn dus van die morgens dat alles draait om de essentie van het zijn en het niet zijn hier op deze aarde; dat er weinig nodig is om geconfronteerd te worden met wat de tijd is die ons is toegemeten. En, je weet het maar als het ogenblik daar is en je aangekomen bent vanwaar je opstijgen zult, achterlatend al wat oogverblinding was en klatergoud.

Ulrich Libbrecht weet het al, hij wist het al van veel vroeger, hij zegde het vóór het heengaan in zijn woorden:

‘Het leven heeft mijn dood nodig, daarom sterf ik gelaten omdat ik weet dat ik voor altijd verder leef, niet als schamele waterdruppel, die even het licht van de zon als een kleine regenboog mocht weerkaatsen, maar onvervreemdbaar eeuwig deeltje van de zee van dit bestaan.’

Inderdaad, het leven heeft nood aan de dood opdat we weten zouden hoe precieus het is.

25-07-2017, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Por las ramas del laurel / vi dos palomas oscuras, / la una era el sol, / la otra la luna.

‘Vecinitas’, les dije / ‘¿ donde està mi sepultura ?’ / ‘en mi cola’ dijo el sol’ / ‘en mi garganta’ dijo la luna.

Y yo que estaba caminando / con la tierra por la cintura / vi dos aguilas de nieve / y una muchacha desnuda.

La una era la otra / y la muchacha era ninguna.

‘Aguilitas’, les dije, / ‘¿ donde està mi sepultura ?’

‘En mi cola’, dijo el sol, / ‘en mi garganta’, dijo la luna

Por las  ramas del laurel / vi dos palomas desnudas, / La una era la otra / Y las dos eran ninguna. 

Dit, benaderend omgezet in het Nederlands: 

Door de takken van de laurier zag ik twee donkere duiven, de ene was de zon, de andere de maan. ‘Jij zo dichtbij’ zegde ik, ‘Waar is mijn graf gelegen? ‘in mijn staart’ zegde de zon; ‘in mijn keel’, zegde de maan. En ik die aan het wandelen was, de aarde aan mijn gordel, zag twee arenden van sneeuw en een ontbloot meisje. De ene was de andere, en het meisje was niemand. ‘Arendjes’ zegde ik: ‘waar is mijn graf gelegen?’ ‘In mijn staart’ zegde de zon, ‘In mijn keel’, zegde de maan. Door de takken van de laurier zag ik twee naakte duiven, de ene was de andere en de twee waren niemand. 

Dit is een heel persoonlijke blog voor mijn kleindochter, Margot. Ze studeert Spaans, ze bereidt zich voor, mits volharding in haar studies, wat ik meer dan hoop, om wereldburger te worden – vannacht droomde ik zelfs dat ze Arabisch aan het leren was - daarom voor haar en ook voor de liefhebbers van grote, zuivere poëzie, dit sprankelend gedicht van een te jong overleden Spaanse dichter, gefusilleerd tijdens de burgeroorlog door het leger van Franco: Frederico García Lorca (1898-1936).  

Ook iets, mijn lieve Margot, grammaticaal om van te snoepen: twee onregelmatige werkwoorden, ver y decir, twee verleden tijden en een tegenwoordig deelwoord, meervoud en enkelvoud, vrouwelijk en mannelijk en een voorraad mooie woorden. Maar vooral een uitzonderlijk gedicht, een lange haiku om te beginnen, een schilderij van Dali en, een sonatine van Mozart doorweven met hoge en donkere gitaarklanken; een spel voor kinderen met op de achtergrond de doffe tonen van de dood voor de ouderen. In een woord een klankspel van woorden. Tevens een schilderij: ‘dos palomas en el laurel’, een meisje dat er niet is en twee arenden wit als sneeuw, de zon en de maan en de dichter, wandelend over de aarde. Een gedicht om voor te dragen, om in te kaderen en op te hangen in je kamer voor nog een lange tijd.

Ik las het deze morgen en heb aan jou gedacht omdat je me vertelde, toen je naast mij in de ligstoel lag, wij beiden samen in de tuin, dat je Spaanse les volgde, een uur per week, maar je wist – gelukkig - nog niet wat je studeren zou. Niemand weet het op de leeftijd van, sweet sixteen. Ik zelf weet het pas nu.

24-07-2017, 06:39 geschreven door Ugo d'Oorde