Regelmatig – maar niet telkens - als ik de trap opga in de woning, denk ik aan Dante die komend uit het donkere woud, de heuvel opgaat, weliswaar op een vreemde wijze, ‘si che il piè fermo sempre era il più  basso’[1], zo dat de rechtervoet telkens de laagste staat of, altijd de rechtervoet naast de linker plaatsend. Het is ook op deze wijze dat de jaren me toegetakeld hebben; bij Dante was het als inleiding tot een initiatie, bij mij is het slijtage. Het laat het me evenwel toe er mijn blog mee te beginnen, nog niet wetende hoe het verder moet nu het regent over de tuin en nu de merel in de ceder zijn gezang als een klarinetist de wereld in stuurt.

Waar is de tijd dat geschreven werd dat een vleugelslag van een vlinder in China een weerklank kende tot in Mexico en nog verder, het ganse Heelal door, om het maar te herhalen en te geloven ook als lichtgelovige. En eigenlijk, waarom niet? Ook deze elektronische woorden zullen niet eindigen in Perth maar nog verder doordringen, de ontzaglijke ruimte in, nu en morgen en de dagen erna.

Of een boodschap, uitgesproken vele eeuwen voor mij, zoals van Shakespeare aan Horatio gericht en als ik deze aanhaal, ook aan mij gericht:

There are more things in heaven and earth, Horatio / Than are dreamt of in your philosophy.[2]

Nederigheid die geboden is vergeten we maar al te graag, gelukkig zijn er wijze mensen die niet nalaten ons eraan te herinneren en ons met beide voeten op de grond te plaatsen. Zo is wat ik schrijf niet veel, weinigen zijn er die er op reageren, het is dus maar de gewoonste zaak van de wereld. Tegenover mijn woorden stel ik het werk van een naamgenoot, Erwin Mortier, wiens boek ‘Godenslaap’, vertaald in het Engels als ‘While the gods were sleeping’ genomineerd werd voor The Independent Foreign Fiction Prize, waarmee hij zich in het gezelschap bevindt van Haruki Murakami, Daniel Kehlmann, Jenny Erpenbeek, Thomàs Gonzàles en Juan Tomàs Avila Laurel. Nederigheid is, wat mij betreft hier troef, want geen enkele van deze schrijvers heb ik gelezen, laat staan dat ik hun naam reeds heb gehoord.

Ik zegde het al, terwijl het regent over de tuin en het land, terwijl de kamer gevuld en bemeubeld is met de nocturnes van John Field, schreef ik op deze uitzonderlijke morgen - in feite zijn alle dagen uitzonderlijk – een blog, onder meer over nederigheid en over een handvol van de miljoenen schrijvers die deze morgen hun gedachten ordenen tot een bladzijde tekst waarmede ze de eeuwigheid willen uitdagen al weten ze dat ze er niet in slagen zullen. Maar van allen is het schrijven, boven al, het teken van het grote leven in hen.

12-04-2015, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik heb het beeld van het spookdorp Maarib nog op mijn ooglens, grijze schimmen van gebouwen die afbrokkelen, gelegen niet zo ver af van de stenen muurresten van een dam waarin de naam Saba, gebeiteld staat.

Het was het jaar dat ik kennismaakte met het werk van Kamal Salibi die met zijn eerste boek, ‘Die Bibel kam aus dem Lande Asir’[1] - ik las de Franse vertaling ‘La Bible est née en Arabie’ en zijn tweede, ‘Secrets of the Bible People’[2], de plaatsnamen uit het Heilige van het Heilige, het Oude Testament, met een grote accuraatheid  gaat situeren op de kaart van Arabië. De theorie van Kamal Salibi is meer dan revolutionair in die zin dat de geschiedenis van het Oude Testament zich volgens zijn bevindingen, niet heeft afgespeeld in Egypte, de Sinaï-woestijn en Palestina/Israël, maar in Arabië. Salibi steunt zich hierbij op de honderden bijbel-plaatsnamen die hij vindt in Arabië, terwijl de bijbelhistorici moeite hebben om er enkele te vinden in de  algemeen aanvaarde regio’s.

Als historicus en als schrijver wordt Salibi nog altijd doodgezwegen, kenmerkend voor zij die met zaken voor de dag komen die niemand wenst te horen omdat deze te baanbrekend zijn om zo maar aanvaard te worden. Galileo, Darwin, Wegener die allen een wereldbeschouwing ondersteboven haalden, zijn er voorbeelden van. Succes heeft hij hiermee natuurlijk niet gekend bij de Joodse fundamentalisten die hem niet gelezen hebben en zelfs hadden ze het gewaagd hem te lezen, ze zouden hem voor eeuwig verwenst hebben, zoals ze Velikovsky verwenst hebben omdat hij de tussenkomst van Yahweh in de Tien Plagen van Egypte herleidde tot een natuurcatastrofe.

Al zijn er de archeologen van de Tel Aviv Universiteit, de professoren Israel Finkelstein, Neil Asher Silberman en Zeev-Herzog, die bevestigen dat na 150 jaar opgravingen er nog geen duidelijke bewijzen gevonden zijn, noch van een Joodse beschaving, noch van het bestaan van enige grote tempels of paleizen in Palestina. De bijbel- geschiedenis moet volgens hen gezocht worden in centraal Arabië.

Duidelijk is het me evenwel, Abraham heeft nimmer een voet gezet in Palestina en zijn zoon Isaac werd niet naar de berg Moriah in Jerusalem gebracht om er geslachtofferd te worden. Niemand echter haalt deze gegevens aan om te wijzen op het absoluut onhistorisch onrechtvaardige, het graf van Abraham te situeren in het centrum van het Hebron (!) van Palestina, om op basis hiervan, een naam Kyriat Arba uit te roepen en er een Joodse enclave op te eisen en uit te bouwen.

Ik schrijf dit neer maar ben er me voldoende van bewust dat niemand wakker ligt van het feit dat het Beloofde Land, in zover van een belofte kan gesproken worden, zich bevindt in Arabië en niet in Palestina. Zoals de zaken zich thans voordoen veel maakt het niet meer uit, maar aan de Joodse fundamentalisten mag het toch eens worden gezegd, al zullen ze dit nooit lezen.

11-04-2015, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

De nacht ingegaan zonder iets te hebben geschreven omdat, zoals het nu en dan gebeurt, ik gekluisterd bleef aan een programma op TV. Maar vóór de komst van het licht klaart mijn horizont en wandel ik met helder hoofd, tussen geschriften en gedachten in de onbeperkte ruimte van de geest. Wandel ik de wereld in, de herinnering binnen die geschiedenis is en wordt het relaas ervan neergezet in woorden, een fractie tijd van de dag, als ik ga schrijven. 

Ik was in Maarib (mrb in het Arabisch), een totaal verlaten dorp in Noord-Yemen, of wat nog restte van de huizen in leem opgetrokken huizen, de gevels nog versierd met strakke vormen in witte lijnen. We waren er de laatste dagen van een van de vele gezegende jaren dat je in Noord-Yemen nog vrij, in dorp en natuur, kon rondlopen. 

We trokken er rond met een gids, kamperend of in het beste geval, de nacht slapend in de slaapzak in een gemeenschappelijke kamer of zaal, en heel die tijd had ik het wondere gevoel me te bevinden in een omgeving die ik kende, een plaats, waar ten tijde van Mozes en zijn zwerftocht door de woestijn, het water te bitter was om te drinken, zoals ik dacht dat het geschreven stond in het Boek Exodus. Het was een vreemd gevoel dat me volgde. Achteraf heb ik me afgevraagd of dat gevoel daar was ontstaan of heeft het zich later geopenbaard toen ik kort daarop Kamal Salibi ben gaan lezen. Ik vergiste me echter, in die bewuste Bijbelpassage was er sprake van Marah en niet Maarib, maar ik ontdekte ook – en dit was zeer bevreemdend – dat Salibi, in zijn, ‘The Secrets of the Bible People’[1], over het Marah van Mozes en de Bijbel, het volgende vertelde: 

When they reached Marah (mrh), today Murrah (mrh) in Whadi Khubb, they found its waters too bitter to drink. The name of this place, in its Biblical as in its present Arabic form, actually means bitter[2]  

Maar Salibi schrijft ook[3] dat Mozes in Maarib, zou langs gekomen zijn. Wat erop neerkwam, dat ik wel degelijk, naar Salibi’s maatstaven, in de sporen van Mozes had gelopen en dat ik het, als regelmatige lezer van de Bijbel, had aangevoeld, alhoewel in de Bijbel-geschriften nergens vermeld staat dat de tocht van Mozes en de Israëlieten zou plaats gevonden hebben in het Noorden van Yemen. 

Zo, wat indien Kamal Salibi  de plaatsnamen Marah en Maarib uit de Bijbel juist zou gesitueerd hebben, wat trouwens dichter bij de waarheid aanleunt gezien de Bijbelkenners er nimmer in geslaagd zijn deze twee namen te situeren op de Exodus-route van Mozes doorheen de woestijn. 

Echter, voor zij die er zouden aan denken, Kamal Salibi en zijn in vele gevallen, enorm interessante boeken te lezen, weze gezegd dat er zijn die een jaar lang Arabisch hebben gestudeerd om de tekst gemakkelijker te kunnen opvolgen.

10-04-2015, 04:07 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het wordt tijd dat ik mijn hoofdstuk God – wie ik denk God te kunnen zijn – voor een tijdje, want ik ken me, op zij schuif. Maar dan toch nog dit opdat ik begrepen worde zoals ik wens begrepen te worden: 

In deze zware tijden, doe ik afstand van de God, gevangen en gestold in een religieus denken dat nog immer vastgekleefd is aan een Universum, herleid tot de aarde met de hemel erboven. Want vanuit deze ingesteldheid volstaat het zich uit te roepen als de spreekbuis van die aldus dichtbije God om het fundamentalisme in het leven te roepen en in leven te houden, met al de thans opduikende gevolgen van dien. Het is aldus de mens die zich die God toe-eigent, hem afbakent, hem spreken laat. Het is de mens, beperkt in visie, beperkt in zijn eigenschappen die optreedt in Zijn naam en zelfs doodt en oorlog voert in Zijn naam. 

Dit gebeurt niet alleen heden ten dage, dit gebeurde en begon, ten tijde van Mozes en van Jozua, zijn opvolger. Yahweh stond zelfs aan de zijde van de Perzische koning Cyrus II, want de Deutero-Isaïas hoorde zelfs dat Yahweh uitriep : 

Omwille van Jacob, mijn dienstknecht, omwille van Israël, mijn uitverkorene, heb ik u bij uw naam geroepen, u een erenaam gegeven en gij kende mij niet. Ik ben Yahweh en niemand anders en buiten mij is er geen God. Ik omgord u en gij kent mij niet… 

Een volk dat Gods naam in zijn vaandel voert en ten oorlog trekt tegen een ander volk met eveneens de naam van God op de vlag gebrodeerd, of God strijdend tegen zichzelf. Voor de mens kan dit allemaal. Hij kan Hem om het even wat in de voeten schuiven en blijven uitbazuinen dat zijn God een rechtvaardige, een liefhebbende is, de grootste is. 

En, terwijl we ons blind staren op het minuscuul gebeuren op deze minuscule aarde, toont het ‘april 2015’ – nummer van het National Geographic Magazine, negen foto’s, genomen door Hubble’s Wide Field Camera 3; negen foto’s van het oneindige immense Lichaam dat de Kosmos is of, zijn het negen foto’s van ‘a universal, cosmic consciousness’?

09-04-2015, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Op 4 november 1993, kocht ik in London, in de ‘World’s greatest bookshop ‘W&G Foyle ltd’, 113-119 Charing Crossroad, London, WC2HOEB, de ‘Selected Poems’ van Yehuda Amichai, translated by Chana Bloch and Stephen Mitchell,  voor de prijs van 5.99£.

Ik vond het kasticket er in gekleefd bij het openen van het boekje, dat ik zo maar uit mijn rek ‘Poëzie’ had genomen – verrassingen wachten je - meer was er ogenschijnlijk niet, een boekje uit het rek genomen, maar om welke reden het kasticket bewaard werd, zoals men een bloem bewaard tussen de bladen van een boek of een takje dwergvarens, weet ik niet meer – ook Borges kende dit vergeten – maar het was voldoende opdat ik  het mee zou nemen naar een bepaalde plaats in het huis en te lezen waar het openviel, onvermijdelijk, zoals het vele malen gebeurt, op de naam God: 

And on Sabbath eve they sewed my handkerchief / to the corner of my pants pocket so that I wouldn’t sin by carrying it / on the Sabbath. And on holy-days kohanim[1] blessed me / from inside the white caves of their prayer-shawls, with fingers / twisted like epileptics. I looked at them /  and God didn’t thunder: and since then his thunder has grown / more and more remote and become a huge silence… 

En, terwijl ik gisteren schreef dat wat Hem betreft, we ogen hebben maar niet zien, de roep van Amichai : 

God becoming a huge silence, een grote stilte, geen woord meer dat over zijn lippen komt, geen hand meer die wordt uitgestoken, ondanks onze schreeuw naar Hem, ons uitkijken naar Hem tot achter de horizont. His thunder has grown more and more remote and become a huge silence. 

Voor Amichai de stilte die van God uitgaat en de poëzie, die het gesprek is met Zijn stilte, de wandeling is binnenin Zijn stilte, de spirituele geladenheid van zijn lang gedicht ’Travels of the last Benjamin of Tudela’; het gedonder van God dat verder en verder afdrijft en een grote stilte wordt, voor Amichai. Tegenover de mens in zijn conversatie met het wonder dat de natuur is, dat het atoom is, de zichtbare tekens van zijn bestaan, en het leven van Yehuda Amichai, dat niet zonder de dood is en de dood een opening: Death is not sleep but gaping eyes, the whole body / gaping with eyes since there is not enough space in the narrow world. 

De stilte van God is geen negatieve stilte, maar een wondere stilte die  de belofte inhoudt van een ‘Erna’ als een even groot wonder als het wonder dat van het leven is. 

Zelfs al zijn we niet in staat een van beide te doorgronden, het is de verrassing die ons wacht en waarin we vast geloven.

08-04-2015, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Welk bewijs, ander dan dit van het wonder dat het atoom is, dat het higgs deeltje is, dat het (nog twijfelachtig)  Z’-deeltje is, om dan nog niet stil te staan bij wat we elk ogenblik van ons leven kunnen zien, het wonder dat de natuur is, om te weten dat er IETS is of IEMAND is, dat of die alles, maar dan ook alles niet alleen overstijgt, maar ook uit het potentiële Niets heeft zichtbaar gemaakt.

Ik weeg mijn woorden en weet dat deze maar een benadering zijn van wat er was en wat er is. Een stelling steekt er boven uit als een grote vraag : Wat kun je ‘in meer’ verlangen - wel wetende dat er geen stem zal komen, geen geschrift, geen e-mail – om een nog groter bewijs te hebben van het bestaan van dit Iets of dit Iemand.

Want, eens te meer zijn het de krachten die opwellen uit de aarde, uit de luchten, qui  crèvent les yeux en is het oneerlijk als we deze niet zouden zien - omdat het schijnbaar de gewoonste zaak van de wereld is - als wonderlijk. 

En het kan en het mag niet dat er niet over nagedacht wordt, dat dit niet doordringt tot diep in de geest van de levende mens en, dan spreek ik évidemment niet over de mens die dood geboren is en door het leven gaat als een robot, ‘want ze hebben ogen en ze zien niet, of wat erger is, ze willen niet zien wat er te zien en vast te stellen is’. 

Het is pas als we allen gaan inzien wat dit wonder – ik heb er geen ander woord voor – inhoudt dat de wereld veranderen zal, dat we zullen weten wat er te weten is en de mens verrijzen zal uit zijn lethargische toestand waarin hij zich bevindt.

07-04-2015, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het gebeurt dat ik, om een of andere reden, die ik niet ken of niet wens te kennen, een van mijn boeken uit het rek neem en het open, gewoonlijk op te plaats van een postkaart die als bladwijzer heeft gediend en dan te vallen op een onderlijnde passage om te lezen wat ik maar al te graag wou lezen. Zo was er deze avond voor het slapen gaan ‘Fragments of a Journal’ van Eugene Ionesco[1], waarin ik, in een door hem – echter niet uit de originele versie - overgenomen passage uit ‘Exit the King’, zo maar lezen kan: 

‘(Is there a universal consciousness? Is consciousness all pervading? Is there a dormant consciousness in stone, as I believe Leibnitz thought? Neither Planck, nor Heisenberg, nor Einstein, nor de Broglie wholly rejects the idea of a universal, cosmic consciousness. There may be some plan, some intention. If there is an intention, there is consciousness. These thinkers do not exclude the idea of a God who would be that consciousness)’. 

Een ‘kosmisch bewust-zijn’ aanwezig in de steen van Leibnitz, of wat ik ooit dacht over het ‘Ik Ben’ uit  Exodus, het ‘Ik Ben’ aanwezig in al wat is. 

Ik lees ook bij hem dat hij niets anders kan dan schrijven. Zo lees ik op het einde van zijn test-tekst in zijn Journal over ‘Exit the King’: 

Perhaps I shall keep on to the end writing books and plays, because I can’t do anything but that. I’m incapable of any other profession. Since I’ve known myself, I have never done anything else. 

Schrijven is een ziekte, is een drug, ik voel het, ik beleef het. Maar mijn schrijven heeft niet de geladenheid die een schrijver als Ionesco heeft. Het is maar wat sukkelgeschrijf, wat kopieerwerk van wat ik las of zou kunnen gelezen hebben. Ik moet Ionesco verder lezen, naast al wat klaar ligt om herlezen te worden. Ionesco weet wat schrijven is en hoe het moet. Maar er is meer, ik zal nu ook Wildiers gaan lezen in wat hij schrijft over zijn ontmoeting met Ionesco.

Een raad die ik geef aan zij die een ruime bibliotheek in huis hebben, vergeet een dag het dagblad te lezen en klasseer voor de zoveelste maal je boeken in hun rek. Verrassingen wachten je.

06-04-2015, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde