Ik heb altijd iemand nodig om mijn dag te beginnen en vandaag is er Carl Gustav Jung (1875-1961), hoewel deze in de vergeethoek is geraakt blijft hij me achtervolgen. Hij leert me:

‘Een mens moet kunnen zeggen dat hij zich ingespannen heeft om zich een opvatting te vormen over het leven na de dood of zich dan toch een beeld ervan te hebben gevormd, zelfs indien hij achteraf zou moeten bekennen dat hij verkeerd was. Dit niet gedaan te hebben is een vitaal verlies’[1].

En dan ook:

 If an idea about it is offered to me – in dreams or in mythic traditions – I ought to take note of it. I even ought to build up a conception on the basis of such hints, even though it will for ever remain a hypothesis which I know cannot be proved.’

Aan dergelijke opdrachten is het me onmogelijk te weerstaan. Ik denk trouwens dat dit een gedachte is die in vele van mijn geschriften terug te vinden is, een gedachte die keer op keer wordt aangehaald, belicht en een bevestiging inhoudt, dat de geest in ons onsterfelijk is, dat ik dit altijd heb verkondigd en dat ik er niet zal van afwijken wat Jung ook moge zeggen over ‘a hypothesis which cannot be proved’.

Ik verkondig zelfs dat dit de enige waarheid is die alle andere waarheden omklemt; zelfs al weten we niet op welke wijze deze zich manifesteert, maar als het er op aankomt te spreken over de dood is het de geest die het hoge woord moet voeren, hier kunnen we niet aan ontkomen.

We weten evenwel niet hoe die verweven zit met ons lichaam, we weten er weinig over, maar ik denk niet dat het mijn lichaam is, of een bepaald deel ervan dat me schrijven  doet, dat me de woorden aanreikt die ik gebruiken moet om te zeggen wat ik zeggen wil.

Anderen voor mij hebben getracht dit te verklaren, ik ook heb al diverse pogingen gedaan en ik kom onvermijdelijk tot het besluit, dat de geest, the spirit, onsterfelijk is, dat hij eeuwig is, dat hij is van in het begin der tijden en zelfs van voor het begin der tijden. Dat de geest iets ijl is, iets vluchtig, iets dat er is zonder er wezenlijk te zijn; dat het iets kosmisch is, iets dat in alles aanwezig is zonder dat de aanwezigheid ervan opvalt; Iets dat samenvalt met de bewegingen binnenin het atoom, wat veelzeggend is.

En deze inleiding dankzij Jung komt te gepasten tijde, vanmorgen kreeg ik het bericht dat Robert De Telder (°1948) is overleden op 19 oktober. Het bedroeft me zeer. Ik leerde hem kennen, rond 1975, als jonge man die op een namiddag opdook in een kring gelovigen in de theorieën van Immanuel Velikovsky en deze was het die ons samen bracht. Ik had een groot geloof in hem, Ik heb al die jaren kunnen volgen als Bijbelkenner. Hij vond dat de ganse geschiedenis van het Oosten gelinkt kon worden aan de geschiedenis, zoals ze te lezen staat in de Bijbel. Hij schreef er een groot boek over, ‘De Tijd der Tijden[2]’. Een hoogstaand werk dat de eeuwen trotseren zal, het enige nadeel dat het heeft is dat  het niet getekend staat in het Engels om gekend te worden als een universeel meesterwerk.

Ik hoor van zijn levensgezellin dat hij mijn blogs apprecieerde en dat hij er over sprak met haar. Hij was een geestesgenoot. Ik droeg hem in mijn hart, al heeft hij dit nooit geweten van mij. Ik hoor nu dat het wederkerig was. Dit maakt me nog droever. Ik zal blijven schrijven met hem in mijn gedachten, zoals er anderen zijn die ik in mijn gedachten bewaar.

[1] Carl Gustave Jung:  over Life and Death in zijn boek ‘Memories, Dreams, Reflections’, Fontana Library, 1963, translated from the German by Richard and Clara Winston.

[2] www.boekscout.nl

25-10-2020, 06:57 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik heb altijd iemand nodig om mijn dag te beginnen en vandaag is er Carl Gustav Jung (1875-1961), hoewel deze in de vergeethoek is geraakt blijft hij me achtervolgen. Hij leert me:

‘Een mens moet kunnen zeggen dat hij zich ingespannen heeft om zich een opvatting te vormen over het leven na de dood of zich dan toch een beeld ervan te hebben gevormd, zelfs indien hij achteraf zou moeten bekennen dat hij verkeerd was. Dit niet gedaan te hebben is een vitaal verlies’[1].

En dan ook:

 If an idea about it is offered to me – in dreams or in mythic traditions – I ought to take note of it. I even ought to build up a conception on the basis of such hints, even though it will for ever remain a hypothesis which I know cannot be proved.’

Aan dergelijke opdrachten is het me onmogelijk te weerstaan. Ik denk trouwens dat dit een gedachte is die in vele van mijn geschriften terug te vinden is, een gedachte die keer op keer wordt aangehaald, belicht en een bevestiging inhoudt, dat de geest in ons onsterfelijk is, dat ik dit altijd heb verkondigd en dat ik er niet zal van afwijken wat Jung ook moge zeggen over ‘a hypothesis which cannot be proved’.

Ik verkondig zelfs dat dit de enige waarheid is die alle andere waarheden omklemt; zelfs al weten we niet op welke wijze deze zich manifesteert, maar als het er op aankomt te spreken over de dood is het de geest die het hoge woord moet voeren, hier kunnen we niet aan ontkomen.

We weten evenwel niet hoe die verweven zit met ons lichaam, we weten er weinig over, maar ik denk niet dat het mijn lichaam is, of een bepaald deel ervan dat me schrijven  doet, dat me de woorden aanreikt die ik gebruiken moet om te zeggen wat ik zeggen wil.

Anderen voor mij hebben getracht dit te verklaren, ik ook heb al diverse pogingen gedaan en ik kom onvermijdelijk tot het besluit, dat de geest, the spirit, onsterfelijk is, dat hij eeuwig is, dat hij is van in het begin der tijden en zelfs van voor het begin der tijden. Dat de geest iets ijl is, iets vluchtig, iets dat er is zonder er wezenlijk te zijn; dat het iets kosmisch is, iets dat in alles aanwezig is zonder dat de aanwezigheid ervan opvalt; Iets dat samenvalt met de bewegingen binnenin het atoom, wat veelzeggend is.

En deze inleiding dankzij Jung komt te gepasten tijde, vanmorgen kreeg ik het bericht dat Robert De Telder (°1948) is overleden op 19 oktober. Het bedroeft me zeer. Ik leerde hem kennen, rond 1975, als jonge man die op een namiddag opdook in een kring gelovigen in de theorieën van Immanuel Velikovsky en deze was het die ons samen bracht. Ik had een groot geloof in hem, IK heb al die jaren kunnen volgen als Bijbelkenner. Hij vond dat de ganse geschiedenis van het Oosten gelinkt kon worden aan de geschiedenis, zoals ze te lezen staat in de Bijbel. Hij schreef er een groot boek over, ‘De Tijd der Tijden[2]’. Een hoogstaand werk dat de eeuwen trotseren zal, het enige nadeel dat het heeft is dat  het niet getekend staat in het Engels om gekend te zijn als een universeel meesterwerk.

Ik hoor van zijn levensgezellin dat hij mijn blogs apprecieerde en dat hij er over sprak met haar. Hij was een geestesgenoot. Ik droeg hem in mijn hart, al heeft hij dit nooit geweten van mij. Ik hoor nu dat het wederkerig was. Dit maakt me nog droever. Ik zal blijven schrijven met hem in mijn gedachten, zoals er anderen zijn die ik in mijn gedachten bewaar.

[1] Carl Gustave Jung:  over Life and Death in zijn boek ‘Memories, Dreams, Reflections’, Fontana Library, 1963, translated from the German by Richard and Clara Winston.

[2] www.boekscout.nl

25-10-2020, 06:48 geschreven door Ugo d'Oorde  

Lode Zielens (1901-1944): de ouderen zullen zich zijn vraag herinneren: hij wou weten waarom we leefden. Ik zelf vond niet dat dit een vraag was die gesteld moest worden. Als men zelfs niet wist wat de volheid aan leven was, waarom zou men kunnen spreken over de reden waarom we hier rondlopen, de reden van ons bestaan. Ik geloof niet dat ik het boek van Lode Zielens dat verscheen in 1933, ooit uitgelezen heb, hoewel het aanzien werd als een breuklijn in de literatuur van toentertijd.

Trouwens ik heb die vraag al n-maal beantwoord, zelfs me beroepend op Dante: we zijn hier als getuige van wat is en dat er niet zou zijn ware die getuige er niet. En dit antwoord omvat de basis voor alle vragen die er te beantwoorden zijn. Dit is dan een andere breuklijn in de literatuur. Als we ons dus vragen te stellen hebben  is het ‘getuige zijn’ van wat er is, het vertrekpunt.

Deze morgen wou ik me simpelweg de vraag stellen waarom ik schrijf - niet waarom ik leef - waarom anderen schrijven, schilderen, componeren? Ik denk dat het een uitvloeisel is van ons getuige zijn van wat we zien of horen; een uitvloeisel van ons verwonderd zijn erover in de eerste plaats en, erop volgend, onze neiging deze verwondering mede te delen omdat we erdoor overweldigd zijn op een wijze dat we ons geroepen voelen deze overweldiging door te geven met woorden, met lijnen en kleuren, met vormen of klanken.

We bewegen ons op de lijn die gevolgd wordt door de Kosmos, die onze moeder en vader is, waarvan we het kind zijn, noch min, noch meer: we bewegen ons zoals de Kosmos zich beweegt, immer verder de tijd in, nieuwe vormen in het leven roepend.

We zijn tezelfdertijd getuige van ons getuige zijn, we worden erbij betrokken, het lokt ons naar buiten en deze uitwijking naar buiten kan slechts gebeuren door ons te manifesteren als doender,         als maker van iets, wat dit ook moge zijn, maker van iets dat er voorheen nog niet was, of dan toch niet zoals jij het beleefde, zoals jij het zag of hoorde.

Ontstellend is dan ook, meer specifiek, het aantal boeken, dagbladen, weekbladen dat dagelijks verschijnt uit het niets, het aantal woorden dat aldus geschreven wordt. Ik weet dus dat, terwijl ik aan het schrijven ben, de ganse wereld aan het schrijven is. Ik ben slechts een van de velen die op hetzelfde ogenblik, over hun blad of scherm gebogen, woorden produceren,  zo geordend en zo veelzeggend mogelijk. Zijn er dan ook ooit zoveel mensen aan het schrijven geweest dan nu? Ik betwijfel het.

Ikzelf voeg er nu nog altijd woorden aan toe, en dan komt de vraag die ik me vanmorgen stelde duidelijk naar voor: waarom, als er zodanig veel geschreven wordt, waarom doe ik het nog, welke zin heeft het nog dat ik me geroepen voel me te scharen achter de massa, ben ik dan zo noodzakelijk?

Ik ben het niet, ik weet het, maar ik word meegesleurd met de golven van de geest van allen die schrijven op deze aarde en, ingesteld zoals ik ben, ik ontkom er niet aan. Eens in de golvende massa van de bergstroom, word je meegevoerd de oneindigheid van het woord binnen.

Het is uiteindelijk het schrijven, het schilderen, het beeldhouwen, het componeren, in een woord, het creëren van iets, wat ook, is een werk van de geest dat de Kosmos in beweging houdt.

24-10-2020, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik dacht, na gisteren, iets zinnigs te schrijven over het woord ‘vriend’, maar een groot kenner van de herkomst van woorden is me voor. Hij mailt me, na heel wat opzoekingen die hij vermeldt: gedaan te hebben: ‘Es gehört, ,zu einem in got. ‘frijen’, ‘lieben’, gezeugten germ.Verb, waarmee, zegt hij nog, alleen maar wordt gezegd dat vriend afkomstig is van ‘vrijen’.

Dit komt van een, volgens mij althans echte vriend, etymologisch, is ‘vriend’ afkomstig van het woord ‘vrijen’. Zo ik zit in het slop, ik zou het zijn die het woord altijd verkeerd heb gebruikt, als ik het had/heb over ‘mijn vriend’ of, ‘mijn beste vriend’, want ‘het vrijen’ kwam er helemaal niet bij te pas.

Waar sta ik dan met mijn verbastering, nergens, enkel op een punt waar de weg zich splitst in twee wegen die ik kan opgaan, een oude voor mij en een nieuwe, maar ik blijf bij de oude, wat het me ook kosten moge.

Trouwens welke etymologie steekt er achter het woord ‘vrijen’, is of was hier, het bed al bij betrokken? Het is de vraag die ik stellen wil aan mijn etymoloog.

Maar eigenlijk heb ik hem niet nodig. Ik heb mijn Van Dale die me de etymologie geeft van het woord ‘vrijen’. Zie hier wat deze weet over dat beruchte woord:

‘Vrijen betekent: tot een huwelijk aanzoeken; betekent de gunst trachten te verwerven van; betekent dingen naar de hand van; betekent verkering hebben, iets te vrijen hebben, te vergeven hebben; betekent minnekozen, zitten te vrijen. En pas in 4: de versterkte vorm ervan als eufemisme voor coïer, copuleren - hoe vrijen de stekelvarkentjes , heel voorzichtig - en in 5. figuurlijk vleien, flemen bij iemand om iets te vragen.’

Dus, het vrijen, zoals het thans gelezen/begrepen wordt, met vriend of vriendin,  is een eufemisme is, zoals ik het hoger noemde een verbastering van de oorspronkelijke betekenis van het woord.  Ik kan dus verder, ongestoord mijn vriend, een vriend noemen, een zielsgenoot, er bestaat voor mij geen gevaar dat ze er een bedgenoot van maken zullen, want dat is hij niet.

Ofwel blijven ze bij hun eufemisme en zal de verwarring blijven bestaan, ofwel spreken ze van hun man of hun bed- of echtgenoot, of desnoods van hun geliefde, leur bien-aimé.

Was het waard dit te schrijven als blog. Laat me zeggen dat het bij gebrek aan beters was; laat me zeggen dat hun gebruik van ‘vriend’ me stoort - of het nu komt van een man of een vrouw - ze beletten me het woord ‘vriend te gebruiken zoals ik het altijd heb gebruikt, zonder er eufemistisch over te doen: een vriend is een vriend, is een vriend, niets meer dan een vriend, maar ook niets minder, en zeker ook niets anders.

Is dit kleingeestig zijn of een oppunstelling of twijfel te voorkomen?

23-10-2020, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Dit is een dag die wegen kan op alle handelingen die ik stellen zal. Waarom, ik weet het niet, het is een zin die zo is binnengekomen en die ik toch maar genomen heb omdat hij me bekend voorkomt. Misschien heb ik hem al eens geschreven of misschien al eens gelezen, op welke plaats ook; het had bij Mulisch kunnen geweest zijn, ik zeg zo maar iets.

De woorden ervan, eens opgetekend houden een dreiging in, iets onaangenaams dat gebeuren gaat, iets onvoorziens dat voorzien wordt, zo maar, alsof gelezen in de kaarten, welke ook, of in de lijnen van mijn hand, of in het openvloeien van de room in mijn koffie, een omen dat wijst in de richting van iets negatiefs.

Ik voelde het deze morgen toen ik opstond, het hing in mijn leden, om het te weten heb ik af te wachten hoe de uren vandaag verlopen zullen, hoe ik de avond halen zal. Nu, op dit ogenblik heb ik nog te wachten hoe ik ga overvallen worden door het onheil en hoe ik er uit tevoorschijn komen zal, gekwetst van binnen of van buiten.

Schrijf ik verder nu of wacht ik tot de nacht er is en breng ik pas dan het relaas van wat er was - als ik er dan nog zijn zal tenminste. IK doe het dus niet, het zou een risico zijn dat ik neem en dat ik best niet neem, best is dat ik verder ga met wat ik te vertellen heb, zelfs al heb ik niets erover te vertellen. In feite, helemaal niets, maar hoe kun je verder gaan als je niets te zeggen heb over wat er te gebeuren staat in de loop van de dag?

Het zou ook kunnen, en het liefst, dat de dag verloopt zoals hij gisteren verliep: mijn blog geschreven vóór het licht er is, en eens het licht er, hoe ook, grijs of glinsterend, of uitzonderlijk lichtend, alle mogelijkheden blijven nog open, maar eens mijn blog af  , vrij te zijn en te kunnen bewegen in de woning en in de tuin en te doen wat ik doen moet, in afwachting, herlezen wat ik schreef, ooit, bijvoorbeeld hoe Dante Mohammed ontmoet in de Hel.

Ik vind de  passage zo, ik heb maar mijn geschrift over de Hel van Dante op te zoeken op mijn harde schijf, Mohammed in te tikken en te ontdekken waar ik hem vinden kan. Maar ik doe het niet, of liever ik aarzel om het te doen, zoals die professor van de Gentse Universiteit die ook die fameuze Mohammedprenten toonde in zijn lessen bij het spreken over de vrije meningsuiting, een andere bedoeling ermee had hij niet, maar hij aarzelde, zegde hij, om het in de toekomst nog te wagen. Beter niet het gevaar te lopen, to be beheaded, wat hij ten allen prijze voorkomen wou en, ik ook.

Het is gevaarlijk leven geworden sedert dat soort volk hier op onze bodem is binnen gedrongen, gevaarlijker als de virus die de wereld op stang jaagt, want deze laat ons nog een overlevingskans.

Nu ik eraan denk, had die professor me kunnen verlossen van de drang die ik ken, dan toch maar te zeggen in welke canto van de Hel, over Mohammed verteld wordt hoe hij er loopt. Hij ook zal het wel gelezen hebben en hij ook had de woorden van Dante kunnen gebruiken als een voorbeeld van vrije meningsuiting. Hij zou me ermee geholpen hebben en ik kon er verder over zwijgen om het gevaar niet lopen in deze vreemde wereld. Vreemd omdat je, heel voorzichtig moet zijn, wil men niet verkeerd begrepen worden bv. als je spreekt over een vriend die je hebt. Ik ondervind dit dagelijks bijna de laatste tijd als ik het waag de televisie aan te zetten, wee u, als een man het heeft over zijn vriend, ze worden meer en meer talrijk, mannen met vrienden. Hebben ze wel het recht dit woord te gebruiken als het gaat over hun geliefde, hun bedgenoot?

Ik heb deze blog gelaten zoals hij er stond. De avond is gekomen, en het onheil bleef uit. Het is ondertussen bijna middernacht. Ik ga het er dus bij laten wetende dat mijn beginzin een schromelijke vergissing is geweest. Het is ook beter zo. 

Maar het kan dat de zin zich van dag heeft vergist. Oppassen dus.

22-10-2020, 00:05 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik geef me er rekenschap van dat het aantal lezers van mijn blog in al die tijd, weinig of niet is toegenomen, wat nochtans mijn hoop was. Het heeft zich gestabiliseerd rond het getal dertig, soms wat minder, soms wat meer, het aantal werkt met vlagen zoals het weer.

Ik hoopte op meer, ik hoopte op een massa, maar hierin faalde ik. Daar tegenover staat echter dat heel wat lezers me trouw gebleven zijn en me hebben toegevoegd aan hun dagelijkse lectuur, hun dagelijkse portie literatuur of dan toch ‘wat nieuws’ hen gebracht - durf ik het schrijven? - nieuws, gebruik makend van de structuur van de Kosmos, wat er dan ook een andere waarde aan geeft, zo ervaar ik het toch als ik op de knop tik ‘toevoegen’. 

‘Blijf verwonderd’ raadt KLARA me elke morgen aan en dat blijf ik, verwonderd over wat ik doe en hoe ik het kan doen. Een van mijn lezers, en niet de minste, schreef me ooit dat ik me gelukkig mocht achten de mogelijkheid te hebben, onafhankelijk van een uitgever, lezers te bereiken en reacties uit te lokken bij wat ik schrijf. Ik heb dus geen redenen om me over wat ook zorgen te maken, en dus heb ik zijn woorden gelezen als een aanmoediging en ben ik mezelf blijven verwonderen over het feit dat ik er elke morgen in slaagde er te staan met een blog.

Het kost me wel iets, zoals ik gisteren zegde, het kost me de lectuur waar ik vroeger zo op gesteld was, it did change my way of living and of being: het werd een soort van verliefdheid, iets dat me uur na uur bezig houdt en, ik stel me nu, zo maar ineens de vraag, houdt het jullie, mijn trouwe lezers , houdt het jullie ook niet bezig in de dag, in de nacht; vraag je jullie niet af met wat zal hij morgen komen?

Eigenlijk is er weinig verschil, ik denk dat jullie zich die vraag stellen: wat lees ik morgen? Zoals ik: wat schrijf ik morgen? We hebben dus beiden gemeen, wat wordt het morgen?  Ik zie dat er zelfs zijn die niet wachten tot de morgen, die vastgesteld hebben dat ik mijn woorden inlog vóór middernacht en die me bezoeken in de nacht. Maar het gebeurt ook dat ik er in de morgen,  vóór het licht er is,  vóór de eerste lezer er is, , nog iets aan wijzig of verbeter, zodat er de indruk ontstaat dat ik mijn blog in de morgen zelf geschreven heb.

Denkt dit niet, het is zo omdat ik het risico uit de weg wil gaan, niet klaar te komen, want om eerlijk te zijn, ik heb gisteren bijna gans de dag bezig geweest met het schrijven van wat ik te vertellen had over ‘De Opgang’ van Hertmans, waar ik - een voor mij  gelukkige vondst -  Umberto Eco’s ‘lecteur empirique’ heb aan vastgeknoopt.

En ook zijn ‘Il Nome della Rosa’ waarvan ik schrok dat het boek is uitgekomen in 1980, veertig jaar terug. Veertig jaar, hoe is het mogelijk? En wat heb ik gedaan tijdens die veertig jaar die zo maar zijn voorbijgegaan, -gevlogen. Ik houd mijn hart vast, zou mijn(e) moeder gezegd hebben - de ‘mijne’ is van Maurice Gilliams - veertig jaar in een wip voorbij en inderdaad, mijn kleinkinderen zijn ondertussen geboren en mijn achterkleinkinderen, twee generaties er aan toegevoegd, wat niet weinig is. Maar een verrassing is het ineens geconfronteerd te worden met iets waarvan je vaststelt dat het veertig jaar geleden is, veertig jaar die je toeschijnen alsof het een beetje meer dan gisteren was.

De tijd, noemt Yourcenar hem, ‘ce grand sculpteur’. Maar ook, voeg ik eraan toe, le temps qui ne cesse de nous surprendre, tellement vite qu’il passe.

En, hebben we hem wel goed gebruikt? Want keren doet hij niet.

21-10-2020, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik lees Stefan Hertmans voor het ogenblik. Dit betekent dat ik hem voorrang geef op al het andere dat ik nog te lezen heb en dat zich week na week opstapelt: boeken die ik herlezen wil - ik lees enkele pagina’s en leg ze dan opzij - artikels uit dagbladen en weekbladen die ik uitscheur en op een hoop leg voor later. Alles voor later, ik ben er al jaren mee bezig, doe van tijd tot tijd een schifting maar de hoop blijft omvangrijk. Ik stel vast dat ik nooit de tijd zal vinden om te lezen wat er op mij ligt te wachten.

Ik heb een vriend die er ook al jaren mee bezig is, maar hij blijft alles zorgvuldig bewaren zodat nu, zijn kasten volgepropt zitten met artikels die hij lezen moet, later. Hij weet dat het onbegonnen werk is en toch, het is sterker dan hemzelf, hij gaat er mee verder. Het is gekkenwerk en toch doen we het, toch vrezen we dat er ons iets zou ontgaan. En er bereiken ons van alle kanten nieuwe boeken, nu een bericht van een lezer van mijn blogs, zijn zoon Karl Godderis heeft een boek geschreven; ‘Live and let live’, uitgegeven in Kuala Lumpur, te vinden en te verkrijgen via Amazon.

Nog een boek dat zich toevoegt aan wat er al wacht. Wat doe ik er mee, ik die kiezen moet tussen het schrijven van een blog of lezen wat er op mij komt afgestormd. Zo, of er ons iets ontgaat als er al een wereld van literatuur aan ons is voorbij gegaan en er een nieuwe wereld op ons afkomt gehold?

En toch lees ik Hertmans, tussendoor. Lees ik zijn pas verschenen roman ‘De Opgang’ (Bezige Bij). Het verhaal van de SS’er Willem Verhulst, van zijn opgang, vóór en tijdens de tweede wereldoorlog, en van zijn afgang, erna. Maar evenzeer, zo niet méér indringend, van Mien, zijn echtgenote en hun drie kinderen, ingekleurd  door de handelingen van de vader.

Een groot schrijver die Hertmans. Het merkwaardige voor mij is dat hij schrijft over een tijd en een omgeving die ik voor een groot deel  ken, die ik me inbeelden kan, die ik bijna visueel volgen kan als hij spreekt over het Patershol in Gent en de omliggende straten en ook, ik heb  inzicht op de gebeurtenissen van toen en de sfeer tijdens de oorlog en de periode erna.

Ik stel vast dat hij de stad kent als zijn broekzak en dat zijn talloze opzoekingen, samen met de ‘schuchtere’ dagboeken van Verhulst, van zijn echtgenote en van de kinderen, van een zeker belang zijn geweest om het levensverloop van het gezin te schrijven. Het is dus geen fictie, het is de harde realiteit.

Hij heeft hierover een spannend boek, een groot literair werk geschreven, een Hertmans zoals we hem kennen uit zijn vorige werken, een toonbeeld van taalvaardigheid en literaire kennis. Zijn beschrijving van zijn bezoek met de notaris aan het huis in het Patershol dat hij kopen wil, het huis in verval waarin de familie Verhulst gewoond heeft is er een voorbeeld van, het is lijk een afdaling in de Hel, met Dante als gids, waarvoor hij enkel de elementen overhield van wat hij tijdens zijn bezoek had opgemerkt.

Hij vertelt er heel wat over in een artikel in de Standaard van 26 september ll., een interview afgenomen door Pascal Verbeken, een artikel dat ik op zij had gelegd.

Het is een werk, zoals ik erover oordelen kan, die ons een beeld ophangt - en ik herken dit beeld - van hoe het er toeging, voor, tijdens en na de tweede wereldoorlog. Een sterk en spannend verhaal dat dankzij zijn uitgebreide taalvaardigheid van het Nederlands en zijn levendige beschrijvingen van huis en straat en het gebeuren in de stad, heel wat lezers zal aantrekken maar ook misschien nog lezers die de omstandigheden van toen zelf hebben meegemaakt en die hem zouden kunnen wijzen op de onjuistheid van bepaalde plaatsen of toestanden die in detail beschreven staan - bv. een figuur als Dr. Jean Daskalides en Leon De Meyer, heb ik zelf gekend, maar dan op latere leeftijd dan in het boek.

Zijn beschrijvingen met grote preciesheid van het detail houdt een risico in. Lezers die zijn beschrijvingen van plaatsen, gebeurtenissen en omstandigheden zouden die kunnen in twijfel trekken.

Umberto Eco vertelt over dergelijke lezers in zijn ‘Confessions d’un jeune romancier’ (Grasset, 2013), geschreven in het Engels en vertaald in het Frans. Hij betitelt ze als ‘des lecteurs empiriques’, lezers die nagaan of wat hij schrijft wel beantwoordt aan de realiteit wat de plaats en wat de tijd betreft. Ze gaan zelfs zo ver, aldus Eco, bibliotheken af te lopen en dagbladen erop na te slaan om na te gaan of wat hij vertelt over een gebeuren op een bepaald uur en een bepaalde plaats wel strookt met de realiteit. Dit zijn natuurlijk lezers die het goed menen met de schrijver, die uiterst nieuwsgierig zijn, hem volgen tot in de minste details, en als er dan iets verkeerd is in zijn woorden, ze het niet nalaten hem er attent op te maken.

Ik denk dat elke schrijver zich er goed moet bij voelen; dat hij wel weet in zijn preciesheid beperkt te zijn en daarenboven als schrijver, het recht heeft de realiteit te nemen zoals hij ze ziet en niet noodzakelijk zoals ze is. Eco vertelt hierover zeer open in zijn boek, waar in de titel ‘jeune’ slaat, niet op de leeftijd van de schrijver als dusdanig, maar wel op zijn leeftijd als romanschrijver, en Eco (1932-2016) is pas in 1980[1] begonnen. Hij was toen 48 jaar, een mooie leeftijd om als schrijver te beginnen.

Hij doet dit op zijn Eco’s, met veel verve en met een uitstalling van zijn enorme kennis van oude en moderne letteren. Eco is een plezier om te lezen. Hij heeft het over het ‘effect Werther’, nl. de zelfmoord epidemie in Duitsland onder de jongeren, na het verschijnen van ‘Souffrances du jeune Werther’ van Goethe, waarin de jonge Werther zelfmoord pleegt omwille van een onmogelijke liefde. Het boek zit vol dergelijke verwijzingen en aanhalingen. Ik vind hierin én George Steiner én Stefan Hertmans terug. Hen, en ook Eco te lezen, geeft ons een interessant beeld van hun belezenheid en tevens een  inzicht in de oneindigheid van de bestaande literatuur in de wereld, waarin we gedompeld worden. Althans dit is de indruk die ik er aan overhoud.

Hertmans evenwel kan, wat mij betreft, zich veilig voelen, ik zal niet optreden als un lecteur empirique .

 [1] Umberto,Eco kwam internationaal in 1980 op het voorplan met zijn roman ‘Il Nome della Rosa’.

20-10-2020, 06:38 geschreven door Ugo d'Oorde  

Er moet me vandaag iets van het hart, zelfs al weet ik dat het me niet helpen zal, integendeel, maar ik geraak niet over het drama dat een paar dagen geleden plaats vond in een dorp/stadje in Frankrijk: een leraar Geschiedenis die heel dicht bij zijn leerlingen stond, werd door een Barbaar, een muzelman, een totale nietsnut van 18, onthoofd, in naam van de ‘allergrootste’ onder de Groten, Mohammed, de profeet.

Degene die de opdracht gaf is, volgens mij, even schuldig en verdient de straf die de 18 jarige zou gekregen hebben, hoe zwaar ook, indien hij in leven ware gebleven.

De daad op zichzelf en het zinloze ervan stoort me enorm, enorm en ik denk dat elke Fransman - niet-muzelman - er zich vragen moet bij stellen hoe het komt dat zo iets in zijn land gebeuren kan. Of is de infiltratie dan zo sterk al en zo diep geworteld dat het verwacht kan worden dat zo iets gebeurt?

Ik stel me die vraag, afgaande op hoe ik me erbij voel, hoe de Franse burger er zich bij voelt, en met welk oog hij de volgelingen van Mohammed nu aan ziet?

Aan elke inwijkeling in het land zou dus ‘niet’ de vraag moeten  gesteld worden vanwaar hij komt en waarom hij zijn land heeft verlaten? Vraag hem wat Mohammed voor hem betekent. Ondervraag hem grondig hierover en bij het minste gevoel van hardnekkige, fatalistische bezetenheid ontzegt hem het land, op een duidelijke categorieke wijze. Geen enkel westers land heeft nood aan hen

Dit zou de regel moeten zijn, er is trouwens geen andere als je de westerse beschaving in stand wil houden. Want wat wordt er onderwezen in die scholen van hen, welke opvoeding moeten de ingeweken kinderen  krijgen, een totaal andere dan die van het Franse volk, moet er nog in de muzelmaanse scholen een soort religie worden aan toegevoegd die strijdig is met de sociale en geestelijke maatstaven van het land.

Er worden hier in het Westen om de haverklap referenda gehouden. Houdt er eens een onder de ingeweken, muzelmannen om te weten hoeveel er hier rondlopen die instemmen met de daad van de Tsjetsjeen van 18 jaar. Ik denk dat we zouden opkijken van het resultaat en dat het aantal voorstaanders van ‘onthoofding’ ons verrassen zou, in elk  geval zeker in Frankrijk.

Ik houd ook mijn hart al een lange tijd vast als ik denk aan wat Dante over Mohammed vertelt die hij ontmoet in de Hel, als er ooit een ‘barbaar’ dit verneemt staat gans Italië in brand.

Ik heb dit in een ruk geschreven. Ik laat het zoals het er staat. Ik voel me iets beter nu. Maar goed zeker niet, in tegendeel

19-10-2020, 00:11 geschreven door Ugo d'Oorde