Bij het verschijnen van het Evangelie van Thomas[1] in Franse vertaling werd de verkoop ervan in Frankrijk van rechtswege verboden (of het grote nut van een revolutie). De auteur diende in beroep te gaan om pas na dertig maanden te bekomen dat het boek in Frankrijk mocht verkocht worden.

Wat me stoort is het feit dat er nergens, behalve dat hij zijn voedstervader zou geholpen hebben, in de vier evangeliën, weinig of niets verteld wordt over Jezus tot het ogenblik dat hij in Palestina opduikt als de Jezus die we kennen. Niemand heeft hier schijnbaar zorgen mee, in een mensenleven zijn dit nochtans de jaren die normaal de richting aangeven waarin ons verder leven zich afspelen zal. Maar met de tekst van dit uiterst vreemd Evangelie van Thomas voor ogen, komt het hem voor dat Jezus moeilijk anders kon zijn dan een gnostieker in de eerste plaats, en te bewegen in het licht van wat we lezen in dit Evangelie dat meer de spiritualiteit van de mens Jezus belicht dan de daden die hij stelt.

Is dit gnostisch-oosters element opgestaan in Jezus zelf, heeft hij in Egypte of waar ook, vóór zijn dertig jaar, leermeesters gekend die hem de essentie van dit gnostische hebben bijgebracht of had hij als zoon van God helemaal geen behoefte aan leermeesters?

Niet dat hij, Ugo, er nood aan heeft te weten hoe Jezus zijn jeugd heeft doorgebracht, maar toch blijft de vraag hangen waar hij verbleef en wat hij, van zijn twaalfde tot zijn dertigste jaar zou verricht hebben.

Jezus-Christus, met zijn goddelijke dimensie, was doordrongen van het Absolute. Hij was dit Absolute en was ook mens, en als mens sprak hij in parabels. Hij was ook, doordrongen van een oosterse wijsheid, en kan het dan niet, dat hij zich uitgedrukt heeft zoals in het, uit het Koptisch vertaalde (apocriefe) Evangelie van Thomas[2]?

Als zoon van God vloeide in zijn aderen, het beeld van atoom en elektron. Hij wist dat an atom is vibrating a million billion times a second. Hij kende de grote, enige formule die de basis van het Universum uitmaakte, hij was die formule. 
En toch sprak Hij de woorden van een doodgewoon mens en ook niet, trouwens zou Hij anders ooit gezegd hebben dat het Rijk Gods zich binnen in ons bevond. En, zoals Hij zegt in het Thomas’ evangelie, dat we gekomen zijn uit het Licht, là où la lumière s’est produite d’elle-même, waar het Licht uit zichzelf is ontstaan, dan zijn dit woorden die verheffen, woorden die ons overstijgen, die weinig te maken hebben met onze liefde voor de evenmens.

Mijn tekst wordt te lang, ik schrijf morgen mijn vervolg.

09-12-2012, 00:43 geschreven door Ugo d'Oorde  

Wat over de Onbevlekte Ontvangenis, is het wel te begrijpen?

 Ik consulteer le Dictionnaire de Théologie van l’Abbé Bergier, van weliswaar 1792, maar wat waar was op theologisch gebied in de XVIIIde eeuw moet ook nog waar zijn op heden.

Het is een tekst die ik al ettelijke malen heb opgezocht om er te lezen onder ‘Conception Immaculée de la Sainte Vierge’:

Le sentiment commun des Théologiens Catholiques est que la sainte Vierge Marie, Mère de Dieu, a été préservée du péché originel, lorsqu’elle a été conçue dans le sein de sa Mère.

Wat kan ik er meer over zeggen dan dat ik dacht dat Maria bevrucht was geweest, hetzij door de Engel Gabriel, hetzij door de Heilige Geest, maar heb nimmer gedacht aan haar vrij uitgaan van de erfzonde bij haar conceptie in de buik van haar moeder.

Ik ga dan nog liever te rade bij Boris Pasternak die in zijn Dokter Zhivago onomwonden verklaart dat elke bevruchting een onbevlekte ontvangenis is. En dit wil ik ervan onthouden, het is vandaag het feest van alle vrouwen die kinderen hebben gebaard.

En wat ik op een vorige dag heb gezegd over de tekst uit het boek Wijsheid, die in de Mis van 8 december wordt gelezen, herhaal ik hier graag. Hij komt uit de missaal die ik ooit heb kunnen kopen op de markt van Sint Jacobs.

Le Seigneur m’a possédée au commencement  de ses voies, avant de faire quoi que ce soit, dès le principe. J’ai été établie dès l’éternité, et dès les temps anciens, avant que la terre fut créée…

Is er een mooiere tekst te lezen op 8 december?

08-12-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

De Leiebeemden een grote vlakte van tinten groen onder lichtende luchten, een grote roerloosheid, waren er niet de meerkoeten, waren er niet de eenden, de meeuwen, waren er niet de bomen en de torens van het kasteel van Ooidonk en was er niet mijn rusteloos hart.

En ik, altijd gedachten zaaiend om nergens uit te komen. Elke dag opnieuw, elke dag of nacht, aarzelend, zoekend naar het woord dat bij mij, juist onder de oppervlakte wacht om genomen te worden, lijk een vrouw die wachtende is. Of mijn roekeloos hart dat om woorden roept, zoals een schilder om een landschap roept, om kleuren, om wolken, om avondrood roept.

En lijk een donkere hartlijn in de aarde, de Leie een moeder in het landschap, een tere inspirerende godin voor schilders en poëten. De Leie vloeide uit hun handen, vloeide over in hun doeken, in hun gedichten. De ogenblikken uit haar bestaan gestold in kleurschakeringen, in lichteffecten, in zingende woorden. Dit alles overgeheveld in het levend landschap van hun doeken en hun gedichten. Onze kunstenaars leefden met de Leie, van hun prille begin tot in hun late dagen, de Leie was het bloed in hun aderen.

Wie onder de schilders, én de poëten, zou ik noemen als ik ze niet allen noem die begeesterd door de Leie, haar rijke symboliek, haar boodschap en haar betekenis hebben uitgedragen.

Zo zag ik de Leiebeemden vandaag, ogenblikken bedekt met sneeuw daarna een grote diversiteit van groen, om te bewaren in wat woorden, daarna was er de Probuslunch en vergaten we wat er van het landschap was.

07-12-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Wat ik vertellen wou aan mijn lieve Margot - want dit heb ik haar nog nooit verteld - dat het in mijn dorp niet Sint-Niklaas was die op bezoek kwam bij de brave kinderen, maar Sint-Maarten en niet op 6 december maar op 11 november. En ook Sint- Maarten kwam niet met een stoomboot uit Spanje, maar hij kwam op zijn wit paard gezeten, rechtstreeks uit de hemel, en of er een zwarte Piet bij was, geloof ik niet, niemand in het dorp heeft hem ooit gezien.

Ik herinner me nog altijd mijn eerste Sint-Maarten, ik zal toen vier of vijf jaar geweest zijn. En als ik er nu aan terugdenk weet ik dat mijn ouders ongeduldiger waren met zijn bezoek dan ik, die nog niet goed wist hoe dat gebeuren ging.

En de avond voor zijn komst had vader me met een boodschap bij Wannes de gebuur, gezonden en die deur stond al open alsof Wannes al op mij wachtte.

Wannes was aan het eten en ik moest aan tafel gaan zitten. Er stond een pan met nog sissende stukjes aardappelen die zwommen in het smoutvet en die aardappeltje waren goud bruin en zagen er heel lekker uit. Ik weet nog alleen dat ze blonken van het vet, maar ze zullen wel lekker geweest zijn ook.

En dan gebeurde het. Wannes was ineens recht gesprongen en, kijk, kijk Sint-Maarten rijdt voorbij op zijn wit paard en zo vlug zegde hij, zo haastig en wat een mooi paard dat hij heeft en wat een grote zak met speelgoed.
ik durfde niet meer bewegen. Ga maar gauw naar huis, Kareltje, zegde hij, wie weet misschien is hij bij jou thuis al geweest.

En ik, klein Kareltje, liep vlug naar huis, vlugger dan vlug. En moeder en vader stonden me op te wachten.

Ons Kareltje, zegden ze, heb je Sint-Maarten niet gezien, hij is hier juist buiten en kom eens zien wat hij je allemaal heeft gebracht. Ik beefde van de spanning, en waarlijk als ik binnenkwam in de kamer, lag de tafel vol met speelgoed en snoep en appelsienen en noten, te veel om op te noemen, en Sint-Maarten was daar maar pas buiten, en spijtig dat ik de Sint niet gezien had op zijn wit paard? 

Wonderlijk was het dat hij zo vroeg gekomen was, maar moeder zegde dat hij heel veel werk had en dat hij vreesde niet rond te komen en daarom was hij in het begin van de avond al begonnen met zijn bezoek aan alle kinderen van het dorp. Des te meer daar hij nu nog binnen kon langs de deur, wat heel wat gemakkelijker was dan door de schouw.

Maar zegde moeder, of was het vader, het speet hem zo dat Kareltje niet thuis was, want Kareltje is toch zo een lieve jongen had hij gezegd.

En dit lieve Margot, is een echt gebeurd verhaal, het enige dat ik me nog herinner uit mijn verre jeugd, en het spijt me nog steeds dat ik toen Sint-Maarten op zijn wit paard met zijn grote zak snoep en speelgoed niet heb gezien en nog spijtiger is, dat ik er nu niet meer, zoals jij, van dromen mag.

06-12-2012, 00:30 geschreven door Ugo d'Oorde  

        En Jonas in de buik van the great fish:

‘I cried by reason of mine affliction to the Lord, and he heard me; out of the belly of hell cried I and thou heardest my voice’[1].

En de Lord hoorde de stem van Jonas.

Maar hier, in de luwte van het huis, in de holte van de zwijgende, toekijkende bomen, wie luistert naar de stem van hij die elke dag van het jaar dat zich sluiten gaat, getracht heeft een tekst samen te rapen en de ether in te sturen om vast te stellen dat hij amper door enkelen gevolgd en gelezen werd, terwijl hij op heel wat meer had gerekend.

Wat hem eigenlijk niet mag deren, want als hij die geschreven heeft dan is het vooral en bijna uitsluitend omdat hij de behoefte had te schrijven, omdat schrijven het enige was dat hem nog restte.

05-12-2012, 00:01 geschreven door Ugo d'Oorde  

Hoe oud was ik, toen ik met grootmoeder, in volle zomer, barrevoets door de velden wandelde, langs een holle weg, de bermen langs beide kanten begroeid met heidestruikjes, met thymus en salie, met ereprijs en herderstasje, met boterbloem en margriet en andere waarvan ik de naam nog niet kende. En wat me het sterkst is bij gebleven van die wandelingen is de doordringende geur van thymus, is het gezoem van bijen en van vliegen, is de verscheidenheid van vlinders, overal.

Ik hield haar hand stevig vast tot een kleine kapel midden in de velden waar ze bidden ging voor een of andere heilige die haar verlossen zou van tandpijn of van een andere zorg die ze me niet vertelde. Ik bad met haar luidop, een Onze Vader en een Wees Gegroet, luidop, gezeten op een houten bank voor de kapel, starend naar het vlammetje van de kaars die ze had aangestoken.

Dit alles, niet alleen de bloemen en de planten, de bijen en de vlinders, de leeuwerik, maar ook de kapel, ook de gebeden, maakten deel uit van de mijn leefwereld, waar nu weinig nog van overblijft.

Vorig jaar, had ik dat stukje weg door de velden nog eens opgezocht. Het was geen holle weg meer, er groeide geen heide meer, geen salie, geen thymus er was alleen de wind en de grote stilte over het verlaten land, met wat duiven erover en wat kraaien.

Ik liep daarna langs de boomgaard van mijn grootouders met de kweepeerboom en de mispelaar. Geen stam of struik bleef ervan over. Geen appelaars, geen perelaars ook geen notelaar, alles was leeggehaald, bebouwd, begroeid met wat uitheemse sparren, maar geen meidoornhaag meer met vogelnesten, geen kerselaar, geen pruimelaar met wolken witte en roze bloesems in de lente, met bijen en wespen en kevers en vlinders en vliegen en meesjes en vinken en merels en kleine en grote lijsters.

En geen afgevallen appels op de grond, geen peren, geen vuistdikke pruimen, geen grootvader die zijn pijp rookte tegen de notelaar geleund.

De diversiteit van wat lente was en zomer en herfst en winter was uitgehold. En geen kinderen meer die in korte broek en met klompen aan de voeten, twintig minuten te gaan hadden tot de dorpsschool en twintig minuten om naar huis te gaan middagmalen en twintig minuten om terug naar school te gaan en terug twintig minuten om in de valavond thuis te komen, bij moeder en bij de warme kachel, om dan weg te gaan terug en te gaan glijden op het ijs van de overstroomde weiden. De stemmen klaar en helder en uitgelaten en vuurtjes aangestoken als er ooit iemand met de voet door het ijs was gezakt. De wereld een oneindigheid ver, onwezenlijk, onbestaande.

En de boeken die we lazen, De Witte, Wannes Raps, Robert en Bertrand, Vijf weken in een Luchtballon, of Twintigduizend mijlen onder zee, of Vlaamse Filmkens. Wat blijft er van over?

Mijn jeugd, mijn grote jeugd, wat rest er nog van het ruisen van de canadabomen, het krijsen van de eksters, de windmolen met de gebroken ramen en de deur half open. De beek waar we zwemmen gingen, nu dichtgegroeid, de oude hoeve omwald met brak water, half gevuld met bladeren en mossen en afgevallen takken en de twee stenen leeuwen die de wacht hielden naast de ingangspoort.

Diversiteit van wat was en niet meer komen zal, een straat zonder auto’s maar met boerenkarren, getrokken door boerenpaarden, of een jonge knaap die om zes uur ’s morgens, de kannen melk wegvoerde op een klein karretje, getrokken door de hond, naar de melkerij, om daarna naar school te gaan in winter en in zomer en in de herfst als de noten te rapen lagen op de weg, of de rapen vol waren op het veld en fazanten opvlogen voor ons voeten, als we het waagden een raap te nemen en te pellen om al gaande of al lopende, op te eten zoals het hoorde in die tijd.

Jeugd, waarom heb ik er geen verhaal over geschreven hoe het was en hoe het niet was, zoals Ernest Claes het zo schitterend heeft gedaan, maar wie leest hem nog?

En het grote moment als ik er nu aan denk, de schoolmeester, Van Oudenhove heette hij, die op het einde van het schooljaar, als alles geleerd was wat moest geleerd, ons vergastte op het voorlezen van ‘De Witte’, of van de ‘Michael Strogoff’ van Jules Verne. 

De jeugd van nu, over wat zal zij te schrijven hebben, eens vijftig jaar verder?

04-12-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Zondagavond, 2 december, juist voor middernacht: als je lichaam oud geworden is brengen enkele glazen wijn bij de lunch je overhoop, het hoeven dan nog geen volle glazen te zijn, maar de wijn slorpt je activiteiten op en je had nochtans ideeën die je verspreiden wou.

Bij de lunch met vrienden was er één die een trouwe lezer is van mijn blogs, hij leest die niet alleen maar hij kende er heel wat passages uit. Voeg ik er nog aan toe dat mijn vers van T.S. Eliot waarmede ik mijn blog van gisteren afsloot:

    My life is light, waiting for the death wind

    Like a feather on the back of my hand.

hem herinnerde aan een vers van Valéry, dat hij zo maar uit zijn mouw schudde. En het is niet de eerste maal dat dit gebeurt, hij verrast me soms meer dan dat ik mezelf verras met dingen die plots opduiken om te worden neergeschreven.

Mijn woorden hebben zich dus genesteld in hem, zoals ik ook, vóór het schrijven van dit hier, een e-mail las dat me leerde dat ik ook genesteld zit in de gedachten van een groot schrijver van bij ons, wat me – schrijf ik het? – ontroert dan toch in een zekere mate.

Eigenlijk is het de normaalste zaak van de wereld, als ik denk hoeveel passages uit boeken er in mijn hoofd genesteld zitten en hoe weinig er nodig is opdat één eruit zou opspringen en in mijn blog terecht zou komen. Zoals gisteren – mijn blog van 2 december – waarin ik eens te meer terug greep naar  Elio Vittorini, omdat ik me nog vaag een zin van hem herinnerde, die ik nu heb opgezocht:

La vita in me come un sordo sogno, e non speranza, quiete.[1]

Zoals ik me toen voelde: een dood ogenblik dat ik kende en duren bleef, met nog altijd de nagalm ervan in mijn gedachten en wat meer is, ik heb het gevoel dat deze nagalm nog lang zal blijven hangen en zijn weerslag zal hebben op wat ik nog schrijven zal.

03-12-2012, 00:17 geschreven door Ugo d'Oorde