Ik zit in mijn boeken, ik zit in mijn  geschriften, ik leef in een onwezenlijke wereld. Ik heb weinig te doen met wat er gebeurt rondom mij. De luchten blijven gesloten, het licht is van een toonloosheid, ik adem wel maar daar blijft het bij. Zelden ben ik zo neerslachtig geweest als vandaag. Hoe het komt weet ik niet - of weet ik wel - het is een gevoel dat zich al een tijd aan het vormen is en dat me nu overvalt en de bovenhand krijgt.

Er zijn nog van die dagen geweest, ik vind die terug als ik ga wandelen in wat ik vroeger schreef. Vandaag ligt het allemaal dieper, schijnt er iet geblokkeerd..

Wat ik achterlaat is een beeld van een gevecht met mezelf, een soort aderlating van wat er omgaat in mij en terug te brengen is tot niets, tot een leegte, een grote armoede: où sont les neiges d’antan? Waar mijn vreugdes, waar mijn openbloeien, waar mijn dagen in de bergen, waar mijn dagen aan zee, waar is dit alles gebleven?

En dan waarover schrijf ik nog, welke ‘collage’ is er nog die me wakker houden kan nu ik aan het inslapen ben, nu ik aarzel om verder te gaan, te spreken, te schrijven, te bewegen?

Ik ben zoals elke morgen vroeg opgestaan, vandaag te vroeg. Ik voel dat ik beter had gewacht tot het oosten - het zuidoosten - kleurde. Ik voelde dat er enkel die dofheid was waaruit niets te halen was, maar alles te verliezen. Ook mezelf te verliezen, het ergste wat er zijn kan.

Er is een licht gefluit in mijn oor, moeder zegde me dat het iemand was die aan jou dacht. Het kan dat er zijn die wakker worden/liggen en denken aan wat ik zou kunnen geschreven hebben op een plaats in de ether, een toch wel wondere plaats die je zo maar kunt gaan halen, of laten waar ze is. Er zijn zovele plaatsen waar je de dag van vandaag heen kunt gaan als je maar zoekt. Rijkere, weelderige dan die van mij, een plaats die je zo maar, zonder meer, kunt laten, zo veelzeggend is ze niet en of ze nog veelzeggend worden zal weet ik niet als ik voel hoe het thans met mij is gesteld.

Lees me en vergeet me: ‘life is a fool star, een variatie op wat een Amerikaans dichter schreef. Hij zal het ook geweten hebben, hij zal zich gevoeld hebben zoals ik me voel. Ik heb er niets meer aan toe te voegen.

Het is Carl Sandberg die dit schreef maar wellicht in een andere context:

You and a ring of stars

May mention my name

And then forget me,

Love is a fool star.

20-01-2019, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik schuif binnen in de tijd, in de maand, in het jaar, en de tijd schuift binnen in mij. In alle delen van mijn lichaam is hij op een of andere wijze aanwezig. Hij is zelfs begonnen binnen te dringen in mijn geest, wat erger is en moeilijker te bestrijden als ik tevergeefs ga zoeken naar een naam, zoals deze van gisteren, Michel Onfray.

Om verrassingen te voorkomen, stop ik niet als mijn blog geschreven staat, weet ik dat dit maar een tijdelijke verlossing is en dat ik beter doorschrijf als de flow er is van de woorden die aanrollen zoals de golven op het strand.

Hemmingway, wachtte ermee tot de volgende dag, zo wist hij hoe te beginnen. Ik riskeer het niet, ik ga onmiddellijk verder, zelfs al wordt het bloggen-schrijven op deze wijze, een werk ohne Ende.

Ik moet ook, en dit weet ik al heel lang, elk voorval gebruiken om te komen tot mijn, bij benadering, 500 words a day. Zo vond ik in mijn bus een kaart, zoals er zovele worden geschreven en verstuurd rond de jaarwisseling, een eenvoudige collage, à la Anne Bonnet, niet meer dan enkele vlakken kleur, en dan nog kleuren, heel sober gehouden, en dan nog vlakken eerder onhandig gesneden dan met overleg rechtlijnig geknipt. Een werk dat, zo gewild, even goed van een volwassene kon geweest zijn, maar bleek te zijn van een kind nog, George Geers, maar dan, zeer kunstzinnig, en daar gaat het om, ingekleed door de moeder en ingeleid met de woorden:

Always believe in your soul

You’ve got the power to know

You’re indestructible

Always believe in, that you are

Gold (gold)

Of wat een moeder zegt tot haar zoon die Gouden is - die meer is dan goud is. Wat heeft een mens, kunstenaar in de ziel,  die weet als dusdanig onverwoestbaar te zijn, meer nodig, om op te stijgen uit de massa en met het uitbrengen van een o zo simpele collage, haar liefde voor haar zoon - inbegrepen voor haar twee andere kinderen - uit te tekenen, uit te beelden, uit te roepen, te verwoorden met letters die gouden zijn.

Het is maar een witte kaart met een simpele kindercollage, maar het is een immens iets dat me overvalt.

De kaart, nu naast mij spreekt. Zegt me ‘que les petites choses n’ont l’air de rien mais elles donnent la paix[1]. Ze zal er nog een tijdje blijven liggen als kunstwerk dat normaliter zou moeten ingekaderd worden en opgehangen in de beste plaats om ons te herinneren dat kunst een werk is van de ziel en dat de ziel van een kind ons meer kan vertellen dan wat is van de kunst van een volwassene.

De moeder, Leen Persoons beklemtoonde dit op een sprekende wijze, een vingerwijzing, zeker voor mij.

19-01-2019, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Schrijft John Vervoort: Lezen is ’voedsel voor de ziel’, ‘het medicijn voor de geest’, en boeken zijn de ‘eeuwige vrienden van de mens’. En, of ik dit beaam?

Als ik mijn ‘Don-epos’ in het rek schuif tussen de andere boeken, weet ik dat het een vriend is die ik er plaats, dat het ‘iemand’ is, meer dan dat het ‘iets’ is. Dit geldt voor alle boeken die er staan, ik weet het maar als ik er een ga zoeken die ik niet terugvind, hoewel ik hem zeker niet heb uitgeleend en dat hij er dus ergens zijn moet. Maar ik kan hem niet roepen, kan er niet op fluiten, en ik mis hem, zoals ik een vriend mis die nu al een jaar is heengegaan.

Ik denk de rug van het boek te kennen en het is die rug die ik zoek bij het overlopen van de rijen boeken, mijn ogen gaan van boek tot boek.  Maar tevergeefs, ik moet er over kijken en ook, hoe meer ik er naar zoek hoe meer ik weet dat ik het mis al is het maar een boek dat ik lezen wil, dat ik nu in de hand wil houden.

Voor mij is het heel duidelijk, boeken zijn, eens gelezen, vrienden geworden. Zelfs deze die referentiepunten geworden zijn waarmede ik niet akkoord ga, met Monod bijvoorbeeld dat de mens een louter toeval zou zijn, met Onfray, dat we het best onze dromen, onder meer over God, zouden achterlaten, en er zijn er andere, maar ook deze blijven me, in een zekere zin, duurbaar, ook deze haal ik regelmatig in mijn gedachten, in mijn woorden terug.

Ik schreef gisteren aan een vriend dat er in mijn leven twee schrijvers waren geweest die me diep geraakt hadden: Velikovsky en Salibi. Ze hadden me geraakt, niet zo zeer zoals Sholokhov, op de wijze waarop ze schreven, maar om hun visie op het verleden, die baanbrekend was. Hun werken staan bij elkaar, ze hebben me in hun ban gehouden omwille van de vernieuwing die ze binnenschoven in mijn kennis van wat de geschiedenis is. Er is ook een De Telder, maar die kwam op een ogenblik dat ik me te oud voelde om me te gaan verdiepen in zijn visie op de Bijbel als boek van de geschiedenis van de oudheid, meer dan een boek over de geschiedenis van God, voor dit laatste had ik weliswaar Karen Armstrong.

Het wordt me allemaal te veel.

Wat me niet te veel is, is te blijven beweren - de bewijzen zijn er maar men wil ze niet zien - dat de Oedipus van Sophocles gebaseerd is op feiten en niet op fictie en dus moet gelezen worden als een deel van de Egyptische geschiedenis, deze van Akhnaton, de God vernieuwer. Maar dit ook wordt me te veel, zoals me te veel wordt, het te hebben over God, of over de dood of over wat er is, zou kunnen zijn, na de dood.

Zeg ik liever dat ik moe geschreven ben en dat ik het er moeilijk mee heb, er verder mee te gaan. Toch volhard ik nog, blijf ik de tijd van jou als lezer, gebruiken opdat ik gelezen zou worden, een soort tiran die niet nalaten kan je aandacht op te eisen. Ik stel me dan soms voor wat het betekenen zou als ik morgen wegval en je terecht zou komen op een leeg blad.

Better no Brexit than a bad Brexit, claimt men in Groot-Brittannië. Ik denk er aan. en het is het probleem waar ik dagelijks mee begaan ben als ik begin: dat het beter is een leeg blad te vinden dat een slechte tekst.

Ik blijf het betrachten hieraan te voldoen. Ik zie dat het aantal lezers stabiel blijft, het neemt niet toe, maar ook het mindert niet. Ik wil het nog altijd zo houden, misschien is het dan toch wat John Vervoort schreef in de Standaard - welke heeft geen belang - ‘een medicijn voor de geest’.

Vergeef me als ik het altijd heb over mezelf, als ik denk dat dit ook van jullie kan zijn.

18-01-2019, 07:15 geschreven door Ugo d'Oorde  

Werkend aan ‘De Ladder’ van Jaap Scholten, lag Sholokhov naast mij, waren er de vier, vijf pagina’s die ik nog te lezen had, de laatste woorden die het grote epos dat zich afspeelde in de steppen langs de Don, in het begin van de jaren 1920 - de tijd van mijn grootvader, de tijd van de  oorlogsjeugd van mijn vader waar hij me nooit iets over vertelde - zou afsluiten.

Het secreet van een boek naast jou dat je op het punt staat te ontdekken. En het boek wacht om het bloot te geven. Maar je wacht nog, je wilt je eerst  verlossen van een totaal andere tekst die je heel wat moeite vergt om te weten wat je wel en wat je niet erover gaat vertellen. Het gebeuren met Aksinia en Gregor hangt ondertussen in de lucht, je weet dat ze, te paard, in de nacht bij maanlicht, hun dorp verlaten hebben? Het staat te gebeuren. En na enkele uren rijden:

Not far from a little bridge, Gregor halted. A midnoight silence wrapped the village… He did not like riding across the bridge. He did not trust this silence, and was afraid of it. They had just turned into a narrow lane when a man rose from a ditch, three men behind him.

‘Halt, who goes there?

De vier mannen kwamen traag naar hen toe, een ervan stak zelfs een sigaret op. Gregor started at the shout as though before a blow and pulled on the rains. At once mastering himself, he cried: ‘Friends’, and sharplly turning his horse, managed to whisper to Aksinia: ‘Back ! Follow me.

Ze vluchten in galop, kogels vliegen hen om de oren. Na tweehonderd meters komt Gregor ter hoogte van Aksinia en roept haar toe zich voorover te buigen, maar ze doet het niet, ze is getroffen door een kogel.

Some two miles outside the village he turned sharply off the road, made towards a ravine, dismounted and lifted Aksinia off the horse gently, laying her on the ground… She died in his arms a little before dawn. She did not recover consciousness.

Hij graaft met zijn sabel en zijn handen een graf in de vochtige, zachte aarde, en dan: ‘Gregor buried his Aksinia by the brilliant morning light. As she lay in the grave, he folded her deathly pale, yet swartly arms across her chest, and covered her face with a kerchief, so that the earth should not fill her glazing, half-open eyes as they gazed  immovably at the sky. Daarna duwt hij met zijn handen de vochtige gele aarde over het lichaam en op zijn knieën blijft hij lang zitten bij het graf, ‘his body swaying lightly… Now he had nothing to hurry for. Everything ,was finished.

Mickhail  Sholokhov zal me niet ten kwade nemen dat ik zijn vertaalde  woorden hier heb herhaald; Ik zie en beleef de smart van Gregor, wat Sholokhov gewenst heeft; Hij sluit hier op een passende, glorieuze wijze zijn epos af, op de enige wijze waarop het epos eindigen kon, door de dood.

Er volgt nog ‘a chapter 9’

In de vroege lente smelt de sneeuw, de grassen drogen, de steppe staat in brand. De wind wakkert de vlammen aan en de geur van brandend gras hangt over de steppe. Maar het leven herneemt op andere plaatsen: ‘all around, the young gras is showing merrily green, innumerable skylarks are fluttering in the azur heaven’. Maar waar de brand heeft gewoed is de aarde zwart, geen vogelnesten, alleen de verkoolde aarde en de brandgeur erover: Like the steppe scorched with fire, Gregor’s life also turned black. De onbarmhartige dood had hem alles ontnomen.

Na de dood van Aksinia is hij dagenlang blijven ronddolen. Daarna steekt hij de Don over en komt in het bos terecht waar de rest van de bende opstandelingen, waar hij vroeger deel van uitmaakte, zich ophoudt in een boshut. Hij blijft bij hen voor een tijd en beslist dan plots, in de lente, terug te keren naar zijn dorp. Hij gooit geweer en kogels in het water van de Don en gaat terug naar zijn woning, waar zijn zoontje Michenska aan het spelen is, die vermoedt dat hij zijn vader moet zijn. Hij hoort dat zijn dochtertje overleden is, maar dat zijn zuster Dunia het goed stelt;

And now that little thing of which Gregor had dreamed of ,so many sleepless nights had come to pass. He stood at the gate of his own house, holding his son by the hands. Dit was alles dat het leven hem had overgehouden, al dit gaf hem ‘kinship’ met de aarde en de ruime wereld, die er glinsterend bij lag onder de kilte van de zon.

Sholokhov eindigt zoals hij eindigen moest, op heel wat resterende vragen, die eigenlijk voor het epos dat nu geleefd is, voltrokken  is, vragen blijven zullen. over het epos dat van Gregor en het Kozakkenvolk was. Voor de lezer, en dan toch voor mij, zal voor altijd de vraag blijven hoe het leven verder lopen zal voor Gregor, een vraag die verbonden blijft aan het boek. Het boek dat nu, gesloten op zijn vergeelde bladen, naast mij nog ligt en dat ik straks terug ga plaatsen in zijn rek.

17-01-2019, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik voel me gelukkig en in een zekere zin, een tikje jaloers, als iemand me vertelt dat hij op een bepaalde dag uit een antiquariaat in Triëst dat geledigd werd van zijn boeken, een ladder heeft meegenomen waar voorzeker James Joyce[1],  een eeuw geleden, nog heeft op gestaan om een boek te nemen.

Het verhaal van de ladder is van Jaap Scholten, het verscheen in ‘NRC Handelsblad’ op 24 december 2018 en werd overgenomen door De Standaard op 4 januari 2019.

Het was bij het eerste bezoek van Scholten en zijn echtgenote, Ilonka, aan de havenstad. Ze hadden geen reisplan, Triëst was toeval. En in de morgen waren ze gewandeld naar het antiquariaat van Umberto Saba, een Italiaans dichter en schrijver, waar Scholten over gelezen had. Toen ze er aankwamen zagen ze dat verhuizers de boekenkasten aan het ledigen waren, ‘de winkel van Umberto Saba werd gestript’  schrijft Scholten, die was binnengegaan. ‘Toen zag ik de ladder, de ranke licht gebogen ladder om de hoogste planken te bereiken’. Hoe hij die genomen heeft, hoe hij er mee vertrokken is: ‘ik vroeg een van de slopers of ik de ladder kopen kon, Ik pakte een biljet van vijftig euro, hield het biljet in de lucht en wees naar de ladder.’ En wat later wandelde hij met de ladder over zijn schouder door straten van Triëst.

Ik verlaat hier even zijn toch wel boeiend verhaal over de ladder want er loopt nog een ander verhaal, dat gaat over de boeken die hij erfde uit de bibliotheek van Coen Stork, oud Nederlands diplomaat[2], een overleden achteroom van hem; een verhaal gekleurd door een hoogst interessante opsomming en korte beschrijving van de door hem meegenomen boeken, maar dat is een andere geschiedenis. Mij is het om de ladder te doen.  Scholten had die ‘vier jaar eerder met ijzerdraad tussen de twee voorstoelen van onze open Peugeot vastgezet en er het halve Habsburgse rijk mee doorkruist naar Hongarije.’

De boeken van Coen Stork en de ladder - doordrenkt van Joyce (en van de andere Italiaanse schrijvers/dichters, Italo Svevo en Umberto Saba), zijn nu in de woonst van Jaap Scholten, hij met een gerust hart teruggetrokken, op het Hongaarse platteland waar hij werkt aan een roman ‘met twee honden als gezelschap. ’s Nachts is er het gejank van jakhalzen, ‘s morgens reeën in de tuin.

Ik vraag mij af waar hij de ladder heeft geplaatst. Als ik er aan denkt dan zou ik deze, zoals een schilderij, opgehangen hebben naast de rekken boeken. De ladder een soort relikwie zijnde, zou aldus een waardevolle inspiratiebron zijn voor het boek dat wordende is.

De enige bronnen die ik heb zijn een paar schilderijen en een paar tekeningen van vrienden, ze hebben niet de impact van de grote schrijvers van deze aarde, maar ze voldoen amplement voor de dingen die ik schrijf, dan toch tot nu toe.

16-01-2019, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Rondom mij sterven ze, de vrienden, de kennissen en zij die ik nooit heb gekend. Ik kijk naar hun geboortedatum. Ik zit werkelijk in de meer dan gevaarlijke zone. Met mijn 1927 zit ik er zelfs bijna buiten of lijkt het toch zo. Wat er ook van is, ik ga aan mijn cijfers voorbij alsof er helemaal niets verkeerd aan was, alsof ik weg zou geraken lijk een vis tussen de mazen van het net, al weet ik dat de mazen heel dicht bij elkaar zijn gaan liggen.

Vandaag, vanmorgen, leef ik in de luwte van een paar boeken die me bezighielden; heb ik nog altijd een paar pagina’s die ik te lezen heb vooraleer verder te gaan, en die ik nog niet zal lezen, alsof ik me straffen wilde, alsof ik niet weten wilde wat er te gebeuren staat, zoals ik ook niet weten wil hoe het met mij aflopen zal, dit, zeker niet wil weten. Alleen is er de hoop dat ik de kracht, de luciditeit en de noodzaak om te schrijven zal behouden tot het laatste ogenblik.

Ook vandaag, vanmorgen, heb ik Max Wildiers[1] meegenomen naar een plaats waar ook koningen heen moeten: een dun ingebonden ietsje van een boek met een prachtige titel: ‘Het verborgen leven van de cultuur’, verloren tussen de andere boeken en zo maar meegenomen. Ken je dit gevoel, dit gebaar van het nemen van een boek waar je blik opvalt?

Wildiers schrijft dat wat ons treft bij het studeren van de oudheid, het hun streven is naar schoonheid en harmonie en er andere hoedanigheden kunnen aan toegevoegd: de rechtsopvatting en de levenslust, de moed en de dapperheid van hun helden. Deze ‘ethisch-esthetische’ traditie waarvan de zin tot schoonheid, het duidelijkst tot uiting komt, heeft geleid tot het tot stand komen van de polyfonische muziek - de muziek van planeten en sterren - en later, tot de bouw van de eerste gotische kathedralen waarin, zo lees ik bij Wildiers: ‘de geest der middeleeuwen het best tot uiting komt als synthese van alle kunsten en symbolische uitdrukking van het christelijk levensgevoel’.

Ik ben een, volgens mij, belangrijke stap verder gegaan. Er was meer aan de hand dan het christelijk levensgevoel. De verknochtheid ermee kreeg een nieuwe impuls: het kosmisch gebeuren: de meesterbouwer die zich ingeschakeld wist in het fenomenale van de kosmos en zijn kathedraal er wilde op afstemmen. De  eerste gotische kathedralen waren dan ook kosmisch-religieuze bouwwerken, als Notre Dame van Chartres, afgesteld op de geheime krachten van de natuur en de immense orde in de kosmos. Dit kosmische gevoel is later weg geëbd, en de kathedralen gebouwd in de XIVde, XVde eeuw kenden niet meer die kosmische geladenheid, behoudens misschien, veel later, de Sagrada Familia van Gaudi.

Deze kosmiciteit was eigen aan de middeleeuwen. De eeuwen erna gebeurde de aftakeling en kwamen we - dit is waar we ons thans bevinden - de wereld binnen van de volstrekte eenzijdigheid en ik citeer hierover Wildiers p. 46:

‘Waar het hier om gaat, en uitsluitend om gaat, is efficiëntie, organisatie en macht. Het technologische project is gewild eenzijdig en laat de mens, het humane, de hele rijke gevoelswereld buiten beschouwing. Alles wat wij cultuur noemen, in de bevoorrechte betekenis van het woord, schijnt hier onbestaande. Voor de dichter en de musicus is hier geen plaats en evenmin voor de metafysicus. Het kenmerk van de technologische wereld is haar geestelijke armoede, haar ontologische leegte, haar louter materiële instelling.’

En Wildiers vraagt zich af, en terecht, of we ‘bij machte zijn meester te blijven over de geesten die we hebben opgeroepen?

We zijn nu een generatie verder. Het is duidelijk, de krachten die inbeuken op deze blinde vervreemding zijn er niet. De metafysische gedachte die zo broodnodig is, werd niet her-opgewekt, zeker niet door het laatste boek van Houellebecq, hij die er iets had kunnen aan verhelpen. We dalen verder af naar het diepste dal, naar voor Dante, het centrale punt van de aarde. 

,

15-01-2019, 06:54 geschreven door Ugo d'Oorde  

Mikhail Sholokhov, Nobelprijswinnaar 1965, is een groot en gevoelig schrijver, is een groot schilder met woorden als het de natuur en de mens betreft. Zijn boek,  waar ik het een paar dagen geleden over had, ‘The Don Flows Home to the Sea’ is een donker, maar machtig  epos over een bewogen fase in het leven van het Russische volk, in het bijzonder het leven van een Kozakkenfamilie in een klein dorpje aan de Don, met als hoofdpersoon, Gregor Antelevitch, die opstond tegen het Sovjetregime van de eerste jaren, daarna overliep en om de gevangenis te ontlopen, zich genoodzaakt zag eens te meer de zijde te kiezen van de opstandelingen.

Ik had het boek jaren geleden gelezen, had het nu teruggenomen, hoe of waarom weet ik niet, maar er was een ogenblik dat ik het in mijn handen hield en ik ben beginnen lezen, ongeveer van bladzijde 500 af naar het einde toe. Ik heb nu, na 300 pagina’s er nog vier  te lezen en ik wacht met een zekere spanning op het einde, dat ik houden wil voor de volgende dag.

Morgen ken ik het einde dat ik me niet meer zo goed herinner, al vermoed ik al hoe dit einde zal zijn. Wellicht zoals in ‘For whom the Bell tolls’, met de dood van Roberto, de hoofdpersoon. Hier, wellicht met de dood van Gregor en/of Aksinia, zijn geliefde, met wie hij nu, opgejaagd als hij is door de Sovjet autoriteiten, op de vlucht is hopende aldus definitief zijn geboortestreek te kunnen verlaten.

Ik weet nu terug wat het is een goede roman te lezen/te schrijven, een roman die alles inhoudt, zelfs een gesprek over de God, die overal en in alle gesprekken regelmatig aanwezig is - zoals het ook bij ons was in de jaren, nu ook een eeuw geleden.

Ik had de wil te stoppen met lezen, hoewel het einde nabij was, de moed een dag te wachten om verder te gaan, nieuwsgierig maar ook met een zekere gelatenheid om wat ik vernemen ga dat voorzeker eerder dramatisch zijn zal dan geruststellend, want ik voel dat het boek niet anders eindigen kan dan op een drama en zeker niet met: ‘en ze leefden nog lang en gelukkig’.

Het verhaal over de dagen van Gregor van de laatste 300 pagina’s hangt in mij, het vergezelt me. Ik weet wat hij besliste, ik ken zijn voorbereidingen om te vluchten met Aksinia. Hij is zo-even ongezien via het venster binnengekomen bij haar, heeft haar verrast omdat ze hem niet meer verwachtte, hij was al zo lang weg van haar. Er is nog het afscheid nemen van zijn slapende zoon - zijn dochtertje is ondertussen overleden - die hij achterlaat bij zijn zuster Dunia.

Ik weet dit allemaal en nu, zoals bij de films of programma’s van VTM, houd ik een lange pagina publiciteit. Ik wacht gewild tot morgen als de stemming van het schrijven en het herschrijven over Salibi zal weg zijn omdat ik ook weet dat wat ik over hem schreef enerzijds te veel en anderzijds te weinig was.

Zo is het evenwicht tussen wat en wat niet, ook nu bij Sholokhov en bij mij aanwezig. Houd ik de spanning nog voor een tijdje om te weten hoe Sholokhov zijn epos eindigen zal. Ik weet wat het is een manuscript te eindigen, het zal wel voor hem ook een vraag en een afmeten geweest zijn.,

14-01-2019, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde