Ik schreef dit jaar al 231691 woorden, zegt me mijn PC. Woorden over mezelf denk ik dan, over wie ik ben, over wat ik te vertellen heb maar, zelden over andere dan ik, wat mijn zwakte is, wat mijn onwetendheid over de wereld aantoont, Ik sta erin en geraak er niet meer uit en, als ik terugblik vandaag, wat weet ik nog wat ik al allemaal geschreven heb, vooral dan als ik er de vorige jaren aan toevoeg. Je hebt er geen idee van wat het kan geweest zijn, een lang innerlijk verhaal over mijn ‘peinzingen’, waar Sipke van der Woude een boek over schreef:

‘Gedachten, herinneringen zijn vluchtig. Maar we zijn gelukkig vrij in onze gedachten. Ze kunnen ons overal heenvoeren. In deze bundel neem ik u mee naar het resultaat van mijn vrije, onbeholpen, poëtische gedachten. En uiteraard heeft u, net zo als ik, de vrijheid om daar van te denken wat u wilt.’

Ik zou dit ook willen zeggen over mijn ‘peinzingen’ en jullie zeggen dat je erover denken moogt wat je wilt. Ze staan er en voor mij staan ze er goed, zelfs al wou ik van sommige ervan dat ze er niet stonden, ik kan er niet meer op terugkomen want ze behoren tot het verleden van het erzijn.

Zo wat geweest is, eens geschreven behoort tot het zijnde en van het zijnde neem je niets terug, je kunt er enkel aan toevoegen. Wat ik doe elke dag of, elke dag een nieuw gebed dat ik uitspreek, een verzoek om toch niet te sterven vooraleer al mijn gebeden geschreven staan.

Een ongewoon verzoek, ik beken het, maar toch houd ik het staande, toch beklemtoon ik het met alle krachten me eigen. Ik zeg het in het bijzonder aan mijn oudste dochter, Patricia, die me leest, maar ik zeg het ook aan jullie die me lezen daarom misschien niet elke dag, maar die me toch regelmatig een bezoek brengen om te zien of ik er nog ben en hoe ik er nog ben. Of het voor hen een verademing is als ze me nog vinden weet ik niet, maar ik hoop het. Ik hoop dat ik die verademing ben, wat die ook moge betekenen voor hen.

Nu ik hierover begonnen ben wil ik jullie zeggen - maar nieuw is dit niet - dat een blog schrijven voor mij nog altijd een groot iets is, een stille onuitgesproken vreugde is als de tekst ervan af is, zelfs al weet ik dat hij nimmer af is, dat er geen einde komt aan het ‘af-zijn’.

En het is juist dit, het niet ‘af-zijn’ dat het zo kernachtig maakt, zo enig waardevol. Het is precies hierin dat de vreugde verscholen ligt voor mij, het weten dat de bron ne se tarissera pas, dat zo lang ik er ben, mijn blog er zal zijn, trouw als een gezel(lin) van mij.  

Je hoort het nu tot hoever mijn ‘peinzingen’ me vanmorgen hebben gebracht. Ik sluit ze hier af, om ze de volgende morgen terug te openen.

Het ga je heel goed, vriend(in) lezer(es), het ga je altijd heel goed.

12-12-2021, 06:54 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het komt er elke dag op neer, gedachten om te zetten in kabbalistische vormen: het wonder van de geest in mij die mijn hand,  mijn vingers beweegt om deze vast te leggen; het wonder van de scheppende mens dat deel is van het grote wonder van de zich zelfscheppende, zichzelf in leven houdende Kosmos.

Mijn ik, als persoon erin verweven, weet dat de tijd die me nog rest heel beperkt is maar toch, het moment van het schrijven zelf vergeet ik dit, heb ik het gevoel  nog al de tijd van de wereld te hebben, het gevoel dat ik in essentie eeuwig en onverwoestbaar ben. Op dergelijke ogenblikken  voel ik me, in elk geval niet ouder dan voorheen, zelfs niet één dag.

Ik ben er als een oude voor de helft van zijn takken ontdane boom, bewegend en levend in weer en wind, in licht en duisternis, bewust van de bijl die hem wacht achter de hoek, maar hij blijft overeind met vertrouwen en met hoop omdat hij weet dat het leven dat hem bewoont, zoals het de natuur eromheen bewoont en bezielt, eeuwig is en dat de bijl hem hoegenaamd niet kan bereiken in dit vertrouwen en in dit geloof in het leven van de geest in hem.

Tot vervelens toe wellicht blijf ik dit verkondigen; blijf ik zeggen dat de ’ik’ in mij niet van stof is, een notie is die moeilijk te verklaren is; dat evenwel van stof mijn lichaam is, mijn lichaam dat aan het vergaan is, maar nog niet, of dan toch in mindere mate, de geest in mij, deze volgt nog niet het lichaam.

Het is aldus, gezeten aan mijn werktafel, dat in mij dit ongelooflijk rijke landschap van de geest zich open plooit en hoe mijn hand, op het ritme in dit landschap de woorden optekent die opwellen als uit een bron die zich voortdurend vernieuwt; woorden waarvan hij de bolster openbreekt om de kern ervan te bereiken, het kloppend hart gedragen door de weemoed om het voorbije, woorden die de transmutatie zijn van zin en betekenis.

Het is alsof in ons nog aanwezig is, de hunker naar de volheid van het Aards Paradijs voor de zondeval, een hunker die nog altijd als een te bereiken iets voor ons uit drijft en het diepste van onze eigenheid bewoont, een verlangen dat blijvend wordt gevoed en aangewakkerd.

Dit alles duizendmaal beleefd en duizendmaal geschreven verlicht door het leven, door de warmte van ons broeder zijn van anderen, door de eeuwigheid en ook, en dit is oneindig, telkens geaccentueerd door de onzichtbare maar reële krachten van het Universum over ons.

Het is de poëzie van het leven die jaagt in ons bloed, de reis van de mens naar het centrum van het woord, aanwezig in die ene zin van Saint-John Perse[1] : 

'Et paix à ceux s’ils vont mourir, qui n’ont point vu ce jour. Mais de mon frère le poète on a eu des nouvelles. Il a écrit encore une chose très douce. Et quelques-uns en eurent connaissance.'

  Het is een van die zinnen die in mij zijn gebrand; Wie me vroeger las zal zich deze herinneren. Ik herneem die hier omdat ik schrijf voor de ganse wereld, en omdat ik weet dat slechts enkelen me zullen lezen en deze meenemen in het avontuur van hun dag en voor het overige vergeten zullen, terwijl ze voor mij, getekend staan als gebeiteld in steen, zoals de woorden van Confucius gebeiteld staan in de steles in 'la forêt des stèles' in Xiang, China. Indien je er ooit heen zou gaan, weet dat ik er was.

 [1]     Saint-John Perse : 'Anabase'.

11-12-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

The day will stand before us.
The day will follow us
into the day’.
              Paul Auster[1]

De maan
is vol,
de dag zal in de dag
geschreven staan,
onovertroffen.

In de grassen
de sappen
zijn stilgevallen vannacht,
zo volgt ons de dag.

Een kluizenaar
in zijn cel,
het noteerde.

Niemand
die het wist
of weten wou.

Schrijven is en blijft een voorrecht. Een voorrecht zich te openen voor zijn lezers. Het woord wordt aldus verinnerlijkt, de wereld wordt verruimd en we betreden een andere dimensie waar oorsprong en bestemming in een wondere osmose in elkaar vervloeien, aldus bereiken we,, schrijvend een volheid die niet te bepalen is, niet te omschrijven is en de impressie nalaat van een aanwezigheid die ons zoekt lijk een verre echo.

Zo kan het dat deze ‘aanwezigheid’ een raakvlak heeft met wat Umberto Eco[2] noemt : ‘het ene vast punt van het Universum’, zijnde het punt dat inwerkt op de slinger van Foucault die, en dit naar het zeggen van Hubert Reeves: ‘onze kleine planeet ignoreert om zijn beweging af te stemmen op de confrérie van de melkwegstelsels.’[3]

Reeves zal dit wel geschreven hebben, versplinterd in een wolk van poëtisch-kosmische verbondenheid, zoals Eco trouwens en ook zoals Ernst Mach de volheid van deze verbondenheid ervaart, en spreekt over een mysterieuze kracht die uitgaat van de massa van het Universum zodat het in zijn totaliteit aanwezig is, op elk ogenblik, op elke plaats van deze wereld.[4]

Ook Ibn Arabi, een Perzische poëet uit de XIIIde eeuw, verwoordt dit op een sublieme wijze: ‘Elk deeltje, elk stukje van de wereld is de wereld in zijn totaliteit’[5]

Indien we ons, al is het slechts even maar, inbeelden kunnen wat het betekent gegrepen te zijn en getekend door de krachten die de slinger van Foucault in beweging houden; wat het betekent meegezogen te worden door de ‘creatio continua’-beweging van het Universum, dan moeten we stellen dat het enkel en alleen van ons afhangt opdat deze krachten bestuivend zouden inwerken op onze spirituele ingesteldheid

Dan waag ik het ook te zeggen dat dit gevoel, deze bijna utopische gedachte die me gekneld houdt, namelijk deel te hebben aan het leven van deze kosmos in zijn totaliteit, zelfs indien deze idee slechts heel vaag operatief in ons zou aanwezig zijn, dan toch is deze stellingname, eigen aan de dimensie van de mens die we zijn, eigen aan de dimensie van de ‘mens-in-wording’ die we zijn.

Dit alles echter situeert zich op het puur geestelijk vlak. Op het puur natuurlijk vlak vandaag, zijn we er erger aan toe, maar hierover zwijg ik liever. Het ene heeft niets te maken met het andere.

[1] Paul Auster:’Poesía completa’. Editorial Seix Barral 2012, traducción del inglès 
y prólogo por Jordi Doce.
[2] Umberto Eco : “De Slinger van Foucault”, uitg. Bert Bakker, 1989, pag. 11
[3] Hubert Reeves : “Patience dans l’Azur”, Ed. du Seuil, 1988, pag. 257-259
[4] Hubert Reeves : idem
[5] Roger Garaudy : “Comment l’homme devint humain”, Ed. J.A. 1978, pag. 217

10-12-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Amper mijn blog geschreven moet ik denken aan mijn volgende. Onuitputtelijk moet ik zijn, telkens zelfde woorden gebruikend in een andere context, met een andere betekenis. Zo gaat het nu eenmaal in het leven, in de dagen die zich opvolgen, ongeremd, zonder rustpunt, zelfs geen herademing, immer, immer verder, de tijd in, in en in.

Een hulp is deze morgen, en ik ben  hem dankbaar, is Eddy Van Vliet die In zijn essay, ‘Poëzie een pleidooi’,[1] de woorden aanhaalt van een Japanse dichter uit de 10^de eeuw:

Ach dat men maar 
wanneer de ouderdom aankomt
de deur kon sluiten
en zeggen
‘er is niemand thuis
we ontvangen niet.’ 

Hoe dikwijls gebeurt het niet dat ik hem volgen wil, dat ik schrijven wil: ‘ik sluit de deur van mijn cel en kom niet meer buiten, ik blijf waar ik ben, jullie doen er best aan me te vergeten, want ik ben, uitgedroogd en wachtende; ik ontvang niet meer.’

Maar, het is een ijdele wens die hij doet: ‘kon hij maar?’, en het is maar een wens die ik doe, een wens die hij niet of ik niet, zullen volgen. We zijn nu eenmaal niet de persoon die zich opsluiten zou om uit te doven, we zijn op schrijven ingesteld. Ikzelf, ik leef wel niet in de 10^de eeuw, ergens in Japan, ik leef hier, ik heb een echtgenote, ik heb boeken en vrienden en, ik schrijf. En als dit alles me niet zou voldoen dan heb ik nog Klara, heb ik nog de televisie. Ik leef, in vergelijking met de arme Japanse ouderling, in een weelderige sociale en geestelijke omgeving, eenzaamheid is geen woord voor mij, alhoewel dit nog komen kan, maar ik heb het nog niet in mijn vizier.

Ik vermoed trouwens dat de poëet in kwestie nog altijd de stille vreugde kende te schrijven, dat wat er ook nog resten mocht van zijn leven - -herleid misschien tot een of andere tempel en de gewijde tuin er omheen, het gevuld was met woorden, met haiku’s. Misschien heeft hij er honderden  geschreven, is zijn oude dag één lange haiku geweest en wenste hij het sluiten van zijn deur opdat niemand hem zou storen. Maar stilvallen zou hij niet.

Daarom ook, oude man in het verre Japan, ik groet je eerbiedig. Ik weet niet veel van jou, kan enkel gissen hoe je leefde, oud geworden met een lichaam dat kraakte maar niet begaf. Maar je schreef, je geest kraakte niet, wat je ook moge geschreven hebben over het zijn, over het half-zijn, of over het niet-zijn. Het is dankzij mensen als jij die me ver zijn voorafgegaan dat ik het geluk ken te schrijven. Het geluk ken elke dag in afzondering te gaan om mijn woorden te brengen, zelfs om te zeggen: ‘er is niemand meer thuis, we ontvangen niet’.

Hoe ik me verbonden voel met allen die schrijven, die wakker worden vóór het gekraai van de haan om, met de slaap nog in de ogen, luisterend naar de stem in hen, te schrijven alsof de woorden uit de vingers kwamen, uit de pols, uit de arm, uit het hoofd, uit wat is omheen het hoofd, het lichaam: de roep van de geest van de oude man uit de 10^de eeuw en van deze van ver voor hem als van ver na hem, tot Einstein toe, tot Jung toe, tot Van Ostaijen tot Eliot, tot Claus toe. In een woord, tot allen die nu op dit ogenblik ergens, waar ook, maar ergens aan het schrijven zijn, de aarde die hun geboortegrond is onder hen, onverstoorbaar bezig, verankerd in het spel dat van het woord is.

Vergeef me als ik je er iemand mee storen zou. Vergeef de oude man in mij die teruggrijpt naar wat is van een broeder in de geest, uit de 10^de eeuw uit het verre, onbereikbare Japan.

Zijn schaduw over mij als de geur van lavendel.

[1] Eddy Van Vliet: ‘Poëzie: een pleidooi’. Uitgave Poëziecentrum, Gent, 1991.

09-12-2021, 06:17 geschreven door Ugo d'Oorde  

Is het literatuur waar ik mee bezig ben of, is het maar wat geschrijf zonder enige waarde? Het is de vraag die ik me regelmatig stel want, het is altijd mijn betrachten geweest literatuur te bedrijven en op dit betrachten steun ik me, zoniet had en heeft het niet de minste zin, er verder mee te gaan.

Het is nu wel niet aan mij - of toch wél aan mij? - om hierover te oordelen, in elk geval wat ik beoog is de taal op een waardige wijze, zelfs met liefde, te dienen, te behandelen en door te geven.

Met  de jaren moet ik een eigenheid aan stijl verworven hebben, die misschien storend werkt. Haperingen die een vlotte lezing in de weg staan. Ook voor mij zijn er soms in mijn opstelling, haperingen wat de juiste opeenvolging van de woorden in een zin betreft: werkwoorden die zich niet bevinden op de plaats waar ze normaal verwacht worden, wat dan in vele gevallen, zo niet in alle, te maken heeft met het ritme, omdat ik denk in een poëtische vorm en deze in mijn taal wordt opgenomen.

Zo was een groot deel van mijn blog van gisteren eerder poëzie dan proza, omwille van de beelden in mijn hoofd - of waar ook? - de zieke man en wat hij maar te eten had gekregen, die ik had kunnen zijn, de wind en de regen tegen het raam en Ciccolini die Satie speelde.

Als je schrijven gaat over dergelijke beelden dan kom je onvermijdelijk uit waar je niet dacht uit te komen. Maar ik had ook geen enkele waarheid of vermeende waarheid te verkondigen. Ik liet me drijven op de golven van mijn gevoelens. En het waren deze, sterk persoonlijke, die overheersten met het gevaar dat deze niet op een gelijkwaardige wijze door mijn lezers gedeeld zouden worden. Want zij zijn niet, op een bepaald ogenblik in hun leven gevallen op het boek van Elio Vittorini, dat destijds bij mij een diepe indruk  had nagelaten; zij hebben misschien niet geluisterd naar Ciccolini die Satie speelde; niet geluisterd naar de regen tegen het raam; niet gekeken naar de meesjes in de struiken, allemaal elementen die de achtergrond waren van mijn blog.

Schrijven is een vreemd iets, is wat ontstaat in de werkplaats van de geest - in of buiten ons - is zoals het beluisteren van de aanhef van een sonate die ons overvalt en ons meeneemt. Mijn God, denk ik dan, wat is dit mooi gebracht; waar heeft de componist deze aanhef gehaald, deze eerste regel waaruit een lange sonate zal worden opgebouwd?

Zoals ik elke dag een eerste zin nodig heb om mijn blog te schrijven en vanmorgen was dit niet anders.

Gelukkig kan ik zeggen van het woord dat het aanwezig is in mijn aderen.

08-12-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Niets is meer onbepaalbaar, soms, dan wat ik zal schrijven in de vroege ochtend, als ik opsta en het gordijn open schuif op het nog donkere laken, waar geen sterren staan, geen maan, geen teken dat van het leven is.

Ik kan dus alle kanten uit, hoewel een deel is blijven hangen van het gesprek van zijn moeder die samen met haar zoon op bezoek zijn bij bewoners van een grotwoning. Zij die haar ronde doet om inspuitingen te geven en hij, de zoon, teruggekomen onverwachts, die haar vergezelt.

En de moeder tot de zieke in de totale duisternis van de holte in de rots:

‘Che avete mangiato oggi?’ / ‘Ho mangiato una cipolla’, la voce de l’uomo rispose. / ‘Era una buona cipolla’, disse la voce della donna, Gliel’ho arrostita nella cenere. / ‘Bene’ mia madre disse, ‘dargli anche un uovo’. / ‘Domenica gliel’ho dato’, disse la voce de la donna. / E mia madre disse: /  ‘Bene’[1]

Je draagt deze passage in jou sedert jaren, en je bent niet zinnens die ooit te vergeten, niet zinnens die nu en dan niet boven te halen, denkend aan de oude man in zijn bed en de ui in de asse en het ei dat hij ‘s zondags gegeten had. En met dit beeld kom je naar beneden en in de kamer is er Aldo Ciccolini die Eric Satie speelt, het perfecte paar in de morgen met de regen en de wind tegen het raam.

Of hoe je leeft, hoe je de dagen draagt en hoe je binnen dringt in het mysterie van de dingen, met opgeheven hoofd, gedragen in dankbaarheid, of zoals je hoorde op Klara: de oude man, Ciccoline, die piano speelde als een ‘knaap’ van vijfentwintig.

Waarop je, je afvragen zou, hoe Ciccolini, 1925-2015, - jij van 1927 - gestorven is en het antwoord hierop misschien: ‘vraag me hoe hij leefde’, zoals in de ‘Last Samoerai’, het antwoord aan de keizer.

Want er is geen afstand tussen wat het  leven was en hoe het andere leven nu is, of Ciccolini, die Satie speelt, la vita no sordo sogno, maar een helderheid, een ritseling van klanken, aarzelend en vragend naar wat er is van het sterven.

Of, vraag je je af, is het wel Ciccolini die Satie speelt, of is het Satie die Ciccolini speelt?

Mysterie dat van de dingen is: zoals je hoorde dat het Satie was die aan zijn tafel – was het in ‘Le Lapin agile’op Montmartre? - de dienster heen en weer zag gaan, en hij zijn ‘Je te veux’, zijn wals die eeuwig is, toen componeerde, zijn noten neergezet op het tafelkleed.

Dit is dan wat je schrijft: Ciccolini die de morgen is, dit voor de dag ingaat: het ontbijt, het schrijven, het herlezen en het aanpassen: Vittorini en Ciccolini, of de regen nog altijd tegen het raam en regendroppels getekend lijk ‘blaadjes vroege bloesems van de kerselaar’ over het glas gestrooid, terwijl in het vale licht, buiten in de tuin, meesjes onderste boven hangen in hoge struiken.

Of, hoe de dag begon, hoe ook hij moge eindigen?

[1] ‘ Wat heb je gegeten vandaag?’ / ‘Een ui heb ik gegeten’, antwoordde de stem van de man. / ‘En het was een goede ui’, zegde de stem van de vrouw, ‘Ik heb hem geroosterd in de asse.’ / ‘Goed’ zegde mijn moeder, ‘geef hem ook een ei’. / ‘Hij heeft er zondag een gehad’, zegde de stem van de vrouw. / En mijn moeder zegde ‘Goed’

07-12-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Heb het boek van Vittorini, ‘Conversazione in Sicilia’[1]  naast mij op de tafel: ‘e cosí mi venne una scura nostalgia come di riavere in me la mia infanzia’.

Ware het niet dat het ons allen overkomt op de meest onverwachte ogenblikken, dat een donkere nostalgie binnensluipt en we overvallen worden door wat was van onze jeugd.

En hoe verder we vorderen in dagen, in seizoenen, des te veelvuldiger komen dergelijke momenten op ons af. We kunnen/willen ze zo maar niet afschudden, ze nemen ons mee naar plaatsen, naar gebeurtenissen, zo goede als mindere goede, als naar momenten die je niet meer herbeleven wilt.

Het zijn gevoelens die opwellen, die ons stil houden, in ons zelf gekeerd met de blik in de diepte van ons bestaan. We herinneren ons ineens wat heel ver achter ons ligt, vandaag is het dit, morgen is het dat. Sommige beelden blijven lang hangen, geraak je niet meer kwijt gedurende dagen, andere bezoeken je nu en dan. Zo is er het beeld van een zondagnamiddag in de lente, je waart in slaap gevallen onder de kerselaar in bloei en toen je ontwaakte lag je bestrooid met bloesems; of een ander beeld, einde oktober, je waart in de appelaar gekropen omdat er nog een appel, hoog in de boom was overgebleven, een Jacques-le-Bel, nu nog voel je de appel in je hand, licht kleverig en de geur ervan, nu nog hoor je het kleine geluid van de steel die brak; en verder nog terug, de knaap die je waart en bladen papier plooide tot bootjes met je naam erop geschreven die je uitzette op de gracht op het einde van de boomgaard – ook Gillliams moet dit gedaan hebben zoals hij het vertelt van Elias en Aloïsius in zijn ‘Elias’ - en die je daarna terugvond in de vijver waar Maria woonde. Maria die, later dan, veel later, op een dag voor jou zou staan, je met haar het bos in wandelde en naast haar neerlag tussen de varens in het dennenbos, of de geur van varens die Maria gebleven is.

Dit zijn de beelden die zich aanbieden terwijl je aan het schrijven bent. Er zijn er vele andere die verdoken blijven : de boshut die je maakte in de droge bedding van de vijver in het bos, of toen de vijver nog vol water stond, waar je naakt zwemmen ging tussen de torren en de stekelbaarsjes en de salamanders.

En nu Elio Vittotini die een meester is als hij schrijft:

‘La vita in me come un sordo sogno, e non speranza, quiete’ – ‘het leven in mij als een doffe droom, en geen hoop, rust’ – een gevoel dat jezelf ook meermalen al hebt gekend.

En die Vittorino die plots ontwaakt uit zijn sordo sogno, een biljet koopt in Milaan en met de nachttrein, over Rome doorheen Calabrië reist waar hij de boot neemt naar Sicilië waar hij zijn moeder zal bezoeken.

De hele reis wordt una conversazione met zichzelf, met de Lombarden op de trein, met de mensen, de Sicilianen op de boot, en dan met zijn moeder en de mensen die hij ontmoet in haar omgeving.

Meer is het boek niet, voluminous is het evenmin, maar het is en blijft een meesterwerk al werd het geschreven in 1936.

[1] Elio Vittorini : ‘Conversazione in Sicilia’, Valentino Bompiani Editore, 1953

06-12-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde