Wat is er van de mens die schrijvend zich bewust is van de hand die in een minimaal bewegen over de lijnen van zijn blad glijdt, op het ritme van zijn gedachten, op het ritme van de gevoelens en de beelden die loskomen in hem, waarbij elke ingeving opgetekend wordt in een conventionele vormgeving die de wondere transmutatie is van de geest in hem.

Freeman Dyson (1923-2020), de Freeman Dyson en wat die wist over het Amerikaanse fysicus en mathematicus in zijn ‘Infinite in all Directions’ schreef hierover, and it pleases me:

‘To me the most astounding fact in the universe, even more astounding than the flight of the Monarch butterfly, is the power of mind which drives my fingers as I write these words.’

Of dit het meest verbazend feit is in het universum durf ikzelf niet beweren, maar de schrijvende Dante moet dit gevoel hebben gekend. Moet geweten hebben dat wat hij aan het schrijven was, de wondere transmutatie was van de gedachten in hem, dat hij deze gedachten aldus kon overbrengen aan allen die hem lezen zouden. Of hij er zal aan gedacht hebben dat hij doordringen zou tot de eenentwintigste eeuw vermoeden we niet, maar hij moet toch geweten hebben, als hij in het Arcadia – het voorgeborchte - wandelde naast Homerus en Vergilius, naast Horatius en Ovidius en Lucanus, dat hij in goed gezelschap was om de eeuwigheid van de geest in te gaan.

In dit licht gezien, heeft Dyson natuurlijk overschot van gelijk en is het een wonder dat de mens aldus in staat wordt gesteld de tekst af te lezen van de lippen van Dante en de stem van zijn geest te beluisteren, zeven eeuwen erna.

En verder, Dyson nog:

‘Mind, through the long course of biological evolution has established itself as a moving force in our little corner of the universe. Here on this small planet, mind has infiltrated matter and taken control.’

Echter, geest was er vóór de materie. Geest heeft altijd geïnfiltreerd geweest in de materie en erop controle uitgeoefend. Het is dus geen product van de materie, maar het omgekeerde is waar.

Om mijn  jaar af te sluiten, dit vrienden zijn whispers of immortality.

31-12-2023, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het is alsof ik opsta in een andere eeuw en in een andere omgeving van het ‘zijn’. Sta me toe het zo te formuleren al weet ik dat het niet zo is, dat het maar een indruk is die ik er aan overhoud of, zeg ik het anders: het is alsof ik terugkeer na een lange reis die precies één jaar heeft geduurd.

In feite is alles inbeelding, ik die mezelf provoceer om uit mijn schelp te komen als een soort nieuw geborene die op dezelfde wijze verder leeft en wie leven zegt, zegt schrijven van ‘s morgens vroeg ben ik er mee begaan zoals Aldous Huxley – hij schreef duizend woorden - vóór het ontbijt: mijn adem dat het woord is,  het woord dat zegt of tracht uit te drukken wie ik ben en hoe ik op momenten mijn dagen doorbreng.

Van de overige momenten, de niet- schrijvende, weet je, zoals ikzelf heel weinig achteraf.

Ik zou nu kunnen gaan kijken wat ik geschreven heb op 30 december van vorig jaar, welke de momenten waren die ik van die dag heb overgehouden, maar het heeft weinig zin, ik ben nog altijd dezelfde persoon maar in andere omstandigheden optredend, omstandigheden -het lot dat het mijne is - meer afhankelijk van de staat van mijn lichaam dan van deze van mijn geest, gelukkig maar.

Die geest van mij die zich in alle mogelijke bochten wringt om toch maar levendig, toch maar  vernieuwend over te komen in eenzelfde landschap, dat zich beperkt tot de kamer, de tuin en de wijdheid van de luchten als ik opkijk én, niet te vergeten de bomen voor het raam die me blijven groeten eens het licht is doorgebroken.

Dit alles en nog heel wat meer maakt deel uit van mijn background, het laken waarop mijn gedachten, de grote of zelfs kleine momenten van het schrijven zelf, geprojecteerd worden. Een infiltratie in het onbekende dat ik vorm geef en inhoud, aan wat een tijdje ervoor nog niet bestond en, ik weet niet of het voorbestemd was om er te staan - komende uit de Kosmos - of niet, zijnde een accident van de geest

In feite weet ik er niets van als ik begin waar ik aankomen zal, in deze mate schijnt het een spel, ‘a game’, dat gespeeld moet worden om een einde te kennen, te weten of ik gewonnen heb of niet.

Elke morgen is het zo, sta ik voor een deur die ik openen moet om binnen te kunnen in mezelf en me te ontmoeten in woorden.

Woorden met het aroma van eeuwigheid.

30-12-2023, 03:17 geschreven door Ugo d'Oorde  

De morgen die hij niet dacht door te komen, al hingen flarden dromen in de lucht lijk kraaien hoog. Van waar ze kwamen niemand nood had het te weten, omdat het licht nog aarzelend was, en de dag niet wachten zal om open te scheuren in ontvankelijkheid. Er toen wolken kwamen, donkergrijs en oud zoals wat restte van de aarde hier.

Tot de wolken openschoven, dramatisch kobaltblauw doorbroken met lijnen rood die hangen blijven, luchten zoals nimmer voorheen de luchten waren.

Hij toen dacht dat de tijd gekomen was om een ander gedicht te schrijven over wat is en over wat nu komen kan. En of het komen zal dat zien we wel, later, als het lente wordt, de zomer en het golvend koren, de zang van leeuwerik. Mooier kan het niet, het land dat open bloeit, klaprozen overal en het blauw van korenbloem, weegbree langs de kant en in het water weerspiegeld, de bomen van gisteren en van vandaag.

Hij het nog beleven zou, vroeg hij zich af.

Al heeft een in meer of een in min geen belang als het ogenblik gekomen is, is het beter je af te stemmen op de gezangen die je horen zult komende van ver je omhullend als met een krans van madeliefjes en vergeet-me-nietjes.

Je dacht het toen het gisteren was en de avond viel, plots alsof er geen dag ware geweest en je nog geen jota geschreven had, iets wat zelden gebeurt had zich nu voltrokken.

Want toch even was je geschrokken toen je het cijfer hoorde bij het opstaan. En aarzelde om door te gaan.

29-12-2023, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Dat ik ‘Erbarme dich’ had uitgekozen in mijn vorig debat, rust enkel op wat van het ogenblik was; wat van de morgen en de luchten was, van mijn woorden en de bomen was. Ik gekleed in zorg en toekomstbeeld, de handen open om te ontvangen wat van de aarde was. En toen Bach er was kwam de siddering die op mijn jaren het hart omspant met van te ver gekomen herinneringen die nog niet zijn uitgedoofd en waarvan ik horen moet hoe sterk ze zijn geweest als in een koperen plaat gegrift.

Alsof ze nimmer zo dichtbij gekomen, gevaarlijk om uit te maken wat er opvolgen kan. Heb ik me ondanks het vele goed gevoeld nu ik je vertellen mag dat ik nog eens een gedicht geschreven heb dat al lang geschetst op tafel lag, maar geen vorm er voor gevonden had, geen sluiting om het te verzegelen voor later,  wanneer het gebruikt kan worden een allerlaatste maal om daarna verast te worden tot een hoopje pulver.

Gedicht voor later.

Omdat ik
in het licht ik ademend lig, de ogen dicht.

Wachtend op de wind ik als een pluim 
zo licht,
om op te waaien uit de lotusstruik.

Hierover,
van begin tot eind, een vadem lang 
de woorden die ik schreef, die ik niet schreef even lang, 
die ik dacht en niet dacht, die ik sprak en niet sprak, 
even lang.

Een kraal van tekens uit mijn hand gevloeid
van al wat is het testimonium is.

Heden nog vertoevend hier, 
zijnde van het stoffelijke dat verdwijnen zal, 
zijnde van de geest die blijven zal

maar open zwaaiend zwevend in de schemering 
over de heuvels hier, de bossen en de landerijen.

Je sterft niet de dood, je sterft het eeuwig leven.

Ben je gerust toen heen gegaan voor het winter was,
avonden lang.

28-12-2023, 05:58 geschreven door Ugo d'Oorde  

Klassieke muziek: hoe lees ik je, hoe verwoord ik je klanken als je binnenkomt, een aubade in de morgen of een nocturne in de avond of tot welk deel van mij is het dat je spreken wilt in klanken, melodieën die golven van begeestering zijn of ovalen tekeningen van stiltes die ik horen kan, echoënd in de poriën van het zijn?

Mijn vraag is niet tot jou gericht maar tot mezelf als ik je beluister, zoals zo-even toen het licht opkwam de bomen voor het raam dromend op een laken van lucht, ademloos ik je benaderen wou, binnentreden in je ongekende wereld van tekens en klanken, een lang moment er wonen.

Wie heeft ooit gevoeld dat, naast wat woord en beeld vermag, er nu ook klank kan zijn die ontroeren kan – hoe teer je bent - tot de ogen vochtig.

Hij, Bach, de ruimte is, hij tot zijn God gesproken heeft van handen over klanken heen gebogen, het vreemde spel dat kleur en ritme is; hij klank en zang, ineen verweven heeft, mens en melodie in een veld van  energie de geest in ons zich verstrengelt met wat zijn geest van eeuwen ons te zeggen heeft en wij luisterend, ineengedoken tot lang erna.

Tot deze morgen dat ik schrijven ging, maar niet de juiste woorden vond.

Zo het is en zo het blijven zal, wat is van Bach, ionen van herinneringen over velden en bossen, tot ons gekomen, het wonder dat van de schepping is en ons niet meer verwondert omdat zo oneindig gewoon geworden is te horen, de trilling van wat van zijn God kon zijn, wonend in de geest van Bach als hij noten tekent, hier gebracht met cello en viool, met fluit en trommelslag, zijn stem erin, de woorden als een tuil van rozen, het erbarmen dat we vragen, omdat we niet begrijpen kunnen wat van de hemel is.

De dag eenzaam als de bonsai op de tafel naast je, een paar dagen al. Je spreekt met hem zonder woorden, hij naar je kijkt en zo vertelt hij je, zich goed te voelen, met Bach in de kamer.

Hij weet het dus, we weten het allemaal, Bach is een lang gedicht over onsterflijkheid.

27-12-2023, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik heb het gevoel het jaar gisteren te hebben afgesloten, ik kan er enkel nog aan toevoegen dat het ‘mens-gericht-zijn’ van het Universum ook zijn uitwerking kan gehad hebben op andere ‘Aardes’; dat we niet noodzakelijk hier de enigen zijn. Echter dat er meerdere Universums zouden zijn ontgaat me, want dan zouden er meerdere genieën zijn en we weten wat er dan gebeuren zou.

Zo waar moet ik heen,  wat vermag ik nog nadat ik gemeend heb iets magisch - ik bedoelde wonderbaar – te hebben getoonzet? Ik wil nu terug naar de basis, laat de Bijbel dan mijn toevlucht zijn.

Robert de Telder in ‘De Tijd der Tijden’ houdt het bij de Bijbel als een geschiedkundig boek, het is zijn    recht, maar de Bijbel is heel wat meer. Ik draag in mij de meest poëtische passages en er zijn er vele, zoals deze van Psalm 133 waarin de auteur, een poëet, een impressie tracht te bereiken die tussen de woorden en de lijnen in moet gezocht worden: Zo deze enkele verzen toepasselijk op elk samenzijn onder vrienden:

‘Weet hoe goed het is en hoe aangenaam samen te zijn. Deze vreugde is lijk een geurende olie die van het hoofd neer druipt op de baard van Aaron, die neer druipt op de boord van zijn kleed.’

Het onverwachte van het beeld verrast door het poëtisch gehalte ervan: ons samenzijn is lijk een geurende olie, is lijk een parfum dat binnendringt in onze poriën en er hangen blijft omdat het goed is samen te zijn als vrienden onder elkaar en te spreken over de dingen die ons nauw aan het hart  liggen.

Gevoelens die niet in woorden om te zetten zijn en ook geen woorden nodig hebben, het feit van het samenzijn draagt in zich, vooral  dan in momenten van stilte, de beleving van iets wonderlijks, van iets zonderlijks, iets dat het gewone overstijgt.

Die binding met en tot elkaar is het eigene van de poëzie  die het effect heeft en het is Saint-John Perse in zijn ‘Amers’ die het  zegt: ‘d’éventer l’usure et la sécheresse au cœur des hommes investis’, die de slijtage en de droogte wegwaait uit de harten van hen die het hier voor het zeggen hebben.

Het is op deze wijze en met deze ingesteldheid dat ik sommige psalmpassages lezen wil. Weinigen zijn er die het doen, meestal keren ze zich tot de Bijbel om kritiek uit te oefenen.

Shame on them: geschriften van meer dan drieduizend jaar oud bejegent je met respect, want waar zouden we staan zonder de Bijbel en zonder de kerken en kathedralen uitgezaaid, vanaf het jaar duizend, in alle steden en dorpen van het westen?

26-12-2023, 05:59 geschreven door Ugo d'Oorde  

Noem ik deze dag, omwille van de conclusie waartoe ik de vorige dagen gekomen ben, een  magische dag, verschillend tot op het been van alle andere dagen van het jaar; waag ik het?

Wat mij betreft waarom zou ik niet?

Want stel jullie even voor, de tijd onbestaand zijnde, een Universum als ‘voorspel’ om te bereiken wat bereikt moest worden, de mens en, eens voldoende voltrokken, om ons dag en nacht bezig te houden.

Het is precies op Kerstdag dat ik zo iets schrijven moest en ik neem er niets van terug.

Ik denk mijn standpunt te kunnen verdedigen want de wetenschap is begonnen om te ontcijferen en te ontbloten al wat het Universum zelf betreft, wat ook een eerste stap is; eens deze ontcijfering en ontbloting voldoende voltooid is het de beurt aan de ontcijfering van het probleem 'mens' waar ik het regelmatig over heb om hem te plaatsen waar hij thuishoort. Voor mij, als leek is het Universum te ingewikkeld, te ontoegankelijk om de wereld van het allergrootste als deze van het allerkleinste met zijn wetten, zijn kleuren en geuren, te benaderen.

Ik richt me dus tot de mens die ik een beetje meen te kennen en nu ik hem geplaatst heb op het hoogste niveau wordt het zeer waardevol er  verder over na te denken, te speculeren zelfs zoals ik gedaan heb in mijn laatste geschriften.

Speculaties die me gevoerd hebben tot waar ik me thans bevind: losgeslagen en ontworteld, terecht gekomen in een zuiver geestelijke wereld zonder ingewanden, de enige waarover ik meen iets  te zeggen te hebben.

Ik kan, met de  woorden van mijn vader, ‘mijn spade afkuisen’, ik heb gezegd wat ik te zeggen had, wellicht juist wat nodig was op een dag zoals deze.

En ik blijf erbij, deze dag is magisch.

25-12-2023, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde