Gelicht uit november 2017

In 'The sacred Wood'[1], essays on poetry and criticism, bespreekt T.S. Eliot een essay van Paul Valéry van 1920, waarin deze onomwonden stelt dat de tijd van de filosofische poëzie voorbij is en dat nu de moderne (!) poëet 'essaie de produire en nous un état et de porter cet état exceptionnel au point d'une jouissance parfaite'. Eliot verwerpt deze stellingname en merkt op dat 'the philosofy is essential to the structure and that the structure is essential to the poetic beauty of the parts.

Eliot verwijst hierbij naar de 'Divina Commedia' om, na een lange omweg, te lang en te ingewikkeld om er verder op in te gaan, te verhalen dat het filosofisch element bij Dante moet gezien worden 'as part of the ordered world', als gebaseerd op de wijze waarop het leven geordend is in de wereld, en niet als het betrachten, zoals Valéry het stelt, een toestand op te roepen op een zodanige wijze dat we van die toestand poëtisch genieten kunnen.

Het lag altijd in mijn aard, eerder Eliot te volgen dan Valéry. Ik vond dat de poëzie diepgang moest hebben en dat het filosofische element het dragend element was in de poëzie. Mettertijd echter heb ik gemeend er een ander element te moeten aan toevoegen, namelijk een kosmisch element dat mij onvermijdelijk bij het religieuze aspect ervan bracht, zonder evenwel hierbij het aspect Valéry te weigeren of op zij te laten. De poëzie die ik schreef - zelden geworden ingevolge mijn dagelijkse blogs - vind ik terug in een gedicht, à la Saint-John Perse, van vroeger.

Het 'dode leven' erin is gericht op de mens, die niet nadenkt, noch over het leven, noch over de dood en wat er is na de dood, die uitkijkt naar het kleine, het voorbijgaande, het plots opduikende dat hij vastgrijpen wil in enkele woorden, terwijl het leven heel wat ingewikkelder is. Ik dacht met Eliot dat poëzie meer was en, na Eliot, dat poëzie kosmisch was, en ik schreef: 

Op een avond, die is van vele avonden, in gedachten, ook in woorden, de bolster laten barsten die om ons lichaam is en op te stijgen, ongedwongen

achter ons te laten, lijk een slang haar vel afschuift, het dode leven dat ons omwikkeld hield en in één ogenblik door d' oneindigheid bezeten.

We hebben het, zo zelden toch, geweten hoe het kon: maar op een nacht de meidoorn ontwaakt als met late sneeuw bedekt, of Eliot gelezen en verbaasd gekeken dat het doenbaar was.

En even blank van alle ogenblikken uitverkoren, dit nu dat van het leven is, dat van het elektron omheen de nucleus is, dat is van al dat was en van wat nog komen zal,

terwijl het hart zich offeren wil voor wie we hebben liefgehad in de grensloosheid van schoot in schoot, ineengevlochten en verschroeid tot pulver van robijnen en smaragden.

En niet nodig te begrijpen omdat zo ruim het is, de siddering van het verbonden zijn met al wat is, gekend of niet gekend, het zijn, verstrengeld in het wordende, of hoe we het ooit kennen mogen, uitzonderlijk we kijken toe.

De nachten hier zijn koel in dit land. 

Dit is dan de poëzie die ik bedrijven wil, en doorspekt is met beeldflarden die verder willen reiken, Eliot volgend en een element in meer eraan toevoegend.

Heb ik het bij het rechte eind, is poëzie niet eerder wat Valéry vooropstelt, het zijnde geplukt op het moment dat het zich voordoet, poëzie echoënd? Ik vrees vandaag dat ik te ver ben gegaan, dat de tijden veranderd zijn en dat ik de poëzie eerder als een lichtheid moet zien dan als een zwaarte; en dat ik, al was het maar even, Eliot verlaten moet voor Valéry.  

[1] T.S. Eliot : 'The sacred Wood' - Methuen London, 1928, Essays on poetry and criticism’

11-04-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Gelicht uit november 2017.

De dagen schuiven voorbij. Je denkt hoe zou het zijn indien elke dag gewoon 'dag' zou zijn en nacht 'nacht', zonder datum, zonder naam, zonder jaar. Enkel gekend als dag die zich opent en sluit op de nacht, en dit, keer op keer en niets meer dan dat, zouden we dan ook er een zelfde gevoel van tijd die voorbij gaat aan over houden?

Ik geloof het niet, we zouden wel ouder worden, maar zouden het niet weten, zoals een hond het niet weet of een kat en misschien zou het ons een geruster gevoel geven, wat de tijd betreft, misschien?

Ik zou dan ook elke dag bij de opkomst van het licht, of zelfs ervoor, mijn blog schrijven. Het zou een opeenvolging worden van blogs meer dan een opeenvolging van dagen, van maanden, van jaren. Ik zou de tijd beleven, blog-gewijs, gezien mijn geschrijf, zelden een vervolg is op wat ik de dag ervoor heb geschreven.

Dit zijn vreemde gedachten die niets opleveren, die me niet verder helpen, maar ik dacht eraan bij het bezoek aan een herstellende vriend. Een bijna ‘tijdloos’ bezoek: neer te zitten bij hem en te zien hoe geleidelijk aan het licht verzwakt, hoe de laatste kleuren in haag en boom zich effenen en worden opgeslorpt terwijl we blijven woorden zaaien, over wat het leven is en wat de dood zou kunnen zijn, een glorie maar geen holte.

Sprekend ook over wat van gisteren was, een gisteren dat zich uitstrekt ver in de tijd. Niet denkend aan wat ons nog te wachten staat, want dit is het landschap dat we niet betreden willen, maar terugkerend tot wat was van onze jeugd, van een gebeuren uit die jeugd dat ergens getekend staat, waar weten we niet, alsof het een echo is die ons, om een of ander woord of teken te binnen valt en ons vertellen doet.

Zo, mijn vriend, wat is er van het herbeleven van wat vroeger was, terwijl de aarde zich keert van het licht en we samen zitten in een kring, met een glas in de hand dat het laatste licht nog houdt.

De stilte die onze gedachten omkringt. Wij roerloos, luisterend naar Shostakovich, en sourdine, in de kamer ernaast, of ons naar oorden verplaatsend waar we ooit waren of waar we heen gaan wilden.

Wij, verhalend over wat we lazen of niet lazen, de muziek die we hoorden of niet hoorden, wat we deden en wat we schrijven wilden, gedichten, bundels vol, of schilderijen die we schilderen wilden maar de kleuren zo moeilijk na te schilderen, alsof het nodig zou zijn de kleuren van de natuur te gebruiken.

Terwijl de aarde, terwijl de sterren, terwijl de laatste ekster in het gras, de laatste noot verbergen gaat voor later, en wij geborgen in een cirkel van samenhorigheid.

Hoe zullen we ze noemen de uren van een laatste samenzijn?

10-04-2021, 04:52 geschreven door Ugo d'Oorde  

Gelicht uit mijn blogs van november 2017

Je kon gisteren iets anders geschreven hebben, of toch niet. Er staat wat er staan moest, niets meer, niets minder, duidelijk genoeg om er mee te gaan slapen. Dit is wat de regel is in de wereld die van de schrijvers is.

En over die wereld las je, dat er vorig jaar meer dan 40.000 boeken op de markt zijn gekomen. Wat ontstellend is voor iemand die wenst een boek gepubliceerd te zien. Ontstellend ook voor de uitgever die zich niet zou hebben ingedekt op een of andere wijze. En dan, welk verschil maakt het uit, een boek in meer of in min, en welke kans maak je dat je werk boven het gemiddelde zou uitstijgen, een rariteit zou zijn, een werk dat weergalmen zou in de wereld van de literatuur?

Je kansen liggen heel laag, en toch volhard je in het verwachten dat je slagen zult waar anderen niet slagen. IJdelheid, mijn vriend, ijdelheid die je, je eigen maakt.

Je inzet, op alle ogenblikken van je leven dat je schrijvend waart; dat je de woorden plukte die opdoken van ergens, van waar weet je niet, zal je ook nimmer weten. En je hoeft het niet te weten, je vertoeft maar al te graag in die wereld die lijk een wolk je inpalmt keer op keer, jij verzonken in de grote stilte van het zijn, en het beleven van wat je neerschrijft en, eigenaardig genoeg, waar je weinig of geen vat op hebt.

Al denk je dat het van jou is, enkel van jou; dat het enig is wat er boven water komt, dingen die verbazen zullen. Je kijkt er naar achteraf. Het staat er allemaal en je weet niet wat je er van denken moogt, maar je laat maar gaan waar het gaan wil, voor jou is er enkel het betrachten, 'for us there is only the trying', zegt T.S. Eliot. Verder is er niets, of er nu van ergens buiten jou, woorden komen van verheerlijking of van verwerping, het spel is gespeeld, de teerling is geworpen, een reactie of die komt of niet komt, kan hier niets aan wijzigen.

Het is meestal de morgen die bepalen zal. Of zelfs, in heel wat gevallen, het ogenblik van het neerzitten dat alles in beweging brengt. Zo hangt er nog steeds het artikel in de Standaard van 2 november in je hoofd. Je bent er mee bezig, je antwoordde reeds in gedachten aan de twee professoren, niet in verband met wat ze besloten inzake de chronologie van Ramses II, maar wel wat ze dachten over het stilstaan van zon en maan, dat voor hen een zonsverduistering zou geweest zijn. Een zonsverduistering waar God zou voor gezorgd hebben op het ogenblik dat Jozua de Amorieten aan het verslaan was. Echter van de meteorieten regen, het vers ervoor, die niets te malen heeft met welke verduistering ook, spreken ze niet. Het zou nochtans een belangrijke vingerwijzing kunnen inhouden. Maar zoals ik hen lees zijn het geen durvers. Om even te luisteren wat anderen - Velikovsky of De Telder - erover denken. We wachten op een gelegenheid om het te doen, de Bijbel ligt altijd binnen handbereik, nu open op Hoofdstuk 10 van het boek van Joshua, open op een paar zinnen die ons en vele anderen een leven lang hebben bezig gehouden, en we zijn nog steeds niet aan het einde ervan.

09-04-2021, 09:07 geschreven door Ugo d'Oorde  

Of er nu sneeuw is, zoals deze morgen van 7 april, of niet, de merel en de meesjes, de mussen, hun gezang is er, vangt aan precies voor het eerste licht en houdt plots op. Het verrast me, en zoals het me ook telkens de vorige dagen verraste, ook ik plots wakker. Wakker maakte me gisteren ook een reactie via facebook in verband met wat ik had toegevoegd aan mijn blog van 4 april toen ik schreef:

Ik gedraag me als een heiden, alsof ik niet zou weten, alsof ik niet doordrongen zou zijn van de betekenis van Pasen, van het eeuwige van het leven in ons; van het sterven dat een nieuwe geboorte is in een ander Universum, dit van de Geest.

Hierop, werd door een lezer gereageerd:

‘Het is eigenlijk nog de oude garde die daar in gelooft. Waarom denk je dat de kerken leeg lopen. De tijd dat de mensheid hierin geloofde is reeds lang vervlogen. Leuke dag om de kinderen te verwennen, maar daar blijft het bij.

Dat men het wete: dat ik het heel moeilijk heb met de Verrijzenis van Christus, die uit de doden zou zijn opgestaan. Als ik Pasen niet onvernoemd heb willen laten dan was omwille van mijn heimwee naar wat Pasen betekende in mijn verre jeugd, toen het nog de klokken waren en niet de paashaas - stel je voor, een haas - die de eieren brachten. We waren allen te biechten geweest en te communie, en die zondag werd gevoeld als een heilige dag, als een ware Hoogdag en, een blijdschap, Hij was verrezen!. En vandaag, vandaag  wordt die dag nog amper opgemerkt.

Ik lees een bitterheid in de laatste zin van mijn lezer, en ik begrijp waarom, maar waar verdenkt hij me van? Is het dat ik, oude man, nog geloof in de Verrijzenis van Christus meer dan in de verrijzenis van elk van ons?

Dan vergist hij zich. Ik geloof enkel in wat ik honderdmaal al geschreven heb dat ik een lichaam heb van stof gemaakt, maar ook een geest die van het Universum is, en dat die geest niet sterven kan. Dat dit mijn paradigma is.

En nu ik er toch aan toe ben, een andere lezer wees me op het bestaan van, volgens hem en ik geloof hem, zeer interessante boeken, handelend over die Christus van ons. Ik voelde duidelijk bij hem die drang die ik gekend heb, vele, vele jaren terug, te zoeken om te vinden waar de waarheid ligt die de figuur van Christus - dezes Verrijzenis - omhult, en ook wie die Maria Magdalena was. Hij, die lezer, wou me hierbij betrekken, maar ik ben er niet op ingegaan, ik wens me niet meer te storten in  dergelijke studies. Hoewel de neiging er is het te doen, is mijn tijd te beperkt en wil ik verder met wat ik begonnen ben.

Hij verwijst onder meer naar de boeken van een gedesillusioneerde non, Karen Armstrong over Paulus en naar andere schrijvers over de rol van Maria Magdalena. Een groot pak wellicht zeer interessante lectuur die ik nog even terzijde laat.

Des te meer omdat er ook op het vlak van Dantes Commedia stemmen me bereiken die ook trachten me terug  in gang te zetten.

Wat ik eens en vooral duidelijk wou maken, en het is zeer ongewoon - het kan enkel van mij komen - wat Jezus betreft:

Wat men ook schrijven moge over de geboorte van  Jezus-Christus, zijn embryo in de schoot van Maria is ontstaan uit de ontmoeting (!) van een eicel van haar en een mannelijke eicel waarvan de herkomst twijfel zaait, was het Jozef, was het een Romeinse soldaat, was het een Engel of Geest? Wat ook, het. hechte, het ware is dat er in elk geval twee cellen nodig waren opdat er een ontmoeting kon ontstaan en deze ontmoeting, zijnde het magische  ogenblik van de bevruchting was/is een ‘kosmisch’ gebeuren, een gebeuren dat op aarde wellicht op elk ogenblik van de dag plaats vindt, is het niet onder de mensen het is onder de dieren, het is onder de planten. Het is het werk van de natuur, de God waarover men hier niet zwijgen kan is voor het bevruchten zelf niet nodig, het is een magisch iets. En wat meer, gezien het een werk van de natuur is, is het iets onbevlekt. Boris Pasternak wist dit  ook, hij schrijft in zijn ‘Dokter Zhivago’, dat elke geboorte een onbevlekte geboorte is. Als je daarenboven meer zekerheid wenst, wat het mannelijk ei betreft dat van God zou komen, dan moet je vragen aan Spinoza wie die God is.

Alvorens ik nog ooit begin aan het om het even welk boek over Jezus-Christus dan moet ik dus eerst te rade gaan bij Spinoza die me vertelt wie God is en, of het iemand is die, uitzonderlijk, mannelijke eicellen produceert om een zoon te verwekken

Zo ver, ben ik op mijn leeftijd gekomen. Ik meen dat het ver genoeg is geweest.

En er is ook het verhaal van Paulus die ineens beslist, schijnbaar getroffen door de bliksem, Christus niet meer te vervolgen. En hij schrijft aan de Romeinen, dat hij, in plaats van eerst naar Jerusalem te gaan, hij naar Arabië vertrekt waar hij drie jaren zal verblijven alvorens Petrus en Jacques, de broer van Jezus, op te zoeken in Jerusalem. Zeg me dus waarom hij drie jaren heeft gewacht en wat hij gaan doen is in dat Arabië.

En, dan is er nog een derde punt. De afbeelding van Christus op het kruis werd in de kunst nooit voorgesteld als  een stervende  of als een dode, de ogen gesloten, maar als een levende, de ogen open en dit tot in de XI_de, eeuw.

Dan ook die vreemde vraag, is hij niet, nog levend, van het kruis gehaald?

Verder ga ik niet vandaag en ook niet morgen of overmorgen. Ik heb gezegd.

08-04-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Gelicht uit oktober 2017

Is het zo, dat een eerste zin voldoende is om hieruit vertrekkende een, wat ik zou durven noemen, kort essay te bouwen dat verbazen kan, dan toch bij enkelen, is het zo, en is het maar dat?

Het heeft er alle schijn van als ik nakijk hoe het in het verleden was. Echter, komt hier dan nimmer een einde aan? En, is dit geldig ook voor een componist, een schilder, een beeldhouwer, is die eerste noot, die eerste penseel trek, die eerst beitelslag toereikend om een nieuw werk op te zetten? Aan alles moet een begin en uit dit begin groeit wat in het begin nog verscholen was, zegge in potentie al aanwezig.

zo de grond waarin gezaaid werd rijk is aan voedsel, rijk is aan krachten, rijk is aan gunstige omstandigheden.

Ik dacht eraan toen ik zag hoe de regen tegen het raam sloeg en het nacht nog was. Alsof er niets anders te vermelden stond: wind en regendroppels op het raam zoals het vroeger was, of, vandaag zoals het nog nimmer is geweest en er geen vergelijk mogelijk is, niet omdat het was zoals het was, maar omdat  jij het anders zag, het anders aanvoelde, en het soort van wind en regen telkens wordt bepaald door het soort mens dat je bent op dat ogenblik.

Een goede vriend schonk je, op een even goed moment in de tijd - hij heeft de bundel gedichten dubbel zegt hij me - de gedichten van Guido Gezelle. Het regende, ik zegde het al, toen ik het opnam vanmorgen en, hoe kon het anders, de bundel zich opende waar hij zich openen moest, op het meest gelezen gedicht: 'Dien avond en die rooze'.

Je zult het lezen en herlezen, je zult het nimmer meer vergeten, omdat het een van de mooiste liefdesgedichten is die je ooit las of je je ooit indenken kan.

Gezelle schreef dit, hij was toen 28. Hij ontving dien avond, de man, van wie hij schreef:

Ik misse u waar ik henenvaar
of waar ik henenkeer
den morgenstond, de dagen rond
en de avonden nog meer!'.

En, 'dien avond' die grote, onovertroffen, onvergetelijke avond ziet hij hem binnenkomen met een roos in de hand. Een roos, zinnebeeld van de liefde - Rose, reiner Gegenspruch, zegt Rilke: de roos liefde zijnde en pijn, bloem en dorens - en het hart van de jonge Gezelle dat open bloeit als hij Eugène Van Oye ziet. Hoe begroet hij hem? Neemt hij hem in zijn armen, drukt hij hem tegen zich aan, omhelst hij hem? Ik denk het, als ik lees wat hij erna schrijft over het bezoek:

'k Heb menig uur bij u
gesleten en genoten,
en nooit en heeft een uur met u
me een enklen stond verdroten.'

En:

'k Heb menig menig blom voor u
gelezen (geplukt) en geschonken,
en, lijk een bie, met u, met u,
er honig uit gedronken,
maar nooit een uur zoo droef om u
wanneer ik scheiden moste
als de uur wanneer ik dicht bij u,
dien avond, neêrgezeten,
u spreken hoorde en sprak tot u
wat onze zielen weten...'

Dit schrijf je niet over een vriend die op bezoek komt met een roos in de hand, wellicht een rode. Dit gaat veel verder, veel dieper, tot voorbij de gestelde grenzen:

Ofschoon, zoo wel voor mij als u,
wie zal dit kwaad genezen?' 

Vriendschap is geen kwaad, liefde in zijn geval - toen -  was het wel en beide wisten het. En zegt Gezelle:

een uur bij mij, een uur bij u
niet lang een roos mocht wezen
toch lang bewaart, dit zeg ik u,
't en ware ik 't al verloze (verloor)
mijn hert drie dierbre beelden: u,
dien avond - en - die rooze.

Waarom ontdek ik pas nu, rijper geworden, wetende wat er van de wereld is, de ware zin van: die avond en die rooze?

En dan over het gedicht zelf. Het is de perfectie, zo qua ritme en rijm - een volgehouden zacht luisterend ritme en een ongedwongen rijm - zuiver en sober gehouden. Geen hoogdravende woorden, maar woorden zo uit het hart opgerezen. Een gedicht om te koesteren zoals er weinig, heel weinig nog geschreven worden, zeker vandaag niet meer. Vandaag zou men schrik hebben een dergelijk gedicht te schrijven.

07-04-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Gelicht uit oktober 2017

195

Het gebeurde half september - niet dat het een drama was - dat de boer uit de omgeving van de vijver, naar hij verklaarde, vergeten had zijn koeien water te geven en de dieren, het was een heel dorstige dag geweest, ruikend een grote plas water dichtbij, uit hun omheining braken, de droogstaande grachten over, en in de vijver hun dorst zijn komen laven. Hierbij hebben ze, niet alleen de oevers van de vijver doen wijken op een plaats, maar ook, niet tevreden zijnde met het water, hebben ze ook een jonge appelaar, de takken vol rijpende appels, ‘afgegraasd’ en alleen nog de stam ervan, met afgebroken takken, achtergelaten.

Nu, wat gebeurde kan, behalve de ingezakte oever, niet ongedaan worden gemaakt, zeker de jonge appelaar niet. Reddeloos verloren werd er gedacht, maar dan toch niet, want één nederige tak die geen appels droeg, was gaaf gebleven, een enkele. En er gebeurde wat niet verwacht werd, weken erna, de tak kreeg nieuwe botten én, wat eigen is aan de lente, op een nacht van half oktober zijn deze botten opengebarsten, met een kleine knal, die niemand gehoord heeft, maar de knal was er, en zijn er herfstbloesems in alle glorie open gebloeid. Een wonder dat, geloof ik, zich maar eens voordoet in a lifetime. Om deze reden de vermelding ervan.

Maar, wat bezielde het verhakkeld, het vernederd appelboompje, wat ging erom in het gekwetste hart ervan, in de ziel ervan? We zullen het wel nooit weten, we kunnen het enkel gissen. Wellicht waren, op het ogenblik van het accident, de sappen al gestabiliseerd, klaar om terug te dalen naar de verste wortelingen, maar is er een reactie gekomen, is er een wil opgestaan, een jeugdige, krachtige wil, een wil van niet versagen en werden alle sappen die nog aanwezig waren her-opgeladen en alles klaar gemaakt, alsof het lente was, om dat ene vergeten takje tot bloei te brengen.

We weten niet wat het betekent, een bloemknop aanmaken, welke kennis, welke inzichten, welke berekeningen, welk groot kunstenaarschap hier aan vooraf gegaan is, opdat uit deze sappen zouden ontstaan: de kelkbladeren in de juiste kleur - met dat tikkeltje rood, een druppeltje bloed - de stamper en de naaldfijne precies getelde meeldraden, voorzien van het nodige stuifmeel, hier ook niet te veel, hier ook niet te weinig?

Hebben we er al ooit, in ons leven, eens aan gedacht, welk wonder zich  hier heeft afgespeeld, alsof het een liedje van ne cent was? Wel het sloeg ons met verstomming te zien, hoe de jonge appelaar het heeft gedaan gekregen. We geloofden onze ogen niet. We begrepen niet hoe het kon en toch het was een feit. Wie of wat lag aan de basis ervan? Wie of wat was het als het niet het appelboompje zelf was? Maar dan nog wie of wat maakte dat het, zo laat op het seizoen, nog reageren zou, op de wijze waarop het reageerde. Vragen waarop het antwoord verwondering is.

196 

Handel ik normaal, heb ik gisteren niet al té duidelijk mijn verwondering over het takje appelbloesem laten horen, en verkeerd geïnterpreteerd; was het geen normaal verschijnsel te wijten grotendeels aan de, voor het seizoen, te clemente - niet volgens de regels - temperatuur en was het maar normaal dat het takje tot leven zou komen in dergelijk gunstige omstandigheden, of, was er toch meer aan de hand?

Want zeker is het dat, indien het boompje niet 'verkracht' ware geweest en de appelen niet opgegeten, het takje niet gebloeid zou hebben, ook niet indien de appelen met zorg waren geplukt geworden. Dus moet er een verband geweest zijn tussen de te harde aanpak - door de koeien - en de onverwachte bloei van het takje. En het is hier dan mijn verwondering ontstaan is.

Ik heb een vriend die elke dag zijn wandeling maakt in het bos dat hem vertrouwd is, hij volgt elke beweging in de natuur, ziet hoe het bos uit de winter komt, de lente en de zomer binnengaat en hoe de herfst zich nestelt in de bomen. Ik, moet het stellen met heel wat minder, maar ik bekijk het leven in de natuur rond mij met des te meer aandacht, meer dan ik aandacht schenk aan wat er gebeurt in de wereld, op mijn leeftijd kan ik me dit permitteren.

Is het dan niet normaal dat het bloeiend takje appelaar me bezig houdt alsof het een gebeuren is dat boven al het andere uitsteekt; dat ik erover schrijf, erover uitweid en vooral, dat ik tracht te begrijpen hoe het boompje zelf zijn hachelijke toestand heeft ‘beleefd’ opdat het reageren zou zoals het gereageerd heeft?

Nu ik A heb gezegd wil ik ook B vernoemen. Wel ik denk dat het, na zijn overrompeling door de koeien, geschrokken is overgebleven; dat het enkele dagen zon heeft nodig gehad om terug op zijn plooi te komen en te beseffen dat het was alsof het lente was en dat het tijd was om tot bloei te komen in dat ene takje dat er was. Is er dan 'iets' vreemd aan of is alles vreemd?

Maar, wat weet ik over de psychologie van de planten? Hoe kan ik me ooit inleven in hun gedachtewereld als ze er een zouden hebben? Toch blijft het bevreemdende in het leven van de planten een immens vraagteken. Er werd over nagedacht en boeken over geschreven, een ganse wetenschap eruit gefilterd. Hier, in het geval dat ons bezig houdt, denk ik dat het vreemde van het tot bloei komen, het gevolg is van het verrassingseffect dat het boompje ondergaan heeft, en zijn bloei een soort wraakneming is op het lot. Een mens zou allicht op zelfde wijze reageren.

197

Het kleine nieuws werd via mail de wereld ingestuurd waar het opgenomen werd samen met het grote: de brand in de bossen van Portugal en Spanje, samen met de nederlaag van Anderlecht, samen met wat zich in Catalonië aan het voltrekken of dan toch aan het voordoen is. Het verhaal is zelfs al duizend woorden ver kond gemaakt en er hebben er zich al heel wat over gebogen, heel wat zich vragen over gesteld.

In de uiterst beperkte wereld van mijn geschriften, is het welgekomen nieuws. Klein nieuws maar groot van inhoud. En het is dit grote, dit wondere dat zin geeft aan het vermelden ervan. Er gebeurde trouwens niets dat even vermeldenswaardig was in mijn voorbije dagen. En het zal zo blijven de komende dagen, ik zal in het oog houden wat het vervolg zal zijn. Heb al bemerkt dat er bloemblaadjes zijn weggevallen, dat twee andere knoppen op het openbarsten staan en ik blijf over met de vraag of er een bevruchting heeft plaats gevonden. Er zijn geen bijen, geen vlinders, geen vliegen meer, dus vrees ik ervoor. Wat er ook van zij, ik houd de twee resterende knoppen in het oog en zal er voor zorgen, desnoods met het fijnste penseeltje uit mijn collectie, dat er een kunstmatige bevruchting plaats vindt want, we willen weten hoe het verhaal zich verder ontplooien zal.

Nu, om volledig te zijn, het zou ook kunnen - wonderen zijn de wereld niet uit - dat het voldoende is geweest de aandacht erop te vestigen met wat woorden, opdat de bevruchting zou geschied zijn via deze woorden, hoe eigenaardig dit ook moge blijken, niets verbaast ons nog, zeker niet als het de natuur betreft, zeker niet als de geest er zich mee moeit.

Ondertussen stel ik vast dat, én de details van meeldraden en stamper, én de glans van blad en kroonbladeren, verloren zijn gegaan. En, wat meer is, aan de voet ervan is in de nacht of in de vroege morgen een inktzwam uit de grond gekomen, een witte kaarsrechte kegel opgerezen uit het gras, een ander wonder, als we het maar zien hoe we vergast worden op tal van kleine als grote ‘verbazingen’ als we maar de gebeurtenissen in de wereld van ons afschudden om te kijken naar het wonderlijke dat ons omgeeft is er niets verloren van het nog jeugdige  in ons.

Jullie deze stelregel meegeven is een van de redenen waarom ik ben begonnen met deze bloesems van laat oktober, in de late herfst van mijn leven. Zo zal ik dan toch iets positiefs geschreven hebben.

De herfstbloesemhistorie  had onopgemerkt moeten voorbijgaan, geen haan zou  erover gekraaid hebben, maar het ongewone ervan heeft me getroffen en het is dit dat ik heb willen vermelden met mijn trachten binnen te dringen in  wat van de natuur is, het wondere leven ervan. En het is over dit wondere dat ik heb willen schrijven, het zo talrijk wondere dat aan ons voorbijgaat.

06-04-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Gelicht uit oktober 2017

Vroeg van morgen luisterde ik naar Klara, en is niet alleen het licht een inspiratie maar zijn er ook de groten der aarde die me met hun muziek binnen brengen in een sfeer die van de concertzalen is. Al zijn het maar wat klanken die komen en voorbijgaan, toch, zoals de klaarte van gisteren, zijn ze blijven hangen terwijl ik me klaar maak om naar beneden te gaan. Zo is nu nog, in wat wordt neergezet, Chopin aanwezig - wiens piano, las ik eens, door Russische soldaten door het venster op de straat werd gegooid - zo ook is er Mozart, zo ook is er een stuk alleraardigste piano van Joseph Haydn.

Wat een rijkdom die we bezitten, zonder omwegen wakker worden en te luisteren naar wat eeuwen voor ons werd opgetekend, zo maar, zonder een deur te openen, zonder een stap te zetten, wordt ons een wereld van klanken binnengebracht waarover we in woorden vertellen kunnen in een andere vorm in een andere rijkdom die van het mens-zijn is.

Beseffen we het voldoende?

De morgen die mijn zaligheid is, mijn vrijheid de pijnen te vergeten die van mijn lichaam zijn en te metamorfoseren, moi, pauvre bougre que je me sens, in een schrijver van losse stukken tekst, uit mijn gedachten losgewrikt, wat niet zo evident is, niet zo alledaags. En, al heeft het er alle schijn van, het kost me inzet.

Zoals het inzet kostte aan een vriend die me gisteren een gedicht mailde, of aan een andere die een nieuw doek heeft opgezet of nog een andere die aan het houwen is om een beeld te halen uit een blok es. Een gans volk dat kunst wil bedrijven, de een wat meer dan de andere. Het is echter niet over het resultaat dat ik het hebben wil, wel over de actie, wel over het creatief zijn dat hen typeert; het bezig zijn met, op de keper beschouwd, dingen die door hun schijnbare nutteloosheid wat het praktische aspect ervan betreft, opvallen bij velen, terwijl ze door anderen gewoon als tekenen van ons mens-zijn worden gezien.

We doen er aan mee, we beschouwen ons als scheppers van het ongewisse en het overtollige in de wereld, maar anderzijds situeren we ons op de weg die leidt naar het landschap van de geest, waar het goed is te vertoeven; er te zijn en er te spreken met anderen die hetzelfde landschap hebben opgezocht: een Arcadia, een open vlakte, zoals beschreven door Dante in het voorgeborchte van de Hel  - afgeschaft door de Kerk van vandaag - een water dat je overschrijden kunt sans se mouiller les pieds, een muuromheining met een poort waar je binnenwandelt en een kasteel omgeven door een vlakte van lichtend groen.

Waar, onder elkaar gesproken wordt, in alle rust en vrede, over wat is van de geest in ons, van waar we komen en waar we heengaan zullen. Gesprekken die van alle tijden zijn en van alle tijden blijven zullen, omdat ze eindeloos zijn en een klaarheid kennen die enkel van het eeuwige kan zijn.

We zullen er lange blijven tot onze tijd gekomen is. 

05-04-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Gelicht uit september 2017.

Je dacht hieraan deze morgen toen je de trap afkwam, je dacht eraan toen je de gordijnen openschoof en de grauwheid van het oosten je overviel, maar je herinnert je andere morgens: de luchten teer roze, de luchten soms als een laaiend vuur, en het grauwe deert je niet, je vergeet het als je de ontbijttafel klaar zet. Kleine handelingen die je plichtsgetrouw volbrengt alvorens te beginnen met wat je denkt ernstigere zaken te zijn. Maar eigenlijk zijn ze niet ernstiger, is al wat je doet betekenisvol: het klaar zetten van melk en boter, van smeerkaas en confituren, van het mandje met de medicijnen voor jullie beiden. Je doet het half bewust en half denkend aan wat je straks schrijven gaat. Maar toch nog een laatste blik of alles er staat zoals het er hoort te staan. Want ook in de kleine dingen moogt je niet ontgoochelen.

Al is nu de pen heel wat anders geworden, al is er nu een verlenging gekomen aan mijn hand om gedachten op te tekenen. In een zekere zin is dit jammer, ik voel het papier niet meer onder mijn hand, ik voel de pen niet meer, glad en warm die me zovele jaren heeft vergezeld op mijn tochten, ik hoor het gekras niet meer over het papier, de ganse ceremonie van het schrijven is opgelost in iets meer mechanisch, iets strakker, weliswaar praktischer en tijdgebonden. Ik denk echter niet dat het de inhoud van mijn gedachten in een andere richting zal stuwen, ik ben nog altijd wie ik was toen ik elke dag met de Sheafferpen, en met inkt - 'lie de thé, J.Herbin depuis 1670' - een pagina schreef in mijn dagboek, een verslaving die (gelukkig) gebleven is maar zich thans vertoont onder een andere vorm.

Maar, het traditioneel poëtische is er af, de eigenheid van de lettervorming, van het geschrift zelf, is verlopen, is voorlopig nog enkel leesbaar in de handtekening. Echter, de literatuur ontgoochelen, en hierbij me zelf ontgoochelen wil ik ten stelligste vermijden, al is dit gewaagd om zo iets, als gemakkelijk realiseerbaar, voorop te stellen.

Zo is het dat je denkt aan wat je schrijven zult terwijl je bezig bent met kleine zaken. En dit duurt tot de laatste letter zal geschreven staan, lukt het je, om een of andere reden niet in de morgen, dan ben je eraan voor de rest van de dag, tot je volbracht hebt wat je volbrengen moet. Pas dan kan je tot rust komen en mag je wachten tot de volgende morgen, hopende dat de slaap je helpen zal om je een nieuwe richting aan te wijzen.

Altijd denkende dat het gebeuren zal, vertrouwend op je goed gesternte en vooral, vooral sterk hopende dat wat je brengt hoog zal scoren bij je lezer, de ene dag wat meer dan de andere maar toch steeds voldoende belangrijk om je band met hem, je dagelijkse afspraak met hem, levend te houden.

Niet ontgoochelen blijft mijn wapenschild. 

9

05-04-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde