Ben ik in het luchtledige aan het schrijven wat mijn blog betreft of, in de schaduw van een grote droom, een hoop woorden aan het selecteren om hoog uit te komen, ergens waar de sterren van de literatuur huizen? 

Deze vragen, opwellend in de eenzaamheid van het mezelf zijn, omdat ik - in een zekere zin verleid en er toe aangezet werd door de Standaard der Letteren - me gisteren avond plechtig voornam, een e-mail te sturen aan een Bekende Vlaming, poëet, prozaschrijver, essayist, een BV waarvan ik de naam niet wens te vermelden, om hem te vragen welke literaire waarde hij toekent aan mijn blogs van de eerste drie maanden van dit jaar. Dit in de hoop dat er eindelijk eens een gekend iemand zou opstaan om me onverbloemd, en zonder omwegen te zeggen of ik een schrijver ben of, dat ik alles ben maar geen schrijver. 

Ik schreef deze e-mail zonder me af te vragen hoe die BV-auteur reageren zou, als hij in mijn betoog, in een ruwe staat, te lezen krijgt dat ik op het einde van het jaar achtentachtig word – vreemd dit van jezelf geschreven te zien - en, dat ik nog niets van waarde gepubliceerd heb, terwijl hij elke dag, wie weet hoeveel werken krijgt toegestuurd, maar dan verzorgd, gebundeld, misschien op oud papier gedrukt, misschien te snijden nog, zoals dat wonder van een boekje, een parel qua uitgave, dat ik ooit kocht in Arles, vederlicht in de hand, ruikend naar kweeperen: Pétrarque, ‘L’Ascension du mont Ventoux’. 

Maar op het allerlaatste ogenblik, vóór het verzenden, herinnerde ik me de wijze woorden van Ernest Hemingway – hij zegt dit wel in totaal andere omstandigheden - dat de avondgedachten gevaarlijke gedachten zijn die geen stand houden in de morgen en ik heb gewacht om mijn mail te verzenden en ben gaan slapen met de twijfel die een beredeneerde twijfel was. In de morgen, de dag had zich nog niet geopend, is de tekst van mijn mail gaan wentelen in mij. Ik dacht wat baat het mij te horen wat die BV er over denkt, is het lovend dan sta ik geen stap verder, is het zonder waarde voor hem dan zal hij het niet ronduit zeggen om me, op mijn ouderdom niet te diep te ontgoochelen. Zo, ik heb de tekst die klaar lag, gedeletet wat ik, nu het middag is, aanzie als een wijs besluit. 

Eigenlijk voel ik me bevrijd nu, heb ik eens te meer de Ugo in mij op de vingers getikt. Als het waardevol is waar ik mee bezig ben, dan zal het me overleven, heeft het niet de waarde die ik verhoop, dan weze het zo, ‘for us there is only the trying, the rest is not our business’ weet T.S.Eliot, en hij haalde dit uit de Bhagavat Gita – maar dit ook heb ik al dikwijls (ter verdediging) aangehaald. 

Later op de dag, bij het schrijven van deze blog, overviel me de schaamte er aan gedacht te hebben, iemand lastig te vallen met de gril van een voor hem totaal onbekend iemand uit de massa die meent dat hij literair ‘hoogstaand’ werk produceert en een erkenning ervoor wil afdwingen. 

Iets anders nog tot besluit dat geen besluit is. 

Ik hoorde van Pieter Aspe dat hij elke dag stipt om 9 uur begint te schrijven aan zijn 1.700 woorden, wat driemaal meer is dan de 500 gemiddeld die ik schrijf. Hij zit echter in een genre dat ik ( misschien helaas?) nooit betreden zal. Maar het succes ligt voor zijn deur en hij voelt er zich heel goed bij. Terwijl hij bezig is met een verhaal denkt hij al een ander verhaal verder. Schitterend dit te vermogen, een groot man die Pieter Aspe(slagh), hoewel ik nog geen boek van hem las. Het komt misschien nog wel.

11-10-2015, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Is het wel opportuun, de dag van vandaag nog een voordracht te houden over de ‘Ethica’ van Spinoza; de ideeën hieruit, komende uit de XVIIde eeuw, terug boven te halen, te bestuderen, er over uit te weiden in begrijpbare termen, alsof we hier nog altijd zouden leven in een omgeving met aan de lucht geen vuiltje waar we ons zorgen hoeven over te maken, maar dit op een ogenblik dat de westerse beschaving gevaar loopt in al haar doen en laten, is het niet vandaag het zal morgen zijn, overspoeld te worden door de Islam, een bedreiging die zeker niet ondenkbeeldig is? 

Of, anders gezegd, is het bestuderen van Spinoza’s werken niet te zien als een luxe en is het niet meer noodzakelijk het verleden te laten rusten voor wat het geweest is en ons toe te spitsen op de toekomst waarin het doembeeld opduikt van de fanatieke kanten, gegroeid in en vergroeid met de Islam? 

Twee vragen met eenzelfde zorg als onderwerp. Vragen die smeken om een verdediging, niet een verborgene, niet een onderhandse, maar een verdediging die hier bij ons in het westen, klaar en duidelijk gesteld wordt en uitgewerkt. Openlijk zeggen waarover het gaat, dus zeggen wie we hier als nieuwgekomenen verwachten, namelijk zij die bereid zijn zich aan te passen aan de westerse waarden die we zo hoog – Merkel en Hollande onder meer – in het vaandel voeren en, alle anderen, die niet bereid zijn zich aan te passen en de haat en de verdeeldheid die ze met zich meedragen hier aan ons willen opleggen, geen enkele kans geven zich hier te vestigen. Want zij hanteren een andere beschaving die diametraal staat tegenover de onze. Alles draait bij hen rond Allah, de heerser over allen en alles. In zijn naam is alles toegelaten als het ongelovigen, zoals wij betreft. 

Is er niemand van de gezagsdragers in dit land of in het Europese Parlement die het aan durft op te staan en dit heel duidelijk in klare taal te verkondigen, of zijn we allen lammeren geworden om zonder verdoving afgeslacht te worden? 

Een lichtpunt vandaag, Het toekennen van de Nobelprijs voor de Vrede aan een ‘ Kwartet voor de dialoog’, een Tunesisch overleg platform, is al een schuchtere eerste stap in de gewenste richting, waarbij gesteld wordt dat alleen respect en overleg het behoud van de menselijke waarden in onze maatschappij kan garanderen.

10-10-2015, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

(Teruggehaald uit mijn dagboek van november 2010). 

We stonden naast elkaar, kijkend naar de eenden en de meerkoeten die lijnen trokken op het water van de Leie. En breed uitgetekend voor ons, het vertrouwde landschap van de Latemse schilders. Het was toen dat Paul Verm.  me sprak over het boek van de gebroeders Bogdanov, ‘le Visage de Dieu’. Ik kende het boek niet hoewel de naam Bogdanov me niet vreemd was. Paul had het boek uitgeleend aan een vriend maar hij zou het me bezorgen, want, zegde hij, het is een boek dat je lezen moet, ik weet dat het je interesseren zal. 

De naam Bogdanov bleef hangen in mijn geest en dan herinnerde ik me hun eerste boek, ‘Dieu et la Science’[1], dat ik kocht op 10 december 1991, maar het stond in mijn boekenrek niet op hun naam geklasseerd wel op naam van Jean Guitton de l’Académie Française.

In meer vond ik de naam Bogdanov terug in een artikel in Le Monde[2] dat ik met andere knipsels had bewaard. De tekst was van de hand van Hervé Morin en handelde over de reactie van de tweeling Grichka en Igor Bogdanov,  op de kritiek van  le Centre National de la Recherche Scientifique (CNRS) die er van uitging dat de thesissen van de Bogdanovs geen enkele wetenschappelijke waarde hadden en dat de doctors titel hen ten onrechte werd toegekend, gezien hun werk als ‘très insuffisant’ geëvalueerd werd. De Bogdanovs hadden hierop gereageerd door de CNRS te bestempelen als  ‘Stasi scientifique’. 

Hun poging tot het verwerven van een universitaire titel viel samen met de publicatie van ‘Dieu et la Science’, het resultaat van een lang gesprek van Jean Guitton - ‘un des plus éminents philosophes chrétiens du XXe siècle’- met de twee Bogdanovs, die op het couvert van het boek, door de uitgever aangekondigd werden als ‘tous deux docteurs en astrophysique et en physique théorique’. 

Het metafysische overheerst in dit onderhoud. De stelling van Guitton en Co komt erop neer het bestaan van God te bewijzen niet aan de hand van de Bijbel maar aan de hand van de wetenschap, zo leert ons Jean Guitton: 

Le plus grand message de la physique théorique des dix dernières années tient au fait qu’elle a su déceler la perfection à l’origine de l’univers : un océan d’énergie infinie. Et ce, que les physiciens désignent sous le nom de symétrie parfaite a pour moi un autre nom: énigmatique, infiniment mystérieux, tout-puissant, originel, créateur et parfait. Je n’ose le nommer, car tout nom est imparfait pour désigner l’Être sans ressemblance[3]. 

Dit is ook mijn paradigma, om deze reden heb ik altijd Jean Guitton verdedigd. Ik vind trouwens dat de fysica van vandaag maar al te veel raakvlakken heeft met de metafysica opdat ik er een andere stelling zou op nahouden. Het is wellicht ook deze stellingname die aan de basis ligt van het tweede boek van de Bogdanovs – het boek waar Paul het over had - ‘le Visage de Dieu’. 

Volgens Hervé Morin van het artikel in Le Monde zou het de astrofysicus George Smoot (Nobelprijs 2006) geweest zijn die deze uitdrukking gebruikte om de beelden te kwalificeren, genomen door de Cobe-satelliet in 1992, zijnde deze van het Universum, amper 380.000 jaar na de Big Bang. Toen hij die beelden te zien kreeg zou George Smoot gezegd hebben ‘si vous êtes religieux c’est comme voir Dieu’. 

Ook de gebroeders Bogdanov spreken over ‘le visage de Dieu’. Smoot zou zich hierdoor bedrogen gevoeld hebben omdat hij aldus gebruikt werd ‘comme caution scientifique par les deux frères pour promouvoir des idées spirituelles et religieuses’. 

Ik wil er niet verder over uitweiden, maar toen ik jaren geleden in de National Geographic[4], de beelden zag van de Orion Nevel waar zich volgens de auteur een nieuwe Galaxy aan het vormen was, heb ik ook – het was in 1995 - in mijn dagboek geschreven dat dit het beeld van God was. Ik had George Smoot niet nodig om deze uitspraak te doen, de foto was klaar en duidelijk voor de geest en de ingesteldheid van mij, om er door getroffen te worden, het beeld was zo verrassend dat het enkel kon verklaard worden met het woord God, het woord dat symbool staat voor de totaliteit aan energieën (gematerialiseerde of niet) in de Kosmos.

09-10-2015, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Een vriend, dichter[1] – heb ik er wel andere, zijn al mijn vrienden op de ene of andere wijze geen poëten, of ze nu gedichten schrijven of niet? - liet me zijn dichtbundel ‘Gedicht met zicht op zee’. Ik haal er een merkwaardig gedicht uit dat ik, blog-verplicht, overnemen moet de versregels gescheiden door een /

Zelfs al koester ik alleen maar / je herinnering, je zilveren juweel / en enkele hartverwarmende zinnen / toch is dat genoeg voor mij / om je voor altijd / grenzeloos / te beminnen.

Het is wel geen haiku, geen gedicht om in graffiti neer te zetten op een of andere witte muur, maar het is een gedicht naar binnen gericht, een gedicht dat zich sluit, een zilveren cirkelgedicht, het begint waar het eindigt en het eindigt waar het begint. Amper 28 woorden maar tot een roman uit te werken door de lezer, die weet waarover het gaat, die dezelfde gevoelens heeft gekend, gevoelens die hem terugbrengen naar bepaalde gebeurtenissen in zijn leven die richtinggevend hadden kunnen zijn maar afgebroken werden en hij hierdoor uitgekomen is in een ander ‘zijn’ op een andere plaats; met wat overbleef, herinneringen die je enkel nog koesteren kunt, al hoopt je nog, al weet je dat er nog klank in zit, nog voldoende poeder om op een gezegende dag te ontploffen en je dan toch nog uitkomen zult waar je droomde uit te komen.

Kom tot mij jij allen die van de aarde zijn en van het beminnen en zie hoe ik me wentel en keer om aan te vullen met poëzie al het duurbare dat me in mijn leven ontglipte.

En de lezer van het gedicht die zich vragen stelt en in gedachten zelf het verhaal schrijft waarvan hij amper enkele elementen uit het kader ervan, onder ogen kreeg. Voldoende echter om even de ogen te sluiten en neer te liggen op het bed van wat zijn leven is geweest, hoe het verliep en wat er eigenlijk allemaal is nodig geweest opdat hij zich nu bevinden zou waar hij zich bevindt en in de omstandigheden waarin hij zich bevindt.

Het is maar een gedicht van luttele woorden, doodgewone woorden, echter zo samen gebracht en zo geschikt opdat er deze woorden van mij zouden uit voortvloeien. Een woord anders gekleurd of op een andere plaats neergezet en ik zou het gedicht niet opgemerkt hebben zoals ik het nu meen opgemerkt te hebben.

Dit is het bevreemdende van de poëzie die ons op een bepaalde wijze aanspreekt en ons ontroert. Dit is wat we lezen tussen de versregels, wat niet werd gezegd en evenmin verzwegen en toch duidelijk te lezen staat. Het ‘te vroeg vallen van de bladeren’, uit dezelfde bundel, of ‘vóór de herfst komt het blad van de kerselaar los’ (Hugo Claus) is van een zelfde gehalte. De dingen zeggen met een brede omweg, of anders gezegd, het bedrijven van wat men poëzie noemt.

08-10-2015, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Mijn Blog loopt nu al enkele jaren. Komt er een dag dat ik er zal mee stoppen? Niets is eeuwig, niets is zonder einde, mijn leven evenmin, dus mijn vraag aan mezelf: ‘Blijf je schrijven tot je laatste adem, of kan het dat het ooit gebeuren zou dat je er mee ophoudt? En mijn antwoord, het kan maar vandaag nog niet, morgen is onzeker, zoals elke dag erna onzeker is. 

Ik kan me echter niet voorstellen hoe ik leven zou, als ik elke dag geen 500 woorden meer zou te schrijven hebben, als ik ’s avonds zou gaan slapen zonder mijn blog voor de volgende dag te hebben ingelogd. Kan ik me dit inbeelden nu ik nog altijd het gevoel heb dat het schrijven het bloed in mijn aderen is, en de dagen dat ik mijn voorontwerp met de hand neerschijf in een dagboekje, dat ik niet meer kan zien hoe mijn pen het doet, hoe mijn letters vervormd worden, mijn ‘c’ midden een woord, , mijn ‘r’ op het einde van een woord, een haakje nog?

Ik denk, dat ik me voelen zou als iemand die droog staat, zonder vocht in zijn lichaam en zonder adem, zodat ik, in de dagen die me nog resten, zonder levensvragen zou blijven en hier verblijven zou zonder uitdagingen. Of, als ik de zekerheid zou hebben dat ik niets meer te zeggen heb, dat die alleenspraak elke dag met mezelf niet waard meer is om opgetekend te worden en  dus, dat ik niet meer zijn zou wat ik nu nog ben, nl. een man met een blog, dan sterf ik eraan, zoals men sterft aan de pest. 

Ik denk dat ik een totaal ander mens zou worden en vooral dat ik me zelf niet meer kennen zou, wat ik zeker mijden moet. 

Conclusie, niet stoppen met schrijven, niet stoppen met het rondstrooien van gedachten en dromen, waardevolle of waardeloze, het komt er niet op aan, als ik maar blijf volbrengen wat ik te volbrengen heb. Het is pas op deze wijze dat er bruggen gebouwd worden naar de mens van morgen, wie die ook moge zijn, als het maar niemand is die gevangen zit in de spelregels van een of andere verlichte geest, wie die ook moge zijn.

Ik hoop dat we, dan toch in het westen, dit stadium reeds overschreden zijn zodat we er voor zorgen zullen, de toekomst inkijkend, dat er ons geen nieuw spelmregels worden opgelegd.

07-10-2015, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Mon  cher ami Gustave, ‘fratello mio’, 

Ce n’est pas parce que tu n’es plus de ce monde que tu ne seras plus de mon monde à moi. Au contraire je te sais maintenant plus près de moi, plus vivant, plus accessible et qu’en cela ta disparition de ce monde t’a rapproché de moi et moi je me suis rapproché de toi.

Je revis plus intensément que jamais le moment que je t’ai vu une toute dernière fois. Tu étais assis au fond du couloir et, en me voyant approcher, tu t'es levé, pour me serrer dans tes bras, chaudement, ému, comme nous étions toujours émus lorsqu’on se retrouvait après une longue séparation. 

Que de souvenirs, mon cher Gustave, que de joies intenses, que de moments précieux passés ensembles. Fut-ce le sommet du Bieshorn, fut ce les Couronnes de Breyonnaz, fut-ce les cabanes du Tracuit, du Grand Mountet, de l’Arpittettaz, de Moiry ; fut-ce une des nombreuses descentes en la forêt à la recherche de chanterelles, de pieds de moutons, d’agarics ; fut-ce le jour où tu m’amena au Déjert, au-dessus d’Ayer, en plein  été et assoifé, pour y trouver l’auberge fermé, mais toutes sortes de boissons qui nous attendaient dans la cuve où coulait l’eau de la source. 

Et puis les jours où j’étais avec toi et ta chère Germaine et toute ta famille dans ta vigne les jours de vendange, cet endroit merveilleux pour l’homme de la plaine que j’étais, souvenirs que je partage avec Guy et Paul et Pierre et Georges. Innombrables sont ces souvenirs que j’ai eus le grand plaisir de partager avec toi, Gustave, fratello mio, comme j’aimais t’appeler, parce que tu étais un frère pour moi, Sache que tu m’as appris à aimer la montagne, la vigne, à aimer ce grand pays qu’est le Valais. Je te dois tout cela, comment pourraient  jamais disparaître de mes pensées tous ces moments précieux, ces moments sacrés de ma vie. 

Je ne t’ai pas écrit souvent, cela ne se faisait pas, j’aurais dû le faire lorsque tu te trouvais dans ton home, je le regrette maintenant, mais ce jour-ci, je me hâte de te saluer et de te serrer dans mes bras pour te répéter ce que tu as signifié pour moi, et te rappeler le grand ami que tu fus et que tu resteras. 

Sache, mon ami de longue date, que nous ne nous sommes jamais quittés, sache que je suis avec toi et que toi tu es ici avec moi dans ce pays de Flandres que tu connais. Attends-moi, là où tu te trouves maintenant, comme tu le sais, le temps passe très vite ici sur terre. 

Je ne serai pas présent à ton enterrement, je ne serai pas là lorsque, l’après-midi du six de ce mois d’octobre, on chantera le ‘in Paradisum’. Mais mon esprit y sera, mon cœur y sera et je serai là lorsque tu quitteras l’église pour te voir disparaître comme un aigle, libre et heureux, dans les cieux du Valais. 

Eternité qui sera la nôtre,

 Charles

06-10-2015, 00:03 geschreven door Ugo d'Oorde  

Vertel ik aan de bomen. Vertel ik aan de bomen weerspiegeld, met gesloten stem, over een vriend van jaren die ons verliet, in stilte in een van oudsher ver land. Ik hen vertelde alsof ze luisteren zouden, nu ze ruiken naar wilde selder en naar jeneverbes, nu hun bladeren beginnen te vergelen. Maar ze stonden er alsof ze me niet hoorden en ik vreemd was voor hen, en vreemder nog de vriend die ging. 

Zo wisten we, alle gedachten aaneensluitend, dat een van ons beiden de eerste zou zijn om te gaan en de andere nog even wachten zou, maar het was vreemd te weten dat hij weg was nu, en ineens niet meer van de wereld was waar hij altijd is geweest; zo onverwacht het was dat het niet kon. En waar ik stond, toch een vlucht eenden over de vijver en toch sijsjes in de haag van rode varkensbes, en in de hoge takken verlepte vlier, lijsters of merels, aan wie ik niets zeggen kon. 

Wat ik nog dacht, de wijze waarop hij sprak en hoe hij wandelde voor mij uit, en we de berg opgingen naar de cabane de l’Arpittetaz of deze van de Grand Mountet; voor mij uit, mijn vingers hem nog raken konden, hem nog betasten en ik hem zegde – ik zat neer toen aan het water - mon ami, fratello mio, het was groot ons samenzijn, het was simpelweg deugddoende elkaar te kennen, een rijkdom was het. Wacht hier even nog, laat ons verder zetten het gesprek dat we laatst nog hadden, over de Besso en de Blanc de Moming, en over je wijngaard in Grimisuat. 

Of hoorde hij me en zijn we gaan zitten aan een oude tafel met wat brood en kaas. We er zaten met een vol glas van zijn donkerste wijn. En ik vroeg aan de herfst - wat ook Rilke vroeg – wacht nog even, geef ons nu we samen zijn nog enkele uren zon, al hebben we niets meer te vertellen, we hebben nog een tijdje nodig om samen te zijn alvorens beiden weg te gaan, hij zijn weg en ik de mijne, zoals het hoort bij het afscheid nemen. 

Kleine vlammen licht  in het water, lijk woorden in de bomen en toen hij ging en ik hem omhelsde, luchtig als hij was, aan mij gekleefd en o, zo teer: Mon grand ami, hij zegde: souviens-toi, en hij noemde ze de paddenstoelen die we plukken gingen, laat augustus in de wouden: les chanterelles et les agarics, les bolets et les pieds-de-mouton. En ik hem antwoordde dat ik het maar al te goed wist, toen hij ging, opgelost, zijn geest wegschietend langs de hoge Italiaanse populieren, de luchten in. 

We kenden een grote tijd samen, een tijd die aan de ribben kleeft, een tijd die vol was, die geladen was, zoals een tijd is die tussen vrienden is. Ben ik toen gaan liggen in het gewijde gras uitgestrekt, roerloos, wit getrokken, met ogen gesloten om hem beter te kunnen volgen. De tijd van vroeger, zelfs al is hij er niet meer, is er nog, weinig is er veranderd.

Zo wat we dachten te schrijven staat er al,  de vluchtigheid van de tijd even opgeschort, neer gezet in lange woorden, de dood van een vriend in het verre Wallis die ons opschrikte en ons verstilde.

De herfst slaat toe, onverbiddelijk, hij heeft geen welkom nodig, hij is van het sterven, echter niet van het afscheid nemen. .

05-10-2015, 00:38 geschreven door Ugo d'Oorde