Wat me verbaast – zelfs al is er geen enkele verdedigbare reden – is, dat de dagen blijven opschuiven, beginnend bij 1 en eindigend bij 30/31, om daarna terug te vallen op 1 en opnieuw uit te lopen tot 30/31. Voortdurend, zonder ook maar een verzwakking. Elke dag als ik ermee begin, ben ik ermee geconfronteerd, en ook en vooral, hoe vlug het wel gaat: het spanningsveld dat van de tijd is laat me niet los.

Evenmin laat me los, T.S.Eliot en zijn Bundel ‘Four Quartets’. Hij zit diep in mijn kleren, diep vermengd met alle literatuur die ik ooit las, waaruit hij opduikt om me telkens te verrassen: 

Old men ought to be explorers / Here and there does not matter / We must be still and still moving / Into another intensity / For a further union, a deeper communion[1] 

De bundel, ‘Four Quartets’ dat ik, meer dan een halve eeuw geleden in een Engelse Bookshop op de Adolf Maxlaan in Brussel, uit zijn rek heb genomen op het ogenblik dat iemand zijn arm op mijn arm heeft gelegd, is helemaal losgekomen, de bladen zijn vergeeld, maar de inhoud ervan doorstond ruim de tijd – de eerste druk ervan dateert van 1944; de Faber & Faber uitgave, in mijn bezit, van 1959 – en de auteur blijft me boeien, zijn poëzie is meer dan mijn livre de chevet, ze zit in mij gegroeid.

Een vriend stuurde me onlangs een mail in verband met een van mijn blogs: ‘De kracht van de sterken is dat ze nederig zijn in het denken’. Ik had hem met Eliot kunnen antwoorden: 

The only wisdom we can hope to acquire is humility, / humility is endless. 

Ik weet dat we allen ‘explorer’ zijn. Dat we allen weten dat wat we vinden of zouden kunnen vinden, hoogstens een vleugje is van wat er te vinden is en dat, wat ik elke dag de wereld in stuur, de spiegel is van wat ik, op het hic et nunc ogenblik van het schrijven zelf, heb gemeend te mogen vooropstellen. Het is een monoloog, een gesprek met mezelf en in alle nederigheid wens ik  de inhoud ervan te delen met anderen, die zoals ik, zoekers zijn en wiens bemerkingen of aanvullingen – hoewel dit weinig gebeurt – hoop te kunnen delen. Mijn woorden, een gebed zijnde, wachtende op de echo ervan: 

And what you own is what you do not own / And what you do not know is the only thing you know / And where you are is where you are not.  

Eliot heeft zonder twijfel de Bagavat Gita gelezen, hij heeft er een deel van zijn wijsheid uit gepuurd. En hij weet dat: 

For us there is only the trying, / The rest is not our business. 

Ik volg hem op een zeer respectabele afstand en ik ook, ademend onder de tot leven terugkomende bomen, de bomen van mijn hart, de luchten krachtig en helder over het heuvelende land, met  de kraaien, de afgedreven meeuwen, de speelsheid van de winden: 

I said to my soul, be still, and wait without hope / For hope would be hope for the wrong thing… 

02-04-2017, 07:40 geschreven door Ugo d'Oorde  

De BBC vertelt ons over Abraham Poincheval, ‘un artist’, die in een museum in Parijs, begonnen is aan het uitbroeien van 10 kippeneieren. De man broedt nu al twee weken en hoopt klaar te komen na 21 à 26 dagen. Gedurende al die tijd leeft hij zich in, zegt hij, in het leven van een kip die broedt of, maar dit zegt hij niet, kan het ook, dat het een kip is die zich inleeft in het leven van een artist. Wie zal het ons zeggen.

Ik las dit in een van de berichten van de BBC en ik geloof niet dat het een aprilvis is, want de man, Poincheval, met de toch wel vreemde naam, heeft nog andere, even zonderlinge exploten, die de pers hebben gehaald, op zijn actief. Maar de broedpartij die 3 tot 4 weken duren kan, schijnt me toch bijzonder genoeg om hier het uitzonderlijk karakter van de stunt dubbel te onderlijnen, er aan toevoegend dat hij hierbij geholpen wordt door enthousiastelingen die er voor zorgen, dat hij er warm ingeduffeld bij zit, dat hij op vaste ogenblikken, een half uur per dag, het nest kan verlaten en ook dat hij voorzien wordt van voedsel en drank, welk voedsel of drank wordt niet gespecifieerd, maar hij moet zeker denken dat het kippenvoer is dat hij inneemt. Hoe de rest geregeld wordt, want er is een regeling, kan ik uit de beschrijving ervan niet opmaken, is me ook niet waard er een woord aan te wijden. Het is de natuur die oordelen zal hoe de uitkomst zijn zal: In het meest gunstige geval wordt de man vader van 10 tjilpende kuikens, in het minst gunstige blijft hij over met 10 rotte eieren, een risico dat hij loopt.

Zich gedurende al die tijd inbeeldend dat hij moederkip is, riskeert hij daarenboven kip te blijven en in dit geval, erna kakelend door het leven te gaan, wat een unicum zou zijn in de wereld van de kunst, gezien het ganse mediagebeuren aanzien wordt als een uiting van kunst; van welke kunst hebben we het raden. Maar dat het kunst is staat vast gezien het uitbroeden gebeurt in een museum. De BBC leert  ons niet in welk museum het evenement plaats vindt, zodat ik nu begin te twijfelen of het dan toch geen aprilvis zou zijn. Maar dan zou de vermelding ervan opgedoken zijn op 1 april en niet dagen ervoor.

Ik zie op een foto de man zitten, gehuld in een wolk van klederen, onbeweeglijk, een Rodin gelijk. Hij zit daar te broeden, wat een uitzonderlijk zicht is voor de bezoeker van het museum. Het is geen man die daar zit maar een man die denkt een kip te zijn, dus meer kip dan man, wachtend op het grote ogenblik van het breken van de eierschalen, het ogenblik van zijn vaderschap. In de geest van de bezoeker gebeurt de omschakeling van man naar kip: het grote wonder van wat hier de kunst vermag, de mens die zich zelf opoffert om kip te zijn. En de toeschouwer die de kip ziet zitten broeden en denkt dat het een mens is. Wie heeft het bij het rechte eind, de mens, de kip of de toeschouwer, wie zegt het me?

Stel dat de natuur toegevend is, stel dat de eieren worden uitgebroed, hoe moet het verder met zijn kroost? Want het zou kunnen dat de kuikens een metamorfose hebben ondergaan en denken dat ze de kinderen zijn van hun vader? Moeten ze dan niet logischerwijze worden aangekleed als baby’s en te gepasten tijde naar school gestuurd?

01-04-2017, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

We zijn al negentig dagen ver in het jaar, waarvan we nog niet weten of het een gezegend jaar zal zijn, want niets wijst er op, integendeel, de derde maand sluit zich op beschouwingen én over het onverdoofd slachten – waarom dan ook niet, voor de voorstanders ervan, het onverdoofd chirurgisch ingrijpen – én over de Brexit. Beschouwingen die lopen, enerzijds over een ‘goddelijk’ aspect van zaken en anderzijds over een ‘Europees’ aspect van zakendoen.

We hebben de keuze, ons bezorgd te maken over de besprekingen hierover of, ons op te stellen buiten de grenzen ervan en te doen alsof het ons helemaal niet aanbelangt. Voor het ene zijn er de wetten die gerespecteerd moeten worden, zelfs als die indruisen tegen de wetten van een God, voor het andere hebben we vertegenwoordigers, zoals Guy Verhofstadt, die er over waken zullen dat alles verloopt naar de bestaande richtlijnen ter zake, tenminste zo die er zijn.

Maar je voelt onmiddellijk waar het schoentje wringen zal: voor de enen kan het niet, dat er ooit getornd zou worden aan de wetten van de goden die hoog tronen boven ‘hun’ onderdanen en van daar uit beslissen over de eetbaarheid van het vlees, want het is duidelijk, voor hun beider God is verdoofd geslacht vlees, oneetbaar; voor de anderen kan het niet dat ook maar één toegeving zou gedaan worden aan de Britten die de Europese Gemeenschap willen verlaten. En dit alles, houd je vast, terwijl de Vlaming in deze dagen volop bezig is met wie de Ronde van Vlaanderen, een hoogdag in de wielerwereld, winnen gaat.

De Brexit zullen we moeiteloos ondergaan; het verdoofd slachten wordt een probleem, want joden en moslims, in dit land, blijven halsstarrig ruziën met de overheid over de wetten, in dit land, aangaande de methode gebruikt bij het slachten.

Er is dus ontegensprekelijk een verschil wat de aard van een volk betreft. Voor ons gelden de wetten gestemd door het volk, voor de anderen, de inwijkelingen, gelden de wetten van hun God, wat uitermate niet alleen storend is, maar ook gevaarlijk, er kan een oorlog over uitbreken, want deze zijn hier zoals blijkt, niet gekomen om zich te mengen met ons, Vlamingen, Belgen, Westerlingen, en zich aan te passen aan onze wetten en geplogenheden, maar zijn hier binnengevallen met wapperend vaandel met hun beider God aan het hoofd; een God totaal verschillend van de God die wij er op nahouden en daarenboven waarvan de impact op de mensen hier, stilaan aan het verdwijnen is.

Zij, de allochtonen - we noemen ze bij hun naam omdat ze zich blijvend willen onderscheiden – veroordelen onze wetten en wensen zich te houden aan de wetten van hun God met zijn tempels, moskeeën en minaretten – doren in onze ogen – die, vinden ze, de wetten van ons overstijgen.

We worden hier aldus voortdurend geconfronteerd met geestelijk gestoorden die nog steeds als na te leven, de geschreven wetten van de zevende eeuw, voor de moslims, en deze van eeuwen ver ervoor, van de joden, aankleven en opleggen. 

Welke houding moet het westen, moeten wij aannemen: hen zeggen doe maar, volg maar de wetten van uw God, je zult er wel bij varen, met het gevaar er aan verbonden dat ze later, keer op keer verder gaan en uiteindelijk de toepassing zullen opeisen van de wetten die de sharia voorhoudt – zo ver staan ze al in Groot-Brittannië – om ons, een paar generaties verder, totaal te overspoelen met hun manier van leven en van doen en laten.

Elke zwakheid van het westen, en er zijn al heel wat zwakheden en toegevingen geweest, is een stap in de richting van de wetten van een God die enkel nog bestaat in de hersenmassa van gevaarlijke (heet)hoofden.

We zijn, zelfs indien er velen nog zouden aan twijfelen, verwittigd.

31-03-2017, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ineens is elke morgen een uitdaging. Is het een me overtreffen om te brengen wat ik me heb opgelegd en er is hier geen uitzondering op, ik kan er niets aan wijzigen, ik ben een slaaf van wat moet en eigenlijk, als ik het als buitenstaander bekijk, draagt het moeten, een geur van waanzin. Want wie leest me, wie heeft de tijd, de aandacht, de nood om te gaan zien wat er te lezen staat op die blogpagina van mij? En als er iets is dat aandacht krijgt, wie is er die op een of andere wijze het waagt  te reageren?

Ik ben en blijf een eenzaam man, een kluizenaar in de woestijn, en wat erger nog is, een bezetene van het woord en het is van uit die bezetenheid dat ik wil blijven verrassen, alsof dit iets zou kunnen wijzigen aan de wereld om me heen; alsof er nood zou zijn aan wat ik te vertellen heb. En toch, ik blijf volharden, heb ik niet de moed te zeggen: stop, ik houd er mee op, het sprookje heeft al te lang geduurd opdat er nog iets zou kunnen aan toegevoegd worden. Maar het is ijdel dit uit te bazuinen, ik weet al lang dat wat ik verkondig niet méér is dan een bericht de ether in gestuurd waar het door enkelen zal opgevangen worden, weinig meer dus dan een bericht in een fles gesloten in zee geworpen.

Ik wacht op een gebeuren dat me een oplossing zou aanreiken, want ik heb een sterk gevoel te zijn afgedwaald, een meeuw te zijn die te ver het binnenland is in gewaaid, en niet meer weet in welke richting ze keren moet. Het kan, dat dit gebeuren er al is, dat ik het niet zie of, dat het op komst is en dat ik, simpelweg, nog even te wachten heb, zoals ik wachtte deze morgen op de komst van het licht en het blauw van de luchten. Geduld dus, wat gebeuren moet zal gebeuren.

Het wordt gezegd dat er een tijd van komen is en een tijd van gaan. Ook voor mij, een tijd dat de woorden komen en een tijd dat ze zich verborgen houden en ik diep moet vissen om er nog te vinden. Dit zijn tijden die ik vrees want al ze zich openen, heb je te wringen en te duwen en niet altijd is het geluk aan je zijde. Dit is wat deze morgen me bracht, amper een handvol waar ik normaal een stortvloed had verwacht.

Aldus toon ik ook mijn schamelheid, heb ik niets meer te verbergen, sta ik open en bloot als schrijver van een blog op dagen dat de hemelen gesloten blijven, en zelfs indien ze zich zouden openen er geen manna neder dalen zal om verder te kunnen gaan.

Verder dan tot waar ik gekomen ben, tot de grens van het haalbare. Ik zal dus voortaan en voor altijd, een andere weg dan deze van vanmorgen moeten kiezen, een ander landschap moeten binnen gaan, wil ik jullie verbazen in plaats van te ontgoochelen.

30-03-2017, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het zijn gedachten die zo, onder het schrijven ontstaan, die ik breng. Zaken waar ik voorheen niet aan dacht maar ineens tevoorschijn komen, zoals de vele planten die nu opschieten uit de aarde en ons verwonderen dat ze er zijn, wetende ook dat ze ons een lente, een zomer en een herfst lang verwonderen zullen door hun groei, hun rijping en  hun verdwijnen naar van waar ze kwamen.

Mijn woorden echter zijn van een andere aard, ze rijzen op, ja, uit wat? Waar zitten ze verborgen en hoe haal ik ze boven en, wie of wat is er aanleiding toe dat ik ze ga opzoeken en dat ik ze vind, gebrekkig overnemend of, triomferend.

Het blijft me een raadsel waar ik ze ga halen en hoe de zinnen zich vormen onvervaard, onvoorzien, niet uit de grond maar opstijgend uit mijn gedachten waar ik ze hoegenaamd niet aanwezig wist en toch komen ze tevoorschijn, hopen ze zich op en stralen ze uit wat gewenst wordt van hen. Bevreemdend de wereld van de gedachten, bevreemdend de wereld van het schrijven, het schilderen met woorden van iets dat er is zonder er wezenlijk te zijn.

Dit schrijven is ons teken, het teken van ons mens-zijn: een gegoochel met woorden. De schrijver is een goochelaar met woorden, is een optreden in het landschap van het ijle, van het luchtledige, want waar anders liggen deze woorden ter beschikking opgestapeld. De Heer, volgens het boek van  Job, had een voorraad sneeuwballen - of waren het ‘barads’, vurige stenen - opgestapeld in de hemel om tussen te komen in tijden van nood, o.m. boven Gabaon, maar de woorden die ik opneem, waar liggen deze gestapeld? Een vraag die ik me telkens stel als ik mijn hoop woorden heb afgewerkt: waar heb ik ze gehaald, en hoe heb ik ze binnen gebracht op dit witte blad. Ze zijn er, ze staan er. Een tijd geleden waren ze op een andere plaats en nu staan ze hier te lezen, opgestaan uit mijn hand en vingers. Ik verbaas me nu over de verbazing die ik ken me af te vragen waar kwamen de woorden vandaan die ik geschreven heb. Maar, zeg het me, is dit geen verbazing waard?

Freeman Dyson vond het een wonder, een groter wonder dan de vlucht van de monarch vlinder van Mexico naar Canada. Maar wonderen zijn de wereld niet uit, al wat is, is een wonder: de ijsvogel, over het water scherend, plots het water grijpt en een visje meeneemt; de dagpauwoog die even rusten komt op mijn arm; en dan uitzonderlijk, de bevruchting van de eicel tot aan het schrijven en van het schrijven af tot het ogenblik van het sterven, alsof het ogenblik erna, niet een even groot wonder zou zijn.

Woorden en nog woorden en vooral deze die me ontbreken om  te vertellen over het wonder dat we woord geworden zijn. 

29-03-2017, 06:35 geschreven door Ugo d'Oorde  

Mijn gestamel van gisteren was een onverwacht gebeuren, een plots opkomende neerslachtigheid die me in de touwen duwde waar ik machteloos zitten bleef. Heb ik vandaag terug de teugels in handen en kan ik uitkomen waar ik wens uit te komen?

Ik dacht, ontnuchterd als ik was, aan Epiktetos[1], de stoïcijn die ik vermelde een paar dagen terug. Ik dacht aan wat hij vertelt over Logos of de primaire energie waaruit alles is ontstaan. In feite is hij een voorloper van Spinoza, of eerlijker, Spinoza heeft zich gekanteld in de sporen van wat de stoïcijnen wisten over de verwevenheid van al wat van de kosmos is, de mens inbegrepen.

Epiktetos tastte op zijn manier naar de aard van alles, de zin ervan en, hoe alles tot stand is gekomen. De Logos was voor hem het actieve beginsel in tegenstelling tot het passieve, de materie; de Logos heerste over de materie en alles was door Hem doordrongen en in en met elkaar verweven. Het was een stellingname die weinig afweek van de begrippen die Spinoza en Kant, als voorlopers van de Verlichting, hebben gehanteerd. Er is dus duidelijk, zoals de Ecclesiasticus het wist, niets nieuws onder de zon.

De religie of het binnenbrengen van een antropomorfe God in de context van het bestaan hier op aarde, en al wat hiermede verband houdt, is van een totaal andere aard, die haaks staat op de filosofische gedachte van Epiktetos. De religie is van een ander concept, ontstaan in de gedachten van de mens en niet, zoals in de Oudheid, uit de uitstraling van het Universum. Een vondst van de mens, bekoord door het noodzakelijk bestaan van een humane God die alles in de hand hield maar, zoals bij Epiktetos, bij Spinoza, niet vertrekkende van uit de kosmos en het kosmisch gebeuren. Het ene, de kosmos, het zichtbare zijnde, en het gebeuren, de Logos zijnde, en beide innig met elkaar verweven alsof alles te herleiden was tot het ene, de Logos.

Er is dus al die tijd dat de religie het voor het zeggen had in het westen, een tijd geweest dat we niet de kosmos en al wat er mee verband hield als het centrale punt hebben gezien, maar wel God en het is pas van de Verlichting af dat de aandacht terug is gegaan naar de essentie: het universele, het zichtbare dat is. Een duidelijke twee-eenheid: het ‘Wat Is’ en, het ‘Zijnde’ dat, welke naam men er ook aan geven wil, het Zijnde is en blijft. Het Zijnde dat is.

Het verdwijnen van God uit de maatschappij, uit de mens, betekent niet, of mag niet betekenen dat het Zijnde verdwijnt, al heeft het er alle schijn van, al steekt het materialisme duidelijk de kop op. Hier aan toegeven is een verarming. Zoeken naar de ware betekenis, naar de aard van dat Zijnde is een verrijking, een verheffing van het menselijke, waar we in deze tijden de hoogste nood aan hebben. 

28-03-2017, 07:57 geschreven door Ugo d'Oorde  

De morgen is van een grote helderheid maar je geest blijft gesloten alsof deze nog aan het dwalen was in de schemer van de nacht. De dag die begint draagt schijnbaar geen beloftes, geen verwondering waar je naar opkijken kunt. Hoe breng je hem door, hoe geraakt je tot de rand van de nacht die je weer opnemen zal en in een roes van veiligheid brengen neer gestrekt onder de lakens, verdwijnend.

Wat je ook doen zult, de dag zal verlopen in ongemak, een lang verdwalen in woorden die geen draagkracht zullen kennen want je gevoelens staan heel laag, liggen op de bodem van het zijn. Verdwazing is het woord dat je beheerst en waaruit je zou moeten opstaan om te herrijzen zoals het voorheen zo dikwijls gebeurde al. Wat ging er verkeerd, welke vreemde schaduwen duw je voor je uit en aarzel je te betreden?

Op je blanco blad worden tekens achter gelaten die te interpreteren zijn, die spreken over dingen die je niet meer in de handen hebt. Het bevreemdende ervan is je maatstaf, houdt je in zijn greep, een donkere holte waarin je wonen gaat om niet meer te zijn dan wat is van die holte. Je weten en je kennis zijn aangekomen op de lijnen van een cirkel waarop je wandelt om uit te komen, keer op keer van waaruit je vertrok, een nergens, een uitzichtloos nergens, en nergens is ergens waar je wordt opgewacht als er geen morgens meer zullen zijn.

De tijd heeft afgedaan, de wolk die je omhult is van een glazige witheid, een wand gelijk waar je doorheen wil wandelen, maar laag na laag opent zich op een nieuwe laag, zodat voor je uit een wand overblijft en de moeheid van het pogen je overvalt. Stil te zijn, te staan en te blijven, als versteend in een zoutpilaar.

Wie komt je ter hulp, wie breekt de ban over jou gewikkeld als een trauma dat je niet meer verlaten zal? De twijfelwoorden, waaruit je zin na zin gaat ophalen om toch maar wat leven te zijn, wat meer te zijn dan het bewegen van je hand over het papier, al was het maar een vaag begin van verrukking: je slaagt er niet in.

Wat rest er je in deze ogenblikken dat de dag nog heel vroeg is, wat rest er je in het grote licht dat voor jou een lange schaduw is waarin de uren staan. Op de muur ervan geschreven dat er geen uitweg is. Je leest de woorden, ze griffen zich in jou, in je gesloten zijn je komt er niet doorheen, dan toch vandaag niet, denkt je.

Je hebt in de morgen de woorden verlaten waar je aangekomen waart. Je hebt die herlezen in het licht van de vijver. Je houdt nog de impressie ervan als een last op je schouders. De openheid van het zijn heeft nog zijn nevels, niet alles is wegge-ebt, niet alles. Je kunt nu wachten op de nieuwe morgen. Misschien hoeft er geen morgen meer, de stilte in jou hoopt het zelfs.

27-03-2017, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde