Moedeloosheid overvalt me. Het leven is plots een grote onzekerheid, een open vlakte zonder horizon, een woestijn, een dorheid.

Vanwaar deze gedachten, terwijl ik gisteren nog aan het dromen was; terwijl ik de vorige dagen nog een eeuwigheid voor mij had; terwijl ik dacht mijn vijfde maand te beginnen, met nog zeven voor de boeg; terwijl ik dacht canto 34 van mijn A.vd.D. in te loggen met als laatste zin de laatste versregel van Dantes Hel?

Vanwaar deze gevoelens, alles te laten voor wat het is, die moeë lichaam, deze moeë geest, zijn rust te gunnen. Geen woorden meer, geen gedachten meer, een totale leegheid van hart en ziel.

Ademen om nog wat dagen in leven te blijven. Terwijl ik buiten loop, de zon voel in mijn hals, in mij witte haren, zie hoe alles in kleur komt, hoe een spinnen ei is opengebarsten met honderden minuscule spinnen tegen het raam, valt alles stil in mij, opgelost, vergeten, verlaten.

Mijn boeken waardeloos, alle dingen die ik schreef of tekende, of de stukjes steen en wortels die ik samen kleefde onder glas, waardeloos, uitingen van de laatste stuiptrekkingen. En dan, wat me overviel toen ik neer zat om deze woorden te schrijven, begoocheling te denken dat mijn blog de remedie was die alles oplossen zou.

De dag die naar zijn einde neigt: in het minivijvertje één rode vis nog opgedoken, een vergetelheid van de reiger, en als ik voor mijn klavier zit, een vage schaduw, een laatste ekster neergestreken op de tafel in de tuin waar ik een hoopje kaassnippers had neergelegd.

Zeg ik, dat het al wat beter gaat?

01-04-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

We zijn geen uitverkorenen meer (dit geldt ook voor bepaalde volkeren die nog die mening zijn toegedaan) nu ik gehoord heb dat er in ons melkwegstelsel duizend en meer planeten zijn, ik durf het cijfer niet herhalen maar er zouden er meer zijn in het totale Universum, dan zandkorrels op het strand van Oostende, planeten waarop leven zou mogelijk zijn.

Wat ik in een vorige blog reeds vertelde over een hadith van de profeet als over een paar versregels van Dante, als zou de godheid het Universum geschapen hebben opdat hij zich weerspiegeld  zou kunnen zien in de mens, is dus geen beslissing geweest toegespitst enkel en alleen op de aarde, maar ook toegespitst op alle planeten van de miljarden melkwegstelsels. Wat neerkomt op een enorme, massale, steeds maar toenemende schepping met toenemende mpogelijkheden om zichzelf te ervaren in de geest van zijn schepsels, in het bijzonder de mens.

Waaruit dan blijken zou dat het materieel aspect van het Universum, met zijn negatieve als positieve kanten, slechts bijzaak is – zoals ons lichaam slechts bijzaak is – een hulpmiddel om te bereiken wat bereikt moet worden.

Maar, beste lezer, hier tegenover  plaats ik wat ik terugvond in een dagboek, komende uit the Economist van lang geleden. Het zijn woorden van een Britse astronoom, professor Raymond Lyttleton die verklaarde dat:

‘a hypothesis is as a bead on a length of wire, one end being marked 0 (falsehood) and the other end 1 (truth). Never let your bead quite reach 0 or 1, or it will fall off the wire and out of the domain of rationality. Move it along the wire, this way or that, in the light of new evidence’.

Ik anker me zeker niet vast in wat ik schreef over planeten en leven en reflectie. Alles is beweging, ook de kennis, ook de bewijsvoering. Maar mijn (soort) paradigma plaats ik toch op punt 0,55, en alhoewel ik zou willen gaan tot 0,65, zal ik toch maar wijselijk blijven bij mijn eerste notering.

01-04-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik lees heel weinig de laatste tijd, nochtans loop ik rond met eenzelfde boek dat ik te traag lees. Maar het is geen roman, het is een bundel essays. En vandaag herlas ik het begin van een essay uit het boek:

‘Er bestaan essayboeken waarvoor je graag een hele kast romans weggeeft en essayisten die het uiteenzetten van ideeën vele malen spannender kunnen maken dan het vertellen van een of ander verhaal’.

En of deze auteur gelijk heeft, het is trouwens met zijn boek dat ik rondloop in huis en tuin, zelfs al lees ik er niet in, maar het boek verlaat me praktisch niet.

Ik herinner me een bejaarde dame – ik ben nu zo oud als zij toen was dus ik ook ben bejaard al zie ik me zo niet – het was de eigenares van de chalet die ik mocht huren van haar. Ze vroeg me eens welke boeken ik wel las, ik had het geluk toen te antwoorden dat ik alles las, maar geen romans.

‘Tu as raison – ik weet niet meer of ze me tutoyeerde – la vie est déjà assez roman comme ça’, wist ze me te antwoorden

Waarin ze gelijk had, maar het belette me toch niet Pasternak te lezen en Solokov en Chateaubriand en Stendhal en vele andere, maar nu ik haar ouderdom heb bereikt heeft ze meer dan gelijk gekregen en is een bundel essays mijn bijbel.

Ik kom hier zeker op terug. Maar vandaag wou ik wat anders doen dan schrijven. Mijn echtgenote had wat kaders gekocht met een centimeter diepte onder het glas, heb er enkele gevuld met verdorde takjes heide, die ik plukte op de hoogste top van Iona, the holy isle of Scotland, een versregel van Saint-John Perse, wat zaden die wat kleur dragen en een schelpje of twee met een stukje steen uit de bergen. Ik werkte eraan tot laat in de avond, en was er tevreden mee, zoals ik nu ook tevreden ben met mijn blog

31-03-2012, 01:07 geschreven door Ugo d'Oorde  

En ‘s avonds, de zon een vuurbol tussen de bomen, van Fernand Pouillon , wiens ‘Pierres sauvages’ hij doorbladerd had in de grote rust van de namiddag, wil hij hernemen hier wat geschreven staat over de stenen van de abdij van Le Thoronet:

‘Tu aimes donc cette pierre?’

Oui et je crois qu’elle me le rend. Dès le premier moment j’ai eu pour elle un respect que je n’ai même pas songé à discuter. Maintenant elle fait partie de moi-même, de notre œuvre, elle est l’abbaye’.

Waarop wacht hij nog, dit is het ogenblik van handelen. Je houdt van het woord en het woord is je domein, het woord is al wat je nog rest, waarop wacht je om een akker vol te zaaien met woorden?

Ja, waarop wacht ik nog denkt hij, het is volop lente, je boek moet verder groeien, stop met prioriteit te geven aan je blog. Weinigen lezen je stukjes proza.  Hoop dus niet dat deze, zoals het gebeurde bij de grote Saramago, ooit zullen verzameld worden, en gepubliceerd, maar weet dat je woorden je abdij is, je oeuvre.

En wat meer is, Pouillon vond dat de abdij van Thoronet een vierde dimensie had, zo moet ook een boek een dimensie in meer hebben. Het verhaal is niet voldoende, het moet iets hebben dat ongeschreven bleef – iets zoals in de doeken van Tiepolo - een spiritualiteit die niet kan worden uitgedrukt maar geborgen op elke pagina, aanwezig is. Het boek moet ervan doordrenkt worden, het moet zich situeren buiten de knellende realiteit van vorm, en inhoud. Het moet op een traject liggen, het moet zich ophouden op een punt buiten het boek gelegen, een punt zoals dit waar de slinger van Foucault aan opgehangen is.

Een roman schrijven, een van jou? Denk niet dat er nog plaats is voor een in meer, alles staat al opgetekend, al was het maar in de duizend boeken die je zag in de bibliotheek van het convent van Mafra. Wat je kunt is herhalen in een andere vorm, met andere woorden, wat bladvulling dus, maar geen voedsel voor de geest. Voedsel dat we meer en meer, nu de kunsten het laten afweten, nu het sacrale opgeofferd wordt, meer dan ooit nodig zullen hebben om te overleven.

30-03-2012, 00:51 geschreven door Ugo d'Oorde  

Mijn blog is een ‘struggle for live’. Ik schrijf me leeg. Ik word van het ene onderwerp naar het andere gezogen en vind niet de tijd – heb ook een leven naast mijn schrijven - uit te werken wat ik wens uit te werken. En wat ik schrijf schijnt  minder en minder goed te zijn, vervelend te zijn, mijn bezoekers/lezers haken af. Alhoewel ik het aantal niet meer zo nauwgezet opvolg waren er gisteren amper acht. Toch kan ik er voor mezelf niet toe komen op te geven, of een dag over te slaan.

Ik dacht vandaag iets te schrijven over mijn ontdekking van de schilder Tiepolo en dit via het Arcadia van Hertmans. Ik zocht Tiepolo, die ik helemaal niet kende, op in Google en was uiterst verrast, wat meer was ik vond me terug in zijn werk. Toch bleef ik hangen bij de passage van Bernard de Clairvaux in mijn blog van gisteren, een passage die eindigde met: ‘Ceins-toi de ton glaive, de ce glaive de l’esprit qui est le verbe de Dieu’.

Bernard de Clairvaux, later heilig verklaard, was een van de belangrijkste figuren die het westen en dan vooral de Kerk heeft gekend. Hij was het, die met zijn familie ( vader, broers en neven), Robert de Molesnes en zijn metgezellen, die weggetrokken waren uit de te grote luxe - naar de maatstaven van Benedictus – van Cluny en begonnen waren aan de bouw van een nieuwe abdij in Citeaux, ter hulp is gekomen op het ogenblik dat de uitgewekenen op het punt stonden hun bouwen op te geven.

Op deze wijze - hij was toen achttien -  startte het geestelijk leven van Bernardus dat uitgroeide tot het grootste religieuze avontuur van het Christendom hier in het westen, een avontuur dat aanving met de Heilige Benedictus van Monte Cassini, in de eerste helft van de VIde eeuw, en zijn hoogtepunt kende met de heilige Bernardus, stichter van de Cisterciënzersorde, stichter van de Tempeliersorde, vereerder en ontdekker van ‘Notre Dame’, prediker in Vézelay van de eerste Kruistocht.

Uit de beweging die hij in gang heeft gezet pleegde de abt Suger, in Saint-Denis, de eerste gotiek en ontstonden kort erop de eerste gotische kathedralen.

De passage die ik gisteren aanhaalde is zijn wapenschild en de geestelijke beweging die hij bezielde heeft het ettelijke eeuwen volgehouden. Vandaag is deze aan het doodbloeden en dan zeker  in het religieuze landschap hier bij ons. En niet alleen totaal aan het wegkwijnen maar staat thans op het punt, tenzij er een nieuwe Bernardus zou opduiken, overwoekerd te worden door een even, als ten tijde van de middeleeuwen, fanatiek – wat ze ook beweren moge -  religieus getinte golfbeweging.

Ik heb me nog eens laten gaan en geschreven over wat ik bij het opstaan en het openen van mijn  laptop absoluut niet had gedacht. Het zij dan zo, het is met deze tekst dat u, lezer, het zult moeten stellen op 29 maart. Of later.

29-03-2012, 00:20 geschreven door Ugo d'Oorde  

Is het me toegestaan, aangekomen in het punt in de tijd waar ik me thans bevind, een zekere weemoed te kennen - zoals Ernst Jünger in zijn ‘Auf den Marmorklippen’ – omdat ik bepaalde plaatsen die ik ooit bezocht en die zich, om een of andere reden, diep in mij hebben vastgehaakt, nu niet meer bezoeken zal?

Al zijn deze plaatsen niet zo talrijk, een is er die er deel van uitmaakt, de Cisterciënzersabdij, ‘Le Thoronet’, gebouwd onder de Bernard de Clairvaux - zelf bouwer van de abdij van Citeaux - in de XIIde eeuw, gelegen nu, langs de autosnelweg A8, zijnde ongeveer halfweg tussen Aix-en-Provence en Cannes.

We bezochten, mijn echtgenote en ik, deze abdij een tiental jaren geleden en het was een revelatie, een abdij als uit een blok gehouwen, stoer en in de zuiverste vroeg-romaanse stijl, zonder versieringen in de kapitelen, maar perfect qua afmeting en gevelindeling. Een abdij met een vierde dimensie – ook de doeken van Gianbatista Tiepolo, waaraan ik een blog wijden zal, hebben die vierde dimensie – een dimensie die ik zie als metafysisch.

Wat opviel was de grote soberheid en inspirerende symmetrie van van gebouw en kerktoren en de perfectie wat de indeling  in ramen en deuren van de gevels betrof. Ik liet me zelfs verleiden de tekeningen te fotograferen die de tijd en de natuur had aangebracht in en op de stenen van de abdij, denkende de thematiek erin later te gebruiken in mijn tekeningen wat ik wellicht onbewust gedaan zal hebben.

Waarom vertel ik dit, en waarom dit gevoel van weemoed? Er is vooreerst een knipsel uit Le Monde van 2003, totaal vergeeld, bijna verpulverd, dat me in de handen viel, een paar dagen terug, en er is het boek van Fernand Pouillon[1] over de bouw van Le Thoronet, dat ik las dankzij een vriend, Pierre H., architect - van wie ik de laatste tijd weinig, te weinig hoor - die het ontdekt had in de bibliotheek overgeërfd van zijn vader. Een moeilijk te lezen boek, wellicht omdat het geschreven was in zeer moeilijke omstandigheden.

En dan is er nog een derde reden omdat ik bij Pouillon deze fameuze zin van de stichter van de ontelbare Cisterciënzers abdijen, Bernard de Clairvaux, terugvond, een zin die ik dacht te gebruiken als inleiding bij mijn ‘De Adem van de Dagen’:

A l’œuvre donc, sache que le moment est venu pour toi de tailler dans le vif, étant admis que celui de la méditation l’ait précédé. Si jusqu’alors tu n’as remué que ton esprit, il faut maintenant que tu remues ta langue, il faut maintenant que tu remues ta main.

Ceins-toi de ton glaive, de ce glaive de l’esprit qui est le verbe de Dieu.

Maar, als een van jullie op de A8 van Aix-en-Provence naar Cannes, de aanduiding Le Thoronet ontmoet, verlaat dan even de snelweg en bezoek die abdij, cela vaut le déplacement. U moogt me zelfs een berichtje sturen van daaruit, of een kaartje.

28-03-2012, 01:30 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het licht dat breekt. De vogels in de bomen, in de hagen, die ontwaken in een gekweel, in een ineenvloeien van klanken die hem bereiken nu hij is opgestaan om zijn dag in te schrijven, in te zegenen.

Een herinnering die telkens opduikt. Zijn verre jeugd, een knaap die zich afgezonderd voelde, schemerachtig en bedeesd, in een jeugdgroep, de enige onder hen die geen uniform had, zijn moeder kon hem met moeite een Frans woordenboek betalen van 50 frank, maar zeker geen KSA-uniform. Hij was mee opgetrokken voor een paar dagen met de groep, in een verlaten kasteel hier dichtbij in Bellem. En het was toen dat hij voor het eerst, door het open raam de vogels hoorde in hun morgengebed, merels en lijsters, vinken en wielewalen, alle door elkaar, een symfonie. Hij had het nooit voorheen zo duidelijk gehoord, hij lag er middenin, hij werd er dronken van, dronken van de mengeling van klanken. En het was ook de dag - hij was toen twaalf of zo iets - dat hij ‘Eine kleine Nachtmusik’ had gehoord, zijn eerste bron van klassieke muziek, Mozart.

Nu, de tijd van het schrijven, zijn de vogels stil gevallen, de vreugde om de komst van het licht is uitgezongen. Nu komt zijn gezang. Hij zoekt terug de zin op die hij gisteren gelezen had bij Karen Armstrong[1]:

‘As the Sacred Hadith had made God say: I was a hidden treasure and Iearned to be known. Then I created creatures in order to be known by them’.

Een hadith van de profeet over Allah: ‘Ik zocht om bekend te worden, Ik schiep schepsels, ik schiep planten en bloemen, dieren en vogels, bomen en wolken en planeten en sterrenstelsels opdat ik in hen, zou gezien worden’.

Hij had nog de ganse dag om erover na te denken.

Op de middag zat hij in de zon aan tafel in een restaurant aan de Leie. Terwijl hij luisterde naar wat zijn vriend te vertellen had, dacht hij aan een eerste zin voor een gedicht. Maar de zin kwam niet. Al was er het eerste groen in de treurwilg, al was er het stille vloeien van water met een paar even stille meerkoeten, al was er op het einde van de vlakte weiden, een twijfel van groen in de canada’s omheen het kasteel van Ooidonck, die eerste zin die kwam maar niet, al was het heel duidelijk dat Hij die wou gezien worden  bewoog in al wat was in de wereld die hij zag en niet zag.

En evenmin, na teveel tv, o.m. een BBC-programma over mathematics, over de hindoe die de nul bedacht en pi berekende en over de reeks van Fibonacci, maar ook na middernacht kwam de zin niet.

Hoe arm men zich voelen kan voor het slapen gaan.

27-03-2012, 00:44 geschreven door Ugo d'Oorde  

Er is een altijddurende wisselwerking tussen impulsen komende van ontmoetingen, van bevindingen, van herinneringen, van gebeurtenissen uit zijn jeugd, alles is met alles verweven, gefilterd door het heden en het heden gericht naar het komende, een rechte lijn getrokken in het tijdloze zijn van ogenblik tot ogenblik.

Tijd schuift in tijd en woorden zijn het centrum van de gedachten die komen en vervagen, zich oplossen in nieuwe. Een wereld kruipt erin weg, en een wereld die verzwegen wordt, houdt zich erin verborgen.

Als hij terugdenkt aan zijn ogenblikken met Anja, herinnert hij zich hun afdaling, komende van de cabane du Grand Mountet naar de vallei toe. Hun tocht, in de immensiteit van bergen en luchten en in een zee van licht, over de Zinal-gletsjer en dan vooral, nu nog, het kraken van de korrels ijs onder hun voeten. Herinnert hij zich, hoe hij haar verraste met de fles Hermitage die hij, eens de gletsjer verlaten, boven haalde van onder een rotsblok in het water. Een fles wijn die er neergelegd was, wat zij niet wist, twee dagen vroeger toen hij met Robert en Gustave op weg was naar de berghut.

Maar vooral als hij denkt aan de dood van zijn vrouw, waar hij weinig details van kent omdat het voorviel tijdens zijn reis naar China en waarover zijn oudste dochter thuis, die alles beleefde, hem enkel de grote lijnen had verteld, dan overvalt hem een massa aan gedachten die zich concretiseert in de laatste kus die ze hem gaf, aan de luchthaven, en hij haar nakeek en verdwijnen zag in de bocht tussen andere wagens. Dit, toen ze voor altijd wegreed van hem, de dood binnen. Een gebeuren, kort in woorden, maar met een echo die niet uit te wissen is, die hem vervolgt, opduikend op de meest onverwachte ogenblikken.

En als hij denkt aan de kinderen en vooral kleinkinderen, vloeit hierin een tederheid die niet te meten is, al was het maar – een moment dat hij zich nu ineens herinnert - het gevoel dat hij eens kende, in die bewuste maand augustus na haar dood, toen hij, zoals hem was gevraagd, de was ophing buiten, en hij die stukjes kleding, kousjes, broekjes, hemdjes in handen kreeg. Dit alles zit in de woorden kinderen en kleinkinderen en nog oneindig meer, wat te vatten is en niet te vatten, wat te vertellen is en wat te verzwijgen is.

En hij zwijgt ook over wat er vandaag gebeurt in de wereld, wat absoluut niet betekent dat hij er zich niet bij betrokken voelt, als hij denkt aan wat de kleinkinderen en hun kinderen, die er eens zullen zijn, te wachten staat, of als hij geraakt wordt door het gebeuren in de wereld en hij zich vragen stelt over de invloed van andere, dreigende culturen die binnensijpelen, gewild wellicht, op kousenvoeten en hieruit voortvloeiend, de impact ervan op de toekomst én van onze Westerse levenswijze én van de Kerk die er meer dan bepalend voor was.

En toch, ondanks al het negatieve dat hij meedraagt, het is een groot leven dat hij in zijn handen houdt, wat er ook moge gebeurd zijn, wat hij ook moge ondergaan hebben en wat hem ook nog moge te wachten staan; een groot leven is het als hij ziet hoe de dagen bewegen in een weelde van kleuren, rood en goud en bruin en geel, geaccentueerd door het licht en het grote geruis van de bomen en hij doordrongen is van het zijnde als van het nog komende.

Zo opent zich elke nieuwe dag op de geuren van het bos en van de aarde, op de dingen die hij gepland heeft te doen, en doet of niet doet, en met een vlugheid die hem telkens verrast is er l’heure bleue als hij neerligt op de sofa voor de vlammen van de haard en het licht een tere, blauwe schijn krijgt in de schemering, waarvan de diepe betekenis, het stilvallen is van alle leven, dit voor de nacht hem overvalt met herinneringen aan wat was en aan wat had kunnen zijn.

De nacht en het te grote bed, al gebeurt het dikwijls de laatste tijd, dat hij blijft liggen in een deken gewikkeld, op de sofa voor de open haard die stilaan uitdooft en met zijn boeken die fezelen over hem tot elkaar.

26-03-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde