Er staat weinig op mijn programma vandaag dat er gisteren niet opstond. Ik ben ook niet anders ingesteld. Het weer raakt me niet en het nieuws evenmin. Ik kijk alleen uit naar wat ik schrijven zal en dit is me voldoende want ik heb ook nog Sholokhov die me wacht - Aksinia die herrezen uit haar ziekte terug thuis is en na de dood van de grootmoeder, de kinderen van Gregor bij haar heeft genomen en nu wacht op zijn terugkeer - of hoe je geboeid kunt worden door het leven van anderen in een land dat je niet kent gelegen aan een stroom, de Don, waarvan je in je verbeelding het water ziet en hoort bijwijlenvloeien tussen de gesprekken door. Ik hoef dus vandaag geen radio, geen televisie, ik heb de Don en Aksinia. Ik zal vergeten wie ik ben om te zijn wie ik niet ben, maar dat is voor straks.

Ik heb naast mij het boek ‘The English Year’[1], fragmenten genomen uit de dagboeken van Engelse schrijvers voor elke dag van het jaar. Vandaag 11 januari is Francis Kilvert (1872) aan de beurt:

‘The air this morning was as warm as the air of a hot-house and the thrushes singing like mad thinking that spring had come.’[2]

Er is weinig nieuws onder de zon. Ik was daar even buiten, er waren wel geen lijsters die zongen, ook omdat er geen meer zijn. Maar ik zou kunnen zeggen dat het zuidoosten, een rode gloed was tot hoog in de luchten, de bomen duidelijk getekend, ogenblikken lang, om dan in eens kleurloos grijs te worden en te blijven de morgen voorbij.

Hierbij drie beelden samen brengend in enkele lijnen, niet alleen wat is van tijd en plaats, maar ook wat is van de mens die schrijvend zijn dagen vult, en dan zeker Sholokhov, als ik lees hoe gedetailleerd hij zijn wereld tekent, een film die zich afspeelt.

Dit is van de mens en zijn mogelijkheden, alles te omvatten, alles uit te spitten en te herzaaien op nieuwe gronden met nieuwe oogsten, onbeperkt tot in der eeuwigheid toe.

We houden niet op ons deze mogelijkheden toe te eigenen en er op in te gaan, telkens vernieuwend te zijn, ons te situeren in de tijd die we wensen, in het nu of het voorbije of het nog komende; op de plaats die we uitkiezen, het hier of het ginder en in de ‘mood’ waarin we verkeren, opgeruimd of neerslachtig, verwachtend of ontgoocheld.

Rondom ons staat de wereld stil, we hebben er geen oog voor, we zitten weggedoken in onze eigen wereld een speldekop groot, voldoende voor wie we zijn, dan toch deze morgen, uitverkoren onder de vele morgens van ons bestaan.

Zo, we schreven wat en wat we schreven zal er morgen nog zijn, zal er nog zijn als wij nog enkel de woorden ervan zullen zijn. Waarmede we ons nog lang troosten zullen.