Ik dacht vanmorgen bij het ontwaken aan een vriend, Fernand Salamin uit de Valais die me telkens begroette met een ‘à Dieu, Carl’. Hij hield dit van zijn vader, Jean-Baptist Salamin, gardien de la cabane de Moiry, die het hield van zijn vader en zo verder. Vandaag is die vriend, noch zijn echtgenote, Emmy, er niet meer; is er geen pastoor meer in het oude dorp Grimentz, is er geen zondagsmis meer. Of, hoe de tijd zijn werk doet en afmaakt wat hij afmaken kan. Het sacrale dat de zondagmorgen over het dorp hing, vooral na de mis, is opgegaan in de mist, zoals zovele andere zaken weggedeemsterd zijn.

Het maakt me week naar wat van vroeger was: herinneringen aan vrienden, aan geplogenheden die er niet meer zijn, die een leegte nalaten die ik draag als een pijn, niet zo zeer in mijn lichaam dat oud is, stilaan uitgeleefd, maar de pijn in de geest van de dingen die zijn voorbij gegaan.

Vanmorgen hopen die dingen zich op in mij, a kind of sadness came upon me, die ik amper dragen kan en toch daar is terwijl ik zoek naar de woorden om deze over te brengen in de tijd vóór mij.

Misschien - ik ben er bijna zeker van - heeft het te maken met het werk dat ik begonnen ben, iets waarvan ik vrees dat het me gaat overstijgen, nu ik in het vel ben gekropen van een historicus die er toe komen moet zaken te verkondigen die hij beter verzwijgen zou. Je wekt geen doden op uit hun graf waar ze rusten de rust die de tijd hen gunt.

Echter, het eeuwige van de geest in jou wil verder, wil dieper doordringen in een voorbije wereld en deze terug openen op een belangrijk aspect ervan, waarover je, je nu een beeld hebt gevormd dat je toetsen wilt, aan de beeldvorming van anderen.

Evenwel je hebt A gezegd, je moet verder en bloot geven alle elementen door Salibi aangereikt.

Ik ga dus verder, ik laat het overige in een waas achter mij. Ik weet waarover ik schrijven moet.

2 DE AANLEIDING

Op 22 april 1993 kocht ik in de ‘Al Saki bookshop’, 26 Westbourne Grove, London W25RH, voor de prijs van £11.75 het boek van Kamal Salibi met de veel betekenende titel: ‘Who was Jesus?’

Ik was wellicht toen druk bezig met de Divina Commedia en het boek is ongeopend blijven liggen. Misschien ook omdat ik een zeker voorgevoel had om eraan te beginnen. Ik zie nu op de blanco pagina vooraan, dat ik het gelezen heb in 2004 en de lezing beëindigd heb op 15 november van dat jaar. Als ik nu het boek terug heb genomen zag ik dat elke bladzijde ervan met potlood onderlijnde regels kende.

Destijds heb Ik er niets over gezegd, mijn blog was nog onbestaande, alleen mijn dagboek bewaarde het geheim. Vandaag heb ik het boek terug genomen en herlezen.

Ik meen nu een antwoord te hebben en een geldig, op de vraag die ik me altijd heb gesteld: Wat bezielde Paulus om drie jaar lang weg te blijven uit Jeruzalem?

Wat nu volgt is een uiterst vreemde geschiedenis is die uit de boeken te voorschijn komt.

05-04-2020, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Als ik hoor en zie wat sommigen nu meemaken, gekluisterd in de gesloten kring van het huis, dan ben ik een gelukkig man. Ik verveel me geen ogenblik, ik word gegijzeld door mijn blog, die me voortdurend dag en nacht bezig houdt, én met wat ik schrijven ga, én hoe ik erover schrijven ga. En wat meer is, eens voldaan met wat er staat, moet ik beginnen denken aan de daaropvolgende blog. Ik ken dus niet het minste respijt.

Ik dacht eraan - we denken aan heel wat in deze tijden - wat spanning te brengen in mijn blogs. Ik dacht eraan, Kamal Salibi op te voeren en wel zijn boek over Jezus. Niet alles ineens, in een lang geschrift van 2000 woorden, maar stuksgewijze, verdeeld over de volgende dagen, weken misschien. Er een soort feuilleton van maken om te trachten jullie bezig te houden met een onderwerp gehaald uit vergeelde boeken die we maar al te goed hebben gekend en die ons in hun grote lijnen zijn bijgebleven.

Ik weet als ik er aan begin dat ik ook eindigen moet. Het zal wel geen poëtisch landschap zijn dat ik bewandelen ga, maar dan toch een inzicht geven over wat een, in dergelijke zaken onderlegd iemand, erover dacht en schreef.

Ik voeg er onmiddellijk aan toe dat Salibi voor mij een lichtpunt is geweest, dat ik hem, weliswaar schoorvoetend, waag te volgen omdat het hier de inhoud betreft, voornamelijk van de boeken van het Nieuwe Testament, zijnde de vier Evangeliën, de Handelingen van de Apostelen en de Epistels van Paulus. Een domein dat weinig nog wordt opgezocht.

Ik weet niet of ik er goed aan doe 2000 jaar na het gebeurde, een poging te doen, terug te gaan naar de eerste jaren van het ontstaan van het Christendom. Ik weet ook dat het niet aan mij is om dit te doen, ik ben maar een leek, een buitenstaander. Maar ik las een boek dat me overhoop haalde. Mag ik jullie niet vertellen, vooral in deze tijden, of juist omwille de tijden van nu, waarom het me overhoop haalde, gezien het, het leven en de handelingen betreft van Jezus-Christus?

De enige reden die ik zou kunnen hebben is, dat het gezien moet als de bespreking van een zeer gewaagd boek waar een overleden christen Libanees de auteur van was. Ik herneem dus wat ik gisteren al schreef en ik ga verder.

I  INLEIDING

Ik heb de brieven van Paulus gelezen. Paulus die enkele jaren na de kruisdood van Christus, een vervolger was van de toen bestaande volgelingen van Christus, en op de weg naar Damascus een visioen had en tot inzicht kwam en beslist - er wordt gezegd, aangemaand door de verrezen Christus - een verkondiger te worden van de leer van Jezus-Christus en dezes verrijzenis uit de doden.

Hij schrijft hierover, en hij had het beter niet gedaan, dat hij, daarna onmiddellijk vertrokken is naar Arabië, en dan teruggekeerd is naar Damascus, waar hij drie jaar verbleven heeft alvorens Petrus en Jacobus, de broer van Jezus, op te zoeken in Jeruzalem[1].

De vragen die we ons allen stellen zijn klaar en duidelijk, waarom zijn vertrek naar die plaats in Arabië en waarom, eens terug, nog drie jaar wachten alvorens Petrus op te zoeken in Jeruzalem.

Zij die hem Jezus konden leren kennen, waren logischerwijze in de eerste plaats de apostelen, maar Paulus moet beter geweten hebben, hij was een wijs man, hij kende het binnenste van de dingen, als hij (even) naar Arabië gereisd is - er was het Romeins Arabië, Damascus, en het Arabië op de Westkust van het schiereiland Arabië - dan moet hij er een goede reden voor gehad hebben, te meer daar hij het duidelijk laat blijken door het te schrijven in zijn brief aan de Galaten.

Het boek van Salibi over die Jezus centreert zich op deze vraag en tracht hierop een antwoord te vinden.

[1] Uit de King James’ versie van de Bijbel: Brief van Paulus aan de Galaten:
1: 17 Neither I went up to Jerusalem to them which were apostles before me; but I went into Arabia, and returned again into Damascus.
1: 18 Then after three years I went up to Jerusalem to see Peter and abode with him fifteen days.

04-04-2020, 10:07 geschreven door Ugo d'Oorde  

Er komen boodschappen van uit alle windstreken naar ons toe. We nemen ze op, we verwerken ze, we dragen ze uit als medicijn voor de geest. De meest sprekende, een orakel gelijk, neem ik hier over. Roger Tas haalde die uit een reeks poëtische gedachten, komende van de Britse ‘Independent online’:

‘And when the danger passed, and the people joined together again, they grieved their losses, and made new choices, and dreamed new images, and created new ways to live and heal the earth fully, as they had been healed.’ 

Al wat moet geweten zijn of, over hoe het was en over hoe het zijn zal, wordt erin verwerkt; I love it, it is well said, it is hopegiving. 

* 

Ik ontvlucht, in de mate van het mogelijke, de tijden van nu. In, wat men zou noemen 'mijn vrije tijd', werk ik aan een resumé van het boek van Kamal Salibi, ‘Who was Jesus?’.

Ik werk heel traag, schrijvend en herschrijvend, zoekend naar elementen in andere van zijn werken. De clou van zijn betoog steunt op een zin uit de brief van Paulus aan de Galaten waarin hij zegt dat hij na ‘ontwaakt’ te zijn in Jezus Christus, hij onmiddellijk vertrokken is naar ArabIë.

Het besluit dat Salibi hier uit haalt is niet alleen verrassend, het is revolutionair en ik aarzel opnieuw om verder te gaan met het boek dat ik al eens las in 2004, na het in 1993 te hebben gekocht. Als ik het (ooit) beëindig zal mijn lectuur  een jarenlange geschiedenis gekend hebben.

Algemeen wordt in de Islamitische wereld, de ‘Isa bin Maryam, ‘de zoon van Maryam’, die in de Koran genoemd wordt als een belangrijk profeet en boodschapper, gezien als de Jezus van de Bijbel. Maar Issa - Salibi gebruikt Issa - zegt Salibi, is in de Koran, niet de zoon van God, is niet gekruisigd. Hij was het Woord van God en zijn geboorte was een wonder, hij was geboren zoals Adam. Hij was ook de man van God over wie een speciaal boek, een Evangelie, het ene en enige boek dat er was - zie de Koran 19: 30[1] - goddelijk geïnspireerd geschreven werd, waarvan de inhoud is overgenomen in de Koran.

Maar, zegt Salibi, de Issa van de Koran was Jezus niet! Hierover schrijven wordt mijn lijdensweg

*

Ik ga hier stoppen. Ik had het moeilijk deze nacht en ik had het moeilijk, werkend aan deze blog. Heb echter geen koorts… But I need some rest, zoals ik het lees, ook gehaald uit de Britse ‘Independent on line’: 

This is the time to be slow,
Lie low to the wall 
Until the bitter weather passes…

[1] Koran: Sourat 19: 30 Het is de pasgeboren Issa in de wieg die antwoordt : ‘je suis en vérité, le serviteur de Dieu! Il m’a donné le livre; il a fait de moi un profète, il m’a béni où que je sois’. (Koranvertaling van D.Masson NRF, la Pléiade).

03-04-2020, 05:06 geschreven door Ugo d'Oorde  

Elitair willen zijn: de fout die ik bega met mijn geschriften die als blog verschijnen is aan literatuur te willen doen. Een hoogvlieger te zijn en niet, wat interessanter zou zijn, op aarde te blijven, vooral nu. Maar literatuur bedrijven is van bij de aanvang mijn hoofddoel geweest en dit is gebleven, wat soms – hopelijk niet altijd – mijn teksten ontoegankelijk maakt omdat ze, een op het randje af, transcendente instelling vragen.

Nu, ik schrijf voor een zeer beperkte kring, die ik veel ruimer wou en dacht mettertijd die kring te kunnen uitbreiden, maar ik moet het stellen met de lezers die ik verdien. Het succes dat ik ken is afgestemd op de waarde van wat ik schrijf.

Ik zat in de zon in de tuin, even maar, denkend aan wat mijn leven is geweest maar het gevoel van ouderdom was er niet. Ik dacht eerder aan Vivaldi en hoe hij zich ingesteld had om zijn Vier Jaargetijden te componeren. Misschien schreef de muziek in de winter of in de herfst. Hoe ook hij wist hoe het moest, hij wist hoe de lente was, de zomer, de herfst en de winter. Hij had niet nodig te wachten tot het, het seizoen was om er over te schrijven. Dit is een gave die we bezitten, schrijven over de winter, in de zomer en omgekeerd. Wegwandelen in de tijd als in het landschap dat we verkiezen om er te zijn, al zijn we er niet.

Zo ik zat daar maar en dacht aan een bepaald rotsblok aan zee waar ik ooit zat - meermaals eigenlijk - bij stormweer met de waterdroppels van de aanstormende baren over de rotsen sloegen tot in mijn gelaat. Het gevoel hebbende dat ik oneindig was, dat niets me deren kon. En hoe hevig ook de golven, Ik was gelukkig toen te zijn wie ik was en waar ik was, losgeslagen, even los als de golf die aanrolde. En hoe wilder de aanstormende golven hoe des te jonger ik me voelde, uitgelaten, innerlijk roepend, misschien op mijn broer ofhij, roepend naar mij.

Ik zat daar maar, aan de tafel in de zon met een boek voor me, maar ik las niet, ik hield het boek en het was goed het te houden, omdat ik wist wat er in geschreven stond en dat ik het maar te openen had om te lezen wat er stond. Mijn vinger tussen de bladen. Een tekst die ik koester, bijna van in mijn jeugd, vraag me niet waarom, want er is geen reden, het is omdat de woorden zijn wat ze, veel meer dan wat ze zeggen, ze zijn van de oude trant, maar ik vind ze enig. Ze zitten in mij, omheen mij, in mijn vingertoppen als ik schrijf, in de beweging van mijn pols als ik het boek opensla en ik lees:

Mon cheval arrêté sous l’arbre qui roucoule, je siffle un sifflement plus pur… Et paix à ceux s’ils vont mourir, qui n’ont point vu ce jour. Mais de mon frère le poète on a eu des nouvelles. Il a écrit encore une chose très douce. Et quelques-uns en eurent connaissance…

Gebrek aan nederigheid natuurlijk. Maar de lente omheen mij, de tuin die tot leven komt, zijn er de oorzaak van. Dus laat het altijd lente blijven, de lente van Vivaldi .

NB Saint-John Perse: Chanson.

02-04-2020, 09:06 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik ontving vandaag van twee vrienden, nieuws gerelateerd tot het coronavirus.

Van de ene twee pagina’s uit ‘La Peste’ van Albert Camus, moeilijk te lezen, maar het gaat erom of het bekend wordt  gemaakt of verzwegen. Van de andere een pagina uit een boek over Nostradamus, astroloog en paragnost, met een voorspelling van wat gebeuren ging in het jaar 2020. 

Vertaald lezen we: 

Rond 2020 zal een ernstige longontstekingsachtige ziekte zich over de hele wereld verspreiden. De longen en bronchiën/luchtwegen aantasten en alle bekende behandelingen weerstaan. Bijna meer verbijsterend dan de ziekte zelf, is het feit dat het plotseling zo snel verdwijnt als het aankwam, tien jaar later opnieuw aanvalt en dan volledig verdwijnt.

Ik betwijfel ten zeerste dat deze voorspelling van Nostradamus komen zou. Ze verscheen in 'Eyes of Darkness' een boek van Dean Koontz (°1945), een Amerikaanse schrijver van fictieverhalen. Zijn boek dateert van 1981, maar het is toch merkwaardig dat hij het juist geraden heeft.

*

En dan was er nog, waar ikzelf nooit zou aan gedacht hebben, wat een goede vriend, een meester in de kunde van de  taal, me schreef. Ik veroorloof me, na gekregen toelating,een deel ervan aan jullie voor te leggen:

'Toen ik minister De Block enkele weken geleden,  voor de eerste maal in live, het zinnetje  "Blijf in uw kot!"  hoorde uitspreken, was ik er onmiddellijk van overtuigd  dat ze plots onze woordenschat had verrijkt met nieuwe ‘Gevleugelde Woorden’. Het was merkbaar dat het woord ‘kot’ (in de betekenis van ‘woning’) niet tot haar dagelijkse woordenschat behoorde.  Ik hoorde haar stem zelfs even trillen. Heb je niet gemerkt dat ze er zelf zichtbaar van verschoot toen ze dit woord gebruikte zoals we dat meestal horen uit de mond van bepaalde (‘minder geciviliseerde’) lieden? Begrijp me niet verkeerd en let op het betekenisverschil van woorden  in verschillende sociale groepen of omstandigheden.

We maakten dus mee dat het ‘vuile’ woord ‘kot’ (voorafgegaan door ‘blijf in uw...’), slecht eenmaal gebruikt voor de tv en in een zwaar beladen crisisperiode in één slag, in de Zuidelijke Nederlanden, burgerrecht had verkregen. In een klap werd onze taalschat verrijkt met nieuwe ‘Gevleugelde woorden’ die lange jaren in het collectief geheugen bewaard zullen blijven.

Je kan geen radio- of tv-programma beluisteren  of de gevleugelde woorden komen er aan bod.  Een inventieve dame heeft er zelfs al een liedje over gemaakt.

Nu mag iedereen het gebruiken, maar steeds met een onderliggende verontschuldiging van  ‘we mogen die woorden gebruiken omdat we ze in de media hoorden’.  Waarom zouden we het hier ook niet even hebben over  ‘Eufemismen’ als de ‘Knaldempers’ in het taalgebruik? Zeg niet ‘Hij is drugsverslaafde’ maar ‘Hij gebruikt’, ‘Gebuisd zijn’ maar ‘zijn jaartje over doen’, ‘Hij zit op het toilet’ maar ‘hij is in het closet’. ‘Sterven’ maar ‘Ontslapen’. ‘Zelfmoord plegen’ maar ‘Uit het leven stappen’, ‘Slapen’ maar ‘Een uiltje vangen.'

De 'kot'-uitspraak is wel niet zo denderend veel, maar het is toch iets dat genoteerd moest worden, want ik denk dat het een woord is dat van nu af met een kroontje zal uitgesproken of geschreven worden. Later zullen er nog enkele overblijven die de omstandigheden zullen kennen wanneer het woord dit kroontje verworven heeft. Of de naam van Maggie De Block eraan toegevoegd zal worden betwijfel ik, maar je weet maar nooit.

01-04-2020, 07:13 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het is niet omdat ik elke dag 500 woorden schrijf dat ik me superieur voelen zou, integendeel, ik toon hiermede elke dag mijn zwakte, mijn gebrek aan kunde om een roman of een ander boek te schrijven. Zo ervaar ik het en zo moet het gezien worden. Daarenboven, als ik het volhoud dan is het maar om de afwezigheid te verdoezelen van iets waar ik mijn ganse leven naar getracht heb. In feite is het dus niets meer dan een poging om het goed te maken met mezelf, een soort van troost te zijn voor mijn ego.

Ik betwijfel dus of het wel nederigheid is die me aanzet mijn dag te beginnen met deze bekentenis, maar wat het ook is, er steekt een grote waarheid in, deze lappenmand van gedachten, soms aansluitend, soms gaande in een totaal andere richting dan de vorige dag, heeft geen ruggengraat. Het schenkt me - nu ik erover spreek - niet de voldoening die ik hebben zou indien ik zou werken, vertrekkende van uit een centraal punt met gestructureerde uitlopers naar oost en west, naar noord en zuid en vooral, vooral naar zenit en nadir.

Elke dag heeft nu zijn eigen centraal punt en ik slaag er maar niet in verder te gaan dan de wanden ervan. Dit ook is dus geen vorm van nederigheid, eerder het gevolg van mijn onmacht.

De bepaling die T.S. Eliot geeft aan nederigheid, als hij schrijft: ‘The only wisdom we can hope to acquire is the wisdom of humility: humility is endless’ is dus niet aan mij besteed want het is geen wijsheid die ik heb opgebouwd, het is simpelweg de vaststelling, opgedaan op een leeftijd die in de huidige omstandigheden beangstigend zou kunnen worden

Mischien is het nederigheid te tonen zoals ik ben en ook als ik eraan toevoeg dat ik het meest intieme en het meest alledaagse, dat van ons allen is, verzwijg. Niet te schrijven dat ik aan de ontbijttafel zit, zwijgend, met een laatste zin in mijn hoofd die blijft terugkomen, zelfs al verdwijnt hij soms voor enkele ogenblikken, maar me toch bij blijft waar ik ook ga of wat ik ook doe?

Het is wel niet zoals bij Rubinstein die opstaat - zo hoorde ik eens van hem - met het pianoconcerto van Chopin in zijn hoofd; die ontbijt, telefoons ontvangt, de briefwisseling inkijkt en ondertussen in zijn onderbewustzijn, het concerto verder speelt om, naar einde toe, het terug bewust op te nemen.

Ik ook schrijf verder zonder pen in de hand. Ik ook zie, al is het soms aarzelend, hoe het verder kan. Als ik dit hier zo opteken is dit dan wel een vorm van nederigheid?

Het kan goed zijn dat ik hierover reeds een blog heb geschreven, want het kan niet dat ik jaren zou gewacht hebben zonder te spreken over wat T.S.Eliot wist te vertellen over ‘humility’. Zelfs Marc Sleen gebruikte ooit de regel van Eliot in een van zijn Neroverhalen, hij legde de woorden in de mond van ‘zijn’ Adhemar.

Bestaat er ook een onzichtbare band tussen al degenen die Eliot in hun hart en vooral in hun geest dragen en dat het om deze reden is dat ik dit jaren geleden heb geknipt uit de Standaard van 21 april 1993.

Of heb ik het toen uitgeknipt omdat het ergens geweten was/geschreven stond dat ik het vandaag gebruiken zou als blog?

31-03-2020, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Wat is er, in normale tijden, van de mens die onbewogen de dagen binnenwandelt met nog een oneindigheid aan dagen in het vooruitzicht, zo denkt hij toch. En wat van de mens die weet dat het ogenblik dichtbij is gekomen, het ogenblik dat van alle ogenblikken, hét ogenblik is.

Nog altijd vernieuwen zich de cellen van zijn lichaam, passen ze zich aan en verbinden ze zich met andere, aan een trager tempo wellicht, maar hij beseft dit amper. Hier heeft hij te ondergaan en af te wachten in welke mate de krachten van zijn lichaam zullen afnemen, hopende, hopende dat de krachten van de geest stand zullen houden. Al weet hij nu al dat zijn geest de aarzeling kent, die hij voorheen niet kende; de aarzeling van het juiste woord dat wacht om te komen.

Dan ook, denkt hij, laat me toe te zeggen dat ik geleefd heb onder de mensen meer naar de geest in mij dan dat ik vermocht met mijn handen. En al het voorbije overschouwend was het, alhoewel schijnbaar lang, was het maar een korte tijd en dan nog ‘a time largely wasted’ zoals T.S. het schrijft over zijn leven.

Of, is het geen verspilling geweest, is het slechts een voorbereiding geweest, een tijd om te groeien, om te rijpen, om pas nu het punt te hebben bereikt om conclusies te trekken, de vruchten te plukken in de weinige bladzijden die hij los weg optekent.

Max Wildiers, zegt dat het een vreugde is te vertoeven in het gezelschap van de boeken om ons heen,, van de zovele gedachten die uitgesproken worden, die geschreven worden, rondgedragen worden en ons bereiken op de een of andere wijze. Hij zegt het wel met zijn woorden en ik zou zijn bron kunnen opzoeken, maar het kernwoord in zijn zin is dat het een ‘vreugde’ is. Een vriend die me gisteren mailde wist dit ook, hij stuurde me een lijst van schrijvers die hij aanraadde niet zo zeer om te lezen maar om te weten dat ze er zijn om ons te helpen, te verrassen met de dingen die ze schreven en hoe ze die schreven.

Welnu, ook voor hem is het een grote vreugde deel te nemen aan het verspreiden van die wereld van de geest die overal aanwezig is en telkens en telkens komt aankloppen. Een vreugde: het levende leven te grijpen met beide handen, het te omknellen en neer te zetten op het blad, opdat anderen na hem, zo hoopt hij toch, zo verwacht hij toch, ook vreugde zouden beleven aan de kleine gestalten van geest die zijn woorden willen zijn.

Hopende, denkt hij nog, dat het immer zo moge blijven en dan ook nog, crescendo, stijgend naar een steeds vollere dimensie, zoals hij het gisteren heeft geschreven: ‘moving into another intensity for a further union.’

30-03-2020, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde