Het sterrenbeeld van Orion met Sirius in de verlenging van de gordel ervan, pal en heel duidelijk in het zuiden, verraste me deze morgen, een heldere morgen met pure lichtblauwe luchten. Een beeld van de hemel dat ik altijd uitverkoren heb, een beeld dat ik zag en nog durf zien als dit van mijn goed gesternte. Ik moet er wel voor wachten tot de volle herfst en de wintermaanden, maar, zoals ik het nu ontdek, komende uit de slaap zie ik het als een teken om de dag vol vertrouwen tegemoet te gaan.

Ik wou eigenlijk vandaag beginnen met het eerder utopisch beeld dat ik gisteren - na mijn onderdompeling in de realiteit die deze van het lichaam was - getracht heb op te hangen. Een totaal verschillend beeld dat de morgen me voorhoudt.

Begrijpelijk dat de twee beelden in mijn gedachten vermengd worden voorgesteld; want ook het sterrenbeeld van Orion draagt iets dat de indruk laat utopisch te zijn, maar echter een realiteit is: in de nevel van Orion is - ik las dit lang geleden in de National Geographic - een nieuw sterrenstelsel in de maak. Terwijl, wat ik gisteren naar voor schoof: de geest van de mens op weg naar een innigere verbondenheid met het kosmische, een hoge graad van utopie in zich draagt. Ik beken dit ootmoedig, ik beken dit in alle nederigheid. Ik steunde mij hierbij op het feit dat, zoals het Universum in beweging is, de geest in het Universum - die ik meen aanwezig te zijn - mee evolueren moet, en deze evolutie zijn weerslag hebben moet op de geest in de mens. Is deze redenering fout, dan is wat ik verklaarde een mooie vorm van utopische ingesteldheid, wordt mijn stelling a wishful thinking, meer niet.

Wat hieruit als beeld een zekerheid is en dan gezien met een Genesis ingesteldheid, het zich vormend sterrenstelsel, het bewijs is dat de 'zevende dag' van de schepping nog altijd niet bereikt werd,  en dat de Elohim van 'baereshit bara elohim' nog altijd niet rustende is. En, wat meer is dat ze - maar de kortzichtigheid, zo van de Kerk als van de Koran, is zo tergend, zo bijna wraakroepend - verder gaan met Hem te aanroepen, alsof Hij die het Universum in zich draagt het nodig vinden zou dat wat er zich afspeelt op een onooglijk deeltje ervan en een onooglijk mensje ervan, in het oog te houden. Hij zou het wellicht wel kunnen, maar interveniëren en de werking van zijn Universum in de war brengen zal hij zeker niet riskeren, zal hij zeker niet doen, gezien alles met elkaar verbonden is, gezien het opstijgen van een vlinder in China een orkaan kan veroorzaken in Amerika.

Indien hun ogen nog niet zouden geopend zijn ware het wenselijk dat hun God of hun Allah eens hun ogen opende. Maar dat ook zal niet gebeuren, ogen om te zien hebben ze niet. 

15-10-2017, 07:22 geschreven door Ugo d'Oorde  

Na mijn onderdompeling van gisteren tracht ik boven water te komen: was het een eerste verwittiging?

Er was ook een tweede onderdompeling, de vaststelling dat het cultuurlandschap waarin ik me goed voelde zich gewijzigd heeft en dat, wat ik ook moge doen of schrijven, het maar wat achterhoede gevechten zullen zijn. Dit geldt voor allen die zich steevast blijven hechten  aan wat vroeger van het landschap was, een ingesteldheid waarin het sacrale, de levensernst en de binding met het kosmische, de bovenhand had.

Op mijn leeftijd echter heb ik geen keuze meer, zelfs indien ik een andere weg kiezen wou, het is te laat. Wat ik schrijf zullen verhalen blijven die geen ingang meer vinden en een prooi zijn voor de tijd. Mijn houding, echter ten overstaan van het leven wijzigt zich niet, ik zal dan maar een van de laatste Mohicanen zijn die het hoofd boven water houdt.

Trouwens wat heb ik er bij te winnen, te gaan denken zoals ik het nooit heb gedaan, te schrijven over zaken waar ik nooit over geschreven heb? God sta me bij, en je weet wat ik denk over Hem, maar ik aanroep Hem omdat Hij steeds een sleutelfiguur is geweest in mijn geschriften, omdat alles enigszins gecentreerd is geweest op Kosmos én wat die ons verborgen hield in zijn schaduw, in zijn diepste wezenheid, in het merg van zijn ruggegraat, onzichtbaar maar wezenlijk daar. 

Ik kan er niet omheen - je mag er niet omheen is wat ik zeggen moet - het oneindige grote en het oneindig kleine sijpelt onze huiskamers binnen. Velen zien het, anderen zijn te verrast om het te zien, maar het is een feit, we worden geconfronteerd met een totaal nieuw paradigma van het 'zijn'. Het komt erop neer dat de cultuur van nu die de oude heeft verdrongen, op haar beurt zal moeten wijken voor deze van het derde millenium dat eerder metafysisch zal zijn dan zuiver wetenschappelijk, dat het de cultuur van de verbazing zal zijn die zich geleidelijk aan -ten minste zo de Islam geen dwingende blokkering wordt- zal verspreiden in de gedachten en de levensgewoonten van de mens.

We zullen terug ontzag krijgen voor wat, schuilend in de diepte, aanwezig is. En we zullen meer dan ooit in die richting gaan kijken om toch maar iets van de sluier erover, op te lichten. Dit zal dan de nieuwe cultuur zijn die dieper reiken zal dan deze die verlaten werd, die opschieten zal lijk gekrolde varens uit de dorheid die we nu kennen.

We zullen een ander woord moeten vinden voor God. Dan Brown in zijn nieuwste boek geeft het voorbeeld, hij omschrijft het met 'G'd' - alsof alles wat ligt tussen de 'G' en de 'd' nog moet ingevuld worden - Hij zal ontdaan worden van alle regels en verordeningen. Hij zal zijn wie of wat Hij is, nl vermengd met elke splinter van het oneindig Oneindige. Hem ontlopen zullen we niet, zelfs al zouden we het willen.

Aldus was mijn onderdompeling niet nodeloos, was het een vingerwijzing van Zijn splinters binnenin die van mij.

14-10-2017, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Beschouw dit als mijn morgengebed dat ik haal uit de staalblauwe luchten over de ceder, hier lang geleden geplant. Alsof hij me helpen kan, alsof er iemand zou zijn die me helpen kan. Ik krijg wel gedichten toegestuurd, ik ken er wel die me een sibillijnse zin, die van Kafka zou zijn, voorleggen, maar op dit ogenblik is geen van beide van enige hulp. En toch, wat ik brengen wil is een morgen gebed, een heropgenomen worden in de wereld, nadat ik even weg ben geweest, nadat ik de nacht ben in gewandeld om mijn dromen te bezoeken en er in onder te duiken. 

Zo vertrek ik elke avond, laat ik achter al wat ik bezit of zou kunnen bezitten, om het in de morgen terug te vinden naast mij. En elke morgen neem ik het in de handen en begin ik eraan: 'Notes pour une redéfinition de la culture' van George Steiner, maar het blijft bij de eerste pagina , omdat ik niet weet hoe een cultuur kan geherdefinieerd worden, een  betekenis zou krijgen, afhankelijk van de tijden waarin we leven.

En nochtans is er iets dat op een herdefinitie lijkt als ik om me heen kijk, als ik zie wat er op de kunstmarkt verschijnt om te beginnen, als ik zie wat hoog geprezen wordt in tentoonstellingszalen; hoe erover geschreven wordt, dus ook gedacht en dat, zoals ik het vaststellen kan, de woorden , schoon, edel, verheffend, opvoedend, helemaal niet meer toepsselijk zijn als het over de hedendaagse cultuur gaat.

En Steiner verwijst naar T.S.Eliot die in een essay van 1948 een pleidooi heeft gehouden om terug te keren naar de ordelijkheid die de cultuur was, niet naar de cultuur van het verleden als dusdanig, maar naar de beelden uit het verleden die zich in ons hebben gevestigd tot bijna in onze genen. Elke nieuwe periode weerspiegelt zich in de periode ervoor, of in een verleden gehaald uit een andere cultuur, het is van daar uit dat vertrokken wordt om te komen tot een vooruitgang of een teruggang.

De vraag stelt zich vandaag of we, wat de cultuur van het westen betreft, erop vooruit zijn gegaan?

Ons antwoord is duidelijk negatief. Maar wat wel is, het woord cultuur heeft een andere invulling gekregen, de wereld van het zuiver creatieve die een verbazende wereld was, heeft zich opgelost en in de plaats is een wereld van het intellectueel-materiële gekomen die ons even zeer verbaast als de wereld van vroeger, maar ze is zeker niet meer de orde van vroeger, de gevoeligheid die ze vroeger ons te bieden had. De mens is veranderd, de maatschappij is een andere weg opgegaan  en heeft een ander inzicht op wat als cultuur geschreven staat.

Ik kom er later op terug. Mijn morgengebed stopt hier. Mijn lichaam liet me in de steek, stopte me in bed. Ik heb enkel nog te zeggen: van de cultuur/kunst van vandaag, spaar ons Heer.

Ik vrees echter dat een nodeloos gebed zal zijn.

13-10-2017, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Vroeg van morgen luisterde ik naar Klara, en is niet alleen het licht een inspiratie maar zijn er ook de groten der aarde die me met hun muziek binnen brengen in een sfeer die van de concertzalen is. Al zijn het maar wat klanken die komen en voorbijgaan, toch, zoals de klaarte van gisteren, zijn ze blijven hangen terwijl ik me klaar maak om naar beneden te gaan. Zo is nu nog, in wat  wordt neergezet, Chopin aanwezig - wiens piano, las ik eens, door Russische soldaten door het venster op de straat werd gegooid - zo ook is er Mozart, zo ook is er een stuk alleraardigste piano van Joseph Haydn.

Wat een rijkdom die we bezitten, zonder omwegen wakker worden en te luisteren naar wat eeuwen voor ons werd opgetekend, zo maar, zonder een deur te openen, zonder een stap te zetten, wordt ons een wereld van klanken binnengebracht waarover we in woorden vertellen kunnen in een andere vorm in een andere rijkdom die van het mens-zijn is. Beseffen we het voldoende?

De morgen die mijn zaligheid is, mijn vrijheid de pijnen te vergeten die van mijn lichaam zijn en te metamorfoseren, moi, pauvre bougre que je me sens, in een schrijver van losse stukken tekst, uit mijn gedachten losgewrikt, wat niet zo evident is, niet zo alledaags. En, al heeft het er alle schijn van, het kost me inzet.

Zoals het inzet kostte aan een vriend die me gisteren een gedicht mailde, of aan een andere die een nieuw doek heeft opgezet of nog een andere die aan het houwen is om een beeld te halen uit een blok es. Een gans volk dat kunst wil bedrijven, de een wat meer dan de andere. Het is echter niet over het resultaat dat ik het hebben wil, wel over de actie, wel over het creatief zijn dat hen typeert; het bezig zijn met, op de keper beschouwd, dingen die door hun schijnbare nutteloosheid wat het praktische aspect ervan betreft, opvallen bij velen, terwijl ze door anderen als tekenen van ons mens-zijn worden gezien.

We doen er aan mee, we beschouwen ons als scheppers van het ongewisse en het overtollige in de wereld, maar anderzijds situeren we ons op de weg die leidt naar het landschap van de geest, waar het goed is te vertoeven; er te zijn en er te spreken met anderen die hetzelfde landschap hebben opgezocht, een Arcadia: een vlakte, zoals beschreven door Dante in het voorgeborchte van de Hel  - afgeschaft door de Kerk van vandaag - een water dat je overschrijden kunt sans mouiller les pieds, een muuromheining met een poort waar je binnenwandelt en een kasteel omgeven door een vlakte van lichtend groen.

Waar, onder elkaar gesproken wordt, in alle rust en vrede, over wat is van de geest in ons, van waar we komen en waar we heengaan zullen. Gesprekken die van alle tijden zijn en van alle tijden blijven zullen, omdat ze eindeloos zijn en een klaarheid kennen die enkel van de droom kan zijn.

We zullen er lange blijven tot onze tijd gekomen is. 

12-10-2017, 07:27 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ken je ook dit gevoel, vast te stellen dat de maand pas begonnen is terwijl je al elf dagen ver bent, het gevoel dat de tijd over jou heen walst alsof je er gedurende die elf dagen niet geweest bent? Want, wie herinnert er zich nog wat er op de eerste dag van de tiende maand gebeurde, zelfs wat er was de vijfde dag, de negende?

Het is een wolk die achter jou hangen blijft, die je met beide handen openschuiven moet om nog iets terug te vinden. Nochtans waren er vele ogenblikken die je intens hebt beleefd, dingen die je las, die je schreef, die je hoorde of zag of deed en nu niet meer duidelijk kunnen worden opgeroepen. Alles zit in die wolk die van het leven is, die van die dagen van begin oktober zijn, om dan niet te spreken over wat van september is en zo verder de tijd die was, binnen.

Was die tijd er wel, kun je je afvragen, of waren het maar een paar ogenblikken, een paar lichtpunten opduikend uit die wolk van tijd, die zo schromelijk leeg schijnt te zijn. De wolk van tijd die je leven was.

Wat rest ervan?

Zelfs wat mij betreft, die elke dag die de laatste jaren voorbij is gehold, heeft samengevat in enkele regels, die ik herlezen kan, herdenken kan, wat heb ik er aan? Niet veel, ik zie geschreven staan wat er staat, ik weet dat de woorden van mij komen, en dan wat? Wat betekenen ze nog?Herinneringen zijn het, misschien weet ik nog in welke omstandigheden ze geschreven werden, maar verder, hoe beleef ik ze bij het herlezen als ze destijds telkens gekleurd werden door mijn ingesteldheid op het ogenblik dat ik ze schreef, en mijn ingesteldheid bij het herlezen heel anders is. En dan, wat betekent dit nog?

Zo, wat ik zeggen wou, is bevestigen wat T.S. Eliot scheef: 'a lifetime burning in every moment', hij zegde het misschien anders, hij omschreef het misschien, maar ik wens het niet op te zoeken. Ik  weet dat hij voelde wat ik heb willen duidelijk maken, en ik ben zeker dat er heel wat schrijvers zijn  geweest die het voor hem hebben gedacht maar misschien het niet hebben samengevat in vijf woorden.

Ik dacht aan deze zin van Eliot toen ik deze middag met mijn echtgenote met twee goede vrienden aan tafel zat in een restaurant met zicht op de Leie en de Leiebeemden in alle tinten van groen, met strepen licht tot aan de bomengrens van het kasteel van Ooidonck. Ik dacht eraan omdat elk ogenblik van ons samenzijn geladen was met de ontelbare ogenblikken vol warmte en genegenheid die we samen hebben doorgebracht. Een wereld van ogenblikken telkens samengebald in elk ogenblik dat we daar zaten, vereeuwigd in de omhelzing bij het afscheid nemen. En, eens voorbij, zoals nu, opgenomen in de wolk die van het voorbije is.

De wolk die  door dit samenzijn een klaarheid tonen zal, een echo die dagen zal blijven hangen.

11-10-2017, 06:37 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik ben altijd trouw gebleven aan de boeken die ik bezit. Ze zijn een soort inventaris van wat mijn leven dankzij hen geworden is. T.S. Eliot was in die verzameling van boeken en schrijvers een spilfiguur. Vandaag hebben de kleine als grote omstandigheden gewild dat ik gaan bladeren ben in zijn boek 'The use of Poetry and the use of Criticism' van 1933 (Faber & Faber, uitgave 1943, pag. 144). een bundeling van essays die ik in mijn jonge jaren ontdekte in een bookshop in Rye, one of the 'cinque ports' in Kent, en ik waag het, terug te gaan naar mijn tijd van toen en te verwijzen naar een passage waar Eliot het heeft over zijn poësie:

The material has obviously been incubating within me, and cannot been suspected of being a present from a friendly or impertinent demon. What I write in this way may succeed in standing the examination of a more normal state of mind; it gives me the impression, as I have just said, of having undergone a long incubation, though we do not know until the shell breaks what kind of egg we have been sitting on.

Het boek is veel betekenend voor het begin van mijn incubatie periode die doorliep tot de dagen van mijn blogs, die doorliep tot nu. Pas nu voel ik dat ik van de schelpen bevrijd ben en dat ik schrijf wat ik moet schrijven om in leven te blijven, zoals het hoort. Het vergde dus tijd, heel wat tijd. Niet dat ik me vergelijken wil met Hokusai die pas op zijn honderdste, zoals hij zegde, kon beginnen denken aan het tekenen zoals het moest - Frans Minnaert, een groot schilder van bij ons, vergeten nu door zij die menen kunst te bedrijven, liet zijn woorden aanbrengen op de muren van de Academie van Anderlecht - maar ik ook heb die tijd broodnodig gehad. Ik ben dus een late roeping wat het schrijver zijn betreft, al ben ik het niet, want niets werd er van mijn hand gepubliceerd. Ik heb dus alles nog te bewijzen. Ik vraag me dus nog altijd af welke soort eieren ik heb uitgebroed?  

Stoort het me? Ja het stoort me. Verwijt ik me het? Ja en ook, neen omdat het een aansporing is om verder te gaan en me verder te bewijzen. Morgens als deze, dagen als deze, zijn me dubbel waardevol omdat ik ze zie als meer dan een achterhoede gevecht van de zomer die niet toegeven wil, die niet plooien wil voor de inertie die traag binnen sijpelt in de natuur. De zomer is mijn voorbeeld. Ik ook moet me verzetten tegen deze inertie, en enkel en alleen het schrijven kan me hierbij helpen.

Kafka - ik had hem gewild als vriend - sprak over 'de oneindigheid van de wereld die hij in zijn hoofd had'. Een vreselijke gedachte, rondlopen met de Oneindigheid van de wereld in gedachten. Ik waag het niet er aan te denken. En Kafka: 'hoe me ervan bevrijden zonder uit elkaar te spatten en toch duizend maal liever uiteen te spatten dan het van mij af te duwen of het te begraven in mij'.°

Ik ook wil schrijven met het beeld van de oneindigheid van de wereld, met de oneindigheid van het 'zijn' in mij. Ik wil me er in wentelen, ik wil er mijn dagen die me nog resten in doorbrengen ter voorbereiding. Ik wil ontsnappen aan de tijd, doen alsof hij er niet is. De opeenvolging van mijn geschriften hier, zijn er het bewijs van. Het is een snoer, mijn dagen zijn er de kralen van (ik durf parels niet gebruiken) maar elke kraal bergt een oneindigheid van atomen, en wie atoom zegt, zegt beweging. Zo, wat ik uitdragen wil is geen inertie is beweging.

Beweging van het Woord dat in den beginne was, beweging die nimmer heeft opgehouden en nimmer ophouden zal, beweging van de geest in mij als ik neerzit meer dan als ik door de dag heen wandel: een man op jaren, een geest die vechtend is. Het zou me enorm storen ware het niet zo.

° 'Le Cercle de Prague', pagina 67 

10-10-2017, 06:23 geschreven door Ugo d'Oorde  

A sadness als ik schrijven ga, a sadness als ik herlees wat ik gisteren schreef, gelaten, de ogenblikken tijd van toen in amper vijf à zeshonderd woorden samen gebald. De nacht erover en de nieuwe dag die opduikt uit de schemer, een dag van struggle with words, zoals 'Jacob's struggle with an angel' een foto in een mail dat een vriend me stuurde en ik die me omgeven voel met vrienden, zij die me lezen en me antwoorden op wat ik schreef, bv over een Koenraad Tinel, over wat ik vermoedde dat zou zijn van het gebeuren in Catalonië en stilaan bewaarheid wordt; zij die me schrijven hoe ze beeldhouwen, hoe ze schilderen, hoe ze poëzie bedrijven, en allen die met mij in het leven staan, min of meer als een rots, wankel of niet, en ook - en niet in het minst - de potentiële, zij die me niet lezen, maar me lezen zouden indien ze wisten hoe ik, man zwaar op leeftijd, er nog altijd wil zijn.

Er nog altijd met beide voeten sta - wil er staan meer dan ooit - en een zaak wil ik vooraf doen, nu en voor al de keren dat ik het niet gedaan heb, jullie bedanken om me te lezen, me te zien als iemand, een losse droom van een schrijver, die waard is bezocht te worden om hem te lezen, om te horen hoe hij is, hoe hij leeft, hoe hij de dingen en de dagen verwerkt, hoe hij opkijkt naar wat gebeurt omheen hem, wat niet altijd vrolijk is om het te beleven, maar, en hij zegde dit reeds tal van malen, hij wil een baken zijn, een vuurtoren in de nacht van een beschaving die vooral wat het kunstenlandschap betreft, totaal anders is geëvolueerd dan hij verhoopt had, een evolutie waaraan hij niet ontkomt. Hij ziet het gebeuren met lede ogen (another sadness!).

Kunst is, als je me het ooit vragen zou, een leegte geworden, een verintellectualisering van een leegte die thans nood heeft om met woorden te worden verdedigd en geprezen. Stefan Hertmans deed het in een essay wat het werk van Tinel betrof. Zijn essay is de enige vorm die met Kunst te maken heeft; wat er wordt ten  toon gesteld raakt me helemaal niet, integendeel, de 7 euro eraan besteed om de tentoonstelling te betreden vergroot nog de leegte in het werk.

En de sadness waarmee ik begon blijft. Ik ga er de dag mee binnen en of ze me nog verlaten zal, of ze me ooit nog verlaten zal, ik betwijfel het. Ik heb verkeerd geleefd, en wat erger is, indien het te herbeginnen was, ik vrees dat mijn leven op een identieke wijze verlopen zou, omdat de omstandigheden dezelfde zouden zijn en omdat het voornamelijk de omstandigheden zijn die bepalend zijn voor het verloop ervan.

The remains of the day van een gans leven die a sadness zijn. Zoals dit meesterlijk in de film wordt vertolkt door Anthony Hopkins, de butler in de film, en in het boek van Kazuo Ishiguro. Hopkins die weet in zijn sadness, dat de avond het mooiste deel van de dag is.

Voor mij is vandaag het schrijven, hoewel begonnen met sadness, het mooiste deel van de dag.

09-10-2017, 09:50 geschreven door Ugo d'Oorde