Stond de aarde met zonnewendes en equinoxes op de blauwdruk van het Universum of niet, waren deze voorzien van bij het begin of waren ze ‘un accident de parcours’?

Baruch Spinoza, 1632-1677, de verstotene uit de Joodse gemeenschap, heeft hij ooit gezegd of geschreven dat het Universum leeg van de mens, er zou zijn zonder er te zijn; dat de mens er moest zijn opdat het Universum zoals we het menen te kennen er zou zijn?

En, als we er verder over nadenken - en het is de terugkeer van  het Licht die dit ‘eens te meer’ binnen schuift - dat het Universum er is omwille van de mens die er ‘moest’ zijn; dat de bedoeling niet was een Universum te doen ontstaan maar dat een Universum noodzakelijk was opdat de mens er zou kunnen zijn.

En als dit zo is, want wie ben  ik om zo iets voorop te stellen, dan betekent dit een revolutionaire gedachte die elke filosofische instelling omver werpt.

Ik geef jullie deze idee mee als kerstgeschenk op deze uitzonderlijke vooravond van het jaar, samen met mijn sterke gevoelens van dank voor jullie als lezers die me aanzetten en me op de een of andere wijze ‘betoveren’ om te volharden in het uitdragen van mijn gedachtewereld die soms zoals vandaag heel scherp wordt bloot gegeven, een opdracht aan mezelf die me in het leven houdt en niet alleen in het leven, maar in een zekere zin ook gezien moet worden als voorbereiding op mijn heengaan, eerder vroeg dan laat.

Het is in deze kerstsfeer, geplaatst in een kosmisch kader, dat mijn gevoelens overhellen naar jullie. Gevoelens, én van erkentelijkheid én in hoge mate van genegenheid en warmte, gesprenkeld over het oude en het nieuwe, over het gekende en het ongekende.

In de hoop dat het ongekende zich openen zal over jullie, zoals de kerstroos zich verder opent in de tuin.

24-12-2023, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Verloren gelezen – overdonderd  - in het essay van Stefan Hertmans over ‘Medea’ en haar moordpraktijken, verloor ik gisteren het allerbelangrijkste uit het oog, de winterzonnewende, een van de belangrijkste gebeurtenissen van het  jaar de terugkeer van het licht: de zon die door de stand van de aarde terugkeert van het zuidoosten naar het zuivere oosten, het punt dat ze op de lente-equinox bereiken zal

In feite verloor ik het niet uit het oog want het gebeurt alsof ik, enkele uren voor dit schrijven hier , het gezien zou hebben en niet moet afgaan op wat de ‘Sterrengids 2023’ erover zegt,

Het werd berekend met een grote preciesheid die alle preciesheden overtreft. Maar dat dit mogelijk is verrast ons niet meer, al zou het ons moeten verrassen, verbazen, verwonderen, een log iets zoals de aarde die tollend, omheen de zon geslingerd wordt tot op een fractie van een seconde na, en al zouden we moeten besluiten dat alles geregeld werd door een Genie die van uit het niets of het iets, een Universum heeft voortgebracht rekening houdend met de tijd die hij voor alle delen ervan nodig had.

Een berekening die hij maakte miljarden jaren geleden toen hij er met een Big Bang mee begonnen is en er is uitgekomen zoals hij het wilde met een preciesheid die niet des mensen is.

Hoe dit mogelijk was is een nog groter raadsel vandaag. Het kwam erop neer een beslissing te nemen, zo dat de indruk gewekt wordt dat de aarde op haar weg omheen de zon zich plots omkeren zou om in tegengestelde zin omheen de zon te ‘vlieden’, een beslissing die tienmiljard jaar – meer of minder - zal uitgevoerd worden.

De vraag is, of het zo voorzien was bij de aanvang, in een blauwdruk die van nu af verder wordt uitgevoerd en waarvan we de uitkomst onmogelijk kennen kunnen. En dit behelst niet alleen de baan van de aarde, dit behelst  vooral de rol die wij, als mens, hier te vervullen hebben. Want als de baan van de aarde voorzien was, dan was de rol van de mens ook  van vóór de aanvang - de Big Bang – voorzien.

De winterzonnewende is dus geen simpel feit waar we zonder nadenken overheen kunnen/mogen gaan.

Maar doen we het of laat het ons in dit opzicht, koud?

23-12-2023, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Wat ik nog toevoegen wou aan wat ik gisteren vertelde over Hertmans en Verstraete: terwijl de eerste de  wereld van de boeken doorlicht is de andere begaan met de wereld van de deeltjes. Beide staan met hun voeten in de realiteit der dingen,  ik begeef me nu en dan in de wereld van het irreële, het metafysische waar alles nog te ontdekken valt.

Het maakt de opdracht die ik me heb opgelegd er niet lichter om wel grenzeloos, mogelijkheden aftastend om zekerheden te ontmoeten. Dit plaatst me of de rand van de letterkunde, ook op de rand van de maatschappij die het metafysische, de wereld van het zuiver spirituele, voorlopig nog verwerpt als de wereld van het onwezenlijke, waar ik (altijd) in terecht kom zoals deze morgen, terwijl ik wacht op het bezoek van de dokter, dit van de kiné en dit van de thuiszorg, daarna komt mijn oudste dochter, Patricia.

Allen zijn ze deel van de wereld waarin ik me vandaag bewegen zal met een gerust gemoed nadat deze blog hier zal geschreven staan en denken zal aan wat ik morgen te vertellen zal hebben.

Wat van vele zaken afhangen zal, soms van kleine, niet te vermelden gebeurtenissen, hoe kleiner, hoe nietiger, des te belangrijker voor wat eruit voortvloeien zal. Ik zegde het al, alles vloeit voort uit alles, in de gedachtewereld gaat niets verloren; ik schreef ooit dat de inkt die ik jarenlang gebruikte oorzaak was van een ontmoeting met een ‘uit het zicht verloren’ geliefde. Had ik een andere gebruikt ik zou hem niet gaan halen zijn daar waar ik haar ontmoeten zou.

Maar dat is een ander verhaal, een verhaal dat ontstaan is me baserend op een ander verhaal geschreven in andere omstandigheden met een impact op het leven van schrijver dezes.

Soms, als je je laat gaan, ontstaan  vreemde verhalen te vreemd om waar te zijn.        

22-12-2023, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

God schept de dag en we gaan er door is een mooie regel om naar te leven: we zijn hier en we blijven hier zonder al teveel problemen te zoeken, zonder ons ooit af te vragen waarom we hier zijn. Maar eens we dergelijke vragen beginnen te stellen, blijven het vragen om een antwoord; zitten ze verweven in onze dagelijkse handelingen, in onze geschriften, in onze gesprekken, of zitten ze onderhuids klaar om op te duiken bij de minste aanleiding ertoe.

En hoe we ons ook instellen, ze zijn soms van het licht maar meestal van het duister, van onze vreugdes en soms van onze ongemakken. Eenmaal krijgen ze hun definitief antwoord, dit is een zekerheid, ondertussen denken we, wat er ook van is, voor ons is eeuwigheid en het is goed zo want het hoort positief te denken.

Maar de reden waarom God of Wie of Wat ook de wereld zoals we hem menen te kennen geschapen heeft het blijft een schitterend raadsel. Schitterend omdat het ons bezig houdt, omdat we gegroeid zijn tot homo sapiens, dit wil zeggen op de weg geplaatst om te beginnen dergelijke vragen te stellen. We hebben een zeker niveau van nieuwsgierigheid bereikt om op weg zijnde naar Compostella of naar een ander bedevaartsoord - Vézelay is er zo een ook St Denis   van de abt Suger – progressief een deel van de sluier waarom we hier zijn,  op te lichten.

Het is dus niet voldoende dat ‘God de dag geschapen heeft’ zoals de dag er uitziet, Hij heeft ook de mens geschapen die de waarnemer is van wat hij geschapen heeft, een waarnemer die hij broodnodig heeft.

Het is van uit dit ‘broodnodige’ dat we vertrekken moeten om tijdens onze pelgrimstocht erover na te denken en te discussiëren met wijzere dan wij.

Ik lees voor het ogenblik en ik vorder traag ‘De Essays’ van Stefan Hertmans, een groot schrijver, te elitair opdat hij ooit de Nobelprijs winnen zou, trouwens de Nobelprijs Literatuur is te weinig voor hem – hij is de gelijke van een George Steiner, tenware hij hem overtrof – maar hij schrijft niet in de diepte zoals ik willen zou, evenmin als de kwantumspecialisten, Frank Verstraete en Céline Broeckaert

Ze zijn allen  nog te jong, de dood staat nog niet aan hun bed.

21-12-2023, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Welke zin is het die me bekoren gaat, die plots zal opduiken uit de schemer van de morgen, glashelder, alsof hij  al geschreven stond, ergens, zelfs in een vorig leven, ergens in de middeleeuwen als maçon of steenhouwer of wie ook of, verder nog de tijden in, als scribe van de farao, of nog verder, in de tijd der tijden, de palm van mijn hand besmeurd met oker afgedrukt op de grotswand.

Het kan niet mooi, niet edel  genoeg zijn: trouwens, niemand kan met absolute zekerheid zeggen dat het niet kan, dat er geen vorig leven is geweest noch van jou noch van iemand anders, zoals ik niet met absolute  zekerheid  bevestigen kan dat het wel zo is.

Gelukkig, het ‘niet’ weten, het open blijven dat het kan/ dat het niet kan.        

Zo, je ziet het, je hoort het, je voelt het, tal van mogelijkheden blijven waar je gedachten je heen brengen zullen, het kan zelfs – maar het is niet het geval - dat een aria van Jules Massenet je helpen zou of het zicht van een bloeiende Helleborus  in de tuin of van de regen klevend op het raam.

Je weet het nooit en je berust erin dat het niet van jou komt wat je schrijft maar van de dingen omheen jou die onvermijdelijk een impact hebben op de speling van je geest als er twijfel is.

Wie is het dan die schrijft?

Want hoe kan het dat ik, zoekend naar een begin, uitkom waar ik uitkom na precies ‘wat’ gevolgd te hebben? Eigenlijk heb ik niets gevolgd heb ik de woorden genomen die kwamen, er waren er geen andere beschikbaar deze morgen.

Maar ik wist het niet  alvermoedde ik het, dat er dan toch woorden ‘voorzien’ waren die ik deze morgen van 20 december bekend maken zou.

Nu ze er staan is er geen twijfel mogelijk, ze staan er zoals ze voorzien waren er te staan.

Zo simpel is het alles het gevolg zijnde van alles.

20-12-2023, 05:49 geschreven door Ugo d'Oorde  

We zijn hier om verwonderd te zijn en, om verwondering op te wekken. Ik dacht eraan gisteren: verwonderd zijn over de schoonheid en het majestatische van de bergen en, verwondering oproepen door wat we erover zeggen of schrijven.

Ik herinner me een dag in augustus in Zermatt op een terras gezeten met zicht op de Matterhorn -  omwille van de Engelsen die pioniers waren om hem beklimmen - drinking a cup of tea.

Ik heb  nu nog het beeld van de Matterhorn voor mij en de smaak van de groene thee op mijn lippen, enkele jaren later zal ik met een vriend uit Grimentz, de vlakte aan de voet van de Matterhorn aflopen om ‘génépi’ – alhoewel beschermd - te plukken voor hem en zijn  vrienden, me schuldig voelend in het zicht van een reus van een berg, heb ik hem, de reus, gebeden me te vergeven voor wat ik gedaan heb, maar de génépi groeide er uitzonderlijk als gras.

De bergen en de herinnering eraan: de beklimmingen ‘en cordée’, de toppen, de afdalingen, de berghutten, niet zoals nu, maar vroeger zoals het toen was, de avonden vooral, het gezang van de groepen Zwitsers, Italianen, Duitsers en het opstaan in morgen, de ‘gardien’ die je wekken kwam de naam van de berg die je beklimmen ging, roepend.

Hoe het nu is weet ik niet, ook niet of er nog gezongen wordt, maar ik geloof het niet, de beklimmingen blijven voor de ingewijden, het bereiken van de cabane en het er overnachten  is ook een exploot geworden.

Alles was verwondering van het plannen van de beklimming af, het klaar maken van de rugzak, de koorden, de piolet, de ‘crampons’, voedsel en drank, toiletgerief, een nieuwe wereld die je wachtte, met onderweg de meest fantastische flora en de sfeer die er is als je met de koorden verbonden aan elkaar de beklimming begint.

Ik schrijf maar omdat alles herinnering is en herinnering terug verwondering  geworden is en erover schrijvend alle impressies van vroeger bij het beleven ervan terugkomen, opspringen alsof het gisteren was dat het gebeurde.

Je weet het wel je schrijft dit warm geborgen  tussen de vier  muren van het huis dat lijk een schelp golft over jou, de wereld van de media, de ongekende wereld van Gaza ver weg, er amper aan denkend, want zo wereldvreemd ben je nu  ook niet.

Maar het zijn vandaag  de bergen die door je hoofd spoken. Morgen zullen het misschien de golven zijn die je verwondering zullen opwekken.

Maar wie of wat is morgen?

Foto: La soldanelle des Alpes.

19-12-2023, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Of ik me nog herinner wat ik gisteren geschreven heb? Van gisteren wel nog,  van eergisteren of de dagen ervoor is er twijfel. Eens geschreven en ingelogd wil ik het, gewoonlijk,  achter mij laten om te denken aan wat volgen moet.

Ik beken dus dat het me verraste toen ik in een mail van een vriend, waarin hij een uitgebreid en schitterend literair betoog hield over zijn gehechtheid, en deze van zijn echtgenote, aan de bergen en hierin enkele passages verweefde die hij gaan halen was in mijn geschriften, passages die mezelf verwonderden ze ooit geschreven te hebben. Het was ook dat het de eerste maal was dat iets van mij op het voorplan geschoven werd.

Het benadrukte tevens het feit dat Zinal in de Valais een belangrijke plaats innam in hun herinneringen, wat me niet verbaasde.

Ik weet dat er in mijn geschriften regelmatig thema’s opduiken waar ik nu en dan op terugval weliswaar, zo mogelijk, van uit een andere hoek belicht en uitgewerkt op een andere wijze, ook tracht ik - een zwakte van mij - de Kosmos hierbij te betrekken, dit wil zeggen me begeven op een hoger en verder in de tijd gelegen pad, een vooruit zien naar de homo sapiens die ik in een wordingsproces naar nog meer sapiens verwikkeld zie.

Ik tracht met mijn dagelijkse geschriften zin te geven aan de laatste dagen, weken, maanden – wie weet? - van mijn leven. Twee elementen hierbij zijn belangrijk, het dagelijks karakter ervan en het schrijven zelf. De vriend in kwestie, Roger Tas, , spaart daarentegen alles op en verschijnt ermee op een wel  bepaalde dag. Ik ken er nog zo een Paul Verspeelt die dan tevoorschijn komt met een volledig boek waarvan de lay-out verzorgd werd door de kinderen en kleinkinderen.

Ik had het een paar dagen terug over de creativiteit  in de mens, een poging de creativiteit van de Kosmos na te volgen.

Wel deze van de mens,  verhoudingsgewijs, puilt uit. In mijn omgeving zijn hiervan voorbeelden te over.

Foto Zinal: Roger Tas

18-12-2023, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde