Het is moeilijk, ideeën, beelden, herinneringen aan vroeger, definitief achter te laten. Te vergeten alsof ze er nooit waren geweest. Ze zijn nochtans deel van ons, we hebben er ons over gebogen, ettelijke malen, omdat ze opdaagden, onverwacht en aandrongen om genomen te worden: een tijd vergeten en plots open gespreid voor je voeten zodat je erover struikelt en ze terugneemt om ze een nieuw leven te geven.

Zo is er het korte gedicht van een Chinese dichter - een soort haiku - dat nu en dan terug opduikt, als de dingen stil zijn in ons, ver weg van de wereld om ons. Hij schreef zijn gedicht, vele eeuwen geleden, of het nu de elfde of de twaalfde was heeft geen belang maar, wij ook hadden het kunnen geweest zijn in een vorig leven, op een dag in de lente, een moment van ingekeerdheid, een moment van meer droom dan realiteit:                                                           

Reading in the heat of noon
I grow sleepy, put my head 
on my arms and fall asleep.
I forget to close the window
and the warm air blows in 
and covers my body with petals. 

De poëet in ons viel in slaap op zijn boek in de grote rust van het middaguur. Voor een moment verdween hij uit de realiteit der dingen. Hij droomde, zijn leven stolde een korte tijd, een fractie van tijd maar. En dan ontwaakt hij, bedekt met bloesems van de kerselaars over hem, de kerselaars in bloei, een roze lichtende massa, zoals in de film ‘the last Samoerai’. Wie van ons draagt niet dat beeld in zich?

En ik schrijf dit met het broze van die wereld van kerslaars in bloei over mij. Ik herinner me een dag in de  lente, ik had een witte citroën en had die geparkeerd in het Zuidpark in Gent onder de bloeiende kerselaars. Er was een plotse, hevige regenvlaag en toen ik terugkeerde naar de wagen was die bedekt met bloesems. Ik reed ermee de stad in en ik weet dat er mensen waren die applaudisseerden, verrukt als ze waren.

Wij en de kersenbloesems, het korte bestaan ervan, achteraf gezien verhoudingsgewijs, symnbool voor het korte van ons leven hier op aarde.

Als ik er aan denk deze morgen, als ik het beeld van de poëet oproep, even ingedommeld op het boek, open onder hem, een Confucius, een Lao Tse, dan denk ik hoe droef te moede ik me soms voelen kan. Dan ben ik die poëet ingedommeld, het hoofd rustend op mijn armen, mijn armen rustend op de ‘Nooteboom’ onder mij, meer niet, vooral meer niet, ik uitdovend, terwijl bloesems neerdwarrelen over mij om me te bedekken voor altijd. Ik niet meer hoef op te staan, ik niet meer hoef te schrijven, te zoeken naar woorden, naar zinnen, naar dromen. Niet meer van de wereld te zijn, maar van de wereld achter de wereld. Juist wat adem nog.

Ogenblikken van droom en herinneringen binnenin ogenblikken van realiteit. Telkens en telkens overvallen ze ons, als we lezen, als we even de ogen sluiten: bloesems over ons en wij amper levend nog, geborgen onder de bloesems.

We blijven er best heel lang.

24-01-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Een van de hoogtepunten - ‘het’ hoogtepunt misschien - in het ceremonieel van de eedaflegging van de nieuwe president Joe Biden in de USA, was de verschijning van de jonge, ebbene Amerikaanse 22 jarige dichteres, Amanda Gorman, gestapt uit de Song of Songs - look not upon me because I am black - op het podium voor het Capitool, die op een perfecte wijze, in een perfecte taal haar poem[1] bracht waarmede ze zich waardig vond de kans te hebben zich kandidaat te stellen voor het presidentschap van 2036.

Ze stond er puur en krachtig, een jonge boom gelijk, klaar om te groeien en alle bomen omheen haar in de schaduw te plaatsen, en even krachtig en puur haar poëzie die ze uitsprak over de hoofden van de genodigden.

Ik heb maar een deel van haar woorden gehoord, maar de poëzie, zoals ze die bracht, droop er af, greep me bij de keel en kwam over als het Toccata en Fuga van Bach op het einde van een solemnele mis in  een kathedraal.

Haar verschijning alleen, hoe ze daar stond, gekleed en opgesmukt door het grootste modehuis, de klank van haar woorden, de beweging van haar vingers, haar handen, haar armen, haar lichaam, als van een ballerina, alles de perfectie van de perfectie zijnde, een onvergetelijke, zich nog nooit voorgedane presentatie zoals ze daar op een grandioze wijze haar woorden bracht die geen simpele woorden waren, maar elegant en mooi, zoals ze zelf zegde.

Ze zal niet onopgemerkt door het leven gaan. Zoals ze er stond, is het bijna een zekerheid dat alles in haar - zo overtuigend stond ze daar - er zal op gericht zijn om er  werkelijk, in levende lijve te staan op januari 20 van het jaar  2036, wat niet meer zo ver af is, amper vier maal vier jaar, ze heeft het goed berekend. En ik, de kracht van haar houding in mij geplant, zie haar in staat dit doel te bereiken, zeg ik dat ze een betovering was.

Ik zocht naar de woorden die ze sprak, het gedicht dat ze geschreven had, dat ze bracht fladderend zoals een vlinder, klaar om op te stijgen samen met de klanken over de genodigden, over the president himself.

Wat een eer het was voor haar en wat een eer het was voor de Poëzie die hier het hoge woord kreeg op het meest gewenste ogenblik, gevolgd en gehoord door een massa mensen toekijkend en luisterend op de flanken van de wellicht volledige aardbol, meer kan niet.

En zij, dat meer dan frêle iets, stond daar, pal en todopoderosa, almachtig, als het centrale punt op aarde, om te bewijzen de grootheid van de poëzie die ineens alle rechten van het bestaan verworven had. Ver voor haar, maar dat wist ze wellicht niet, was er Saint-John Perse geweest die de poëzie had geëerd toen hij de Nobelprijs voor literatuur had gekregen en hij het wist dat: ‘la grâce poétique, l’étincelle du divin, vit à jamais dans le silex humain.’

Ik denk dat de gratie van de Poëzie nog lang zal leven in Amanda Gorman.                                                       .

[1] Amanda Gorman says, her poem ‘The Hill We Climb’ is about a new chapter in the United States, about the future and doing that through the elegance and the beauty of words.

23-01-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik wil vergeten wat ik gisteren schreef, zoals ik al vergeten ben wat ik de dagen ervoor heb geschreven. Om het te weten moet ik teruggaan en herlezen wat er staat. De voorbije geschriften zijn alle het resultaat van een momentum in mij leven. Alle samen zijn ze mijn leven, elk afzonderlijk zijn het passages in mijn dagen.

Als ik opsta uit de nacht is er wel al wat er geschreven staat, maar het voorbije is voorbij, ik begin opnieuw. Ongeschreven gedachten keren terug, dringen zich op en worden geschreven, misschien staan ze zelfs al ergens opgetekend, het kan. Zo, luisterend naar KLARA vind ik dat componisten in muziek ademen, zoals anderen lijk ik, ademen in woorden en nog anderen in beelden, in schilderijen. Eens je als individu in het zog van de klanken, de woorden, de beelden gekomen bent, geraak je er niet meer uit en word je, je leven lang meegenomen, in een creatieve flow die enkel met de dood stilvallen kan.

Wat allen met elkaar gemeen hebben is de onverwoestbare drang creatief te zijn en te blijven. Ze zijn bezeten door wat ik, o zo graag noemen wil, het kosmische, ze zijn de bloedeigen kinderen van de Kosmos, ik heb er geen andere verklaring voor.

We zijn allen kinderen van de Kosmos, niet allen in een zelfde mate, niet allen voelen we ons kind van wat ons overstijgt, maar in de mate we er ons kind van voelen zijn we opgenomen in het zog ervan.

Dit is eens te meer een boude uitspraak, ik deed er al enkele. Ik bedoel hiermede dat men de aarde achterwege laten moet als we kunst bedrijven, we moeten ons opstellen, tenminste tussen aarde en hemel, hoe dichter bij de hemel hoe groter de kunst in dit geval.

En zeker is het dat we op dergelijke momenten onze krachten halen moeten uit de onverzadigbare creatieve eigenheid van het Universum dat ons omkleedt. Kunst en creativiteit kunnen enkel liggen in en gedragen worden door deze eigenheid.

Het kan ook, dat elke vorm van kunst keert en draait om het Woord waaruit alles is ontstaan zijn en dan ook verder en verder zijn tentakels om ons heen heeft vast geankerd als een wikke omheen de graanstengel, en dat het vanuit de wikkerank is dat alles om ons wordt belicht en bekrachtigd en met nieuw leven wordt gevoed.

Vereeuwigd staan we op uit het Woord, dat van alle geslachten is, van alle volkeren, van alle religies, van alle vormen van leven. Het Woord dat onze binding is met al wat was, al wat is en al wat nog komen zal.

Van uit dit tranendal – voor velen vandaag – richten we ons op om meer mens te zijn, meer homo sapiens om meer van het Woord te zijn, ondanks alles wat er ons van verwijderd houdt.

Het kan nog eeuwen duren, maar we halen het, er is ons enkel nood aan een nieuwe vorm van het sacrale.

22-01-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik hoorde dat Gioachino Rossini (1792-1862) 39 opera’s schreef naast al het andere werk dat hij presteerde, cantates, missen, sonates, symfonieën - het is een lange lijst die we vinden op Wikipedia - en dit van zijn achttiende tot zijn zestigste. Die man heeft niet stil gezeten. Trouwens ik geloof dat er geen kunstenaar is die de tijd vindt ook maar even stil te zitten, inactief te zijn, is hij het niet in daden hij is het zeker niet in gedachten, voortdurend is zijn geest begaan met wat hij makende is of plant te maken. Het is, zoals zovele geschiedenissen, zonder einde of, tot het einde toe. Pessoa vroeg zijn bril toen hij stervende was alsof hij dacht verder te kunnen schrijven na zijn dood.

Een kunstenaar, welke ook, eens hij werkende is, leeft in een wereld achter de wereld van het dagelijkse, een onwezenlijke die hij tracht wezenlijk binnen te dringen en er te wonen.

Als ik zie wat vele componisten, schrijvers, schilders, beeldhouwers gepresteerd hebben, dan kan het niet anders, ze hebben, buiten hun eigen wereld, geen ogenblik rust gekend. Ze hebben die ook niet gezocht omdat de wereld er buiten, voor de essentie die ze betrachtten, belangloos was, in vele gevallen te belangloos. Er zijn gevallen gekend - ook dit van mij besef ik nu tot mijn scha en bijna schande - die aldus faliekant zijn uitgevallen.

Maurice Gilliams, voor hij begon aan zijn ‘Elias of het Gevecht met de Nachtegalen’ wist het ook toen hij verwees naar de Franse dichter Francis Jammes die uitriep ‘la poésie que j’ai rêvée gâta toute ma vie. Ah, qui donc m’aimera. Een uitroep waar ik keer op keer op terugval alsof ik die zelf zou geschreven hebben, zo indringerig lijken me deze woorden.

Je weet nu ook alles over mij, ik heb niets meer te verbergen. Trouwens het is iets dat ik regelmatig herhaal, iets dat ik verwijt aan de poëet in mij, die maar niet zwijgen wil en me volledig in zijn macht heeft na al die tijd dat hij meester is geweest over mijn doen en ook over mijn laten.

Dit is het gevaar dat verbonden is aan het, in een te grote mate, negeren van het dagelijkse dat nochtans de basis is voor het andere, en als dit andere teveel, of zelfs uitsluitend, aandacht krijgt dan loopt het mis.

In feite zijn we van de aarde en is het aan de aarde dat we rekenschap verschuldigd zijn, je kunt er zo maar niet aan voorbij alsof alles van de hemel en dan bedoel ik de Kosmos, zou zijn. Zijn van die wereld achter de wereld, er blijvend in vertoeven, zonder een opening  naar het gewone, het alledaagse, leidt tot een te grote afzondering. Ik ondervind dit, nu ik ‘533. Een dagenboek’ van Cees Nooteboom in wandel. Hij leeft in evenwicht. Een deel, het juiste, is van de dagen, het andere in van het kosmische, is van het ‘niet-van-deze-wereld’ zijnde. Ik ben te ver gegaan om hem nu nog te volgen.

Zonde.

21-01-2021, 04:33 geschreven door Ugo d'Oorde  

Zeg me hoe ik me voel vanmorgen en ik zal je zeggen wie ik ben. Niet veel, niet veel, een stukje mens nog die zich tracht te verlengen met wat geschriften, woorden die, eens wat dagen erover, verdwijnen zullen zoals de bladeren van de laatste herfst verdwenen zijn.

Zo zeg me hoe ik me voel opdat ik verder schrijve. Mooi die zin vind je niet, mooi die taal van ons, ‘opdat ik verder schrijve’, die oude vergeten, verloren voorwaardelijke wijze, ce conditionnel des temps passés. Hoe ik me nog altijd verleiden laat nog van het oude te zijn, de tijd van de ‘verhandeling’ die we te schrijven hadden, een fluitje van een cent van zodra ik mijn eerst zin had - zoals vandaag - een zin die in zich de ganse verhandeling droeg.

Het is wat me nog rest en het volstaat me. Het houdt me levend van vroeg in de morgen tot laat in de nacht. Dit is de essentie van wat ik te zeggen heb vandaag, aldus weet je wie ik ben, weet je wat er overblijft van mij. Meer is het niet. Of toch, ik denk eraan het houdt me weg van de dood, it keeps death away, hij is geen onderwerp in mijn gedachten, hij is er wel, ondergronds,  maar hij krijgt geen zeggingskracht bovenaards, hij wordt versmacht door wat ik schrijf over de geest in ons, het onsterfelijk element waar hij niet de minste vat op heeft, waar hij totaal machteloos tegenover staat.

Aldus is dit ook een aspect van wie ik ben, een vaandel waarmee ik door het leven ga, zoals het vaandel dat volgens Dante, Christus droeg als hij de Hel binnenwandelde.

Ik mag me dus, in deze tijden met de Covid 19, en andere op de loer, vooral ook niet laten gaan - jullie evenmin! - niet denken aan wat ik mogelijks kan ontmoeten op de weg die voor mij ligt.

Ik schrijf dit, omwolkt met de klanken en de woorden van KLARA, ze vullen mijn gedachten niet, ze beïnvloeden mijn woorden niet, ik hoor wel de muziek, hoor wel de namen: Respighi, Aranjuez, Verdi en zijn Slavenkoor - Va, pensiero sull’ali dorate/ ga, gedacht op de gouden vleugels - waar ik niet aan voorbij kan, waar ik naar luister, het opneem in mij, iets oneindig dat me rillingen geeft, om daarna terug te komen tot deze woorden, mijn blog waarvoor ik een waardig einde moet vinden.

Zo, mijn vrienden, is elke morgen een uitdaging voor de geest in mij, een uitdaging die ik elke  dag aanga. Soms kom ik er uit tevreden met mezelf, soms is dit minder, maar eens volbracht wordt het een gedane zaak.

Nu hoor ik de wind tegen het raam, weet ik de donkere luchten zwaar van regen en ga ik heen met een of andere muziek waarvan de naam van de componist me ontging, was het Prokofief? Inderdaad, het was hij.

Ik kan nu denken aan mijn blog voor morgen. Zo gaat het nu eenmaal.

20-01-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik ben telkens verbaasd te zien hoe vlug de tijd vliedt in de morgen, hoe vlug de uren voorbijgaan, inbeelding natuurlijk omdat ik bezig ben, omdat ik geen oog heb voor wat gebeurt omheen mij of buiten, ver van mij in de wereld, want ik ben vroeg al binnengegaan in het huis van mijn gedachten en herinneringen.

Ik hoorde vorige zondag op KLARA dat de wetenschap er vóór 2045 in slagen zou het brein van de mens down te loaden op een memostick zodat hij verder leven zou na zijn dood. Ik dacht erover na dat die  tenminste de zekerheid moest hebben dat al zijn gedachten én herinneringen opgeborgen zitten, ergens - wellicht in de hersenen - in zijn lichaam.

Het schijnt me niet onmogelijk dat in dergelijk geval het brein zou kunnen afgetapt worden, is het in 2045 nog niet, de toekomst van de wetenschap steekt vol beloften en verrassingen, maar, of de gedachten en de herinneringen zich in het lichaam bevinden en bijvoorbeeld niet in de golven van de geest omheen het lichaam, weet ik niet. Ik betwijfel evenwel of de producten van de geest zich voordoen onder een of andere materiële vorm zodat ze bereikbaar zouden zijn en gedownload zouden kunnen worden.

Ik heb dus mijn twijfels over een dergelijke mogelijkheid, zoals ik ook mijn twijfels heb over heel wat er is van het geestelijk landschap waarin onze memorie functioneert. De Kosmos, een geheel zijnde, een aaneen en ineen geklonterde massa deeltjes zijnde, is hierbij mijn vertrekpunt. In dit verband hoor ik soms dat de vlucht van een vlinder in China een onweer kan veroorzaken in Brazilië. Is dit een gekheid, of veel te sterk overdreven?  

En vanuit dit perspectief heb ik geen enkele zekerheid meer als het aankomt op gedachten of herinneringen, ook op de plaats waar deze zich eigenlijk wel bevinden.

Laat me dus stellen dat ik me tracht te zien als een deeltje van die aaneen- en ineen geklonterde Kosmos, waarin alles met alles verbonden zou zijn, zoals ons geleerd wordt.

Ik denk nu aan de vriend die me gisteren vergastte op de zin van Christian Bobin en me ook  aanraadde ‘te blijven schrijven, ik probeer je te lezen en te verstaan.’ Schreef hij.

Ik neem aan dat het moeilijk is in te zien dat alles met alles op de een of andere wijze met elkaar verbonden is, zeker hier op aarde, want het betekent dat alle grassprietjes op een pelouse niet alleen met elkaar zouden verbonden zijn maar ook met de ganse omgeving ook met jezelf, ook met al wat je doet of denkt, ook met al wat gebeurt in de wereld, zelfs in de Kosmos.

Logischerwijze is dit het beeld van die verbondenheid en ik beken eerlijk dat ik er moeite mee heb dit aldus te begrijpen. Maar het ene vloeit voor uit het andere en ik heb evenveel moeite met wat openlijk gezegd wordt in de wereld van de wetenschap, dat we stof van de sterren zijn.

Er staat dus geen rem op de gecompliceerdheid van de wereld en dus ook niet op de gecompliceerdheid van wie en wat we zijn.

Zeker is: is het ingewikkeld, is het moeilijk te begrijpen, het is dan toch boeiend en oneindig, het bewijst de grootheid van de geest in ons.

Waar het op aankomt.

19-01-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik weet als ik schrijven ga waar ik vertrek, ik weet nooit waar ik ga aankomen. Ware het anders, wist ik waar ik aankomen wil, mijn geschriften zouden niet geladen zijn met gevoelens, niet met dat vleugje poëzie dat ik er altijd aan toevoegen wil al was het maar in de constructie van mijn zinnen.

Ik schrijf dus zoals Bach componeert, vooral dan in zijn trage stukken, vertrekkende van een paar noten, het ritme helpend, bouwt hij een totaal nieuwe omgeving op van klanken die ons diep raken, zoals ik deze morgen geraakt werd door de woorden van de Franse schrijver Christian Bobin (°1951) die een goede vriend me stuurde. Ik vind ze ongewoon voor de tijden waarin we leven, maar ze geven ons een inzicht in de persoon die de schrijver ervan is, iemand die gelooft in de schoonheid van het leven en ingesteld is op het eeuwige:

‘Mijn God, waarom hebt u de dood uitgevonden, waarom hebt u dit laten gebeuren, het leven op aarde is zo zacht. Uw paradijs zal oogverblindend moeten zijn om er het leven op aarde niet te missen.  U zult briljant uit de hoek moeten komen om me een zuiver gevoel van vreugde te geven als dat van frisse lucht op een morgen in januari. Ja u zult veel talent moeten hebben, dus liefde, om te zorgen dat er in uw paradijs geen enkel heimwee opwelt naar dit leven hier.[1]

Dit is mooi gezegd maar uitsluitend geschreven voor mensen voor wie het leven op aarde ‘zacht’ is. Anderen, en er zijn er vandaag wellicht heel wat, zullen het andersom formuleren, echter eens je leven in een flow van stilte, gemoedelijkheid en zachtheid gekomen is, zijn er voorzeker momenten dat je dit, als gelovig mens, zou  kunnen schrijven.

Ik had zo een moment gisteren als ik me be-droomde neer te zitten bij de brandende haard in een afgelegen oude chalet  in de bergen. Vandaag echter zou ik er een wand vol boeken aan toevoegen en de mogelijkheid Bach te  beluisteren. En dan nog, zou ik, denkend aan de greep van de dood, niet denken aan de hemel, wel aan de eeuwigheid van het zijn. Ik zou zelf momenten zijn van die eeuwigheid. En wat de wand boeken betreft, die zijn er niet noodzakelijk om gelezen te worden, dat ook wel, maar hun aanwezigheid zou zijn als een balsem.

In de Val d’Anniviers (Valais), op de weg van Vissoie naar Zinal, in Mottec, hoog op een ‘plateau’ met zicht op de Cervin/Matterhorn, weet ik een groep chalets die toebehoorden aan één familie. Ik was er ooit met Gustave Cotter, mon ami le vigneron, een lange weg, sterk stijgend om er heen te gaan - er was voor de familie een lift - de plaats was al jaren verlaten. Wat me is bijgebleven is een woonkamer met een wijd open haard en een wand vol boeken, tot boeken open op de tafel. Ik denk regelmatig aan die plaats, misschien omwille van die boeken die daar lagen te vergaan, ongelezen in eenzaamheid.

Hoe, alsof je het niet weten zou, gevoelig ik ben als het op boeken aankomt. En toch ben ik op een ogenblik gekomen dat ik er geen meer lees, dat het is alsof ik er genoeg gelezen heb in mijn tijd, de tijd van voor mijn blogs. Gelukkig er waren uitzonderingen, vooral dan Hertmans en Nooteboom.

[1] Christian Bobin: ‘Autoportrait au radiateur’, Gallimard 1997. De geciteerde zin komt uit het boek van Rik Torfs: 'De Kerk is fantastisch'

18-01-2021, 10:59 geschreven door Ugo d'Oorde