Hij dacht - het was nog nacht of dan toch op de breuklijn van nacht naar licht - aan wat hij gisteren gewaagd had te schrijven. Een gedachte die zo, lijk het licht, komende van nergens, maar dan toch van uit het no man’s land van de geest, dat het mogelijk is dat er van allen die hem elke dag lezen een vreemde kracht uitgaat die hij capteren kan, een vorm van telepathie, die soms fungeert als een aanhef tot zijn schrijven van elke dag.

Al zit hij hiermee op een bizar domein, hij vindt het goed mogelijk dat de gedachten die zijn dagelijkse brief bij zijn lezers opwekt, convergeren in een wolk naar hem toe, die hij binnentreedt als zijn geest tot leven komt.

Dit is immers wat geest is, dit is immers wat de rol is van de minimale, meer vermoede dan reële deeltjes die doorheen de muren, hoe dik ook – er zijn voorbeelden genoeg in de realiteit - het hekken openen of sluiten. Het kan dan ook dat, als een dergelijke soort realiteit ons nu niet meer verwondert, we de kracht van een gedachtenwolk – een wolk geladen deeltjes - zouden zien als totaal onmogelijk, zelfs als een gek iets.

Hij zelf is ingesteld op dergelijke ideeën, hij wil deze maar al te graag aanvaarden en verspreiden; ze hebben iets te maken met de aanwezigheid van een labyrint getekend in de bevloering van de kathedralen van Amiens en Chartres, als in de collegiale van Saint-Quentin. Hij ziet dit als een mogelijke herbronning voor de gewone mens die dit labyrint bewandelt, de plaats waar de fysische elementen van het bouwwerk convergeren in een vortex van krachten, die positief inwerken zullen op hen die deze krachten weten op te vangen. Zoals ook deze, voor ons totaal vreemde, identieke stralingen, het doel waren van constructies als deze van Stonehenge en van de vele onbehouwen dolmen en menhirs, hier verspreid over tal van plaatsen in het westen - ook Jahweh eiste een altaar uit onbehouwen steen - en dan bij uitstek de plaatsen ooit bevolkt door de Kelten. Thomas, de esoterieker en zijn Evangelie met de voor ons moeilijk te vatten woorden van Jezus, was een van hen.

Hij wil die Kelt zijn, hij wil teruggrijpen naar de essentie van het zijn, op ogenblikken zoals deze als de zon op het punt is, maar juist nog niet, de kim te overschrijden; het ogenblik waarop de merel elke morgen zijn gezang aanvangt en we in gedachten de eerste stralen van het licht hebben voelen aankomen.

Wij, komende uit het donkere bos van de nacht, zoals Dante uit het donkere woud, klaar om naar het licht toe, de heuvel op te gaan, ‘sí che il pie fermo sempre era il più basso[1]. 

[1] Dante Alighieri: Inferno: Canto I, vers 30. Zo dat de stevige (rechtervoet volgens Albert le Grand) steeds de laagste is). Wat betekent dat Dante de heuvel is opgegaan beginnende met de linkervoet. Over het waarom ervan is heel wat te doen geweest. We schreven er al over, op 2 februari van dit jaar en zeker zelfs vroeger. Want de zin houdt ons nog altijd bezig.

24-04-2022, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het is een lange tijd al dat ik je dagelijks, met de regelmaat van het getik van een oude staande klok in een oude kamer, een brief schrijf en blijf schrijven. En er komt, schijnbaar althans, geen einde aan, noch aan het gestadig getik in de stilte, noch aan de brief die je onder ogen komt op het uur dat je uitkiest, hetzij  vroeg in de morgen, hetzij, zoals het gebeurt, laat in de avond, zelfs in het begin van de nacht.

Wat er vreemd aan is, maar dat weten we niet, we kunnen het slechts vermoeden, is dat ik de erop volgende brief schrijf terwijl jij me aan het lezen bent. Er kan dus, in dergelijke omstandigheden, een zekere wisselwerking bestaan tussen ons. Ik denk - maar ik denk altijd heel veel - dat ik uit het feit dat jij me aan het lezen bent,  elementen verzamel die uitgaan van jou en mij op weg helpen om e stof te vinden om een nieuwe, andere brief te schrijven. Ik concludeer hieruit dat je als lezer, in reactie op wat ik je voorleg, telkens onbewust meewerkt aan de brief die ik schrijf voor de volgende dag.

Je bent dus in een zekere mate mijn Muze, mijn inspiratie bron. Hoe dit werken kan weet ik niet, maar soms heb ik het gevoel dat die geheimzinnige overbrugging een feit is en dat woorden en zinnen binnenkomen waar ik nog niet aan gedacht had.

Wat er ook moge van zijn, in een zekere zin ben ik je dankbaar als je me leest, omwille het gevoel dat dit achterlaat bij mij, of het nu zo is, of zuivere inbeelding is, het is me om het even, het werkt.

Zolang je er bent als lezer kan er me niets overkomen want, je bent mijn inspirator, mijn steunpunt waar omheen ik me blijf wentelen en aanvullen.

En ook, een brief schrijven is vandaag gemakkelijker dan vroeger, ik hoef niet meer elke dag pen en papier te nemen om te schrijven wat jij, hierover onwetend, me zou dicteren van uit je wereld, om daarna, wat het aller moeilijkste is voor mij, met de brief naar het postkantoor te gaan.

Samen hebben we dus heel wat geluk dat het gebeuren kan op de wijze waarop het gebeurt. We geven er ons eigenlijk geen rekenschap meer van hoe enig, hoe geweldig dit is. Hoeveel vernuft er achter schuilt, hoeveel kennis van uiterst knappe geesten er niet nodig was om te bereiken wat bereikt werd. Ik ben een leek voor dergelijke zaken die me nu, die ons nu, zo maar in de schoot worden geworpen.

In dergelijke omstandigheden is samenwerken een heil en vreugde, ik kan nu mijn brief doorsturen naar de vier windstreken tot in de verste uithoeken van de aarde. Wie had ooit kunnen denken dat dit mogelijk zou geweest zijn? En toch is het, kan het. Wat is het volgende dat ons verrassen gaat?

Dit is dan vandaag het resultaat van onze zoveelste rendez-vous, onze zoveelste verkenningstocht in het landschap van ons beide.

Moge, mijn lezer en mijn vriend, het heel goed gaan met jou.

23-04-2022, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Eens, op een morgen, vroeg hij zich af wat de merel in de tuin hem te vertellen had vóór het  licht opkwam, hij was er gisteren al vóór hem en hij zal er morgen zijn vóór hem. Hij , de merel, wist/weet waarover te zingen maar hij, Ugo wist helemaal niet waarover hij schrijven kon, misschien over het licht dat de duisternis zou breken, of over de tanende maan of het stil bewegen van de dingen in de kamer, de boeken in hun rek. Alles was welkom, maar een vloed kwam er niet, terwijl de merel geen gebrek aan gezangen had.

Vroeg hij zich af of hij van vele zaken hij het juiste bestaan wel had beschreven, of hij niet voortdurend in vreemde oorden had gedwaald, en vreemde dingen had verhaald, of hij niet gezocht had waar er niets te vinden was, niets mee te nemen, al was het maar een stuk rots of wortel, al was het maar de pluim  van een vogel of wat zaad van een of andere plant of bloem?

Had hij niet, zijn woorden uitgestrooid, eens ze kwamen, onsamenhangend zich herhalend in kleine metaforen waar hijzelf geen weg mee wist, noch van waar gekomen, noch  hoe ze achter te laten op heuvels en in valleien, nameloos getekend en ingekleurd als miniaturen.

Kwam hij telkens niet van uit de duisternis van vele nachten, verrimpeld en vergrijsd, bruine vlekken op de handen, vlekken van neerslachtigheid die hij kennen zou in dagen van wind en regen, als alles op het punt stond zich te verschansen, zich te keren, zich onherkenbaar te wentelen als in water. En hield hij er aan over een handvol zinnen die niet te vatten waren, niet op te hangen, ingekaderd; niet mee te nemen naar waar hij van droomde soms, de bergen en de meren, die hij verlaten had, nu voor een lange tijd al, zoals hij het wist.

Voor altijd getekend met wat van de bergen is en van de zeeën is, de golven met witte randen en de gezangen van wind en water en van oneindigheid die zijn toevlucht was, alsof hij dacht als Ulysses weg te varen tot voorbij waar je best je niet begeeft om er een lange tijd te blijven.

Te verstillen als een dorre bloem in wat aarde opgenomen, wachtend op de regen die niet vlug meer komen zal al is het niet geweten, zodat er nog verwachting is, er nog komen kan, wat er gisteren nog was en in de verre dagen die je aan het vergeten bent.

De adem van de dagen, zijn intense wereld gebundeld tot struiken van bladeren met ongewone vorm, nog nergens gezien, en tot ruikers van uitheemse bloemen nergens opgetekend in beeld of boek of met klanken omschreven aan Debussy verwant. Hij aarzelde of het goed was, of het te lezen was, ineengedrongen als het was, hoewel tastbaar om niet vlug te vergeten. Zo meende hij te weten.

Al wist hij ook dat eens zijn hart het zou begeven op dagen zoals deze terwijl hij nog heel wat te schrijven had, hij niet verzwakken mocht en dralen uit den boze was, omdat zo vlug de tijd, zo onherroepelijk vlug de tijd, hij hem niet houden kan, hij hem niet vermurwen kan.

Vragen die geen vragen zijn.

22-04-2022, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

‘While poetry is not religion, it is not unconnected with religion.’

Dit was de stelregel van T.S.Eliot, het is ook die van mij; er aan voorbijgaan - waar de dichtkunst van vandaag geen zorgen mee heeft - ligt heel moeilijk voor mij. Zij die me lezen moeten dit beseffen en dit geldt niet alleen voor mijn gedichten maar evenzeer voor mijn proza, al wat ik schrijf heeft, maar dan in de ruimste zin van het woord, een religieuze ondergrond of,  in mijn geschriften ben ik een religieus mens, zoals de Kelt er een was, zoals de Gotieker er een was.

Niet iedereen begrijpt dit, omdat voor hen het begrip religie verbonden is met wat is van de Kerk, maar mijn religie is wat binnen in mij gebeurt, is wat Lucas ons leert, zijnde het antwoord van Jezus op de vraag waar het Koninkrijk Gods te vinden is[1]:

‘De komst van het Rijk Gods kun je niet waarnemen, men kan niet zeggen: kijk hier is het of daar is het, want het Rijk Gods is binnen in jou.’ 

Thomas in zijn Evangelie, logion 3, zegt het zelfde met zijn woorden: 

Jésus a dit / Si ceux qui vous guident vous disent / le Royaume est dans le ciel, / alors les oiseaux du ciel vous devanceront; / s’ils vous disent qu’il est dans la mer, / alors les poissons vous devanceront. / Mais le Royaume il est le dedans et le dehors de vous… 

Het is onze (onzichtbare) spirituele binding met het omringende dat ons levend houdt en dat we niet wegcijferen kunnen of willen omdat we er te zeer van doordrongen zijn.

Zo verlopen onze dagen, we zijn gewoon mens onder de mensen, we handelen zoals gehandeld moet worden, maar eens de geest op het voorplan komt, eens de geest zich openbaart, schuiven we weg uit het dagelijkse, stijgen we op en gaan we een ander landschap binnen, het landschap van de geest, ‘our mindscape’, waar we het liefst vertoeven, omdat we daar zijn wie we moeten zijn, waar onze aard zijn wortels heeft vastgehaakt en zijn voedsel vindt.

Ik schrijf dit en ik herhaal dit, en het is mijn verlies voor de wereld die totaal anders is ingesteld. Als ik een boek opensla en horen moet hoe de simpelste handelingen de bovenhand krijgen in wat er gezegd en geschreven wordt, dan is dit een gebeuren dat ik zelden te verkondigen heb.

Het is mijn verliespunt, wat ik zeg is soms moeilijk om te begrijpen en is het niet te moeilijk, het is gezegd op een wijze die storend werkt omdat het geen zichtbare beelden zijn, geen ‘actualia’, die voorstelbaar zijn.

Dit is wat ik zeg tot mezelf, het is geen verwijt dat ik me toestuur, het is enkel een vaststelling Het is wat ook Maurice Gilliams ons voorhoudt als hij, zoals ik het zo dikwijls doe,  Francis Jammes citeert :

‘La poésie que j’ai rêvée / gâta toute ma vie, / Ah qui donc m’aimera?’. 

[1] Terwijl Bruckberger in zijn ‘l’Evangile’ categoriek kiest voor het ‘au-dedans de vous’, (het ‘within you’ van de King James’ versie), spreken de Willibrordus-Bijbel en la Bible Osty van ‘midden onder u’. De Osty-Bijbel die aanvoelt dat dit een belangrijke passage is voegt erin een voetnoot aan toe: La traduction ‘au-dedans de vous’, qui exprime une idée juste, semble déconseillée par le contexte. Wat een probleem creëert want waar anders dan binnen in ons, binnen in onze geest, kan het Rijk Gods zich bevinden.

21-04-2022, 04:30 geschreven door Ugo d'Oorde  

Voor mij is wachten op het licht in de morgen gelijk aan het wachten op het woord, beide, licht en woord zijn onafscheidbaar, zitten in elkaar gedrongen, het licht dat van de zon en sterren is en het licht dat van de geest is, het reële en het irreële in osmose in elkaar.

Het verschil tussen beide is een kwestie van opvatting, maar beide hebben zoals ik het wil zien, heel wat gemeen, het ene is van de mens naar buiten, het andere van de mens naar binnen, het bewaarheidt wat van het leven is.

Hiermede zit ik weer op mijn stijgende weg en als ik denk aan stijgen denk ik aan Dante die komende uit het bos dat erger is dan de dood, de heuvel op wil gaan naar het licht. Wat me elke morgen overkomt, los komen van de nacht om uit te komen in het licht.

Het ene is een natuurkundig gegeven: uit de nacht staat het licht op; het andere, binnen gaan in het licht van de geest is niet zo evident, het vergt een inspanning waar we allen mee geconfronteerd worden. Als het boek waar ik aan denk er ooit komt dan zal het gaan over deze overgang, over deze noodzakelijke, menswaardige pelgrimstocht die we te volbrengen hebben.

Zo, ik vind dat we allen geestelijk op weg zijn naar een Compostella welke ook, én op weg naar, en dit is onvermijdelijk, het einde van onze dagen, en tezelfdertijd op weg naar een beter begrip van wie we zijn en wat hier op deze aarde onze functie is, of wat we beogen moeten om volwaardig te leven. Dit is, elke morgen  binnen treden in het licht van de geest.

Een boek kan niet anders zijn. Als het is om hier op aarde te blijven, dag aan dag, en te zien wat er gebeurt om erover te kunnen schrijven, is dit voor mij weinig waardevol en ik denk dan onvermijdelijk aan José Saramago - en ik citeer ‘hem’ omdat hij aan de basis ligt van mijn blogperikelen - en aan zijn aanbidding van het ‘nada’, omdat hij, in de geest, niet verder heeft gedacht dan wat voor hem de Kerk was in haar dogmatische instelling, zoals Hugo Claus en zoals zovele anderen die nooit verder hebben gedacht dan het beeld van dit dogmatische[1].

Ik ook heb dit verworpen maar ik heb altijd duidelijk gezegd waarom en ik ben er niet uitgekomen als een ongelovige, ik heb altijd geloofd dat er Iets of Iemand in meer was, dat ik er naar zocht, blijvend naar zocht, binnen in mij als buiten mij, om te beginnen in het leven in de natuur. Saramago, om bij hem te blijven, heeft er niet naar gezocht. Zeker in zijn boeken niet, hij is, zoals geschreven staat op de steen in Lissabon waarin de urne met zijn as werd ingemetst, niet opgestegen maar is hij van de aarde gebleven. Wat er op neer komt te sterven in de hoogmoed van het weten dat er niets is en dat het dus beter is na de dood, op aarde zijn heil te zoeken.

Dit is waar ik elke morgen zou kunnen aan denken, als ik zie in welke schakeringen van kleur het licht zich manifesteert in het oosten en de kleuren keer op keer mijn inspiratie zijn, een opening op wat de dag me brengen zal aan woorden en gedachten: de kleurschakeringen van mijn geest, opgetekend en binnengebracht bij jullie, soms, zoals ik het dan voel, op eigenzinnige wijze.

[1] Ik was verrast toen ik op Paaszondag de massa mensen zag staan op het St. Pietersplein in Rome, waren het allen echte volgelingen van Christus of  van de Kerk, vroeg ik me af. En, indien bij machte, zou ik er ooit gestaan hebben om te luisteren naar wat de Paus te zeggen had? Het kon.

20-04-2022, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik dacht bij het opstaan, aan de tekst die ik gisteren heb laten gaan, eindigend met een ode aan het Zijnde dat zijn tentakels gespreid heeft over de ganse Kosmos. Hiermee heb ik, én het landschap van de theologie bewandeld, én dit van de kosmologie; heb ik gedacht en geschreven in het spoor van de bouwers van Stonehenge en deze van de gotische kathedralen.

Het is altijd wat ik beoog, aanleunen bij hun gedachtengoed. Eens ik aan het schrijven ben, worden de wegen die ik bewandel ruimer en ruimer, zoals de door de wetenschap gevonden deeltjes, de laatste jaren steeds kleiner en kleiner worden, steeds mysterieuzer, om uiteindelijk, dit is de indruk die ik heb, terecht te komen in wat kan verhaald worden als de bouwstenen van de geest. Wat een boude bemerking is. Echter hoe kan het metafysisch draagvlak waarnaar nu en dan door de wetenschap verwezen wordt, anders uitgelegd worden?

Mijn levenswerk - want dit is het - waar ik voortdurend mee bezig ben en dat ik uitbouw, plaatst me in een uithoek van de maatschappij en zeker ook in een uithoek van het literaire landschap. Ik ben een eenzaat op dat gebied.

Ook Paul Auster voelde die eenzaamheid aan als hij schrijft[1]:

‘Every book is an image of solitude. It is a tangible object that one can pick up, put down, open and close, and its words represent many months, if not many years, of one man’s solitude, so that with each word one reads in a book one might say to himself that he is confronting a particle of that solitude.’

Dit is niet alleen geldig voor een boek maar voor elke particule van poëzie, proza, essay of, van wat ook dat geschreven wordt. Het ontstaat in de eenzaamheid van de schrijver en hij die het leest stapt binnen in die eenzaamheid, hij wordt erin opgevangen en wordt eraan deelachtig, wat onvermijdelijk een band schept tussen schrijver en lezer, echter alleen op voorwaarde dat de inhoud van het geschrevene toereikend geladen is om deze band op te wekken.

En dan, dit indachtig zijnde, stel ik me de vraag, of zou ik me die moeten stellen, is wat ik loslaat als blog, voldoende duidelijk geladen opdat de lezer deelachtig zou worden aan de eenzaamheid waarin ik mijn blog geschreven heb, opdat hij weten zou in welke gemoedstoestand ik me bevond op die ogenblikken?

Schrijven, creëren wat nog niet is, is en blijft het proces van de eenzaamheid, Er is niemand om je heen, niemand om je te zeggen doe het zo of doe het zo, alleen jijzelf kunt het weten of kunt denken het te weten hoe het moet. Zelfs de Muze die je op dergelijke momenten bezoekt aanvaard je blindelings. Het is pas dagen later, maanden later dat je eventueel weten zult dat je verkeerd geluisterd hebt, dit ook maakt dan deel van je eenzaamheid.

Ik vraag me af welke de triomfkreet is geweest van Albert Einstein als hij geweten heeft dat het, het kwadraat van de snelheid van het licht was dat ingebracht moest worden in zijn relativiteitsformule E=mc²?

[1] ‘The Invention of Solitude’, Book nine, The Book of Memory’, 1982

19-04-2022, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

In de tijdloosheid van het zijn is Miguel de Cervantes op de idee gekomen om, te beginnen schrijven over een dolende ridder met schildknaap, handelend op een voor hem normale wijze die door de lezer, en dat wist hij terwijl hij schreef, gezien zou worden als het werk van een halve gare die optrok tegen de windmolens. Misschien, dacht Ugo, word ik ook, als ik zo verder ga met wat ik schrijf, gisteren bijvoorbeeld, door mijn lezers ook gezien als even gek als Don Quijote, als ik blijf beweren dat alles ontstaan is uit de geest. Echter, mij ook zal het niet deren, ik zal geen letter wijzigen aan wat ik te zeggen meen te hebben. Trouwens Don Quijote, was op het einde een nuchter normaal mens geworden terwijl het Sancho was, de schildknaap die nu als een gek man denken en handelen ging.

Hier aan denkend was er een woord dat Ugo te binnen viel toen hij aan zijn ‘onsterfelijk’ - komt van Ovidius - werk begon: ‘incipit’. Hij wou een incipit en zocht de precieze betekenis van het woord op in drie verschillende woordenboeken[1].

Ik wil, dacht hij, mijn eerste zin, ‘In den beginne was het Woord’ als een incipit om duidelijk te onderlijnen wat de draagwijdte ervan is. Ik wil de zin omkranst met een gouden kader met sterren en planeten, met bomen, met mossen en zwammen, bloemen en vogels en insecten. En dit is wat ik wil schrijven hierover:

Het gebeurde, heel lang geleden, dat een schrijver-filosoof in onuitwisbare inkt in het Hebreeuws, drie woorden neerschreef, bereshit bara elohim. Hij tekende dit op in wondere conventionele karakters, die door ingewijden konden begrepen worden en in andere talen, en in tekens andere dan het Hebreeuws, konden worden omgezet. Velen dachten dat de betekenis van bereshit, ‘in den beginne’ was, en dat de drie woorden vertaald moesten worden als: ‘In den beginne schiep God’.

Sommigen gingen wel akkoord met ‘in den beginne schiep’, maar vonden dat ‘Elohim’ een meervoudsvorm was en dan waren het de goden, alle goden die er toen waren, die schiepen in den beginne.

Anderen nog gingen wel akkoord met om het even welke vertaling van ‘bara elohim, maar niet met de vertaling van ‘in den beginne’ voor ‘bereshit’, dat veel meer was dan een  in den beginne.

Wat allen echter wel aanvaarden konden, omdat het moeilijk anders kon, dat uit wat geschapen was het Universum was ontstaan, maar zekerheid over wie het geschapen had en hoe of uit wat het geschapen werd had men niet.

Eeuwen later of, vroeger, schreef een andere filosoof, iemand uit het verre oosten, dat de moeder van al wat is Tao was. Niemand echter kon hieruit opmaken, welke vorm Tao had, of wie of wat het was, opdat hieruit het Universum zou kunnen ontstaan.

En de tijd die verder schoof, en de tijd, bracht nieuwe ideeën binnen, formuleringen op het waarneembare afgestemd, zeggende dat in den beginne, er een veld van energie was dat bestond uit minimale deeltjes die de bouwstenen waren waaruit het Universum is ontstaan.

Over dit ontstaan was geen twijfel mogelijk, want het Universum was , en het gebeurde ook dat de wereld van de fysica langzaamaan tot de bevinding kwam, dat de minimale deeltjes die men dacht te kennen, konden worden gesplitst en dat, en dit was onrustwekkend, deze minimalere deeltjes eerder behoorden tot de metafysica dan tot de fysica.

Mogelijks, werd er geopperd, zijn de aller minimaalste, en men dacht aan het Higgs deeltje, deeltjes van het Woord, - het Woord dat ook Tao is - en meende men hieruit te mogen besluiten, dat gezegd mocht worden dat er in den beginne een energieveld van deeltjes in potentie was, dat het Zijnde was, dat er altijd, zelfs vóór de Big Bang aanwezig was. Om te besluiten dat dit nog altijd zo is.

Dat er uit dit energieveld van deeltjes van het Zijnde – of uit de ‘in-vorm’ van het Zijnde – de spanning ineens zo intens is geworden dat met een Big Bang een zichtbaar Universum tevoorschijn is gekomen dat, in feite, altijd in potentie in het Zijnde aanwezig is geweest; dat dit Universum de materialisatie was van het Zijnde en dat er aldus nimmer een schepping van het Universum is geweest, het is er altijd geweest in zijn potentiële vorm, als het Zijnde.

Waaruit kon en mocht besloten worden dat er in het begin het Zijnde was en dat het Zijnde er altijd, altijd, altijd is geweest; dat zonder het Zijnde er niets ware geweest, omdat uit het ‘niet-zijnde’ niets kan ontstaan.

Het Zijnde is gefragmenteerd in miljarden vormen, die alle vormen zijn van het Zijnde. En dat er buiten het Zijnde niets is, zelfs geen God want Hij is het Zijnde.

[1] Van Dale: Lat. : Beginnen, aanvangen, aanhef van een handschrift of boek (incunabel) zonder titelpagina, met behulp waarvan zo’n boek of handschrift toch kan worden aangeduid en geïdentificeerd. Le Robert: mot Latin, 3^e pers.sing. de incipire, ‘commencer’. Premier mot d’un manuscrit, d’un livre. Collins English Dictionary: Latin : here begins. used as an introduction word at the beginning of some medieval manuscripts

18-04-2022, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde