 |
|
|
| |
|
|
| 08-07-2018 |
 De namiddagen |
|
s
Morgens overvalt me een nocturne van George Enescu, een componist (bijna) vergeten
tussen de duizend andere; een stukje muziek, een van het vele dat gestapeld
ligt, en opduikt uit de nevel van het verleden.
Ik
kende wel zijn naam, wellicht hoorde ik reeds muziek van hem, maar deze morgen
die niet is zoals de vorige morgens - en vraag me niet waarom - na de Egmont
Ouverture en andere muziek op Klara, een nocturne van George Enescu.
Ik
hou van de opening ervan, een warmte van klanken die je plots, onverwacht,
binnen voeren in de massa stilte die het verleden is.
Om
deze reden, om de indruk die deze cello klanken opriepen, zo dat ik het hier
optekenen moet voor later; dat ik het verwoorden moet, het een must zijnde, bij
het horen van de eerste klank ervan, zodat ik schrijven ging, in mijn akelig
geworden geschrift, deze woorden - ik hernam die later - op een stukje papier.
Daarna
waren er heel wat andere dingen die me bezig hielden, die zich wentelden omheen
de naam Enescu, was er de Romance van Antonin Dvorák, maar het was Enescu de
aanstoker voor een morgen klassiek. En waarover schrijf je dan?
Ik
had een vriend die bij het opstaan de tv aanzette, niet om naar het beeld te
kijken maar omdat hij, en wellicht ook zijn echtgenote, nood had aan de meest
klassieke muziek om aan hun ruim huis met ruime living, een diepere, bijna
mysterieuze, dimensie te geven. En in de namiddag, als ik hem soms bezocht, te
weinig weet ik nu, de muziek, in sourdine, onze gesprekken, zoals ik het nu
zie, kleurden of dan toch een inhoud meegaven, een betekenis in meer, iets
zoals het gevoel dat ik nu haalde uit de nocturne van Enescu, dat voldoende is
om lijk een rode draad, geweven te worden doorheen de dingen van mijn dag.
Ik
zeg er niet meer over , alleen dat ik die namiddagen met hem mis en dat het pas
nu is dat ik me realiseer, én dat ik zijn stem mis, én die namiddagen mis.
Veel
is er niet nodig om het volmondig te zeggen; misschien was het beter verzwegen,
misschien hoeft niet alles gezegd, maar Enescu trof ergens een gevoelige snaar
bij mij en dit op het meest gepaste ogenblik, opdat ik me herinneren zou, wat ik
mis en waarom ik het mis.
Nu
nog als ik door de velden naar de vijver rijd, of naar de vijver gebracht word,
denk ik er onvermijdelijk aan; is het alsof ik op weg ben naar een namiddag met
hem, gezeten voor elkaar in de veranda kijkend naar het schuiven van de wolken
boven ons en het spel van de eksters in het gras en een Lied van Mahler, of een una notturna van Luigi Dallapiccola op de achtergrond.
Is
het voldoende om te denken dat hij er nog steeds aanwezig is, dat we er nog
samen zitten, met een tonic in de hand, dat wat was, nog altijd is en er altijd
zijn zal?
Ik
denk het, Enescu moet geweten hebben dat het verleden voor een part nog altijd
het heden kan zijn; dat het eeuwige ervan zich afspeelt in een andere wereld
die we vroeg of laat kennen zullen, een wereld die al maar door dichter komt.
We
voelen er ons goed bij nu het geschreven staat.
08-07-2018, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde 
|
|
|
|
|
| 07-07-2018 |
| Foto |
|
Begrijpe me goed - vooral nu ik in euforie ben
ontwaakt - ik weet niet meer wat ik reeds geschreven heb over de boeken die ik
las, de plaatsen die ik bezocht, de theorieën die ik verkondigde. Alles is een kleine
bibliotheek in mijn hoofd, opgeslagen in de vier à vijf duizend paginas die ik
al geschreven heb. Ik vul aan of wijzig wat er al staat en tussendoor
verschijnt er iets totaal nieuw. Maar meestal heb ik het gevoel me te bevinden
in een draaikolk van teksten. Ik doorblader mijn oudste blogs, deze van 2010, 2011, 2012, maar
als ik ze overloop, als ik ze herlees, is het alsof ik sinds die jaren niets
nieuws meer geschreven heb.
Is het omdat ik telkens op hetzelfde terugkom, op
dezelfde boeken, meestal deze van een vorige generatie, en zijn in feite, mijn
hoofd een grote verwarring zijnde, mijn blogs van nu, herkauwingen?
Hoe moet ik dan verder, blindelings om me heen
tastend, hopende op een goede landing. Echter je denkt of schrijft niet blindelings.
Zo, ik zeg je maar dat ik het soms moeilijk heb, gisteren vooral als ik dacht
Beethoven te zijn, zittend voor de piano en herinneringen oproepend die me zo
overvielen en die ik nam zonder er over na te denken, en zeker zonder het
gebruik van welke parameters ook, deze om te zetten, niet op een notenbalk,
zoals Beethoven, maar opgetekend in paragrafen en fragmenten, hopende.
En het werd een mengeling van beelden die zich
aanbieden in jou als je schrijft en soms verspringen van de hak op de tak, om
uit te komen op een ogenblik in een bepaalde plaats, op een bepaald tijdstip,
in wel bepaalde omstandigheden.
En zo gebeurt het ook, dat mijn blogs zelden in de
verlenging liggen van de voorgaande, maar misschien wel in de verlengging van
een fragment van zes maand ervoor.
Trouwens, en het verontrust me enigszins, niet
alleen mijn lichaam maar ook mijn geest schijnt stilaan een hogere leeftijd te
bereiken, ik riskeer, zoals een wortel zonder water, uitgedroogd te raken, wat even erg is en
weinig belovend.
Is het de verkoudheid die aansleept, is het de hitte
van de namiddag, de schemer in de kamer met de gordijnen dicht geschoven?
Het
is het vele samen, opgesloten in het huis, denkend aan een vriend in Bretagne,
de wind, de golven, de luchten; denkend aan de bergen, en de koelte van de
toppen, alle herinneringen die doorheen je gedachten vloeien, even ophouden, om
dan over te gaan in andere gedachten terwijl je schrijft.
Of
is het beeld dat ik hier oproep, de foto van mezelf die ik je toestuur, het
tegenbeeld van de euforie die opwelde na de voetbalmatch België- Brazilië; een
gebeuren dat zich voltrekt, once in a
lifetime. En dan denk ik onvermijdelijk aan de vraag van Pilar aan Roberto,
na zijn wandeling over de heide met Maria, in For
whom the bell tolls, Did the earth
move?
07-07-2018, 07:01 geschreven door Ugo d'Oorde
|
|
|
|
|
| 06-07-2018 |
| De brandende braamstruik |
|
Hij, denkend een ogenblik aan wat in de Talmoed over Sarah geschreven
staat, dat ze negentig jaar was toen ze beviel van Isaac en dat ze stierf van geluk
toen ze hoorde dat Abraham haar zoon Isaac, zoals Jahweh hem eerst bevolen had,
niet had geslachtofferd op de brandstapel.
En, als ik aan Sarah en Abraham en hun zoon Isaac, heb gedacht dan was
het omdat ik in de Préface à la Bible
hébraïque[1]
van George Steiner was gaan lezen:
La Bible est à nul autre pareil; tous les autres
livres sont habités par le murmure de cette source lointaine en omdat,
schrijft hij nog: Tous nos autres
livres, si différents soient-ils par leur matière ou leur méthode, se
rattachent, fut-ce indirectement, à ce livre des livres.
En het kan niet of het mag niet - en het gevaar is niet denkbeeldig -
dat dit Boek ooit verdwijnen zou uit onze wereld, want als het verdwijnt ,
verdwijnt de basis van onze westerse beschaving, wordt het dak boven ons hoofd
weggeschoven en wordt voor eeuwig verbannen: het enigmatische antwoord van
Jahweh op de vraag van Mozes, wie Hij is die, verborgen in de brandende
braamstruik, spreekt tot hem.
En het antwoord hierop, zoals het er staat in Exodus 3,14 van de King
James versie van 1611:
I AM THAT I AM, and he said, Thus shalt thou say
unto the children of Israël, I AM hath sent me unto you.
Het I AM THAT I AM van de Hebreeuwse
tekst - een tautologie noemt Steiner het is Zijn auto-identificatie; een naam
waar we niet overweg mee kunnen omdat die schijnbaar niet om te zetten is, als
Hij er dan nog aan toevoegt: zegt aan de kinderen van Israël dat het IK BEN
is die je stuurt.
Ikzelf vind het de meest intrigerende passage in het Oude Testament.
Maar als ik zoek om het enigszins te begrijpen dan heb ik er mijn vertaling
voor, namelijk, Ik ben het ZIJNDE, ik ben dat wat IS of, ik ben het
Universum en al wat ermee verband houdt en het is het ZIJNDE die me stuurt tot
jou, kinderen van Israël, én kinderen van de wereld.
Dit, tot vreugde van velen misschien; tot ongemak, tot ongeloof van
anderen. Het is slechts één regel, geknipt uit Exodus: 3, 14, één
verbijsterende ingeving die eeuwen geleden uit de sterren kwam zoals alle
ingevingen - en door een groot schrijver-filosoof, op een rol oud papier werd
neergezet.
En vergeef me als ik jullie vandaag overval - in feite stond deze
passage al lang als reserve opgetekend -
met de woorden van Iemand verborgen in een brandende braamstruik, als
morgen - om eens terre à terre te zijn - het land in rouw of euforie ontwaken
kan. Ook Brazilië kan dit overkomen.
En dan wat?
[1] George Steiner: Préface à la Bible hébraïque,
Edition Bibliothèque Albin Michel, Idées, 2001 (traduit de lAnglais par
Pierre-Emmanuel Dauzat, Faber & Faber 1996).
06-07-2018, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde
|
|
|
|
|
| 05-07-2018 |
| Beethoven en de sonate die ik schrijf |
|
Ik
wou dat ik schrijven kon zoals Beethoven zijn sonates componeerde.
Ik
wou dat ik de woorden, in hun totaliteit aan betekenis en klank, bezitten kon,
om te vertellen wat van het leven is, mijn zinnen bouwend om, zoals Beethoven,
te zeggen wat nog nooit is gezegd, zelfs niet verzwegen.
Woorden
lijk pianoklanken komende uit het open venster van een oud kasteel, en gegrepen
in het licht bewegen van lange witte gordijnen, een spanningsveld oproepend
waarvan we niet weten noch vermoeden hoe ze zullen echoën bij de
lezer ervan, naar een of ander oord, naar een of ander gebeuren, in woorden die
klanken zijn, klanken die een sonate zijn.
En
dan overgaan, ineens, om de spanning op te lossen, naar een tocht in de regen,
komende van Hull, over York, over Inverness, doorheen de Highlands,
om in Oban de laatste boot te halen, een late namiddag in de vroege zomer, en
de haven van Oban verlatende, de zeeweg naar the Isle of Mull te nemen, en dit alles te toonzetten in
pianoklanken en parameters, staande op de voorplecht, kijkend hoe de boot door
het water schuift en lijnen trekt, onder de zwermen krijsende meeuwen. En het
suizen van de wind In de oneindigheid van luchten met de grijze schimmen van
eilanden in de verte. Jij dromend.
En
in een andere beweging, waterkleurig en donker, de vage vormen van een kasteel
van eeuwen her, het Eilean Donan castle, opduikend
uit de laaghangende wolken. Een kasteel om er te wonen en er te schrijven voor
de open haard, met in leder gebonden boeken open naast jou en, voor
eenmaal, een glas met wat malted whisky.
En lezend bij de haard je gezellin. En, tot de avond valt, noten optekenend
alsof je adem tegen adem, de liefde bedreef, om dan stil te vallen, leeg
geschreven, leeg gedacht, een momentum lang, daarna opgelost in de schemer.
Om
nieuwe vormen te ontdekken in de geluiden van eeuwenoude muren en open haarden
gevuld met halve boomstronken,. En je schrijft er, ontdaan en ontgroeid van al
wat was met een blik naar wat nog komen zal, dat opgetekend ligt in het
Grote Boek der Psalmen.
Het
beleven van elke sprankel ogenblik: het ogenblik van elk ogenblik: zijn en
niets meer dan zijn. Wie luistert er naar mij, die Eilean
Donan castle zag zoals het te zien is en vooral zoals ik het nu, hertekend
door Beethoven, heb terug gevonden. Wie heeft er nood aan om dit te weten als ik het
niet zou zijn?
Of,
om verder te gaan, een opvulling bij wat al is gezegd, wie heeft er nood aan te
weten dat er van Pessoa een standbeeld staat met een lege stoel ernaast, in het
midden van de straat, vóór de deur van wat zijn stamcafé eens was, en dat ik in
die stoel heb neergezeten?
En
of het dan beluisterd wordt of niet, heeft weinig belang. Zoals het gesteld is
met mij kan het me geen zier schelen, al wou ik dat het goed is wat ik
geschreven heb, dat het de sonate was die ik had willen schrijven omheen het Eilean Donan castle op de westkust van
Schotland.
Er
is een reden voor, zelfs al ken ik ze niet. Zelfs al komen andere beelden aan,
zelfs al wou ik ondertussen al gaan schrijven over Saana en de gesluierde
vrouw die me toesprak in de lege straat, alsof ze me iets vragen of iets zeggen
wou.
Een
sonate is het die hier getoonzet staat.
05-07-2018, 06:37 geschreven door Ugo d'Oorde
|
|
|
|
|
| 04-07-2018 |
| Al wat er dagelijks geschreven wordt. |
|
Heb mijn weekend-krant, met al wat ertoe behoort, pas
gisteren doorbladerd. Wat een hoop
woorden; het werk van een respectabel aantal journalisten over hun klavier
gebogen en neergeschreven wat hen werd ingegeven, komende van hoge en van verre
oorden, waar woorden wonen die bezeten worden, elke dag en elke nacht al over
de aarde.
Woorden die met elkaar versmolten zinnen vormen en
uitgedragen worden, lijk reisduiven, in kooien bij elkaar gebracht, om in een
ruk gelost te worden in Saint-Quentin, of Angoulême of Barcelona.
Heb mijn weekend-krant, blad na blad gescreend,
bekeken al wat er geschreven staat, en uitgekozen, op zij gelegd, het deel dat
ik lezen zal, later, of misschien niet, omdat het aanbod te overvloedig is,
omdat ik stil van bewondering en ontzag
ben voor het vele dat er plots - het was er niet de dag ervoor - te ontdekken
is.
Ik denk: de arme geest te zijn, de arme redacteur die
de beste woorden vond om het beste te verhalen wat er verhaald kon worden;
alles neergezet, ingekleed, geschikt, onderlijnd met tekeningen en fotos; paginas vol teksten, in de meest sprekende
vormen, om geprint te worden, de nacht in te gaan en in de morgen te worden
rond gedragen.
Ik aan hen heb gedacht, aan de schrijvers en de
fotografen, de tekenaars, en aan hen van de lay-outs, en ik vergeet er nu;
gedacht aan allen, maar eerst en meest aan hen die schreven en aan de producten
van hun geest, de ontzaglijk vele
woorden, duizend dagbladen vol, in duizend talen over duizend
onderwerpen geschreven, dagelijks, zonder verpozen en wat erger, zonder enige
zekerheid te weten of wat er geschreven staat, gelezen wordt of niet gelezen.
Maar, is het hen een zorg?
Het ontgaat me niet, over de krant gebogen, het
ontgaat me niet een boek in de hand houdend, wat het betekent aan inzet, moed
en volharding om er toch maar in te slagen de aandacht van de wereld of, al was
het maar de aandacht van enkelen, gaande te houden voor een tijdje toch. Een
tijd die uitzwerven kan, zoals het dagboek van Ionesco, generaties ver in
landen die je niet kent, in huizen die je nimmer zien zult, in handen , de rug
dooraderd en met bruine vlekken. Je schrijft maar en niets vertelt je over wat
het resultaat ervan is, of hoe het zich gedragen zal.
Ik, en mijn schamele blog, al is het maar het
mini-minuscule van wat er dag aan dag geschreven wordt en aan het papier of aan
de ether wordt toevertrouwd.
Met de krant voor mij, ik de werken houd van de
schrijvende, creërende mens, die mijn bewondering draagt. Wat een massa geest
ik houd, de geest die zon en sterren in
beweging houdt, het ganse Universum in beweging houdt, zelfs al dacht
Dante dat het Amor, dat het Liefde, was.
ik hen mijn
geestes-broeders/-zusters noem, in alle nederigheid weliswaar.
Van zij die schrijven, ik, deel ervan.
04-07-2018, 06:36 geschreven door Ugo d'Oorde
|
|
|
|
|
| 03-07-2018 |
| Over de hitte en het verkouden zijn. |
|
Het is, zoals ook een vriend me schreef, de hitte die ons plaagt, ik ben er niet tegen bestand, toch niet de hitte van hier, ik droom van de bergen en de luchten daar, ik droom van vele dingen en van vele plaatsen waar ik was en waar de hitte geen hinder was; integendeel, het was een zalving, een streling, maar het kan ook dat ik er vroeger beter tegen bestand was en de impact van de hitte amper merkbaar was. Het ouder worden biedt weinig voordelen.
Zelfs de vijver is geen afkoeling, je snakt er naar wat wind, wat koelte en je wordt geconfronteerd met een begin van verkoudheid, plots neergestreken in jou. Je weet het, je kent voldoende de voortekenen die onvermijdelijk hun weerslag hebben op de spontaneïteit van het schrijven, zo is er vandaag een aarzeling. Wat vermag ik er tegen?
Ik vermoed dat we allen wel eens een dergelijke periode doormaken dat mijn geval dus niet uitzonderlijk is, maar het legt een kwart van mijn mogelijkheden lam. Gelukkig is er nog Ionesco, the founder father of the theater of the absurd, helpt niet altijd, maar zijn gedachten, op stevig, mooi wit gebleven papier - het boek dateert van 1990 - volgen me, verlaten me niet:
The connection between Buddhism and the thought of Freud seems to me all the more convincing because Freud himself, towards the end of his life, discovered and asserted that we have within us, that our whole being bears within itself a death instinct, a longing for rest, the ‘Nirvana instinct’ in the words of the .great analyst himself. (p.51).
En ik ontken dit helemaal niet, in mij hangt dit dood-instinct, dit aanwezig zijn van, en Freud koos het correcte woord, een ‘Nirvana’-verlangen. Een gevoel van, het is genoeg geweest. Niet dat ik wens dat het ophouden zou, hic et nunc, neen, zo ver gaat het niet, maar wel een gevoel dat, als het komt, als het gebeuren moet, het mag.
Dit is dan het doek waarop je je gedachten projecteert, het is er op de background van je blogs, en om eerlijk te zijn het voedt je, het omhult je met woorden, het is inspiratie, en zelfs al is dit niet op te merken, ‘we have it within us’ en hoe dichter we komen, hoe duidelijker het, het watermerk wordt in het papier waarop we schrijven.
‘Desire or Eros, keeps us alive’, zegt Ionesco en dit ook is een waarheid voor mij, dan toch wat ‘desire’ betreft: het verlangen, elke dag te schrijven houdt me geestelijk in leven meer dan wat anders. Ik weet het voldoende opdat ik dit verlangen koesteren zou en een lichte verkoudheid niet toelaat een te grote hinder te zijn.
Vandaag is dit een duidelijke regel om naar te leven. Toch gebeurt het dat we elke dag een beetje meer sterven.
We merken het.
03-07-2018, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde
|
|
|
|
|
| 02-07-2018 |
| Les miettes de Ionesco |
|
Ik ben streng en blijf streng voor mezelf, omdat ik het beste van mezelf wil geven, omdat ‘bijna goed’ niet mijn betrachten is. Ik schreef dit reeds: geen middelmatigheid, maar de volle pot, dit is wat ik beoog en toch, soms gebeurt het dat ik het gevoel heb, maar het wankele te hebben bereikt.
Altijd heb ik een aanloop nodig, heb ik een boek mee als ik me verplaats. Soms is het een dagboek, een van de eerste jaren – en dan ga ik ver terug – of een van de laatste jaren; soms een ander boek en dan is het altijd een van jaren terug, want op een bepaald ogenblik in mijn leven heb ik praktisch geen nieuwe boeken meer gekocht, omdat schrijven tijd opslorpend is en voor iemand die schrijft, lezen tijdrovend is.
Vandaag - morgen van 1 juli - heb ik Eugene Ionesco meegenomen. Hij is/was een wijs man die wijze dingen heeft geschreven; dingen die de moeite zijn om over te nemen. Zo vind ik waar ik het boek opensla, met potlood onderlijnd en met een kabbalistische tekening van mij in de marge:
I assert that learning is useless. I assert that science can never get to the essence of our being. I don’t care if I know nothing, for learning is ‘mundane’, and I am not interested in such things: what takes place, what’s done, what moves. I am not interested in the mechanisme of our movements, not at all; what lies behind, the Unknown, He or It, is alone worthy of our interest…[1]
Ik ben gelukkig dit opnieuw te lezen. Ik ook heb altijd - is hij mijn goeroe geweest? - uitgekeken en geschreven over wat er achter de dingen is, over wat er is van de Higgs en de quarks, en het binnenste ervan. Ik vroeg me zelfs af of deze deeltjes niet de materiële vormen zijn van de geest, en dan ook van welke geest, deze van het Universum?
Ionesco zegt ook nog:
We were born cheated, for if we are not to know, if there is nothing to know, why do we have this longing to know?
En het zit in onze genen die vraag te stellen en te blijven stellen. Ofwel ligt het antwoord open en bloot en zien we het niet, ofwel zijn we nog niet voldoende ver gekomen – we tekenden nog niet zo lang geleden op de grotwanden! – om het te zien. Hoe dan ook, het antwoord is er, het ligt verscholen in de vraag, de vraag stellen is al een begin van antwoord.
Maar ik beken het, het is een groot moment te lezen - ik zag vanmorgen heel vroeg, 04.00, de maan boven Mars, bijna in conjunctie - in de kruimels van iemand als Eugene Ionesco wat ik altijd heb gemeend te moeten vooropstellen. Ik voel me er goed bij, même si ce ne sont que des miettes.
[1] Eugene Ionesco: ‘Fragments of a Journal’, translated from the French by Iean Stewart. Ed. Paragon House, New York. De Franse, oorspronkelijke versie van zijn Fragmenten dateren van 1969 (Editions Mercure de France). Pas in 1990 kwam de Engelse vertaling van zijn ‘Journal en miettes’. Fragment hier, overgenomen van pag. 33.
02-07-2018, 06:27 geschreven door Ugo d'Oorde
|
|
|
|
|
|
|
| E-mail mij |
Druk op onderstaande knop om mij te e-mailen.
|
| E-mail mij |
Druk oponderstaande knop om mij te e-mailen.
|
| Gastenboek |
Druk op onderstaande knop om een berichtje achter te laten in mijn gastenboek
|
| E-mail mij |
Druk oponderstaande knop om mij te e-mailen.
|
|
|
|
