Oud worden of oud zijn, het verschil is niet zo groot tussen ‘het worden’ en ‘het zijn’, maar ‘het worden’ heeft nog perspectief, ‘het zijn’ is een toestand met een groot risico, vandaag een nog groter dan in de tijden die we gekend hebben..

In feite, voor iemand van jaren, zoals ik, is het faliekante ervan even groot of je het nu wordt of bent, maar de ingesteldheid is anders, in deze zin dat, dankzij mijn blog, elke dag mijn ingesteldheid getackeld wordt of, wat romantischer is, dat ik elke morgen, ouder wordend, her-opsta uit mijn as; dat ik, schrijvend, de jaren niet voel, ze niet draag. Het is maar als ik stop dat ik de toestand waarin ik verkeer, ga inschatten.

Het is evident, dit zijn maar wat woorden, is maar wat literatuur om mijn staat van zijn te verbloemen, maar eigenlijk, heb ik twee voorbeelden die mijn bakens, mijn steunpilaren zijn om mijn leeftijd uit de weg te gaan: Dante en Louis Pauwels.

Eén: mijn grote toevlucht, Dante Alighieri, die luisterend naar de stem van Vergilius[1], duidelijk wordt gemaakt dat het niet tussen de lakens is, of liggend op de sofa dat je eer en roem verwerft en twee:  mijn grote vriend als schrijver en vernieuwer, van vele jaren terug, Louis Pauwels, die me elke morgen wekte en blijf wekken met zijn ‘qui rate les aubes, rate sa vie.’ En, als ik beiden mijn vrienden noem, zelfs al zijn het maar gevoelens die van mij uitgaan, dan is het omdat ik heel wat tijd heb doorgebracht in hun gezelschap, waar en hoe en wanneer dit ook moge geweest zijn.

Laat me het dus zo stellen dat zij - er zijn er ook andere - het zijn geweest die me hebben wakker gehouden en dat ik nu ouder wordt zonder het voortdurend te voelen of op te merken: ouder worden en er zich in vele omstandigheden goed bij voelen als ik denk iets waardevol te hebben neergezet. Zelfs, wat dikwijls het geval is, dingen herhaal die ik vroeger al gezegd of geschreven heb. Hebben jullie er geen nood aan, ik wel, want het is voor mij een geestelijk medicament, ik zou niet verder kunnen zonder.

Zo laat me verder oud worden zonder oud te zijn, ik voel me er goed bij en wens het zo te houden. Maar er is heel wat energie nodig om jong van geest te blijven, evenwel ik voel dat ook de geest de leeftijd kent, dat ik geen jonge man meer ben die alles weet en alles verklaart en grote woorden schrijft. Neen, ik heb ondertussen heel wat zaken begrepen, ik weet dat nederigheid mijn sterkte moet zijn, maar Ik ben er nog niet toegekomen, omdat schrijven een uitdaging is om woorden te vinden en ideeën te uiten. Maar, ik overdek alles met een waas, de hoop dat wat ik vooropstel voeren zal naar het wonderlijke dat zeker en vast schuil gaat achter de dingen. Dit is een zekerheid die ik heb, de enige.

Wat die zekerheid inhoudt is heel veel en heel  weinig; Veel de uitstraling ervan, weinig hetgeen we er van weten. Maar het is aan ons om het verborgene te onderscheiden als iets dat groot en machtig, iets dat overheersend is. Het is dit dat ik altijd tracht te bereiken in mijn woorden die ik schrijf dag aan dag.

Oud worden en jong blijven, er is geen andere uitweg, iets voor een lijfspreuk, iets om bovenaan elk blad, of beter nog als filigraan binnen het blad, neer te zetten. Men zegge het voort, men proclamere het.

[1] seggendo in piuma, in fama non si vien, né sotto coltre’ Inferno XXIV, 46-51

20-09-2020, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

We zijn, dacht hij die morgen, de verlenging van het Universum, we zijn het imago van de geest ervan, de beweging ervan, de ego ervan. Zijn woorden, de weergalm van wat hij de vorige dag had uitgebazuind en, op het eerste zicht, zuivere waaghalzerij gezien er, op basis van de verhoudingen uiterlijk, geen vergelijk mogelijk is, maar innerlijk wel, want wat is er groter dan de geest in de mens?

En het is hierop dat hij zich baseert om te verhalen dat de mens wel niet primeert op de geest van het Universum, maar dan toch die geest het dichtst benadert en dat dit de maatstaf is om de vergelijking te doen.

Vanmorgen is hij nog altijd deze mening toegedaan, is hij nog altijd overtuigd van wat hij vooropstelde en het is nog altijd met een zelfde vurigheid dat hij zijn stellingname verdedigt. Een stelling die  onvermijdelijk moet inslaan en reacties opwekken, is het niet vandaag, het is morgen. Zeggen dat het ganse Universum zoals het waait en draait er is opdat de mens er zou kunnen zijn, is een idee die hij nog nergens heeft ontmoet, een uiterst boude uitspraak dus die nazinderen zal.

Het is maar dat voor de schrijver ervan, een blog elke dag een provocatie wordt om een uitgangspunt te vinden, vooral als je niet schrijft noch over het mooie weer, noch over corona, noch over het gebeuren in de wereld.

Als je dus telkens vertrekt van uit het landschap dat van de geest is  en niet van dit dat er maar voor het grijpen ligt dan is er een reden. Is het omdat je denkt dat je gelezen wordt precies omwille van dat landschap van de geest dat elk van ons graag bewandelt. Dit hoopt je toch anders zijn je woorden voor een moment slechts vluchtheuvels terwijl de wil er is, jullie de Alpen voor te schotelen: smalle paden die tussen de rotsen lopen, eeuwenoud, die je te beklimmen krijgt.

Dit dacht ik deze morgen , de zon - de aarde in feite - op weg naar mijn zoveelste herfstequinox, zoals ik het al zegde, mijn binding met mijn oorsprong, met mijn ‘oerbasis’ - een woord dat de pc niet neemt - maar ik voel het aldus aan waar ik zit, los geslagen van al wat de wereld te vertellen heeft,  gekeerd naar het punt, het ene vaste punt volgens Reeves, en Eco waar de slinger van Foucault is aan opgehangen. Het punt waar alle krachten van het Universum in osmose zich verslingeren. Het is van uit dit punt dat ik elke dag tracht - met nadruk op het trachten - te bereiken en van waaruit ik schrijven wil. Van waaruit ik op zoek kan gaan naar het grote wonder dat van het leven is, het wonder van het woord dat ik denk en schrijf, om aan te tonen dat, als ik aan het schrijven ben, mijn ganse lichaam, zich heeft opgelost in mijn geest; als ik woord geworden ben - beter misschien, als ik vàn het Woord geworden ben - grenzeloos  opstijgend  In de wolken van wat was en is en komt.

Het schakelpunt dat ik bereik op gezegende ogenblikken, eens om de zovele equinoxen, het wankelmoment naar de volle herfst toe, en het binnenschuiven in het tijdloze dat is van alle herfst-en die er ooit waren  en nog komen zullen, gekende als ongekende. Het is aldus dat ik het magische van het wiskundig punt beleven wil, ik zon zijnde en aarde; zoals ik me kennen wil, mijn woorden schiftend om op het precieze ogenblik dat enige punt te benaderen in mijn geschriften, een punt, dat een verre aanloop kent alvorens het in het zicht komt en te grijpen is, enkel als je er klaar voor bent.

En denkt hij, wat heb je nu geschreven? Weet je het zelf wel welke hoogte je bereikt hebt?

*

Ik zag gisteren beelden van een groep alpinisten in de sneeuw bovenop de Mont Blanc. Eens heb ik ooit in de sneeuw gestaan op 4.153 m hoogte, niet op de Mont Blanc, maar op de Bishorn in de Alpen van de Valais. Het magische van dergelijke momenten blijft je bij, omdat het een punt is dat je zelden nog bereiken zult.

Ook wat ik schreef vandaag zal ik zelden nog bereiken.

19-09-2020, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik schrijf op de lijnen van een cirkel die ik zelden verlaat. Ik vertrek van de plaats waar ik gisteren of een van de dagen ervoor ben gestrand, zijnde het paradigma dat de mens centraal staat in het Universum, niet als dusdanig, maar als instrument, als belichaming van de geest in het Universum.

Ik herhaal dit en blijf het herhalen: zonder de via zijn stoffelijk lichaam toekijkende geest van de mens ware het Universum zinloos. Het zou er zijn, in al zijn glorie, zonder er te zijn, want er zou niemand zijn om het op te merken, om het waar te merken.

Het is dus dankzij de mens dat het Universum IS. Hij is het centrale punt ervan, niet zijn lichaam, dit is materie, maar zijn geest, en dan niet zijn kennis, zijn weten, maar in zijn binding met wat is in hem van het Universum. En, deze binding wordt niet opgeslorpt door de dood, deze binding is een constante.

Ik zet deze gedachte neer in woorden die te begrijpen zijn, maar zo eenvoudig is het niet. Ook niet voor mij. Ik redeneer in een totaal vreemd landschap, het landschap van het oneindig oneindige, dat we ons niet kunnen voorstellen en beschreven staat als het uitdeinend Universum. Wat me duizelig maakt als ik erover nadenk, als ik tracht me zo iets in te beelden. Van dat ogenblik af ben ik reddeloos verloren.

Maar dit is wat is. Dit is wat is. En, het gaat verder zo te zijn. Ik schrijf neer wat ik erover denk, ik ga dus een stap verder. Zo lang het een gedachte is staat het er niet getekend, eens verbeeld in woorden staat het er als begrip, wordt het een confrontatie met een realiteit die we niet vatten kunnen. We hebben geen duidelijk begrip van wat we weten dat is. Het is een kwelling, zoals de godsidee een kwelling is, een nog grotere als dit zou kunnen.

Dit alles speelt zich af in het pure landschap van de geest. Is het een gissing, een uit de hand gelopen illusie? Neen, het is de grens die we bereikt hebben: het uitdeinend Universum, de snelheid van het licht in het kwadraat en, wat er achter, of erin, of eromheen moet aanwezig zijn: de allesomvattende geest die het Universum in beweging houdt. Het Universum, lichaam en geest zijnde en de mens een afspiegeling ervan.

Dat men dit maar eens weerlegge. Dat men weerlegge - and you ought to read this very slowly - dat de gedachte, mens,  van in den beginnen aanwezig was en dat al wat is, er is omdat het ganse evolutieproces gericht was op de mens, de homo sapiens.

Er is, vandaag voor mij, geen andere benadering mogelijk, al wat is was er al in potentie, op het moment van, of zelfs vóór - als ik Fabre d’Olivet geloven mag -  de Big Bang. In het licht van wat ik hier waag neer te zetten is het verwoord in wat Beatrice zegt aan Dante[1] in canto XXIX van het Paradiso:

Non per avere a sé di bene acquisto,
ch’esser non puó, ma perche suo splendore
potesse, risplendendo, dir, ‘subsisto'.

Niet om een groter goed te bezitten, want dit kan niet, maar opdat hij (in de mens) zijn schitterend-zijn geweerspiegeld zou zien en dus weten: ‘subsisto’, ik besta. Die ‘ik’ onvermijdelijk slaande op wie Hij is en wat Hij is: het Universum.

De draagwijdte van deze weerspiegeling is zich stilaan aan het uitbreiden in de mens. De God die we zoeken is niet meer de God van de tien plagen van Egypte. We zoeken hem nu waar Spinoza hem zocht, in het domein van de metafysica, waar Nietzsche en velen met hem, ook nu nog, hem nimmer hebben gezocht noch een spoor ervan hebben ontdekt.

Dit is het vertrekpunt van elke filosofisch religieuze beschouwing. En er is geen andere. Evenwel mogen we ons niet blind staren op de mens als mens, wel op de levende geest in de mens, de geest die vooruit wil en steeds maar dieper en dieper doordringen wil tot de essentie van het bestaan dat een kosmische aard kent en aldus, zonder het zelf te beseffen, een beter beeld krijgt van wie hij is en waarom hij er is. Het Universum dat zich ontrafelt voor hem.

[1] Paradiso: Canto XXIX: 13-15. Zie ook mijn blog van 8 september 2020.

18-09-2020, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Wat zet me ertoe aan een gedicht te schrijven terwijl het zo simpel is het niet te doen. En, als het er staat als een momentum in mijn leven, waarom het wijzigen nog, er iets aan toevoegen of er iets uit weg laten, zelfs al weet je dat je de perfectie niet bereiken zult, dat  het maar een bijgeschaafd momentum wordt. Beter ware, zoals Paul Auster, het te herleiden tot een minimum aan woorden om des te meer over te laten aan wat tussen de lijnen ongeschreven staat.

Mijn fout is, en ik ben me ervan bewust, uit te kijken naar volume en inhoud en niet naar een weergave die kort en bondig is, en vooral verrassend in zijn besluitvorming. Ik had het gedicht dus beter achterwege gelaten in plaats van me erover te buigen en het nog maar eens te koesteren zoals ik altijd doe met al wat ik ooit geschreven heb.

Maar de vraag die ik me stellen blijf, elke morgen, elk ogenblik dat ik er mee geconfronteerd word, waarom heb ik de neiging de gedachten die ik heb te willen omzetten en aldus bewaren in conventionele tekens, wat is het dat me ertoe aanzet? En hoe bestaat het dat ik op sommige dagen de woorden zo maar uitstrooi over mijn blad terwijl op andere dagen alles dicht blijft.

Een tegenstelling die zich de laatste weken maar al te regelmatig voordoet. Wellicht heb ik dit al ettelijke malen vermeld want het is een fenomeen dat, regelmatig gespreid, opduikt. Ooit dacht ik dat het iets te maken had met mijn bioritme!

Maar wat indien ik niet bezield ware geweest door het schrijven, het creatief zijn met woorden, zoals er zijn die creatief zijn met beitel of penseel; indien ik niet begeesterd ware geweest om te trachten door te dringen tot de essentie van het bestaan en aldus, hoe vreemd dit ook moge klinken, het gevoel te hebben gekend met mijn schrijven de eeuwigheid te hebben benaderd.

Doordringen tot de essentie van het bestaan is eigen aan de mens, het is zijn zoektocht, het is het creatieve in hem, het eigene van de Kosmos in hem. Ware er dit ‘eigene’ niet geweest, dan was er geen Lascaux, waren er geen kathedraalbouwers, geen Memling geweest – en ik neem Memling omdat ik vind dat dezes ‘Sybilla Sambetha’ meer inhoud heeft dan de Mona Lisa - geen Van Gogh, geen Turner, geen Beethoven of  Mahler, geen Pasternak, T.S. Eliot, of Shakespeare?

En wat is deze creativiteit, dit in ons verwevene, anders dan de kracht van de levende geest in de mens, zijn gedrevenheid de weg te volgen van wat eens in de mens werd opgestart, om een antwoord te vinden voor die hunker in hem, om open te bloeien, hoger te groeien, dieper te voelen en voller op te staan.

Onze neiging méér te zijn dan simpel mens.

17-09-2020, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Kroning 

Heb met veel respect
de zee gekroond,
mijn avonden er, mijn nachten,
mijn sterren en mijn maan,
mijn glorieuze morgens.

Haar gekroond
alsof ze mijn geliefde was
haar toegesproken,
alsof het was met alle tot nog
toe onuitgesproken woorden
die zij te ontdekken had
en nog meer dan dat.

De luchten groot en teder
en de zee, zo wijd, zo open:
foto’s zijn mijn woorden,
omsluierd ingelogd
die te interpreteren zijn,
zoals je bent geboren en getogen,
enig in je soort en in je dromen.

Zo kom ik telkens tot de
woorden die ik nalaten wil
vandaag
omdat er gisteren was
en morgen te vlug zal komen.

Want zo gaat het in het leven:
kransen worden neergelegd,
fanfares en hun requiem
en achter het raam
een kind geboren.

Zo gaat het in het leven,
golf die volgt op golf,
ogenblik in ogenblik,
verandering is inbeelding.

Heb ik iets te veel gezegd,
o, zee, terwijl ik zwijgen blijf.
je raakt me wel, zodat
ik je beminnen kon,

lk je bezat in een ademloos gesprek
om niets te zeggen, al wou ik het,
mateloos.

De wind, de heerlijke wind
van ver gekomen, me omhelzend,
wijl ik je betasten blijf met woorden
even maar meer hoeft het niet.

Leze dit wie lezen kan maar ook
niet verder kijken, geen wegen
af te lopen om te begrijpen:
de einders hier te wijd.

Arme man die met de zee hier praat,
heel wat dagen achter hem gelaten,
hoe vreemd het is, niets
bezittend om te geven.

Maar
het komt er aan, het komt er aan:
eiken kist besprenkeld met wat water
wat nodeloze woorden,
wat bloemen voor
het leven wat het was.

En dan die tederheid van jou,
om me te beschermen,
toereikend, om er heen te gaan,

uitgestrrekt.

16-09-2020, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Als ik gisteren het gedicht van Hester Knibbe heb overgenomen in een voetnoot dan was het enkel en alleen om aan te tonen hoe de poëzie geëvolueerd is, in welke richting, als er een zou zijn, ze uitloopt, en, wat er bijzonder aan is: namelijk ze is te nemen of te laten. Ik ben geneigd ze te nemen. Geneigd te aanvaarden dat het poëtische erin, ligt in het feit dat er vernieuwing is, dat het poëtische erin te ontdekken is in wat de lezer eraan toevoegt om tot een geheel te komen. En ook en vooral dat het niet aan mij is - ik die een veelschrijver ben  - om hier iets negatiefs over te schrijven. Dit is een wijsheid die ik heb opgedaan.

Ik heb het gedicht gelezen en herlezen, er is iets vreemds aan, de woorden die er staan, leren ons niet veel, wel de woorden die wij, als lezer, eraan toe voegen om er iets van te maken. En of dit ‘toegevoegde’ nu veel is of weinig, het doet er niet toe, er staat maar wat er staat en dit is voldoende voor de schrijfster ervan.

Het is niet, verneem ik haar eerste bundel. Ze  schreef: ‘Archaïsch de dieren’ (2014) en ‘As vuur’ (2017). Ze lijkt, schrijft Paul Demets, op het eerste gezicht klassieke poëzie te schrijven: ze schrijft helder, gestructureerd, heeft een beheerste toon, zoekt naar balans. Maar daaronder woekert van alles…

Dit moet blijken uit verzen als:

Er was eens een mens die zijn best deed maar faalde als god
:Hij bad
om een zinkgat waarin zijn gebreken kleine
missers zouden verdwijnen worden vergeten
en hief zijn vuile handen ten hemel. 

Geen verkeerd woord hierover, zij heeft het zo gewild en het is haar volste recht nu het gebundeld staat, wat niet aan elk van ons gegeven is, want er is ook dit, door Paul Demets geciteerd: 

Ze zit tevreden onder de klamp, leest in lichaam 
de kleine verdiensten, kruist die aan
schrijft in de marge liefde en kijkt
zo lang naar het woord dat het
huid wordt rond een gedachte.
Dan staat ze op, verlaat  
lichtkring en kamer op zoek naar
bezieling van een ander lichaam. 

Het moet niet onderdoen voor een Panamarenko die we de hemel in prijzen. Het is nieuw, het is zeker origineel. Ik breek het niet af maar ik plaats er ook niet een kroon boven. Ik stel enkel vast dat wat gezien wordt als poëzie vele facetten vertoont; dat poëzie voor elk van ons een andere wereld kan zijn met andere accenten en andere gevoeligheden. En dan ook, dat er geen oordeel over te vellen is. Enkel aanvaarden dat wat er geschreven staat, de roerselen zijn van iemand die nood had de woorden die oprezen neer te schrijven. Zo maar, omdat het woorden zijn die hen lief waren. Hoe ze er staan en wat ze verhalen of trachten te verhalen is hun zaak, niet die van ons. Wij, we kunnen de bundel, of mee nemen op onze nachttafel of ergens achter laten, voor een tijdje. Want gewoonlijk is het zo, dat iets ervan, hoe weinig ook, blijft nazinderen in ons en dat we, op een bepaalde dag, de bundel toch eens meenemen zullen naar de kamer om het te openen voor het inslapen.

Een vernieuwing in de poëzie ben ik niet toegedaan, zeker niet in de zin aangegeven door Hester Knibbe, maar wel zou ik kunnen bekoord worden om Paul Auster te volgen, die een andere weg opgaat in zijn ‘Collected Poems’ van 2004[1]. Zoals bv dit ‘Still life’ 

Snowfall. And in the nethermost
lode of whiteness
in memory
that adds your steps
to the lost.

Endlessly
I could have walked with you. 

Ik begrijp het wel niet volledig maar de twee laatste regels doen het.

[1] Paul Auster: ‘Poesía completa’, Seix Barral Los Tres Mundos 2012

15-09-2020, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Als ik gisteren het gedicht van Hester Knibbe heb overgenomen in een voetnoot dan was het enkel en alleen om aan te tonen hoe de poëzie geëvolueerd is, in welke richting, als er een zou zijn, ze uitloopt, en, wat er bijzonder aan is: namelijk ze is te nemen of te laten. Ik ben geneigd ze te nemen. Geneigd te aanvaarden dat het poëtische erin, ligt in het feit dat er vernieuwing is, dat het poëtische erin te ontdekken is in wat de lezer eraan toevoegt om tot een geheel te komen. En ook en vooral dat het niet aan mij is - ik die een veelschrijver ben  - om hier iets negatiefs over te schrijven. Dit is een wijsheid die ik heb opgedaan.

Ik heb het gedicht gelezen en herlezen, er is iets vreemds aan, de woorden die er staan, leren ons niet veel, wel de woorden die wij, als lezer, eraan toe voegen om er iets van te maken. En of dit ‘toegevoegde’ nu veel is of weinig, het doet er niet toe, er staat maar wat er staat en dit is voldoende voor de schrijfster ervan.

Het is niet, verneem ik haar eerste bundel. Ze  schreef: ‘Archaïsch de dieren’ (2014) en ‘As vuur’ (2017). Ze lijkt, schrijft Paul Demets, op het eerste gezicht klassieke poëzie te schrijven: ze schrijft helder, gestructureerd, heeft een beheerste toon, zoekt naar balans. Maar daaronder woekert van alles…

Dit moet blijken uit verzen als:

Er was eens een mens die zijn best deed maar faalde als god
:Hij bad
om een zinkgat waarin zijn gebreken kleine
missers zouden verdwijnen worden vergeten
en hief zijn vuile handen ten hemel. 

Geen verkeerd woord hierover, zij heeft het zo gewild en het is haar volste recht nu het gebundeld staat, wat niet aan elk van ons gegeven is, want er is ook dit, door Paul Demets geciteerd: 

Ze zit tevreden onder de lamp, leest in lichaam
de kleine verdiensten, kruist die aan
schrijft in de marge liefde en kijkt 
zo lang naar het woord dat het
huid wordt rond een gedachte.
Dan staat ze op, verlaat
lichtkring en kamer op zoek naar
bezieling van een ander lichaam. 

Het moet niet onderdoen voor een Panamarenko die we de hemel in prijzen. Het is nieuw, het is zeker origineel. Ik breek het niet af maar ik plaats er ook niet een kroon boven. Ik stel enkel vast dat wat gezien wordt als poëzie vele facetten vertoont; dat poëzie voor elk van ons een andere wereld kan zijn met andere accenten en andere gevoeligheden. En dan ook, dat er geen oordeel over te vellen is. Enkel aanvaarden dat wat er geschreven staat, de roerselen zijn van iemand die nood had de woorden die oprezen neer te schrijven. Zo maar, omdat het woorden zijn die hen lief waren. Hoe ze er staan en wat ze verhalen of trachten te verhalen is hun zaak, niet die van ons. Wij, we kunnen de bundel, of mee nemen op onze nachttafel of ergens achter laten, voor een tijdje. Want gewoonlijk is het zo, dat iets ervan, hoe weinig ook, blijft nazinderen in ons en dat we, op een bepaalde dag, de bundel toch eens meenemen zullen naar de kamer om het te openen voor het inslapen.

Een vernieuwing in de poëzie ben ik niet toegedaan, zeker niet in de zin aangegeven door Hester Knibbe, maar wel zou ik kunnen bekoord worden om Paul Auster te volgen, die een andere weg opgaat in zijn ‘Collected Poems’ van 2004. Zoals bijvoorbeeld dit ‘Still life’ 

Snowfall. And in the nethermost
lode of whiteness
in memory
that adds your steps
to the lost.

Endlessly
I could have walked with you. 

Ik begrijp het wel niet volledig maar de twee laatste regels doen het.

15-09-2020, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik zou verder kunnen uitweiden over wat het ontstaan van de ‘Divina Commedia’ betreft en misschien doe ik het om aldus te komen tot een essay over Dante en de profeet Mohammed, de tweedrachtzaaier, die hij ontmoet in de Hel, wat geen al te fraai beeld oplevert, maar ik weet niet in welke mate de wereld van vandaag, nu Brusselmans met zijn eenentachtigste boek verschijnt, nog interesse heeft voor de Dante van de XIII_de, XIV_de eeuw. Ik wil wachten op eventuele reacties. Wat ook, de elementen om af te sluiten liggen klaar.

Wat niet wachten kan deze morgen in het licht van half september - het licht waarvan ik houd - is wat een vriend, en welke, een van het vroege uur, die me een passage stuurt uit de roman van Pascal Mercier, ‘De nachttrein naar Lissabon’.

Ik dacht aan jou, zegt hij me, toen ik dit las.

Mooi zo, Paul, inderdaad ik had dit ook kunnen schrijven, anders wellicht maar niet zo zeer verschillend qua inhoud. Ik was, niet zo lang geleden, begonnen met de lectuur van ‘Het gewicht van Woorden’ van Mercier. Maar, deze geschriften hier en andere ernaast, nemen mijn voormiddagen volledig in. En wat nog komt erna heeft weinig te maken met het uitpluizen van woorden andere dan die van mij. Wat me totaal leeg haalt.

Zo hier is dan die passage van Pascal Mercier (pseudoniem van Peter Bieri -1944-) die ik volledig overneem, al had ik liever de Duitse tekst ervan. Ik denk niet dat Mercier me dit fragment tekst, niet zou gunnen.

Ik wil niet in een wereld zonder kathedralen leven. Ik heb hun schoonheid en verhevenheid nodig.  Ik heb ze nodig als verzet tegen de platvloersheid van de wereld. Ik wil opkijken naar de stralende kerkramen en me laten verblinden door hun bovenaardse kleuren. Ik heb hun glans nodig.  Ik wil mezelf hullen in de bittere koude die in de kerken hangt. Ik heb hun gebiedend zwijgen nodig. Ik wil het bruisende geluid van het orgel horen, die stortvloed van bovenaardse klanken. Ik heb die klanken nodig. Ik houd van biddende mensen. Ik heb hun aanblik nodig tegen het verraderlijke gif van de oppervlakkigheid en stompzinnigheid. Ik wilde machtige woorden van de Bijbel lezen. Ik heb de magische kracht van hun poëzie nodig. Ik heb ze nodig als verzet tegen de verwaarlozing van de taal. Een wereld zonder die dingen zou een wereld zijn waarin ik niet meer wil leven.

Omwille van dergelijke passages in het hoofd van de westerse mens, die voelt waar onze beschaving heen gaat, die de gevaren kent die de opduikende, alles overwoekerende Islam in zich draagt, die er zich wil tegen verzetten met alle krachten die hem eigen zijn,  worden dergelijke boeken geschreven. Boeken die ons beroeren, boeken waarin gedachten verspreid worden die de westerse gedachtewereld hoog houden, onderlijnen en versterken; deze  in beweging houden om te voorkomen dat dit alles, dode materie worden zou. Waarover ik, als ik om me heen kijk, als ik zie wat kunst geworden is, als ik lees wat poëzie geworden is - de Standaard der Letteren [1] brengt er ons nog een nieuw voorbeeld van - verontrustende vaststellingen blijf doen.

Ik kan dan ook niet anders dan schrijvers als Pascal Mercier hoogachten en zijn ideeën verspreiden daar waar ik kan. You are a man with an esoteric thought, schreef een vriend me ooit. Wel ik wil, zoals Mercier die man zijn, een zoeker in de dieptes van het bestaan, niet in het oppervlakkige, het alledaagse waar geen heil te vinden is, zeker heden ten dage niet.

Ikzelf heb altijd gesteld en herhaal het hier, dat ik een Kelt wil zijn, een Gotieker, wat wellicht ook de idee is van Mercier.

[1] De Standaard der Letteren van 12 september: ik dacht aan de bundel ‘Inzake dit Huis’ van Hester Knibbe (recensie Paul Demets) waar je het moet doen met:

De kleine grammatica van gebaren waarmee
twee samen aftasten wat

naaste is: of je dezelfde
beweging moet maken om te worden

begrepen. Kijk ze met elkaar, ze hebben
geen licht nodig  om de ander

te lezen. Buiten tikken en slaan
onhoorbaar de klokken, straks

wordt er gegeten zegt hun lichaam je kunt het
al ruiken de kookpotten

staan te leuren met geuren. En later
(nog lange niet) zegt hun lichaam slaap.

14-09-2020, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde