Op een dag vond ik bij Schleiper-Gent een collectie inkten, gestapeld in kleine doosjes in de vorm van kubussen. Inkten ‘Herbin, depuis 1670, La Perle des Encres pour stylos plumes’, met namen als: ‘Bouquet d’Antan’, ‘Cacao du Brésil’, Lie de Thé’ en tientallen andere namen om van te dromen. Ik verloor me aan de Lie de Thé en het is met deze inkt ( kleur van te lang getrokken thé)dat ik sinds jaren schrijf.

Is inkt belangrijk bij het schrijven met een vulpen? Of course, zoals ook de pen belangrijk is en ook het papier zijn rol speelt. Het zijn maar kleine dingen, maar het zijn dingen die een vertolking kennen in de handen.

En over de poëzie van kleine dingen. Op een blog, die ik regelmatig bezoek, ontmoette ik een schilderij, niet veel zaaks zou men zeggen, twee halve vorken, de tanden ervan op en in elkaar, in een levendige grijze kleur met een sensuele lichtinval op een licht grijsblauwe achtergrond. Twee halve vorken slechts, maar hier, zuivere poëzie, sensueel, verlangend, in elkaar geschilderd, symbool van de band van de vrouw met haar kapitein op verre zeeën.

‘Les petites choses n’ont l’air de rien, mais elles donnent la paix’, las ik bij George Bernanos. Maar ze zijn meer, ze hebben een betekenis, ze zijn drager van vreemde krachten. Mijn lie de thé, mijn pen, mijn papier, vervullen hun rol in het schrijven, ze zijn in mijn hand gegroeid en verlengen zich naar de geest van mij. Ze zitten in mijn woorden, ze zijn mijn woorden, mijn gedachten die worden neergezet in mijn dagboek alvorens soms, maar niet altijd, onder een andere vorm te verschijnen op mijn blog.

Wie zal me zeggen waarom het zo is, zelfs als het pure inbeelding zou zijn – en vooral dan – het helpt me, die dingen helpen me.

Ze hielpen ook Umberto Eco bij het schrijven van zijn ‘Il Nome della Rosa’. Zijn vertaling van de geschiedenis van Adson van Melk, die hij neerschreef ‘in een paar grote schriften van de Papeterie Joseph Gibert, waarin het zo prettig is te schrijven als de pen zacht is’.

Ik denk dat alle schrijvers dit wel weten, en zelfs als ze overgeschakeld zijn naar hun laptop, dan hebben ze vroeg, eerder dan laat, dit gevoel gekend.

Bij mij echter leeft het nog steeds. Ik weet dat het aangenamer is, in mijn dagboek te schrijven op de verso zijde van mijn blad dan op de recto zijde. Ik heb zelfs een (heel) lichte afkeer tegen de recto zijde, de gedachten komen stugger voor de dag en mijn pen, mijn dertig jaar oude Schaeffer-pen aarzelt een ogenblik om neer te komen op het blad.

Gekheid, zal je zeggen, maar we zijn allemaal een beetje gek als het op schrijven aan komt. Een lijn trekken en een tekening neerzetten op een blad, ja dat zit in ons genen, maar woorden vormen en met deze woorden zinnen vormen om een verhaal, een blog en l’occurrence, te schrijven, is heel wat anders. We klampen ons dan vast aan de kleinste strohalm.

22-07-2012, 00:22 geschreven door Ugo d'Oorde  

‘National Holiday, Independence Day (Belgium)’,

zegt me mijn Economist diary. Ik had het kunnen vergeten, ware het niet dat ik erop attent gemaakt wordt al was het maar door de rede van de Koning.

Maar, leef ik er naar, hang ik de vlag(gen) uit, de driekleur eerst, daarna de Vlaamse Leeuw, dan deze van Oost-Vlaanderen, en wat met die van Europa.

Ben ik Europeaan, dat zal wel, doordrenkt in hart en nieren Westerling. Maar, fier van Belg te zijn? Helemaal niet meer sedert de dag dat men mijn grondwettelijke rechten heeft gefnuikt en het ‘zalig’ gevoel van Belg te zijn een harde por heeft gekregen, en ook helemaal niet meer, omdat het krachtenveld van de regering te zeer zijn voedsel vindt in de ideën die primeren achter de taalgrens. Trouwens, à propos, hoe voelen de Oost-Kantons zich hierbij, hoe nationaal is die Feestdag voor hen?

Belg ben ik als het Sport betreft: en noem maar op, wielrennen (Bonen, Van den Broecke vandaag); tennis (destijds Henin, Clijsters, nu Wickmayer en zelfs een Vandeweghe, USA, een nichtje van een vriend van mij, met Vlaamse roots, die opdook onlangs); voetbal (niet zoals dit in Nederland gevoeld wordt, maar toch uitkijkend naar de prestaties van de ‘Rode Duivels'); atletiek, golf, voor om het even welke sportprestaties ben ik 100% Belg.

Maar voor het overige ben ik Vlaming. Ik ben er bijvoorbeeld fier over dat een Vlaming, Jan Leyers, uitverkoren werd om op zondag ‘het meest besproken programma van de Lage Landen’, te presenteren op NED2.

Als Vlaming ben ik Oost-Vlaming, geen Limburger, geen Antwerpenaar, geen man van Brabant. Mijn stad is Gent, al komt al wat ik dromend schrijf, al wat ik ga halen in mijn jeugd, een verre binding heeft én met het gehucht de Klinckaert van mijn geboortedorp Oordegem, én met het dorp Serskamp, waarheen mijn ouders verhuisd zijn om dichter bij een treinhalte te wonen.

In Serskamp stond mijn droomhuis, een oude hoeve in een  omwald park, een hoeve die deel uitmaakte van een vroeger kasteel waarvan nu, enkel nog een prachtig prieeltje, verscholen tussen de bomen, overblijft.

Na de dood van vader is het ouderlijk huis in Serskamp verkocht en zijn we stilaan uit elkaar gegroeid, Georges, Daniël en ik.

Maar als Allerheiligen naderde kwamen we alle drie samen in Serskamp, bij het graf van vader en moeder. En dan wandelden we altijd, naar dat omwald park met die oude hoeve die een enorme aantrekkingskracht had op ons.

Het domein werd in de volksmond, het ‘Tiegoed’ genoemd en kwam voor op oude kaarten van de XVIde eeuw als het ‘Eedgoed’. Later verdween de sfeer er omheen toen de hoeve verbouwd werd, de wallen uitgediept en het domein verdween achter een hoge afsluiting, zoals Michel Houellebecq er een zag omheen de eigendom van zijn hoofdpersoon uit ‘La Carte et le Territoire’.

Voor mij is het een droombeeld gebleven. Ik dacht er het kasteel bij van Elias en Aloïsius en tante Henriette, uit ‘Elias of het Gevecht met de Nachtegalen’ van Maurice Gilliams, een Vlaamse auteur die een grote invloed heeft gehad op mij.

Maar het is de oude hoeve die gebleven is, in mij gegroeid en niet uit te roeien, welke omheining ook eromheen wordt opgetrokken, zelfs een met klimop begroeid.

Dit, beste lezer(s), voor wat de Nationale Feestdag betreft, zijn dit bekentenissen die heel diep reiken, ze hebben onvermijdelijk hun echo in het boek dat ik hoop te voltooien, vóór mijn tijd gekomen is.

21-07-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik heb, schrijft Stéphane Hessel in zijn ‘Geloven in het Onwaarschijnlijke’, (zie mijn vorige blogs), het geluk gehad betrokken te zijn geweest bij het opstellen van de tekst om het corpus van de universele waarden op te stellen ‘zodat iedereen hem zou kunnen omarmen, en dat geluk steunt mij in mijn onwankelbare overtuiging dat de menselijke samenlevingen een mooie toekomst voor zich hebben’ (pag 114).

Wel, als ik hoor welke gedachten er binnendringen in het westen, komende uit het oosten, dan deel ik deze zeer optimistische visie niet, integendeel, ik stel me vragen hoe het is gekomen dat er nu meer gesproken wordt over de eerste dag van de Ramadan dan we dit jaar nog hoorden spreken over de eerste dag van de Vasten?

En hoe zal het verder, of hoe lang nog, zullen we onaangeroerd, onopgeslorpt nog overblijven, als ik hoor vandaag - een e-mail dat me bereikte – dat de sharia hier, bij ons, gelukkig nog niet officieel dan toch ‘virtueel’ werd ingesteld?

Allah die dichter komt, die binnensluipt, die koel wachtende is in de straten als in de struiken, als in de bloeiende hortensia’s in de regen.

We hebben gezien hoe de hagen zich overgroeiden en geknipt toen werden, rechtlijnig geschoren. Maar, tot hoe ver ik gaan mag met mijn verhaal en waar ik knippen moet weet ik niet. De vrees zit er in, de Deense vrees, de Salman Rushdie vrees.

Of de haag geschoren mag of verder groeien tot de tuin erin verdwijnt, de hortensia’s en de rozen, en wij ook haag zullen zijn.  

Het licht des morgens dat niet meer het licht zal zijn van ouders en van voorouders, zelfs het gezang van de vogels – als er nog gekweel zal mogen – is bezoedeld al.

Ik zie en hoor het, de klank, het licht komt anders over, de waarden die we kenden opgeheven, en wij ontluisterd van al wat we waren; dit al weten we later als het te laat zal zijn, want wie of wat zal ons beveiligen?

En als we nog bidden kunnen, tot wie bidden we als de hemel gesloten blijft, een glazen wand bedampt langs de hemelkant.

Dit zijn de dagen van 20 juli 2012 af, hoe deze zullen zijn van 20 juli 2022 af,  is een vraag die ik niet meer beantwoorden zal, al weet je maar nooit. Maar het gelukzalig gevoel van Stéphane Hessel ken ik niet. Ik vrees wat ik niet meer schrijven, niet meer zeggen mag.

20-07-2012, 00:01 geschreven door Ugo d'Oorde  

Een goede dichter biedt een lezer iets dat anders is dan anders, maar toch vertrouwd aanvoelt. Op die manier leg je een essentie bloot die al ergens vermoed werd.

Rutger Kopland (1934-2012)

Wat de avond van de rozen weet,

het licht weet van de nacht

is kennelijk overbodig, is te ver gezocht.

Maar toch een vraag, eens neergeschreven,

hoe in elkaar verweven,

het ene niet zonder het andere kan, 

als in gebed verzonken.

Van de dingen die waren en de dingen die zijn,

die totaal verschillend, elkaar bezitten, kent

de toonaard, de klank van de musicus,

de hand, het blad waarop geschreven wordt,

of het marmeren blok de houwer, en in het blok

het beeld alvorens het gebeeldhouwd is.

Creativiteit, dat onze bestemming is.

Wij, lopend in de regen langs de rozenvelden,

doordrenkt, we zelf de regen zijn. Geur

die van de rozen is en van de regen in de aarde is. 

Terwijl zo teder, zo onopgemerkt, de luchten
gesloten, de sterren niet opgekomen.

Terwijl dit niet de zomer is van onze ouders,

niet de bedwelming van de rozen in de avond

die we ondergingen: we geven,

fezelden de rozen, nu een doffere geur,
omdat het anders is.

Dit, toen we liepen langs de velden in de regen,

in Schellebelle toen, en over ons,

met floers omfloerst, van ogenblik tot ogenblik,

de tijd, een boek gesponnen,

tot zo lang nog als de dagen.

19-07-2012, 04:49 geschreven door Ugo d'Oorde  

Bhagavad Gíta  en T.S.Eliot

Er is een versregel uit de ‘Four Quartets’ van T.S.Eliot die ik wel eens durf gebruiken als ik me zorgen maak over de kwaliteit van wat ik geschreven heb.

Eliot heeft het over zijn pogen, woorden te gebruiken om zijn gedachten uit te drukken, maar elke poging, weet hij, is een gans nieuwe start en een andere soort van faling. Maar zegt hij verder:

‘For us, there is only the trying. The rest is not our business’.

Het is zo iets als, doe wel en zie niet om. Echter, voor iemand die schrijft is het niet zo eenvoudig, al wat je neerzet op je blad, met deze stelregel te bedekken.

Eliot heeft zeker de Hindoeschriften gelezen, in tal van zijn verzen spreekt hij over de god Krishna, een belichaming van het Absolute Zijn. Ik ben dan ook niet verbaasd, de oorsprong van zijn versregel te lezen in de Bhagavad Gíta:

‘Let your reward be in the actions themselves; never in their fruits. So be not moved by the fruits of actions. Nor let inaction dwell in you’.

Het komt er dus, en ook voor mij, vooral op aan actief te zijn, en actief te blijven. Te trachten woorden te gebruiken om gedachten, beelden, herinneringen, gebeurtenissen, op de meest literaire wijze weer te geven. Eens dit gedaan is mijn werk af. En mag ik denken aan de blog van de volgende dag.

18-07-2012, 00:08 geschreven door Ugo d'Oorde  

17 juli

Bhagavad Gíta.

Ik waagde het, in mijn blog van 11 juli, te verwijzen naar de orthodoxe Hindoe Schriften en in het bijzonder naar een bijzonder deel ervan, de Bhagavad Gíta[1].

Weinigen hebben hier zorgen mee, ook Stéphane Hessel niet, die zijn pagina kreeg in de Standaard der Letteren van 13 juli met zijn autobiografie, ‘ Geloven in het onwaarschijnlijke’ (Vangennep, 2012), een boek dat dan toch niet werd wat ik na de eerste pagina’s verhoopt had dat het worden zou.

Maar het is over de Bhagavad Gíta dat ik iets zeggen wil. Ik schreef hierover:

Wat weten we er van, ‘arme zondaars die we zijn’? Wat weten we van wat er overblijft van ons. Niet van ons omhulsel - dat denkt Saramago te weten - maar van onze elektronen, van onze, om het even welke quarks of partikels, of Higgs-bossons, die we ‘ontleenden’.

Het is  het begrip ‘ontlenen’  dat ik haalde uit de Hindoe schriftuur, waar te lezen staat:

Never have I not been, never have you not been, and never have these princes of men not been; and never shall the time come when all of us shall not still be. As the tenant soul goes through childhood and manhood and old age in this body, so does it pass to other bodies.

Of, zoals de ziel die we in pacht kregen, overgaat in ons lichaam van onze kindsheid, naar onze volwassenheid en naar onze late jaren, zo gaat ze over op andere lichamen.

En ik begrijp dat het deeltje geest dat we als mens in pacht hebben gekregen, onsterfelijk is en overgedragen wordt van leven op leven en, ‘altijd ben ik geweest en altijd zal ik zijn’.

Het oerbeeld van het levende ‘nu’, komende van den beginne en uitgerekt tot in het eeuwige, doorgegeven van mens tot mens, zoals het geschreven staat in de Bhagavad Gita.

17-07-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Een vreemde dag vandaag. De zwaarmoedige beschouwingen van gisteren lijken vandaag veraf, of hebben dan toch hun impact verloren.

Ik heb Titus Burckhardt opgezocht, waarom weet ik niet, of weet ik wel. Ik loop in de tuin met zijn boek ‘l’Art de L’Islam’[1] in de hand, het formaat ervan is ongewoon, het is veel meer dan een boek, het is herinnering, het is een soort relikwie. Titus Burckhardt ligt me nauw aan het hart, omdat hij regelmatig te gast was in de chalet waar ik verschillende maanden augustus, met de familie verbleven heb. Een chalet in de Valais, in Grimentz, een dorp, verloren in de bergen dat in mij gebalsemd ligt en voor mijn kinderen hun tweede geboortedorp is.

Binnen een paar weken keren ze er terug voor hun verlof. Ik zal hen niet vergezellen. Maar als ik Burckhardt uit zijn rek heb genomen en het boek zonder het te openen heb mee genomen in de tuin, eigenlijk onbewust, dan moet het iets met verlof te maken hebben.

Ik denk nu aan mijn kamer daar, ‘la chambre des preux’ met de open haard. Ik had er mijn veldbed staan en een volle wand ervan was een uitgelezen bibliotheek  met Bijbel en Koran, en diverse werken van Titus Burckhardt – die ik voorheen niet kende – en zijn boek over de Gotische Kathedraal in het Duits, ook een werk over ‘l’Art de l’Islam’, dat ik heb gekocht achteraf.

Om deze reden alleen was de kamer me duurbaar en als ik dan nog vernam, na hem daar gelezen te hebben, dat hij er regelmatig verbleef dat wist ik dat er in de kamer waar ik verbleef, bij het haardvuur dat ik elke avond branden liet, heel wat moet gediscussieerd geweest zijn. Het is in elkk geval een feit dat vele van die boeken daar me in een bepaalde richting  hebben gestuwd, een richting die ik anders wellicht niet zou ingeslagen zijn.

En zo komt het, denkend aan Grimentz, dat ik bladerend in het boek, het ogenblik zon dat er was in de tuin, gevallen ben op de passage waar ik lees dat Mohammed bij zijn aankomst aan de Kaaba, de 360 godenbeelden die er omheen stonden, met zijn stok van hun voetstuk heeft geslagen - soerat XVII, 33 van de Koran citerend[2] - en toen hij binnenkwam in de ruimte van de Kaaba, hij al de Abraham-afbeeldingen die eraan de wanden waren heeft laten verwijderen, om enkel en alleen over te houden de afbeelding van ‘la Sainte Vierge tenant l’Enfant sur les genoux’, de Heilige Maagd met het kind op de schoot.

Zo, veel woorden zijn het niet vandaag, het was slechts, een ogenblik, de roep die ik hoorde van de bergen, de roep van dat onooglijk dorpje in de Valais, denkend ook aan een vriend in de Vaucluse, in een even klein en afgelegen dorp, waar hij gewerkt zal hebben aan zijn boek en een gedicht zal geschreven hebben geïnspireerd op het spoor dat een slak had achtergelaten op de vloer.

16-07-2012, 00:56 geschreven door Ugo d'Oorde