Is er ooit iemand geweest in mijn leven die me op het gepaste ogenblik een ingrijpende wijsheid, of wijsheid van een andere aard, heeft meegegeven?

Bijvoorbeeld, weten dat elke korrel stof beweging is, dat er een deeltje geest is in vervat; weten dat we, in wezen, één zijn met het Universum en dat dit Universum in zijn totale totaliteit wellicht de God is die we dagelijks vernoemen.

Niemand vertelde me dit ooit, ik heb het zelf moeten uitzoeken. Ik hoop dat de jeugd van nu er beter aan toe is, dat ze nu van jongs af vetrekken zullen vanwaar ik aangekomen ben, bewust ervan dat er een wereld is die schuil gaat achter deze wereld van elke dag. Dit te weten , dit te begrijpen, moet hen mogelijkheden openen die mijn generatie niet heeft gekend. En zelfs indien ze er nog niet zouden toegekomen zijn, het licht ligt aan hun voeten, een generatie verder - wat, eens voorbij, een niemendallen is - en ze staan waar ze moeten staan.

En ik, die er sta, wat rest er me nog dan volharden, wat zoek ik nog als er niets meer te vinden valt, hoe vul ik mijn dagen met woorden als ik ze geen inhoud meer kan meegeven.

Dit is een vreemde dag voor  mij, alsof ik terugkeer van een verre lange  reis, terugkom in een land dat ik niet meer ken, een desolaat bar land, zonder enig lichtpunt, een effenheid aan woestijnvergezichten die ik zou moeten bevolken met beelden die ik niet meer heb.

Je weet niet, hoe ik me voel, vanmorgen en ik weet niet hoe ik mijn dag zal doormaken om uit te komen op mijn laatste zin; op mijn laatste woord.

Ik weet dat ik niets weet om te zeggen nu, dat dit het enige is dat ik nog zeggen kan; dat ik de indruk heb daarna stil te vallen en niet meer recht te komen. Een somberheid die in mijn gedachten is blijven hangen, een niet weten hoe het morgen zal zijn en de dagen erna.

Ik had een vertrekpunt maar geen eindpunt, mijn einde lag van in het begin waar ik vertrokken ben zonder inzicht op wat volgen kon. Een leegheid die ik zelden heb gekend, die verwoestend is, die droefheid is: een oneindige droefheid die me plots overvalt; die me vasthoudt in zijn greep.

Ik vertel dit aan niemand, als ik het schrijf is het alleen voor mij opdat ik weten zou wie of wat ik ben op deze ogenblikken in mijn leven. En zeggen dat ik misschien nog heel wat dagen kennen zal dat ik deze droefheid meedragen zal waar ik eventueel nog gaan zou, aan de vijver misschien, of elders anders. Elders, verder weg wil ik niet zien, zeker niet in gedachten, maar ik ken geen droom meer die ik koesteren kan of erger, die ik wil koesteren.

Dit is waar ik eindig dan vandaag, morgen weze me genadig.

03-01-2021, 05:44 geschreven door Ugo d'Oorde  

Zeg me van waar ik vertrek elke dag en ik zal je zeggen wie ik ben, want als ik het ene weet, weet ik het andere.

Aan jullie, vrienden die mijn blog lezen wil ik zeggen dat hij die schrijft is van alle plaatsen waar hij zich ooit bewust bevond, dat hij is van al die bewuste ogenblikken, dat alles eruit  in en over elkaar ligt, het heden gegroeid uit het voorbije en het komende gegroeid uit het heden; realiteit en droom zich vermengend, zodat het geschrevene, de kleur en de smaak heeft van melk in koffie, en koffie in melk, crèmekleurig, de realiteit niet duidelijk afgelijnd, droom en verbeelding niet wazig-wit, maar beide gevoileerd.

En een tweede bemerking, even belangrijk en voortvloeiend uit de eerste, wat geschreven wordt begint niet met de eerste regel van de eerste paragraaf, het begint met al wat er is aan voorafgegaan, geschreven of in gedachten geborgen gebleven.

Zo begint dit geschrift niet op deze dag van 2 januari maar is dit al lang geleden begonnen. Liggen de wortels ervan ver in het voorbije, én bij mijn ouders, grootouders en de vele geslachten ervoor, én bij alle gebeurtenissen en omstandigheden die geleid hebben tot de persoon die ik nu ben, de persoon die ik niet duidelijk omschrijven kan.

En ik durf eraan toevoegen, zonder blos op de wangen, dat de basis ervan, om te beginnen, bezeten werd door de stand van sterren en planeten op het ogenblik van zijn geboorte of conceptie, al is er hierover niets bewezen of kan er niets bewezen worden, maar het is het gevoel dat ik afleid uit het feit - of de feiten - dat we allen voortdurend bestraald worden door golven particules, komende vanuit het hart van de Kosmos. Umberto Eco wist dit ook want voor hem was schrijven een kosmische aangelegenheid.

En nu, aangekomen waar ik ben, houd ik over mij en treed ik binnen in de ontzaglijke massa geschriften en gedachten van anderen die ik me, dan toch ten dele, heb eigen gemaakt en uitdraag alsof ze van uit mij zijn ontstaan. Zo is het dat sommige dagen van mij overheerst worden door het religieus-metafysische denken, om dan op andere dagen sterk rationeel over te komen. Echter zelden, zo hoop ik, gebeurt het dat er niet het betrachten is, alles voor te stellen op een duidelijk vatbare wijze.

En er is nog iets, maar zeker ben ik niet, het kan, hoe vreemd dit ook moge lijken, dat alles beïnvloed wordt door ons intellectueel bioritme dat gedurende een zestiental dagen afdalend is en een zestiental dagen opgaande, daarop geënt ons emotioneel bioritme, dat gespreid over achtentwintig dagen zijn hoogte- en laagtepunt bereikt. Om dan volledigheidshalve ook te spreken over ons fysisch bioritme, dat wellicht ook aanwezig is maar voorzeker ook sterk beïnvloed wordt, dan toch wat mij betreft, door de uren slaap die ik ken en de pijnen van de leeftijd waaraan ik niet ontsnap.

Er is dus, in ons, een wereld van positieve, neutrale en negatieve krachten aanwezig die ons aanzetten dit te doen of dat te laten; dit te interpreteren als hoogstaand, en dat als minderwaardig, maar, wat mij aangaat, hoe die krachten mijn houding of wil bepalen weet ik hoegenaamd niet. Ik weet enkel dat, van het ogenblik dat ik me vragen begin te stellen, ik een complex geval ben.

En dit “complexe’ ben ik, of hoe je me nemen moet.

02-01-2021, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Hoe jong ben je nog na al die jaren; hoe ben je nog geïnspireerd door wat de toekomst je nog voorhoudt, tenminste zo er nog een toekomst is die de moeite is om erover uit te weiden? Want de dag die zich opent vandaag is een bijzondere dag, hij voelt aan als een nieuw beginnen, al is het niet, al is het maar een voortzetting van de dagen ervoor naar de dagen erna, een opstaan en een slapen gaan en wat er is van de dag tussenin, het kader omheen de dingen die afkomen op jou en, voorbijgaan.

Je bent van de dingen die voorbijgaan, niets meer, niets minder, alleen kun je er een wrong aangeven, kun je er een kleur aan toevoegen, kun je de dingen verrijken door ze niet te laten voorbijgaan, maar ze te houden, al was het maar even, om hen een bestaan te geven door ze te beademen, zodat het geen dingen meer zijn, maar levende aanwezigheden waar je, je mee vermengen kunt, zo dat ze zijn als van jou en jij van hen. Een wisselwerking waarop je positief wilt ingesteld zijn.

Waar het op aankomt is een waarde, een volume geven aan de kleine dingen in je dagen; de dingen die je amper opmerkt een bestaan mee te geven: de lichtinval in een glas, een orchidee die uit een knop springt, de regen tegen het raam of de wind om het huis. Je wilt dit alles kennen, dit alles noteren in je geest om het mee te nemen op je wegen, nu je er nog bent.

Nu je er nog bent, een dubbel leven te leiden, te zien wat je ziet, te horen wat je hoort en je conclusies te trekken over al wat is en je verbondenheid ermee, je stille vreugde omdat is wat is. In een woord, bewust te zijn dat ze er zijn en te weten dat jij er bent, jij om het op te merken alsof het je bestemming was het te zien.

Het is niet omdat het de eerste dag is van het jaar dat je nu anders wilt gaan leven, bewuster, voller. Het is altijd je betrachten geweest, maar je wilt dit bekrachtigen, je wilt dit vandaag onomwonden verklaren opdat het doordringen zou, meer dan ooit, tot de diepste vezels van je bestaan, deze vorm van leven zien als een ritus, als een dagelijks gebed.

Het is je duidelijk, je acht het nodig dit te herhalen, dit te bevestigen want het is tot jezelf dat je, je richt, je kent jezelf, je weet hoe vlug je verdwijn in die machine van jou die automatisch handelt zonder er bij na te denken. Je kunt je dit niet meer permitteren op je leeftijd. In feite heb je, het je nimmer kunnen permitteren, maar toch, het gebeurde regelmatig. De enige momenten dat het zeker niet gebeurde waren de momenten dat je schreef, dat je leefde en bewoog in je gedachten, met de wereld veraf, ergens over de heuvels van het land, in een bar dal waar niets groeide.

Het overkomt je nog, maar als er nog iets aan te verhelpen valt is het nu dat het moet gebeuren. Je hebt werkelijk geen tijd niet meer te verspillen. Van deze dag af heb je elk ogenblik broodnodig om in leven te blijven en geen levende dode te worden.

*

En voor jou, mijn vriend, dat de wijsheid het hale op de tegenspoed en de verwondering over wat het leven is je dagen overspoele, je dagen die ik je nog lang, gelukkig en vruchtbaar toewens.

01-01-2021, 05:17 geschreven door Ugo d'Oorde  

Er is maar één 31 december, de klip waar je omheen moet om het nieuwe jaar te beginnen. Evenwel inbeelding maar: een rustpunt dat er zou zijn, een afbakening van wat was en een deur geopend op het komende. Dit is hoe we redeneren in dit land, het oude boek volgeschreven, nu op zij gelegd en het nieuwe al half geopend.

We tellen de dagen niet die er zijn voorbijgegaan, de maanden noch de jaren, dit is voor later als we er niet meer zullen zijn. Vandaag is van het ogenblik van het er nog zijn in de wereld, we koesteren het, we stellen ons erop in, met alle krachten ons ingegeven, ons toegefluisterd vanuit een onbekende hoek of plaats wat we veelvoudig herhalen hier en elders.

Ontstaan uit de oergrond, opgegroeid in de opeenvolging van dagen tot waar we gekomen zijn, hebben we het hoofd geschud en verbaasd gekeken waar we zijn aangekomen, heel wat verder dan halverwege, waar Dante stond, eerder halverwege naar het einde toe of verder nog, het einde liggend als een waakhond aan de voordeur, wachtend.

Je weet het allemaal, je nam er kennis van en je neemt het mee telkens als je schrijven gaat hoe de dagen over jou zijn heengegaan in goede en minder goede, je verheugend en je kwetsend.

Wat houd je nog van al wat was? Niet veel denk je. Niets denk je, wat was ligt gestapeld met een doek erover, een doek waar je op neer kijken kunt als je het willen zou, maar liefst niet, je zou wel eens geneigd kunnen zijn het doek weg te nemen en de dingen die er zijn je overvallen zouden, met messen gewapend,  het ganse pak van draden en knopen in elkaar verweven, en als dusdanig niet meer te ontrafelen, omdat alles zo innig in elkaar en niet meer te scheiden, toch vandaag niet en ook niet morgen. Later zie je wel, tenminste als er nog een later zijn zou.

Het is maar dat dit een sluitingsdag is, eerder al een overhellen naar wat nog te verwachten is, zelfs al is het niet veel, maar je bent gemaakt om uit te kijken naar verwachtingen waarin je, je hullen wilt als met een deken in de winternacht, buiten, voor het open vuur gezeten.

Blijvend, ben je hier op ingesteld, omdat het je aard is, je eigenheid om vooruit te lopen op wat er komen gaat. Al valt het soms anders uit dan verwacht.  Zo beter er vandaag geen te hebben, of dan toch je te matigen in wat op jou komt afgerend.

Zo de stilte van de nacht ingegaan, de ogen gesloten op wat de morgen brengen zal: het licht zal er zeker zijn, het is er altijd, de ene zekerheid die er is voor de sterveling die we zijn, het licht van de dag en, het grote, eeuwige Licht van de dagen erna.

Op deze wijze, met deze gedachten begin ik de laatste dag van het jaar 2020.

31-12-2020, 04:39 geschreven door Ugo d'Oorde  

Een zin die ik noteerde van een groot schrijver - de grootste?  - van bij ons, Stefan Hertmans:

‘Schrijven blijft voor mij een gevecht. Het moeilijkste vind ik dat je telkens terug moet naar het naakte punt waar niets is en van waaruit de woorden moeten komen’.

Ik ken dit gevoel, ik had die zin ook kunnen schrijven, maar niet zo klaar en dringend als Hertmans. Het is iets dat zich elke dag van het jaar voordoet, het moment waar ik terecht kom op het einde van mijn blog, in een woordeloos dal, wetende dat ik van daar buit weer opklimmen moet op zoek naar nieuwe horizonten, nieuwe, even presterende gedachten.

Het is, zoals het al zo dikwijls werd gezegd en geschreven, une histoire sans fin, eine Geschichte ohne Ende: een bijna mystiek gebeuren. En gisteren, gebruik makend van de gelegenheid, stuurde een vriend me ook iets mystieks, over weidebloemen in zijn tuin en de Song of Songs van niemand minder dan koning Salomon. Het heden gemengd met wat is van drieduizend jaar geleden, in een handomdraai bij elkaar gesprokkeld op een bed van Latijnse gezangen.

Mijn God, wat een wereld, deze van de scheppende mens, een altijddurend pogen om met schroom te benaderen wat van die God in ons aanwezig is. Soms is het weinig, soms overstijgt het al wat is, is het een passage in een symfonie van Beethoven - Klara die weg is van Beethoven in deze dagen - en zijn muziek die ons overweldigt keer op keer, zoals een vader zijn kinderen.

Het is duidelijk vandaag een dag in het jaar waarvan ik gebruik wil maken om te zeggen wat ik elke dag zeggen wil als ik aan het schrijven ga en niet meer weet wie ik ben of waar ik heen wil gaan om er lang te blijven. Er te blijven om niet meer terug te keren.

Dit mijn vriend, zijn mijn woorden vandaag, ze zijn zoals van een zwaluw over het water van de vijver neergeschreven. Hierin een dimensie van vriendschap waar de dood ons niet bedreigen kan, zelfs al zou hij komen, aan de avondschemer toegevoegd als een zegen van de hemel, om beter te ontwaren, wat te ontwaren is van het hier en de eeuwigheid.

Ik laat je ze om het jaar af te sluiten en om het nieuwe te beginnen, de dagen in, sterk en moedig als een overwinnaar van alle kwalen en een genieter van alle vreugden die je ontmoet op je weg.

Het ga je goed, het ga je heel goed.

30-12-2020, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Een 'andere' geboorte om de dag te beginnen, deze van de schrijver van deze woorden. Een geboorte in de sneeuw, ver terug al in de tijd, in het jaar 1927, dat niet begon zoals met wat ik hoorde, uit de ‘Saul’ van George Frideric Händel vanmorgen ‘In sweetest harmony they lived’; noch begon met een gedicht van Szymborska: ‘Er is veel gebeurd wat niet had mogen gebeuren’, maar het was toen dat ik het eerste licht zag dat ik toen nog niet kende als licht, pas jaren later zou dit gebeuren.

Te vroeg of te laat, maar het gebeurde zoals er maar al te veel zaken gebeuren die onopgemerkt voorbij gaan, de tijd in als die zou bestaan, om terug te blikken, nu, naar wat was en wat niet was maar had kunnen zijn, een wereld van verschil, but it wasn’t in sweet harmony he lived, why should he have been an exception?.

De wereld is over hem heen gegaan met horten en stoten, in zaligheid en geslotenheid, in warmte en in kilte, geborgen en uitgezongen in woorden. Teveel woorden - too many notes zoals bij Mozart - om wel te zijn; maar vooral geen bitterheid om wat was, neen, zeker niet, wat was, was wat komen moest, niet dat het opgetekend stond in het Boek van Psalm 139, maar de omstandigheden van het leven hebben er hem naar toe geleid, zoals de omstandigheden van het plantje hierbij, dat hij gered heeft - is het een redding geweest?  - van de pletrol die de rotsgrond effende van Cabo de las Huertas, gemaakt hebben dat het hier wordt meegegeven

Zoals het leven gemaakt heeft dat ik hier, de dag van mijn 93^ste deze woorden schrijven zou, gelouterd van het vele dat er geweest is en nu samen gebracht in een paar woorden, die ik schrijven wou op etspapier met gedroogde bloemen en planten erin verwerkt, zoals ik het zag, een dag in een papiermolen in …, ja zeg het me, de jaren hé.

Omdat ik weet hoe zacht etspapier kan zijn aan de vingers, omdat ik weet hoe ik het snijden moet, niet met een mes, niet de boorden strak gelijnd, maar korrelig gehouden, lijk woorden die korrelig van inhoud zijn. Zoals ik altijd, en dan toch zeker, de laatste jaren, geschreven heb, als verliefde van het woord, ook dat, dat van in den beginne was.

Hoe het verder moet? Wel, er is geen stop gezet, er hoeft geen herbeginnen, we gaan verder zoals het geweest is, niet overmoedig, niet op een andere weg in een ander landschap, neen, vertrouwend op wat was en in de geest en de stijl die was. Altijd denkend aan wat mijn gezel, T. S. Eliot me leerde: ‘the only wisdom we can hope to acquire is humility, hulility is endless’. Ik zegde het al, vroeger, het komt uit zijn ‘Four Quartets’.

Het is in elk geval iets dat ik beoog, of ik er toe kom weet ik niet, maar het hopen te bereiken is al een goed begin, en het is op het beginnen dat het aan komt voor een mens van drieënnegentig.

29-12-2020, 07:06 geschreven door Ugo d'Oorde  

Er is veel gebeurd 
Wat niet had mogen gebeuren
En wat had moeten beginnen
Is niet begonnen.

Evenwel…

De lente  zal naderbij komen,
En het geluk onder andere.
De vrees zal stad en land verlaten.

Naar Winslova Szymborska, gedicht me toegestuurd als wensen voor een jaar zonder vrees, zo denk ik toch. In elk geval verrast, en met klare blik ontvangen.

Winslova Szymborska (1923-2012), Nobelprijs Literatuur 1996, was, als ik mijn dagboek van dat jaar opensla, geen onbekende, echter, met de jaren, ben ik haar en haar poëzie totaal vergeten.

Nu, met het kort gedicht dat ik overnam vóór mij,  begrijp ik, beter dan vroeger - ik ben ruimer van geest geworden - welke uitzonderlijke dichteres ze is. Uitzonderlijk in deze zin dat je, haar lezend, weet dat ze een zeer eigen stijl heeft, dat elk gedicht van haar te herkennen is, als van haar en dat, zelfs vertaald, haar poëzie het teken draagt van een sterke persoonlijkheid. Ik neem aan dat ze als Poolse een Nobelprijs waardig was.

Maar bezit ik eenzelfde persoonlijkheid? Hebben velen die me lezen het gevoel dat ik een persoonlijke, wellicht verouderde, stijl er op na houd. Is het zo dat mijn lezers denken over mij?

Zo uitzonderlijk zou het echter niet zijn. Ik ken nog persoonlijkheden uit mijn omgeving wiens naam ik niet nodig heb om hun poëzie, hun doeken of beeldhouwwerken te herkennen. Hun werken reveleren me onmiskenbaar alles over hun naam, want hun kunstvaardigheid is hun naam, is hun eigenheid, zoals het de eigenheid was van de beeldhouwers van de kapitelen in Moissac, in Vézelay en in zovele andere abdijen, kerken en kathedralen van de middeleeuwen. Vooral dan zoals ik het beleefd heb in Auvergne, in Cantal, en in andere regionen van Frankrijk, te veel om op te noemen. Kunstenaars die hun naam verborgen hielden, iedereen in hun omgeving wist wie ze waren en welken beelden ze gebeiteld hadden en dit volstond hen. Ze dachten niet aan hen die vijf, zes, zeven eeuwen na hen zouden opduiken om hun werken, het resultaat van hun perfect vakmanschap, te bewonderen. Het zelfde voor de afbeeldingen van de Maagd Maria’s, in het bijzonder de vele ‘Vierges noires’ die tentoon staan in die romaanse kerken verspreid over de Westerse wereld. Alle het werk van grote kunstenaars die hun naam verborgen hielden  want hun naam was hun kunstwerk niet waardig, het beeld sprak voor zichzelf.

Vandaag - of hoe de wereld draaien kan - vandaag heb je de naam nodig om te weten dat een werk kunst is, want zonder naam wordt het niet bekeken, gaat men eraan voorbij, is het waardeloos, het mag nog zo goed en nog zo mooi zijn. Integendeel zelfs,  heden ten dage vreest men - Borremans - een ‘mooi-schilder’ genoemd te worden.

Of, onlangs nog, op het scherm, het bieden op een aquarel, een postzegel groot, in een enorm kader onder glas. Wij, ik, we zouden eraan voorbijgaan maar omwille van de naam van de maker ervan, Tuymans bijvoorbeeld, wordt het een kunstwerk en wel een -  voor wat het is - van grote waarde.

Alleen omwille van de naam erop. Wie houdt men hier in het ootje?.

Heeft een werk de naam van de maker nodig om ‘Kunst’ te zijn, of anders gesteld, heeft een werk er nood aan als Kunst gezien te worden, kan het niet beoordeeld worden als ‘een werk’ door om het even wie gedacht of gemaakt?

La Vierge Noire, in het kerkje van Marat, Puy-de-Dôme, gemaakt door een illustere onbekende, hij kerfde zijn naam niet in de sokkel, is dit niet de grootste kunst die je ontmoeten kunt nowadays?

Bijlagen:
Doc1 Marat V.N..docx (1.1 MB)