Maar het schrijven is niet het tekenen, hij weet het maar al te goed. De lijnen die hij trekt, vooral dan als hij werkt met Oost-Indische inkt, de vlakken die hij opvult, blijven getrokken en opgevuld, hij kan er niets meer aan wijzigen. Maar de teksten die hij schrijft blijven zoeken naar hun gewenste vorm. Hij ondervindt dit keer op keer, wat hij  gisteren achterliet was de zoveelste versie van wat reeds een tijd geleden geschreven stond. Zal hij er later nog iets aan wijzigen, zal hij het behouden, was het geen al te sprekend ophemelen van zichzelf, een verheffing van zijn ego tot een Hokusaï? In elk geval het had hem heel wat moeite gekost, heel wat herlezen en herschrijven, uitmakend of het stond zoals het er staan moest. 

Maar hij moest nu verder, dringend verder. In het midden van zijn geschrijf was er telefoon geweest. Hij dacht, er is iets met de kinderen, maar het was Ray, die hem vroeg hoe hij het stelde, en, hij stelde het heel goed: ‘Ik voelde me eenzaam’, zegde Ray, ‘Jane, mijn echtgenote, is met haar club in Bourgondië en komt pas volgende week terug. Maar, ik heb een vondst gedaan, ik heb in de kelder, verdoken onder andere wijnen, een fles Sauternes ontdekt, een Sauternes van 1956, en ik nodig je uit om me morgen bij te staan om die vijftigjarige plechtig te openen en te proeven of de wijn nog waard is Sauternes genoemd te worden. Ook John S., je gezel in de bergen naar ik hoorde, zal er zijn. Morgen om half elf, past je dit?’

Hij was verrast geweest door de oproep, maar dankbaar tezelfdertijd en zonder aarzelen geantwoord dat hij er zou zijn:  ‘een Sauternes van 1956, weiger je zo maar niet.’ Hij wou nog vragen of het een Chateau Yquem was, maar Ray was hem te vlug af. ‘Heel goed’, had hij gezegd, ‘ik verwacht je morgen’.

Ugo dacht aan het boek van Ray dat nog altijd onaangeroerd naast hem op de tafel lag. Hijj had nu niet meer de tijd het te lezen, hoogstens kon hij het eens doorbladeren om het essentiële er uit te halen. Hij had wel een idee wie die Akhnaton was die als farao het lef had gehad het meer-godendom op te geven en te vervangen door één God, Aton. Was het een idee waarvan hij de promotor was, en was hij dus een voorloper van Mozes of, was het de idee van Mozes die hij overgenomen had? Dit waren vragen die Sigmund Freud zich had gesteld en die hij zich stelde nu. Vragen die hem zouden kunnen gesteld worden.

En dan, wat had Akhnaton te maken of wat had hij gemeen met de Oedipus van Sophocles, waarvan de geschiedenis voldoende gekend was: Oedipus die gehuwd was met Jocaste, de weduwe van Laios, zijn moeder dus, en geen van beide die het wist. Alleen de blinde Tiresias wist het. En Ugo vermoedde onmiddellijk waar het boek: als ‘Mythos und Geschichte’ over handelde: over de geschiedenis van Oedipus die misschien wel gelijklopend was met deze van Akhnaton.

Hij lag al in bed toen hij dacht aan een nummer van de National Geographic Magazine. Hij was opgestaan, en vond het eindelijk op een plaats waar hij niet dacht het gelegd te hebben. In dit nummer vond hij, gebaseerd op de DNA van diverse mummies uit een zelfde familie, waarvan de Egyptologen de naam kenden, dat Akhnaton getrouwd was met zijn eigen zuster; dat ze dus beiden zoon en dochter waren van Ahmenhotep III en Teje, Laios en Jocaste.

Maar, dacht Ugo, op basis van de DNA gegevens kon gesteld worden dat de vrouw van Akhnaton, even goed de moeder dan de zuster van Akhnaton kon geweest zijn. En dat zoals Oedipus, getrouwd was met Jocaste, zijn moeder. Dit ook Akhnaton was overkomen. Wat wellicht de schrijver, Velikovsky, trachtte te bewijzen, op basis, niet van de DNA, maar steunend op andere gegevens.

Tot diep in de nacht was hij er mee bezig geweest, maar hij was gerust gesteld, hij wist wat hij te vertellen had over het boek en hij voelde zich  hoewel verkild, gelukkig zelfs, toen hij terug onder de lakens kroop.

En nu was er de morgen. Hij had het gevoel op te staan alsof het een feestdag was die hem wachtte, niet zo zeer om de wijn of Ray of John, maar om de kennismaking met de droomwoning waar hij zijn ganse leven had naar uit gekeken. Dit was niet zo maar een gewoon gebeuren, dit was ‘het’ gebeuren in zijn dagen hier. Hij dacht – overdreef hij? – dit is de uitnodiging van het huis, gerestaureerd nu, het huis dat altijd zijn wens heeft gekend, hierop heeft gereageerd en alles heeft geregeld: zijn ontmoeting met Ray in het bos, zelfs de vondst van Ray van het dagblad in de trein, opdat hij vandaag, eindelijk, het landgoed, als een genodigde door het huis zelf, betreden zou. Ooit, dacht hij, ga ik hem dit aspect eens vertellen, met al wat er is aan voorafgegaan, het is een gedachte die waard is ernstig genomen te worden.

Eigenlijk was het niet de eerste maal, hij was er al eens geweest met zijn jongste broer, Georges, toen het, totaal verlaten in handen was van de tijd. Het was op een zondagnamiddag dat ze de dreef waren ingewandeld die naar het landgoed leidde waarvan de bewoners overleden waren en dat nu gemakkelijk kon betreden worden. Ze waren voorbij het hek gegaan, over de uitgedroogde slotgracht, onder de torenpoort met het jaartal 1657 in een schildje bovenaan, en doorgedrongen tot op de binnenplaats. Alles was bijna ruïne geworden, de stallingen met openingen in het dak, de schuur met de poort op een kier en van de woning waar ze binnenkeken doorheen een stukgeslagen raam, met de deur open op een lege hall met de trap naar boven en in de woonkamer, een gammele kast, enkele stoelen nog, een sofa waar de vering doorstak en op de tafel, lege flessen en pakken dagbladen. En dan nog, over dit alles, een muffe, tergend vochtige geur die hen elk verlangen ontnam verder te kijken of de trap op te gaan naar de kamers boven.

Het was een ontgoocheling geweest, hun droomhuis herleid tot een huis totaal in verval alsof het eeuwen had leeggestaan, alsof er nimmer een levend wezen had gewoond en er nimmer een haard had gebrand. En nu, dacht hij, zal het gebeuren: to-day is the day, zoals de man uitriep die maar eens om de zes maand de liefde bedrijven mocht.  

Hij kleedde zich aan met blazer en jeans, zonder das, maar met een strikje, want de fles Sauternes van 1956 en een droom van een landgoed verdienden dit.

Hij had nog enkele exemplaren van een kleine bundel van een twaalftal gedichten, geschreven de twee laatste dagen in het leven van zijn broer Daniël, een ‘in memoriam’, en nam er een mee, het was weinig, maar hij dacht dat het een gepast teken van vriendschap was.

07-10-2018, 06:22 geschreven door Ugo d'Oorde  

Hij had André vergezeld tot aan zijn wagen. ‘Weet je, Ugo’, had hij gezegd, ‘jij bent je leven begonnen in het licht, met een opening naar iets groots, iets dat alles oversteeg, jij had de ruimte die je scheidde van je God. Ik, met alle respect voor mijn ouders, ben begonnen met een zwart gat, de donkere holte van het niets. Ik heb zelf deze holte moeten opvullen met wat ik las en hoorde en zag en de conclusies die ik trok, en ik hoor nu dat ik in feite sta waar jij nu staat als een, zoals je me noemt, gelovige ongelovige. Het is essentieel voor mij te weten dat er Iets is dat jij een naam geeft, ik niet.’

Hij haalde de sleutels uit zijn zak en opende van op afstand de deur van zijn wagen: ‘Ook dit is het Iets’ zegde hij, ‘het is het teken van de grootheid van de orde van dit Iets. Weet dat het grote momenten waren hier bij jou.’

Hij reed weg. Ugo dacht aan de vele kinderen die nu, ongedoopt, ongekerstend, het leven in gaan.

*

De avond, de nacht, het wakker liggen. Hij neemt de dichtbundel van T.S.Eliot die hij meegenomen had toen hij slapen ging. Hij leest:

Not the intense moment

isolated with no before and no after, 

but a lifetime burning in every moment…

En in de morgen, vóór het eerste licht, hij schrijven ging, waarom precies vandaag, hij het niet wist:

Elk ogenblik van zijn dagen en nachten zijn de bergen van de Valais aanwezig om de hoek. Joyce wist maar al te goed hoe sterk herinneringen kunnen zijn; ook Eliot, de grote poëet, vertelt het ons, o, zo duidelijk: ‘a lifetime burning in every moment’. Zelfs tijdens zijn gesprek met André, dacht hij eraan bij momenten, zelfs, een paar dagen ervoor, toen hij hoorde dat ook Ray de Valais kende, dacht hij er aan. Als hij rondloopt in het huis, als hij door de velden wandelt, zijn de bergen, is zijn verblijf er, nooit ver af en mengen de beelden van het verleden zich met het heden. Vooral sedert hij begonnen is met dit verhaal dat hij aan het los wrikken is zijn ze er: de bergen in augustus die zich ankerden in hem, die altijd een compensatie van waarde zijn geweest voor het dagelijkse ritme van opstaan, werk, familie en slapengaan - geestelijk een leegte - amper gevuld met wat lectuur, wat televisie en de twintig minuten die hij nodig had om zijn dagboek bij te houden.

Zo was het dat augustus de maand was van het echte leven. Hij bracht die door met de familie op een zelfde plaats in de Val d’Anniviers, in een klein bergdorpje, Grimentz of soms Zinal, al naar gelang de chalet die hij huren kon. Het was de plaats waar hij opgenomen werd in het immense van de natuur en de eenvoud van de vrienden die hij  er had. Hij liep er de bossen af, de hoogste alpenweiden, hij beklom er de bergen. Hij werd er opgenomen in de grote rust van het zijn, een rust die hij nu terug oproepen kan als hij denkt aan een van de vele plaatsen die hij er kent, zo bijvoorbeeld, gezeten bij een bergmeer, met de bergtoppen wit weerspiegeld in het water, de oevers ervan begroeid met arnica en zilverdistel, avec des campanules et des lys Martagon, de luchten ijl, de wolken schuivend er in en schuivend er over. En hij klein en nietig, alles overschouwend en o, zich zo goed voelend. Het waren dagen die een bres sloegen in de steriliteit van wat hij kende in zijn stad.

En het was onvermijdelijk - zo dacht hij er achteraf over - dat gebeuren zou wat gebeurde. Een merkwaardig iets, een metamorfose die hij onderging: op een dag bij regen en het dorp gedompeld in de mist, hij aan het tekenen ging in een zeer bijzonder dagboekje, een hand groot, met donkerbruin gerimpeld couvert over een genaaide bundel handgeschept, eerder ruw aanvoelend papier, samen gehouden met een paar koordjes. Een boekje dat hij ooit gekocht had in de bijna witte abdij van Montmajour, dichtbij Arles, herkomstig, zo vertelde men hem in de abdij, uit een Tibetaans klooster. Van het ogenblik dat hij er begon in te tekenen, wist hij waarom hij het jaren voorheen had gekocht en waarom het hem altijd vergezelde.

Hij begon met kleine aquareltekeningen, zomaar, vlakjes kleur naast elkaar met stukjes plant en stukjes fossielen uit zijn verbeelden. Hij voelde dat er een vlotheid kwam in zijn tekenen,, tot hij op een dag in die maand inzag dat het anders kon en de drang van het creatieve in hem een meer duidelijke vorm kreeg. Hij wist zich eigenwijs in die dagen, hij wist zich tot grote dingen in staat en deze geladenheid, deze niet te stelpen drang nam hij mee in zijn dagen, eens hij terug in zijn huiselijke en professionele omgeving was. Van dan af, en dit duurde jaren, zou de dagelijkse realiteit doorbroken worden door zijn tekenen.

Hoe hij er uiteindelijk toe gekomen is om met sobere middelen, op grote witte bladen Schoellerpapier, met potloden van verschillende hardheid, het wondere leven van de natuur te benaderen, weet hij niet meer, het was een proces van lange adem. Alles was evolutie, was geestelijke visie, het kwam erop neer dat hij betrachtte, de groei van mossen op rotsen en stenen, de fascinerende nervenstructuur van rottende bladeren, de stilte van het bevruchten in meeldraden en stampers, weer te geven en aldus de verborgen energie erin, tot in de fossielen ervan, te suggereren.

Maar hoe eenvoudig van vorm, de elementen optraden in de tekening, en hoe geheimzinnig ook de opbouw ervan was, hij zou er niet in slagen, iets van wat zijn bedoeling was, over te brengen in zijn vlakken en potloodlijnen; wellicht was het ook zo dat hij trachtte te tekenen wat niet te tekenen was. Als ongeschoolde en als oningewijde kon hij zich enkel het tekenen indenken als het op papier brengen van het onvatbare, het enige dat de moeite loonde en dit betrachten hield hem uren weg uit de wereld, met enkel de muziek, Bach, Ravel, Mahler, en deze van zovele andere componisten, als zuurstof in de ruimte over hem.

Niemand ook zal enig vermoeden hebben gehad van de innerlijke vreugde die hij kende, de impuls van zijn hand te volgen en te zien hoe op het blad, geleidelijk aan, de sluimer van de levensenergie in lijnen en tekens werd opgebouwd, om dan op het einde vast te stellen, dat zodra voltooid en zijn naam eronder geplaatst, de tekening begon te leven en hem aanstaarde van uit haar eigenheid. 

Dit was een grote, intens gevulde periode geweest, het leven van de tekenaar die hij dacht te zijn, kleur en warmte gevend aan zijn leven van elke dag, als echtgenoot, als vader, als ambtenaar, ingeschakeld in het financiële en economische leven van de maatschappij. Hij had toen duidelijk drie levens, dit van ambtenaar en huisvader en eens deze dichtgeklapt, stapte hij het grote, dit van het creatief-zijn binnen. En hij wist dat wat hij schiep, iets was dat nog niet bestond, dat eigen gewin was, gedragen door een visie die een vorm was van kunst, geestelijk verfijnd en beantwoordend aan de grote innerlijke rust van de natuur. Pas nu, erover schrijvend, realiseert hij zich hoe ver hij toen al gekomen was met zijn werk, dat hij titels mee gaf als ‘East Coker’, ‘Polytrichum’, ‘In my beginning is my end’. Het was ook de periode van T.S. Eliot geweest en deze van zijn eerste gedichten, door Eliot geïnspireerd.

Achteraf, omwille van tijdgebrek en het vastgegroeid zijn in zijn ambt, de potentiële mogelijkheden zich niet verder hebben ontwikkeld zodat langzaamaan zijn pogingen, die omwille van hun gedetailleerdheid veel tijd vergden, vervaagden, ook omdat het familiale en het professioneel maatschappelijke een te grote impact kreeg op zijn doen en laten.

Zoals het altijd gebeurt, de tijd is er over heen gegaan. De tekeningen hangen nu aan de muren of ergens bij de kinderen in een of andere kamer. Enkele heeft hij behouden, opgehangen nu in de kamers van de woning, een woning die, zoals hij nu weet, slecht geïsoleerd is opdat ze hun uitzicht van vroeger lang behouden zouden, sommige zijn beginnen golven onder het glas, van andere de bladen vergeeld of met bruine stippen bestrooid.

Als hij er nu over nadenkt, weet hij dat hij de inspanning van toen had moeten doorzetten, desnoods ten koste van heel wat andere zaken die minder inspanning vergden, te meer omdat hij een paar dagen geleden bij zijn dochter, Ann, een tekening heeft gezien, gemaakt in Oost-Indische inkt, die ze van de zolder had gehaald en nu had opgehangen in haar woonkamer. Een landschap gezien van uit een luchtballon. Hij was verrast bij het zicht ervan, want hij vond het een grote tekening, die hem des te meer verbaasde omdat hij, hoe kan het, vergeten was ze ooit gemaakt te hebben.

Deze passage in zijn leven, die ontstond uit de inspiratie die hij vond in de nevels en de regen over een bergdorp in augustus, en al wat er uit voortkwam, was een belangrijke periode in zijn leven geweest.

Maar de bergen zouden hem nog een ander facet van het leven opbrengen, die eerste maand augustus na haar overlijden, die hij met de kinderen en kleinkinderen doorbracht in een van die oude chalets op Roua, even buiten het centrum van het dorp Grimentz gelegen.

06-10-2018, 06:13 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ze hadden samen in de keuken geluncht, kip in zuurzoete saus met rijst, een maal dat Ugo had klaargemaakt. Ze hadden een glas wijn gedronken, maar hun gesprek liep verder, dieper en dieper gravend naar de zin van het bestaan. En Ugo vertelde hem over Dante die leefde op het einde van de dertiende, begin veertiende eeuw en wat hij, de grote poëet, dacht over de reden van ons bestaan als mens. De mens die, volgens Béatrice, de grote liefde van Dante, absoluut nodig was opdat God of, dit ‘Iets’ dat er moet zijn, zich zelf zou zien via de ogen van de mens.

Ugo zelf had over deze passage in de Divina Commedia, nimmer nagedacht, maar in het vuur van de discussie, André aandachtig luisterend, kwamen de gedachten als losgelaten duiven op hem af. Stel, had hij gezegd, dat de mens er niet geweest ware, welke zin zou het Universum hebben te bestaan?’

Maar, ging hij verder, het leven is een groot wonder, de structuur van het atoom is bijna onvoorstelbaar, en zeker absoluut niet na te maken door de mens. En, de samenhang van alle deeltjes in het atoom, in de dingen en in alle gebeuren is zo innig, dat er een tijd komen zal dat de mens, niet alleen de uiterlijkheid ervan zal zien maar ook, en tezelfdertijd, bewust zal zijn van de innerlijkheid ervan: zijnde het mechanisme ervan. En dan kom je heel dicht bij de God van Dante,  de God die zich zelf wou zien via de ogen van de mens. Ik denk dat we goed op weg zijn, maar ook dat er nog heel wat generaties nodig zijn vooraleer we de glimp die we nu al hebben van je Iets, spiritueel zien zullen. Dit zal dan wel voor enkele uitverkorenen zijn, zoals we nu bezig zijn is het eerder het tegengestelde dat ik zie gebeuren, wist André.

Tot een lange tijd erna, hebben ze hun gedachten laten gaan, telkens terugkerend op hetzelfde, dat de dood een totaal nieuw beginnen was, een intrede in een ander leven, wellicht niet een reïncarnatie, maar in het enige echte Leven dat ons als mens te wachten staat in een wereld of in een Kosmos binnenin de zichtbare Kosmos.

En, had André eraan toegevoegd, we moeten eerst ons leven op aarde beëindigen, om tot dat leven ‘binnenin de Kosmos’ te kunnen komen.

We zijn maar een flard van het Woord dat in den beginne was - maar dit is reeds heel wat - het Woord, of de Geest waaruit alles is ontstaan en naar waar alles keren zal.

Ik heb begrepen, André, had hij hem bij zijn vertrek gezegd, dat we beiden afgestemd zijn op een identieke golflengte, ik als gedoopte en als vertrouwde met wat de Kerk me heeft bijgebracht en jij, als ongedoopte maar voor mij als een gelovige ongelovige, en dat we, alles op de keper beschouwd, een gelijklopende mening hebben over de dingen en hun binding met het spirituele. Ik vind dat we elkaar in heel wat opzichten hebben aangevuld, en dat het wel heel duidelijk is dat ‘du choc des idées jaillit la lumière’.

Eindelijk, vond André, eindelijk heb ik iemand ontmoet aan wie ik op een duidelijke wijze heb kunnen zeggen wat ik dacht, iemand die naar mij geluisterd heeft en me gesterkt heeft in mijn overtuiging dat de dood te overwinnen is en overwonnen wordt.

En aan de deur, na zijn alaam te hebben weggeborgen: Ik ga hier weg in vrede met de wereld en met mezelf. Als je me nodig hebt, Ugo, aarzel niet, bel me. Voor jou laat ik alles vallen, en hiervoor heb ik Kerk noch Bijbel nodig.

05-10-2018, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Een gedachte, opgekomen in de vroegte wou hij neerschrijven. Hij heeft zich half aangekleed en is met een deken op de rug naar beneden gegaan. Het vuur in de haard smeulde nog, met wat klein hout sloeg de vlam erin en hij legde er enkele blokken eikenhout voorzichtig boven op. Hij werkte lang, weggedoken in de cirkel licht over hem, woorden selecterend en zinnen bouwend in de gonzende stilte van de kamer, amper noterend het laaien van de vlammen, de warmte ervan in zijn rug en leden en de gedempte geluiden van de wind om het huis. Hij had evenmin notie van de tijd en de wereld was totaal onbestaande, tot hij even ophield en terug kwam in de realiteit van het zijn met een verkrampte rug en bijtende ogen.

In het grijze licht van de morgen kwamen de dingen tot leven: de tafel, de boeken, de sofa, de wind om het huis die in hevigheid was toegenomen, maar hij voelde zich veilig en goed, hij had zich eens te meer leeg geschreven, zoals het hoort voor een schrijver - voor een Anthony Burgess - hij kon nu gaan koffie zetten en ontbijten. Hij kon zich gaan wassen, scheren en aankleden, om daarna In de namiddag alles te herzien en naar de avond toe, verder te gaan. 

Dante gleed binnen. Dante die, in een canto van zijn Inferno, even zijn verhaal heeft verlaten om als een goede herder, uit te kijken naar buiten waar alles berijmd is. Hij weet dat het geen tijd is om met zijn kudde het veld in te gaan. Hij zit zonder voer - vindt wellicht niet meer de woorden om te weten welke straf hij nu moet uitdenken – en er is een ogenblik van aarzeling, zoals hij ogenblikken kent. Tot bij Dante de zon opkomt, de rijm verdwijnt, de kudde buiten kan en Dante ook weet, hoe hij verder schrijven moet. En een zaak zal hij met Dante gemeen hebben gehad, ze zijn beiden ingesteld om voortdurend de geest af te tasten, en een resem woorden bij elkaar te brengen die een verhaal vormen.

Maar vandaag, na de hoge vlucht die hij nam heel vroeg in de morgen ondervindt hij dat, zoals je nimmer weet waar een eerste zin je voeren zal, je evenmin kunt voorzien hoe je dag verlopen zal, want laat in de voormiddag belt André A. aan, een goede kennis en een specialist in elektrische aangelegenheden om, zoals afgesproken – maar het was hem totaal ontgaan – diverse (te) oude schakelaars en stopkontakten te vervangen.

Zijn komst was echter geen hinder; integendeel, hij kende hem vooral als een filosoof, en terwijl André doende was van kamer tot kamer, hield hij hem gezelschap, kijkend hoe handig en secuur hij tewerk ging. André vertelde hem over zijn zoon, Glenn, en de problemen die hij kende op school waar ergens een ruit gesneuveld was. Echter, welk woord is er gevallen opdat ze plots aan het spreken waren over kosmos en eeuwigheid en over wat er was na de dood? Misschien had Ugo iets gezegd over hoe het is als men ouder wordt, misschien iets over een of andere morgenplaneet, maar, achteraf, als hij die dag in de avondschemering neerzit, realiseert hij zich dat hij zelden ooit met iemand zo lang gesproken heeft over de mens en over God en over de reden van ons bestaan hier op aarde.

André verraste hem telkens met zijn diepzinnige antwoorden en zijn nieuwe vragen. Hij was geen gedoopte, zegde hij, geen gelovige, hij had nooit de Bijbel in handen gehad; in zijn jeugd nimmer een kerk bezocht, maar hij had nagedacht en hij wist voor zich zelf twee belangrijke zaken: én dat er ‘Iets’ in meer moest zijn, én dat de dood een herbeginnen was, hetzij als gereïncarneerde, hetzij onder een andere vorm in een ander Universum, want meende hij er kunnen tal van universa zijn.

Hij had een goede vriend op het werk, een gelovige, een moslim die wel een glas wijn drinken durfde, maar die vol was van Allah. Al wat hij deed was overschaduwd door en in opdracht van Allah, die zijn leven en dit van zijn vrouw en kinderen in de handen hield. Zijn ideeën over de Profeet en Allah waren onwankelbaar, het had geen zin er met hem over te spreken en te zeggen wat hij dacht over die Profeet en die God van hem. Maar, zegde hij, ik kende niemand anders om over het eeuwige te spreken. Hij vond dat de wereld verging in het materiële, dat het spirituele verdrongen werd, al wist hij ook, en hierin trad Ugo hem volmondig bij, dat de wetenschap en dat fameuze Iets, je God, had hij gezegd, aan het versmelten waren, dat het ene niet meer kon zonder een gedachte aan het andere.

04-10-2018, 06:59 geschreven door Ugo d'Oorde  

Vanmorgen is hij een cursus-blok A5 formaat gaan halen in dat winkeltje bij de kerk, waar hij begroet wordt door een vriendelijke dame en heeft hij, bij het buitenkomen, de zon gezien lijk een lichtende schijf doorheen het grijze van de wolken. Hij is verder gereden - een plotse ingeving - tot aan de brug over de Schelde, heeft de wagen verlaten en gewandeld langs de oever tot de plaats van de drie abelen waar hij gewoon was te komen, er neer te zitten om te lezen of te schrijven; te beseffen hoe licht en water, hoe vooral de wijde rust van het land, zijn wezenlijke en geestelijke omgeving was. En, toen hij er stond, aarzelend of hij er wel blijven zou, wist hij niet hoe het kwam of waar de overgang was naar een voorval, dat plots opdook uit de diepte van zijn herinneren. Hij wist nog goed wanneer precies het gebeurd was en ook dat hij het verhaal ervan had uitgeschreven in zijn dagboek. Hij dacht, ik wacht hier tot de eerste boot die komt en dan keer ik terug. En de boot kwam. Hij zag de schipper aan het stuur, hij zag de fietsen staan tegen de stuurhut en de vrouw  die over het dek wandelde en keek naar hem. Het water klotsend in de oevers is hij terug gewandeld naar de wagen en, denkend aan die andere dame, is hij naar huis gereden. Laat op de avond heeft hij de bewuste passage opgezocht in zijn rood dagboek. Hij had het misschien beter niet gedaan.

Hij was uitgenodigd in Grimentz op het huwelijk van de dochter van vrienden, Fernand en Emmy Salamin, op een feest dat eindigde vroeg in de morgen bij het opkomen van de zon. Hij was, bijna zonder overgang, na een lichte maaltijd teruggereisd, eerst met de bus naar Sierre, daarna met de trein naar Genève waar hij aankwam, uren te vroeg voor zijn vliegtuig naar Brussel. In plaats van naar de luchthaven was hij de andere kant uit gegaan naar het meer. Het was zondag, mensen zaten in groepjes neer in het gras onder de bomen. Het water, een grote spiegel kringelend licht en aan de overkant, in een lichte nevel, de bergen in de verte. Hij was gaan neer zitten met een bundel van Odysseas Elytis in de hand. En een ogenblik, verloren in gedachten, opende hij het boekje en las:

Her soul took on a certain lightness

From the mountains opposite

Though the day had been cruel

And tomorrow was unknown.

Het was toen dat een jonge vrouw in een lang wit kleed naar hem toekwam en ging zitten op enkele meters afstand. Haar blik was over het meer. Ze weende of ging wenen of had geweend. Ze hield een wit zakdoekje in de hand: Though the day had been cruel, and tomorrow was unknown.

Hij observeerde haar, onopgemerkt, zijn vingers tussen de bladen van het boek. Voor zich uitstarend borg ze het zakdoekje weg in haar tas en haar gezicht klaarde op: Her soul took on a certain lightness from the mountains opposite.

Later, toen hij in het vliegtuig zat, was haar beeld meegereisd. Had hij het gedroomd bij de regels die hij las, was er helemaal geen wenende vrouw in een lang wit kleed geweest en had hij, half in slaap, Elytis’ woorden omgezet in beelden?

Neen, hij wist met zekerheid dat ze naast hem was komen zitten. Misschien wachtte ze op een woord van troost van hem, een onbekende man die haar helpen kon met een simpel woord, een woord dat de greep om haar hart verlichten zou?

Maar hij was zwijgend gebleven, uitkijkend naar de zeilboten op het water. Had hij haar moeten toespreken en was dit de weg die hij had kunnen nemen en de zoveelste die hij niet genomen heeft, omdat het niet ‘de’ weg was die opgetekend stond voor hem?

Hij was blijven zitten in het gras met de treurende vrouw op enkele meters van hem, het boek in de hand, en toen het tijd werd was hij opgestaan en, even maar, een fractie van een ogenblik maar, hadden hun ogen elkaar geraakt en las hij haar bede.

Wat is er van een ontmoeting die kon maar niet was? Gebeurt het nog dat zij, zoals hij nu, terugdenkt aan die namiddag op het gras voor het meer, toen ze weende en er een man dicht bij haar zat, met een boek in de hand: een ogenblik in het leven dat kwam en ging, zoals zovele dingen die gebeuren en pas later op een andere wijze worden ingevuld?

En nu hij dit overneemt gaat er zelfs niets verloren van wat had kunnen zijn. Misschien, maar dit is Bashevis Singer die zo iets zou schrijven, was er tezelfdertijd op een andere plaats, in een ander land, een zelfde gebeuren waar de man wel is opgestaan om naar de vrouw toe te gaan en naast haar is gaan neerzitten om haar nimmer nog te verlaten.

Zou Jung dit voorval, het lezen van het gedicht en het gebeuren met die vrouw, bestempelen als een voorbeeld van synchroniciteit?

03-10-2018, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Lang had hij wakker gelegen die nacht. De droefheid die plots was opgedoken was er nog als een speer naar hem gericht. Hij kon die zo maar niet wegduwen. Het beeld van zijn dochter die bij hem kwam zitten terwijl hij schreef; het beeld van het kind dat ze toen was dat gezelschap wou, en hij, in-zich-zelf-gekeerd, opgeslorpt door zijn werk en elk vrij ogenblik gebruikend, vooral - en daar lag de reden - voor zijn boeken en zijn dagboek, de ogen gesloten voor wat er omging bij haar, vulden hem met de pijn dat hij niet correct was geweest tegenover haar en, jaren er voor, niet correct tegenover zijn gezin. Hij kende dit schuldgevoel van vroeger. Hij had gehoopt volledig afstand te kunnen nemen door het verbranden van de sporen ervan, maar zo eenvoudig ging dit niet. Het verleden gloeide nog na, zoals het vuur in de haard, en een windje kon het aanwakkeren, kon toeslaan en hem, zoals nu, verweesd achterlaten. Joyce beschrijft deze toestand op een onnavolgbare wijze als hij het heeft over de zonde, the sins - nog altijd Joyce die hem volgde - de daden van vroeger die ons blijven achtervolgen.

Vandaag, in die enkele, voor haar onschuldige woorden die ze sprak, heeft hij ineens een glimp ontvangen van hoe zijn jongste dochter zich moet gevoeld hebben als ze na het huwelijk van haar zusters alleen was overgebleven met hem. En, hij had er geen oog voor gehad, voortdurend bekommerd als hij was om in feite, onbelangrijke zaken. Want wat hadden alle dagboeken die hij vulde en alle boeken die hij las, wat had dit alles hem opgebracht? Niets, nada.

Hoe verschillend deze gevoelens waren van wat hij gedacht had, vroeg in de morgen, vóór Cathy had aangebeld. Hij had geluisterd naar een serenade waarin hij, in de violen, Antonin Dvorák meende te herkennen. Hij kon het opzoeken en zou het doen, maar hij had toen gedacht, wie ook het stuk moge geschreven hebben, hij is vertrokken uit het niets, met een pen en een wit blad, hierop is de compositie tot stand gekomen die de tijd heeft getrotseerd en nu, honderd jaar en meer erna, te horen is in de huiskamer van velen. Er had even goed niets kunnen zijn, de naam van Dvorák nooit meer uitgesproken, maar de muziek was er en hij kende de vreugde er naar te luisteren en te denken dat het van Dvorák kwam.

Hij moet dus, als hij bereiken wil wat moet bereikt worden, elke dag een Dvorák zijn. Elk uur, elk moment van het uur dat hij zal neerzitten om te schrijven, moet hij zich hier op afstellen wil hij, aan Ray en aan John kunnen tonen wie hij is en vooral wat hij vermag: geen zondagsschrijver zijn, maar iemand die elke dag, elk uur bijna, leeft om te schrijven, te verbeelden en te denken. Iemand die iets maakte dat nog niet was en dat er nooit zou gekomen zijn ware hij er niet geweest.

En als hij het opzocht op de webside van Klara, had hij wel degelijk juist geraden, het was een serenade van Dvorák die hij herkend had. Hij dacht dit is wat ik bereiken wil, herkend worden niet zo zeer door wat ik schrijf maar wel door de wijze waarop ik mijn zinnen vorm en/of hoe ik mijn woorden uitdraag in zinsverband, om aldus aan elke zin mijn merkteken mee te geven. Een gevaarlijke opdracht die hij zich zelf oplegt, met Eliot, met Cervantes, met Antonin Dvorák als voorbeeld. Wel wist hij dat dit hoog gemikt was, dat hij hiermede geen van hen ging evenaren, maar hij hoopte en vertrouwde er op dan toch een poging te doen in deze richting.

Hij schreef dit neer in zijn dagboek. Hij zou dit morgen vóór de zon opkwam overschrijven op zijn desktop en bij zijn bezoek aan Ray, de al geschreven pagina’s van zijn boek meenemen en, ofwel een deel ervan ofwel de totaliteit, voorlezen met trage stem in het huis waarvan hij in zijn jeugd blijvend gedroomd had.

02-10-2018, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde