De aarde, in haar baan om de zon gekomen in haar equinoxpunt, heel even maar, en dan verder tollend alsof het niet belangrijk was, geen overgang, geen soort van verblijden. Ze is er royaal overheen gegaan, trouw en stipt op tijd. We hebben het niet zien gebeuren, maar het staat getekend en berekend, als een gebeuren, jaren op voorhand gefixeerd in de tijd, de preciesheid van de aarde een zekerheid zijnde.

Een absolute zekerheid waar we aan voorbijgaan, overtuigd dat het gebeuren zal, dat niets in de weg is opdat het zou kunnen gebeuren, één van de weinige zekerheden die we hebben en, wat meer is, waar we geen acht op slaan, geen oog meer voor hebben. Want, geblaseerd als we zijn, raakt de preciesheid van het gebeuren ons nog wel? Of, anderzijds, wat we dan wel waarnemen kunnen: de schijnrare beweging van de zon aan de hemel; de zon die ons leven regelt die voorbijschuift op haar ritme, traag eigenlijk, maar o zo bestendig in haar binding met de tijd die zonder haar geen tijd zou zijn, zien we dit nog als iets in zijn kosmisch verband?

Wie is het die dit regelde, die zorgde dat de zon, een ontzaglijke  vuurbol, een zwaarte, ‘geankerd’ zou blijven in een wolk van sterren en zwarte gaten, in feite, onbeweeglijk, gegrepen in haar sterrenstelsel en toch bewegend, en de aarde in een slingerbeweging, standvastig er omheen draaiend met een enorme snelheid, een titanenwerk, een voor de mens onmogelijk te bereiken iets en toch, we gaan eraan voorbij, de accuraatheid ervan deert ons in het minst, het is ons verworven. Hoe het er gekomen is, wat onze zorg zou moeten zijn, is er het minste van,   en eigenlijk het is met die vraag dat we zouden moeten beginnen: de vraag hoe is het gekomen dat de aarde er is, op de plaats waar ze is, slingerend met een grote regelmaat, hangend in de ruimte, gegrepen door de zon.

Het verbaast me omdat ik begrijpen wil. Het is echter tekenend voor de gemoedswereld waarin we leven, dat er zo weinig naar het accurate van het gebeuren, weinig of niet verwezen wordt. Dat niet één moment gedacht wordt dat het een mirakel is dat het equinoxpunt terug gekomen is, tot op een fractie van een seconde, precies op het punt dat jaren voorheen al berekend stond. Geen fractie van een seconde verschil; een orderegeling die, noemen we het bij naam, zonder er een beeld op te kleven, ‘goddelijk’ zijn moet.

Maar we staan er niet bij stil, waarom zouden we, ‘alles’ is hier verwondering geworden, zo dat de verwondering niet meer als dusdanig gezien wordt maar als de gewoonste zaak ter wereld.

Is, al wat is, de gewoonste zaak ter wereld?

Laat ons, even de aarde verlatend, de stopwatch in de hand en zien hoe alles eens te meer geregeld wordt, with a divine accuracy, zijnde tot op een fractie van een wereldse seconde na. Logischerwijze verwondering moet ons deel zijn.

Eigenlijk ontsteltenis.

21-03-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik heb het gevoel dat ik vandaag, 19 maart, gekortwiekt word door de vreemde lichamen die ik gisteren kreeg ingespoten. Een spanning is opgetreden, is het een fysisch effect of een psychisch? Wat ook, maar ik voel me geremd, ik voel me dicht gemetst. Alles in mij neigt naar rust, languit neerliggen op de sofa, de ogen gesloten. Het is genoeg geweest, maar toch nog verder reizend met  Klara, de wereld van de muziek in. Dat men me dit toch niet ontneme!

Eens in de namiddag ontwaakt uit mijn lethargie, kan ik terug naar  de vrienden die wat hun mails betreft, even als voorheen, actief gebleven zijn, en me vergastten op tal van verleidingen, vooral dan Roger T. van enkele dagen geleden die me verwijst naar een documentaire in ‘La Repubblica’[1] over, ja over wie anders dan Dante - de vader van het Italiaans - die 700 jaar geleden, in 1321 gestorven is. Dit is van een paar dagen terug, en nu, uit zelfde rijke bron, is er Paul Claes die door hem geacht wordt beter dan wie ook  het gedicht van Amanda Norman, ‘The hill we climb’ te vertalen in het Nederlands.

Na al wat ik las en bezit van Paul Claes kan ik niet anders dan dit volledig beamen, Paul Claes die zo diep  indringend ontleedt, vertelt en vertaalt wat ‘The waste land’ betekent; wat ‘Illuminations’ van Rimbaud, wat   ‘Raadsels van Rilke’, betekenen; om de rest niet te vernoemen; een man met oneindig veel taal-mogelijkheden, zelfs in staat Norman te vertalen in het Latijn, meent Roger. Trouwens, als het gedicht zo belangrijk is, waarom vertalen, waarom geen Engels leren?

En dan van Rik vD.- ik denk altijd Henri - een andere vriend, die me een zeer omvangrijke collectie foto’s toestuurt, landschappen en stillevens, een echo van de persoon die hij is, ontroerend sober gehouden, de essentie tonend van wat het land kan zijn, van wat de zee kan zijn, lijnen in het landschap  kunnen zijn, of zo maar een gelaat, een roos, wat appels kunnen zijn. In feite, samen,  als foto’s, ‘des petites choses qui donnent la paix’, zoals Bernanos het wist. Foto’s ook die de schilderijen benaderen van een andere vriend schilder uit de streek.

Wat vertel je hen in meer dan wat je er hier over zegt. Ze kennen je, ze weten hoe druk je het hebt en weten ook hoe je hen waardeert. Ik noem hen bij hun naam omwille van het gedichtje - een paar lijnen -, dat ik ontving vandaag, komende uit Klara’s hart, Anne-Marie Segers en Els Van Hoof:‘Noem mij noem mij bij mijn naam / voor wie ik liefheb wil ik heten (...)’ schreef Neeltje Maria Min, lang geleden al.’ IK neem dit over en dank hen voor hun lieve woorden.

Dit alles was  te diep gaande, om het onbesproken te laten. Mijn ‘stilstand na vaccinatie’, is van korte duur geweest, mijn geest heeft het eens te meer gehaald..

Dan ook, waar ik gisteren mee bezig was:, stellen dat Geest - wie denkt er aan God? -  én Universum één zijn, wat doe je ermee, hoe kan dit je een wijsheid bij  brengen waar je iets aan hebt in het dagelijkse leven?

Het is pas als je aan het filosoferen slaat dat je er iets kunt aan hebben. Maar filosofie gaat aan ons voorbij, het brengt in de huidige levensomstandigheden - en dan denk ik nog niet aan Covid 19 - geen aarde aan de dijk. En toch vermeldde ik het. Ik geloof niet dat Paul Claes er zorg mee heeft, of iemand anders om me heen. Ik echter zie het telkens als een springplank. Dergelijke zaken duiken op als je schrijven gaat, als je ineens een duik neemt naar de essentie. Zo ook weet je nimmer waar je aanlanden zult, als je schrijven gaat, alle, plaatsen, alle mogelijkheden staan open en het hangt van heel weinig af, of je komt terecht, niet bij het leven, maar bij de dood waar de geest almachtig is en eeuwig.

[1] https://video.repubblica.it/spettacoli-e-cultura/il-mondo-di-dante-viaggio-tra-i-misteri-della-divina-commedia-e-i-luoghi-simbolo-del-poeta-d-italia/377348/377958

20-03-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik ben vanmorgen, 18 maart, een paar uren minder dan een half etmaal, verwijderd van mijn AstraZeneca-inspuiting. Is dit wel het vermelden waard alsof het een mijlpaal zou zijn in mijn leven? Wel, ik heb er gemengde gevoelens bij, ik vind dat ik het vermelden moet omdat ik er mee begaan ben, heel vroeg al, je moogt het, als lezer, dus vernemen, omdat het filosofisch-wetenschappelijk ver dragende gevolgen heeft waar bij mijn weten niemand op let.

Dit filosofisch-wetenschappelijk aspect volgt op wat ik gisteren schreef, namelijk, Ilya Prigogine die wist te melden dat Spinoza en Einstein, de twee groten der aarde - groter dan de Paus die zo gezegd onfeilbaar is in zijn uitspraken - van oordeel waren dat Universum en Geest één waren. Een meer betekenisvolle zin kun je niet horen, niet schrijven.

Ilya Prigogine, als hij dit vooropstelt Spinoza en Einstein citerend, heeft hij deze idee verwerkt, samen met Isabelle Sprengers in hun ’La nouvelle Alliance’ maar weinigen lezen dit of gaan hier op in als zijnde revolutionair; niets wijzigt zich in hun optreden, ze blijven blind voor een realiteit die zich duidelijk in de wetenschap aan het aftekenen is, nu deze doorgedrongen is tot de kern van het zijn, tot het aller minimaalste deeltje dat geen stof meer is maar kennis: weten wat het te doen heeft.

De onooglijke deeltjes van ons lichaam, bijvoorbeeld, waaraan bij mij, door de inspuiting, straks, deeltjes worden aan toegevoegd die me weerbaarder zullen maken. Deeltjes die dus ‘kennis’ zijn, zonder kennis zijn ze waardeloos. Een gegoochel, want dit is het, dat me te buiten gaat, waar ik geen snars van begrijp, wel is dat het zeker iets te maken heeft met ‘de eenheid van Universum en Geest’. Het onweerlegbare bewijs ervan.

Ondertussen, en als je het weten wilt, ik zwem in Klara. Ik herbeluister ‘Das lied von der Erde’, de uitvoering van gisteren, een foute uitvoering. Wie je ook bent, je prutst niet aan de noten van een meesterwerk, je herleidt het werk niet door het weglaten van een willekeurige noot, noch door het vervangen van een muziekinstrument; zeker niet door een vereenvoudiging tot een nieuw werk[1]. Neen, op die wijze haal je de ziel eruit op tal van plaatsen, zeker voor iemand die de oorspronkelijke versie te dikwijls al heeft gehoord, om nu een nieuwe versie ervan, welke ook, te aanvaarden.

Voor mij dus twee waarheden, als palen boven water, die moeten volstaan als blog, op een bijzondere (!) dag zoals deze van 18 maart 2021.

[1] Reinbert de Leeuw (+2020) dirigent en componist, maakte er een bewerking van voor kamermuziekensemble

19-03-2021, 06:26 geschreven door Ugo d'Oorde  

Je  bent de dag in gegaan. Je schrijft nog niet maar je loopt rond al schrijvend in de lucht. En als je neer gaat zitten is het uit noodzaak, is het omdat het woord je dwingt tot schrijven, wat ook, het is, wat opkomt in jou, je het grijpen moet opdat het vast gezet zou worden, ergens, hoog in de touwen.

Het gebeurde vanmorgen - en het zal een vreemde dag wordden! - ik vergat gisteren mijn blog in te loggen. De vroege bezoekers,- en die zijn er, zullen een leeg blad gevonden hebben. Mijn excuses hiervoor. Ik heb zoveel om het hoofd, dat ik zaken vergeet. In feite weet ik al lang niet meer wat het is, ‘nietsdoen’, niets af te maken te hebben. Trouwens het nietsdoen heb ik nooit gekend en het is nu niet meer dat ik eraan denk er ook maar iets aan  te wijzigen. Ik ben een door het schrijven bezeten man en dat is  mijn leven. Zelfs al vind ik dat mijn woorden niet altijd eenzelfde draagkracht kennen, dat ze zijn zoals de golven die zich uitstorten op het strand en zich dan terug trekken de zee in, een aanloop die ze nemen om terug te komen, geladen met nieuwe ideeën, Het zijn en blijven momenten in het leven die willen bewaard blijven. Ik offer er heel wat voor op, zelfs mijn nachtrust. Soms loont het de moeite, soms niet en zijn het maar blanco passages zoals er zovele zijn in een mensenleven.

Ik dacht eraan gisteren toen ik het over Schubert had, over zijn 959 sonate voor piano. Ik dacht eraan hoe tere, lang uitgesponnen sterk melodieuze fraseringen plots  gewisseld worden tot een uitbarsting van klanken waaruit dan, o wonder nieuwe even melodieuze fraseringen te voorschijn komen, en ik deze ‘uitbarstingen’ zag als telkens een aanloop, een aanloop naar een nieuw verhaal: melodieën  in elkaar en over elkaar in verwachting.

Schreef ik dit gisteren niet, ik dacht er toch aan.

Met dit aspect van mij, breed uitgesponnen, ben ik vandaag de dag ingegaan. Hij begon met een vergeten zijn, hoe hij eindigen zal weet ik nog niet, er komt nu een pauze, zoals op het toneel, het doek dat dicht geschoven wordt en T.S. Eliot die aanklopt:

‘As, in a theatre, the lights are extinguished, for the scene to be changed, with a movement of darkness on darkness[1].

Uren later ben ik terug, opent zich het gordijn en wordt de scene belicht. Het mooie is dat de uren van de dag die voorbij zijn, geen leeg vat zijn geweest, geen tijd die onbesproken, onbewerkt, on-geleefd achter mij ligt: wat zand in de woestijn, wat gesneuvelde herinneringen, wat vermeende gelukkige of minder gelukkige momenten.

Neen, ik verleng me tot voorbij de horizon, tot ver in de tijd na mij. Zo hoop ik toch. als ik neerzit en een wit blad me roept om bezeten te worden, zoals het geboekt staat in ‘Wijsheid’: ‘de Heer bezat me in het begin van zijn wegen’, waaruit dan alles ontstond.

Het is de roep van de Kosmos in mij - je ontkomt er nooit aan - Bergson wist dit ook als hij schreef dat ‘la créativité qui est comme une propriété fondamentale de l’Univerrs’.

De geest in ons, is het meest essentiële deel van dit Universum, dit om te antwoorden op de vraag door Priogogine gesteld: ‘comment l’homme appartient-il au monde?

En, weet ik van Prigogine nog – en ik haal dit uit mijn dagboek van het jaar 2000 - ’Spinoza et Einstein étaient acculés à une forme de monisme : la théorie philosophique selon laquelle l’Univers et l’Esprit ne font qu’un.’

Maar ik had noch Einstein, noch Spinoza nodig om tot dit besluit te komen. ik had het me, dankzij de New Physics, zelf toegeëigend.

Zo gaat het nu eenmaal in het leven.

[1] T.S. Eliot: ‘Four Quartets’ East Coker III, 112

18-03-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

‘Soms is één noot voldoende om wakker te worden’, hoor je in de morgen[1] en, soms is een korte zin voldoende om te weten hoe het verder moet, een zin ingegeven bij het opstaan of, bij het slapen gaan en dit was gisteren het geval, een zin, een idee in wording, heel vaag nog, waar je je aan vastklampen zult in de nacht, amper een strohalm als je er  in de morgen over schrijven gaat.

Zelden gebeurt het dat een blog van jou over de ganse lengte eenzelfde toon, eenzelfde geladenheid draagt. Er zitten tussenschotten in die fungeren als aanloopperiodes naar een volgende idee. Zo iets als de golven die aanspoelen op het strand van ons, golven die zich breed uitzetten en dan terugvloeien om een aanloop te nemen voor een volgende golf. Ik dacht eraan, nog altijd met Schuberts sonate 959 in mijn hoofd. Ik dacht er niet aan toen ik nog luisterde, pas achteraf toen de klanken uitvloeiden in mij; toen de geschiedenis er omheen zich sluiten ging en er iets groeide dat plots, voor het slapen gaan, zijn begin kende. Wat geldt voor mijn blogs geldt ook voor de sonate, geldt ook voor elk muziekstuk, voor elk kunstwerk, er zit een golfbeweging in, een aanloop, een uitvloeien in een brede melodieuze frasering en een opstelling voor een nieuwe frasering die aansluit op de vorige - hetzelfde met de eerste symfonie van Beethoven die ik thans beluister - en die aanloop, dat tussenschot, is er om beter te onderlijnen wat  er verteld wordt.

Druk ik me duidelijk genoeg uit, wellicht niet, het is moeilijk voor mij om met woorden precies te zeggen wat ik zeggen wil, maar het uitvloeien en het keren van de golven op het strand moet er een goed beeld van geven.

Dit, mijn vriend lezer, is trouwens de struggle die ik elke dag te voeren heb om weer te geven wat ik voel in mij. Ik heb hier een vriend, een schilder, hij evolueerde de laatste tijd tot doeken die neigen naar een teerheid van kleuren en een soberheid van opvulling, zo dat zijn doeken fluisterwerken geworden zijn. Als hij verder gaat in de richting naar waar hij vertrokken is, dan komt hij uit in een bijna leeg blanco doek.

Het is wat ik ook zou willen bereiken, woorden achterlaten die niets meer te zeggen hebben - alles werd al gezegd - maar die er zijn als woord, niet als verwijzing naar iets dat er zijn zou. Een onmogelijke gedachte te vergelijken met het potentiële doek van mijn vriend de schilder.

Elke blog die ik schrijf is een pogen ergens terecht te komen in een landschap waar weinigen ooit zijn geweest. Ik krijg dergelijke landschappen regelmatig toegemeten als beeld bij het openen van mijn laptop. Ik zoek ze niet op, ik tracht die van mij zelf te vinden op plaatsen diep in mij, plaatsen waar ik nog niet was en waar ik wellicht nooit komen zal, maar toch blijf ik er naar uitkijken. Ook vandaag, meer dan gisteren was dit het geval. Dit is tot waar mijn schrijven me heeft gebracht.

Weet echter dat ik me er goed bij voel: ‘not every man has gentians in his house’, wist D.H. Lawrence. Ik voeg er aan toe: ‘not even, growing in his garden.’

[1] Klara: de eerste noot van het Adagio-Allegretto uit de eerste Symfonie van Ludwig van Beethoven.

17-03-2021, 06:04 geschreven door Ugo d'Oorde  

Elke dag is niet even vruchtbaar aan woorden. Het gebeurt zelfs dat ze aarzelen, lang aarzelen, om te komen. Nochtans ze zijn er in potentie, het is maar dat ik de juiste opening vinden moet. Zo dacht ik vanmorgen aan wat ik gisterenavond plande om er vandaag mijn blog mee te beginnen: dat ik zeker begrip wil opbrengen voor de laat-avond programma’s van Klara, de naam ervan heeft geen belang, maar de inhoud ervan is soms ‘te’ nieuw voor mij. Dit programma volgt op de voet, andere kunstuitingen die ook te nieuw uitvallen, maar, en dit wou ik benadrukken, ik sta hier niet meer, zoals voorheen, als een rechter die een oordeel velt, ik ben hier voortaan - dit is mijn houding geworden - om te aanhoren en vast te stellen hoe alles in evolutie is; hoe klanken, totaal vernieuwend, in elkaar geschoven worden en met elkaar vermengd die voor mij te vreemd gaan, soms te on-passend zijn om de nacht in te gaan. Ik luister maar ze dringen (nog) niet door tot mijn gevoelens. Ik stel me trouwens de vraag hoe diep deze muziek wel doordringt tot de samenstellers ervan, die ik nochtans alle succes toe wens wat die gevoelens betreft. Maar het is wat het is, er moet interesse voor zijn of, elke kunstenaar, elke composer mag/moet aan bod komen.

En ik, nu, ik wacht op het beluisteren vanavond - 15 maart - van ‘the unanswered question’ van Charles Ives.

Ondertussen was er vanmorgen, onder het bezig zijn - ja, met wat as ik bezig? - van de jonge man, Franz Schubert, zijn bijna- goddelijke Sonate in A voor piano, D 959.

Ik herinner me, lang, te lang geleden, een avond in Gent, ik was er met een vriend Guy Ongena, een groot man in alles. Hij had me uitgenodigd - waarom ik? - op een recital van een Russische pianist, de naam ontgaat me zoals zovele zaken me beginnen te ontgaan, hij speelde de D 959 en op een gegeven ogenblik bij een bepaalde passage, sprongen me de tranen in de ogen. Guy moet het gemerkt hebben. Achteraf zijn we een glas gaan drinken en hebben we geschaakt, in de ‘Hotsy Totsy’, een pub in het centrum, uitgebaat door de broer van Hugo Claus. Een wondere avond. Een avond van de geest en van de vriendschap. De volgende dag of een paar dagen erna, stond hij aan de deur met een LP, de Sonate 959, met op het couvert de woorden ‘to the man with the esoteric thoughts’.

De laatste maal dat ik hem zag, hij was met zijn echtgenote, en het was aan de Leie in Sint-Martens-Latem, hij verschrompeld, letterlijk ineengedrongen, onherkenbaar bijna. Pijn om hem aan te zien en of hij me nog herkende weet ik niet. Als hij nog in leven is weet ik evenmin ‘hoe’ hij nog in leven is, maar ik herinner me hem als een filosoof, een kenner van de kunsten en een bezitter van vele kunstwerken waaronder een ‘Zwarte Maagd’-beeldje

Ik schrijf hier over hem omdat ik iets schrijven wou over Schuberts 959. Ik roep hem terug, we zitten over elkaar, het schaakbord op de tafel tussen ons, hij zijn loper vooruitschuivend klaar om aan te vallen, samen drinken we een ‘Four Roses’. De avond is lang tot diep in de nacht.

Mijn God, herinneringen? Van herinneringen spaar ons Heer. En op je leeftijd, vanwaar die tranen, is het Schubert, is het de ‘Four Roses’?

16-03-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik zegde het al, wat ik schrijf gaat meestal over ‘mijn’ doorgang in deze wereld, is het niet rechtstreeks het is via omwegen dat ik me bloot geef op de meest persoonlijke wijze: zeggen wie ik ben en wat ik doe of verkondigen wil. Elke dag vertrouw ik dit jullie toe met een groot hart. Waarom doe ik dit, welke sensatie is er voor mij aan verbonden?

Om eerlijk te zijn, ik doe het omdat ik geen andere keuze meer heb, het is dit of wegkwijnen van de ouderdom in een hoek van de tijd die me nog rest, een tijd die, ware er mijn schrijven niet, even nutteloos als waardeloos zou zijn.

Ik krijg, als alles naar wens verloopt, mijn covid inspuiting op 18 maart, vandaag een soort mijlpaal in het leven als ik zie  op tv hoeveel er, telkens en telkens  worden getoond. Ik had er kunnen staan of zitten met niets in mijn handen en niets in het vooruitzicht; welnu dankzij mijn geschriften zal ik er zijn, wetende van die geschriften en wetende dat ik er nog te schrijven heb na de inspuiting, wat een wereld van verschil uitmaakt.

Niemand zal het beseffen als ik daar sta, arm en sukkelachtig met een wandelstok in de hand, als mijn arm wordt ontbloot, maar ik zal me daar ‘rijk’ voelen, ondanks mijn armtierigheid, omdat ik een resem teksten heb geschreven die de verborgen, ongekende verlenging zijn van het lichaam dat ik toon.

Voel je het verschil aan, voel je wat het betekent voor de oude man die ik ben, op welke wijze ik me geestelijk, dankzij mijn schrijven van elke dag, vertoon onder de mensen; dat ik me meer voel dan het stukje mens dat daar staat aan te schuiven, zoals ik door de jeugd bekeken word.  Niemand weet het, niemand hoeft het te weten, trouwens ze zouden het niet begrijpen wat het betekent voor mij. Maar 'ik' weet het en ik kan, ondanks de pijn,  mijn hoofd opgericht houden.

En ik antwoord dan op de vraag die ik me stelde, dit is dan de reden waarom ik het doe. Zoals ik er sta, wat mijn houding, wat mijn  lichaam aangaat, sta ik er niet wat mijn geest betreft; voel ik me groot levend, het tegengestelde van wat ik vertoon. Het is mijn fierheid. Mijn blog van elke dag is mijn innerlijke fierheid er nog te zijn zoals ik er altijd ben geweest; mijn uiterlijke is geen afbeelding van mijn innerlijke, wat je ziet heeft weinig te maken met wat je niet ziet. 

Er kunnen er honderd, er duizend van 93, rondlopen zoals ik, sukkelachtig, maar rechtstaande bloeiend lijk een boom, liefst een linde, in de vlakte die van de oneindigheid is, de oneindigheid van de geest omheen ons.

We sterven niet zo maar, we overleven.

15-03-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde