Hij aarzelde die morgen. Hij voelde zich niet zoals hij gewoon was zich te voelen. In de nacht was hij opgestaan om te lezen over Friedrich Schelling voor wie de Natuur de primitieve kosmische kracht is, sacraal en eeuwig, de bron van elke creativiteit. En hij had gedacht – en het was een vreemde samenloop - dat hij dit een paar dagen ervoor, in andere woorden gehoord had van de boswachter die onopgemerkt naar hem had staan kijken, terwijl hij in zijn dagboek aan het schrijven was aan de stenen tafel in het bos.
Maar het gebeurde dat hij aarzelde die morgen om zich te scheren en aan te kleden, omdat er een ongewoon gevoel was van moeheid en een stem die van verre kwam en aandrong opdat hij het rustig zou houden.
Echter, kon hij zo maar niet lichtzinnig, zijn afspraak verbreken die hij elke morgen had met de duiven aan het meer, zo dacht hij toch. En hij had zich geschoren en aangekleed en was gegaan waar hij elke morgen wandelen ging, gehuld in zijn lange donkere mantel, de rechterzak ervan gevuld met graankorrels. De mensen die hij ontmoette en hem groetten wisten dit niet, wisten heel weinig over hem, wisten enkel dat hij een oude man was met een vreemde hoed en een stok waarop hij steunde. Met sommigen had hij reeds gesproken, met andere niet. Alleen de duiven kenden hem anders en zaten te wachten, ongeduldig, slaande met hun vleugels, opspringend van tak tot tak.
En toch voelde hij zich alsof hij op een plaats was waar hij niet hoorde te zijn, zelfs met zijn hand in de rechterzak, zijn vingers tussen de granen, kleine zijig-zachte korrels die hij tellen kon als hij ze tussen zijn vingers liet glijden.
Zoals hij de granen kende, kende hij de bomen en hij sprak met zijn blik tot de bomen, tot het wonder dat hun stammen waren, met mossen begroeid, breed in de worteling. Hij hield van de tekening in de schors. Hij wou er een foto van om in te kaderen en te kunnen staren naar de lijnen erin om te trachten de oneffenheden erin gegroefd, te ontcijferen. Alleen Borges kon dat en hij voelde zich als een vriend van Borges. Hij had tal van vreemde verhalen van hem, zoals dit van een magiër, gevangen gezet door de Spanjaarden, in een donkere kerker in de aarde, met naast zich een jaguar waarvan hij gescheiden was door een glazen wand. Een verhaal dat zich afspeelde in Peru, en hij vroeg zich af of er wel jaguars bestonden in Peru - of was het Mexico? – en de magiër die erin slaagde, alhoewel er maar een maal per dag licht binnen viel, de boodschap van zijn God te lezen in de tekening in de pels van de jaguar. Zo ook wou hij de boodschap van de boom kunnen lezen in de schors ervan als hij er maar lang genoeg zou op kijken.
Maar hier waren er de duiven. Toen ze hem zagen met de wandelstok waarop hij steunde en zijn hand in de zak van zijn mantel lieten ze zich vallen en vlogen ze om hem heen om hem te groeten, hun gefladder als trommelgeroffel, hij wachtte nog even, en haalde toen een handvol granen uit zijn zak die hij uitstrooide met een zalige zwaai van de hand, die hij kende van zijn vader als die zaaiend over de akker liep, met vaste tred, breed zwaaiend in een sacraal gebaar dat hij hield van de geslachten voor hem.
Hij hoorde de korrels vallen die hij zaaide, woorden prevelend, woorden om op te tekenen op papier met de geur van aarde en water en de geur van de schors van bomen.
Hoe de duiven opsprongen, kirrend, gelukkig en wild tussen zijn voeten, opvlogen tot onder zijn mantel en hij gooide maar zaden, hij voelde ze als glinsterkorrels in zijn hand, glad en warm, alsof ze zijn levend teken waren.
Hij dacht zinnen te schrijven in zijn hoofd, terwijl hij de laatste granen ophaalde, terwijl hij woorden zocht, maar het waren geen woorden, het waren maar letters. Het was alsof hij met het uitstrooien van de granen, de letters van zijn woorden uitstrooide waar zijn voeten waren en waar ze liggen bleven voor een ogenblik om als woord opgepikt te worden. Witte woorden voor witte duiven op de witte grond en hoe alles bewegen ging, gevangen in een trage kolk waarin hij werd opgenomen.

Welke morgen was het, welke dag in welk jaar?
Hoe was het dat de mensen tussen de duiven, dat de duiven, tussen de mensen, dat de korrels, dat de letters van zijn woorden wit waren, als kille sneeuw waren?
Hij leunde, moe als hij was, even tegen de boom, zijn witte hand op de witte schors. Hij voelde hoe zijn hand in de schors drong, tot diep in de vochtige massa van de stam drong en hoe de boom zijn hand hield om het nimmer meer los te laten. Hij zag nog hoe witte boten naar hem toe gleden, hun witte zeilen bol gespannen in de wind.
De zucht van de wind en het gekir en gefladder van de duiven met de mensen die hem aankeken naar hem toeliepen en riepen toen hij er al niet meer was.

Hij ontwaakte in een witte kamer, de vrouw die hem liefhad was over hem gebogen.

Het is maar een kort verhaal over een man gehuld in een lange donkere mantel die ik, Ugo of Karel, had kunnen zijn, ware het niet dat de bomen aan het meer van Genève slechts eenmaal een rol hebben gespeeld in zijn leven, een verhaal dat verband hield met een gedicht van Odysseus Elitys, en dat hij ooit nog eens herwerken zal indien nodig.

18-01-2015, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Heb heel wat te schrijven. Het omvat, samengebracht op wat bladen papier, de wereld van mijn geest verspreid tot ver voorbij de horizont tot in de oneindigheid. Het is de enige werkelijkheid, deze zichtbaar met de geest die ik bezit.

Dit is wat ik hier verkondigen wil.
Ik dacht van de bergen te zijn, ik dacht van de zeeën te zijn, maar ik ben van de oneindigheid van velden en bossen, van luchten.
Ik dacht van het sterven te zijn maar ik ben van het grote leven want deze ogenblikken schrijf ik eeuwigheid, omdat ik de eeuwigheid heb aangeraakt met de vingertoppen.

Deze blogs, dit soliloquium, dit gesprek met mezelf, dat ik in gedachten uitteken met pen en inkt op oud vergeeld papier en daarna bewaren wil op een wijze en in een vorm gelijklopend met een verdorde wortel van een plantje die ik raapte op de rotsen en heb ingekaderd, gekleefd op een oude ets van mij, met een schelpje erbij, een stukje groen glas en nog wat zaad, of nog wat, ‘wat ook’, een ander teken, van mijn doorgang hier op aarde.
En al staat mijn heengaan al geschreven ergens op de horizont, altijd zullen in mij aanwezig geweest zijn de verzen die T.S. Eliot[1] schreef:

Old men ought to be explorers
Here and there does not matter
We must be still and still moving
Into another intensity
For a further union,
A deeper communion.

Dit is mijn leven geweest, gedragen en gevoed door een diepere communicatie met wat het Universum verborgen houdt, een communicatie waarvoor ik niet altijd – lees maar heel zelden – de ingesteldheid heb gekend om te begrijpen wat te begrijpen is, al was het maar voor een korte fractie tijd.

Ooit schreef ik - waar ik zat op de rotsen aan zee - een gedicht over het herderstasje, la bolsa a pastor, een onooglijk klein iets gedrongen in de dorre aarde, tussen dorre rotsen, dat bloemde en groeide tot zaad en zich verspreidde tussen andere meer opvallende bloemen, maar dan toch de manifestatie van het grote leven in het kleine.
En ik besefte dat ook mijn leven zich ontrolde en groeide in het kleine en dat de dag zal komen dat alles stil zal vallen, op het einde van een regel of afgebroken middenin een woord, maar toch verder doorlopend in een tijd die geen tijd meer is, die het ‘met l’ineffable gevulde Niets is. Het ‘Al’ dat we wagen het ‘Niets’ te noemen omdat we niet begrijpen kunnen, zelfs niet benaderen kunnen, wat het ‘Al’ wel zou kunnen zijn.

[1] T.S.Eliot: The Four Quartets, East Coker, V, 202, Faber & Faber

17-01-2015, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

In de nacht stond hij op om op zijn PC te herwerken wat hij in het bos geschreven had.

Het komt er op aan tijdens de dag, het hoofd vrij te houden om te doen wat moet gedaan, maar tezelfdertijd klaar te staan, om zonder aarzelen de woorden, bewust of onbewust, te aanvaarden zoals ze komen en aldus binnen te dringen in de innerlijkheid der dingen.
Het komt er op aan, de veelheid aan gedachten te zien als de uitkomst van talloze kleine als grote gebeurtenissen, ingebeelde als reële, verwachte als onverwachte, gebeurtenissen die alle inwerken op elkaar en er op gericht zijn uit te komen waar zijn woorden hem brengen zullen.

Dit is dan zijn stelregel, zijn toonaard, te verhalen over het leven dat hij leeft als over het leven dat hij leeft in zijn gedachten en hieruit vertrekkende een totaal nieuwe persoon te laten geboren worden, optredend meestal in een geestelijk landschap, zelfs al zou dit neerkomen op een soort diepzinnig gemijmer waaraan de wereld van vandaag totaal geen behoefte meer heeft.

Zo het kan heel goed zijn dat hij dingen schrijven zal die uiteindelijk terecht zullen komen onderaan een schuif in een verlaten bureelmeubel, of in het meest gunstige geval op een oude-boekenmarkt.
Het zullen dan toch gedachten zijn die hij meende te mogen en te moeten schrijven, die in elk geval, zoals de varens, hun sporen zullen hebben uitgestrooid. Ze zullen een eigen leven kennen, ongeacht of ze gepubliceerd werden of niet. Ze zullen de ruimte van de geest binnendringen en er zich verspreiden, zoals een parfum van rozen en lavendel en steranijs; ze zullen opgevangen worden door anderen en hun werk doen, zoals het gebeurt sedert de eerste woorden van de Galgamesh en zelfs nog ver ervoor.

16-01-2015, 01:10 geschreven door Ugo d'Oorde  

Hij heeft in het bos de plaats opgezocht die hem lief is. Zijn plaats bij de half dichtgegroeide vijver. Hij zit er aan de stenen tafel onder de bomen als een beeld, het witte blad van zijn page a day dagboek ligt voor hem, klaar om zijn woord te ontvangen. Hij weet wat hij toevoegen wilt aan wat hij deze morgen heeft opgetekend, want er ontbreekt iets waarin hij de toonaard van wat roert in hem verduidelijken wil. Hij schrijft met zijn oude vulpen. De bomen en de luchten zijn met hem als de woorden komen. 
                                                                                                               

Hij had geschreven in een lange haal van de hand, woorden die lijk bladeren door de lucht dwarrelden en dit zonder op te zien. Hij wist al schrijvende dat het goed was, hij wist dat de laatste zin een betekenis hield die de ganse inbreng valoriseerde. En toen hij ophield, de vingers van zijn rechterhand enigszins verkrampt, kende hij een vreemd gevoel. Iemand keek toe op hem, een man stond op enkele meters van hem, met een geweer over de schouders, de boswachter. Hij was zo intens bezig geweest dat hij hem niet had horen komen. Hij zag dat hij sprak, maar de woorden bereikten hem niet. Hij klapte zijn boek dicht en stond recht met zijn pen in de hand.
De man staarde verbaasd naar hem: ‘Mijnheer’, zegde hij, ‘zo vlug en zo lang heb ik nog niemand zien schrijven, u moet al veel geschreven hebben in uw leven’.
Hij stond daar met kepi en groen afgeboorde vest en broek als een boom tussen de bomen.
‘Heb ik ook, maar ook veel in het bos gelopen, heb zelfs in mijn jonge jaren heel wat gespit, gehooid en geoogst, op mijn leeftijd is het veel van alles’.
‘Ja, maar schrijven is toch speciaal. Sta me toe het te zeggen, maar zo vlug schrijven en dan nog in zo een dik boek’.
‘Och, het gebeurt wel eens, maar ik, ik heb u niet horen naderen’.
‘Daar ben ik boswachter voor. Maar man, ik sta hier zeker al vijf minuten en u schreef maar en bleef maar schrijven, zonder op te kijken, ik vroeg me af vanwaar de woorden bleven komen, u hing vast aan dat boek van u’.
‘Het kan, het kan allemaal, maar nu ben ik leeg geschreven. Maar, weet u, ik zat hier goed, ik zat hier tussen de bomen en het was een gesprek met de bomen en de wereld dat ik had’.
De man was dichter bij gekomen en stak zijn hand uit: ‘Ik ben Ward, de boswachter, is het een brief naar de wereld toe?’
Hij greep de zware hand en hield die even vast: ‘Het is een manier van spreken, Ward. Maar ik ben Ugo, ik ben Ugo d’Oorde en ik woon in die oude hoeve aan de rand van het bos’.
‘Ik dacht het, ik dacht het. Man, Ugo, je woont waar ik mijn leven lang heb willen wonen. Het is een huis als gegroeid uit het bos, het is vergroeid met het bos'.
‘Ja, ik heb het gevoel dat de wortels van de bomen zijn doorgegroeid tot onder het huis, maar het huis is oud geworden en moet onder handen genomen worden of het vergaat zoals de vijver hier”.
‘Het zal wel, de vijver is wat nog rest van een vorig kasteel dat hier stond. De grondvesten ervan zijn nog te vinden dieper in het bos, maar alles is overgroeid. Ik zag onlangs op TV, lijk donkere lijnen in de aarde, de ruïneresten van een verdwenen stad, wel hier moeten de grondvesten van het kasteel, alhoewel overgroeid met struikgewas en bomen, ook nog zichtbaar zijn’.
Hij was verbaasd dit te vernemen. Hij was nog nooit diep doorgedrongen in dat gedeelte van het bos en hij dacht aan de weg die dwars door het domein liep van Houellebecq’s omheind bos in zijn Jordan boek, ‘la carte et le territoire’.
‘Ja, er zijn maar twee wegen, of toch, er zijn er drie. Een weg die loopt van het zuivere oosten naar het zuivere westen en die kruist, dieper in het bos, een weg die loopt van het zuiden naar het noorden. Een merkwaardig iets. Ik zag op Google een foto van de streek hier en als je het bos bekijkt van uit de lucht zijn er nog stukken van de wegen te zien die in de vorm van een kruis zijn overgebleven. En dan is er nog een weg die van het vroegere kasteel naar de vijver loopt. Eigenaardig, man. En er was hier dichtbij nog een nonnenklooster maar dat is helemaal verdwenen’.
‘Mijnheer Ugo, je woont hier in een streek met geschiedenis. Je zou er iets moeten over schrijven . Als je wilt breng ik je al wat ik er over bezit aan oude geschriften en plannen om het eens in te zien, maar daarna wil ik het terug, want het is nog van mijn vader die alles opgezocht heeft. Mijn vader deed aan heem- en familiekunde. Hij heette Cesar, zoals de keizer’.
‘Ward, je bent als gezonden door de God van de mensen die schrijven, die veel schrijven zoals ik. Je bent welgekomen met je documenten.
‘Mijnheer Ugo, als je wilt breng ik ze u morgen in de voormiddag'.
‘Laat het mijnheren, Ugo is voldoende, maar het is heel goed, Ward, morgen in de voormiddag, liefst rond elf. Ik verwacht je’. ‘Tot morgen’ en hij stak zijn hand uit om weg te gaan.
De man greep zijn hand vast en zegde toen: ‘Maar in die God geloof ik niet, ik geloof in de natuur, de natuur is mijn religie.’
Hij dacht er aan hem te zeggen dat het een uiterst vreemde dag was, dat zijn ontmoeting met iemand wiens religie de natuur is goed was om de aanvang van een boek te worden. Hoe kon het dat hij die man niet vroeger had ontmoet?

15-01-2015, 05:26 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ottorino Respighi (1879-1936)

Ik ontwaak met Klara. Ik denk Beethoven, maar ik hoor Mozart. Ik luister naar wat er gebeurd is in het land en over de grenzen en wat het weer van de dag zal zijn, dan komt Grieg en Respighi.
Wat een mogelijkheden die geboden worden voor de geest die ontwaakt uit een droom, om aan te komen in een andere geest die zijn impressies heeft vastgelegd in klanken, verankerd voor eeuwen en voor de zoveelste maal binnen schuift in het leven van de levenden.
Of het grote geluk dat ik ken, mijn morgen te beleven op deze wijze. Te ontwaken en binnen te stappen, in de gedachtenwereld van Respighi, - zoals jij, lezer, binnenstapt in mijn woorden – Respighi die in klanken verwoordde wat  de ‘Pini di Roma’ hem vertelden.
Ik ken de man niet maar hij zal, zoals ik voor mijn wit blad, op een dag voor zijn klavier hebben gezeten, luisterend naar de echo in hem van het spel van de wind, de inspirerende wind, in de rijen pijnbomen; niet om het even welke wind maar een wind die de bomen doet spreken, gedachten oproepen die klanken zijn voor Respighi.

De bomen voor het raam aan de overkant, zijn misschien minder sierlijk, staan er stoer en bladerloos, maar ze groeten me elke morgen als ik het gordijn openschuif en ik ze zie, zoals deze morgen, ragfijn en donker getekend tegen een hemel in vuur.
Hoe voldaan ik ben, ruim te leven in de wereld van de muziek en van het woord, de wereld waar ik me elke dag in ophoud en hoe begeesterend dat ik mijn dag kan beginnen met Respighi, met Lalo, met Grieg en daarna kan afdalen in de boeken van Julian Barnes en François Cheng, om me te verliezen eerst, om daarna te verdwijnen in wat ik schrijven zal.

De dag belooft zich op een grote wijze te vullen. Het vuur in het zuidoosten zal me aanwakkeren. Ik zal eens te meer in woorden opstaan uit het niet en vorm geven aan wat blijven zal voor een dag en morgen zal achtergelaten worden, verdwijnen in wat ik overmorgen schrijven zal en de dagen erna, ideeën, beelden, klanken die ik vastleggen wil voor een tijd.
Waarom ik het doe dacht ik te weten maar eigenlijk weet ik het niet, hoef ik ook niet te weten. Misschien enkel en alleen zoals Barnes[1] het wist als hij schrijft:

‘A novelist might hope for another generation of readers – two or three if lucky – which may feel like a scorning of death, but it’s really just scratching on the wall of the condemned cell. We do it to say: I was here too’. Veel meer is het niet, een ‘ik was hier ook’.

Een paar dagen geleden vermelde ik, in een mail aan een vriend, ‘De stille Man’ van Albert Van Hoogenbemt, iemand van mijn generatie. Wie herinnert zich zijn naam nog, wie zijn boek? Hierin heeft Respighi meer geluk, hij overleeft, hij bekoorde me vanmorgen en wat meer is, zijn geest zette me aan het schrijven. Hij met klanken, ik met woorden. Het verschil is heel klein, het komt uit de ongrijpbare, onverklaarbare geest die over de velden hangt, over de stromen en de zeeën, over de bergen, over de steden en de dorpen.

Geest is gelukkig alom.

[1] Julian Barnes, ‘Nothing to be frightened of’, Vintage books, 2008, page 205. (scorning of death: minachting voor de dood)

14-01-2015, 04:38 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik schuif verder januari binnen, beladen met de opdracht die ik me meegaf. Heb dus elke dag mijn woud aan gedachten af te lopen om de rariteit te vinden die me voldoende inspireren zal om mijn blog te schrijven.

Dat ik me er geen zorgen over maak, zou een verkeerde gedachte zijn, maar wat ik vandaag het liefst zou doen is een verhaal schrijven, een verhaal voor grote mensen. Voor kinderen vertelde ik er een over een reiskoffer met koperen hengsels en geheim slot, geborgen op zolder onder het stof, maar het einde ervan is niet het einde dat ik wenste en de tekst is blijven liggen in de schuif.
Een verhaal voor grote mensen echter is niet zo eenvoudig, de wereld zit vol met ‘faits divers’ die als verhaal kunnen gezien en verteld worden, maar voor mij is dit geen oplossing, dan maar iets over het bos waar ik deze namiddag was, zonder er te zijn, of was ik er wel en dacht ik dat ik er niet was.

Er waren bomen om mij heen die me aankeken op een manier zoals ik las van Lacan bij François Cheng, dat hij kind zijnde, op een dag in de zomer gefascineerd werd door de weerkaatsing van het licht op een conserven blikje op het water en dat hij de nette overtuiging kende dat het blikje hem fixeerde en een boodschap had voor hem; of  zoals ik las wat er gebeurde in ‘Dokter Zhivago’ van Boris Pasternak, waar Zhivago in zijn prille jeugd voor een boom stond, die hij beval zijn bladeren stil te houden en dat de kruin gedurende een korte tijd beweegloos bleef.

Je zegt zo iets. Het kan gebeuren, het kan dat je, zoals ik deze namiddag, staat in een bos, omringd met bomen om lief te hebben, naakte bomen in de wind, in een stil suizen van takken die bewegen en dat je vermoedt dat binnenin de wortels, de sappen aan het wachten zijn om op te stijgen, plots, onverwacht, maar onstuitbaar. En dit denkende, dat je zelf boom geworden bent en toekijkt op de man met de witte haren die daar, verloren en verlaten, te kijken staat.

Dat hij er staat, vergroeid met de aarde en de geuren van de aarde, dat hij alles omvat met de geest, van mos tot struik tot boom, tot water en tot lucht en hij het leven voelt in hem dat ook het leven is van het bos in de velden, de velden in het heuvelende landschap, met er boven de zon verscholen achter de grijze wolken en de planeten en de sterren, wachtend op het licht van de nacht, zoals hij wachtende is op de woorden die hem omkringen en, hem bevruchtend, hem bevloeien lijk water uit een bron.

Jij, denkt de man, je weet niets van wat is, noch van wat komt, je staat er als een boom gegroeid in de aarde, stil, ademend, de armen uitgestrekt om het leven te omhelzen, te koesteren, te bezitten en uit te dragen, zelfzeker en onaantastbaar.Je zult er lang blijven moeten, je zult al wat van de Kosmos is in jou opslaan, je ermee vermengen om ook Kosmos te zijn, tot je ontwaken zult tot het ‘Ganz Andere’ waar Horkheimer het over heeft.
Boom te zijn is deel van je bestemming.

13-01-2015, 00:37 geschreven door Ugo d'Oorde