Het werd een gewoonte mijn blogs te schrijven de morgen ervoor. Op deze wijze ontdoe ik me, in de dag, van een groot deel van de spanning tijdig klaar te komen. Zo is het dat ik mijn blog van 11 augustus, de morgen ervoor, op 10 augustus, geschreven heb en dat het toen gebeurde, dat ik zonder overgang, bij het schrijven, plots dacht aan het boek ‘De bekeerlinge’ van Stefan Hertmans en vooral aan wat hij hierin vertelde over wat in 1096 gebeurde in het dorpje ‘Moniou’ in de Vaucluse.

Waarom was het, precies aan Stefan Hertmans dat ik toen heb gedacht, en niet aan een andere schrijver of boek? Wel, ik wist het een paar uren later, toen mijn blog, voor 11 augustus, al was ingelogd.

Het toeval wou - maar ik zegde het al, ik geloof niet in toevalligheden, ik geloof niet in de cijfers van de lotto - dat in de Standaard van dezelfde 10 augustus, blad D12, onder de rubriek ‘cultuur & media’, het relaas werd opgenomen van Bart De Neve over Monieux, een plaatsje schrijft hij: ‘waar er toch geen zak te beleven valt’.

Hij weet dat Stefan Hertmans er een ‘optrekje’ bezit, hij weet ook dat hij met:

‘De bekeerlinge’ een schitterende roman schreef waarin het dorp Monieux een centrale rol speelt. En hij vraagt zich af of hij soms vergeten is hoe het de Britse schrijver Peter Mayle is vergaan? Hoe die het dorp Ménerbes in de Lubéron moest verlaten nadat zijn huis plots een toeristische trekpleister was geworden door het succes van zijn boek ‘A year in Provence’. Lees liever een ander boek van Hertmans,  mijn vrouw, ikzelf, mijn kinderen en onze golden retriever zullen dat zeer appreciëren.

De Neve raadt ten stelligste af, het dorp te bezoeken. Hij is dus bevreesd dat met de rust van Hertmans, ook zijn rust, tijdens zijn verblijf aldaar met zijn familie, incluis de retriever, zou gestoord worden.

Nu, Ik ben niet in Monieux (Moniou in 1096) geweest en zal er wellicht nooit komen maar, als ik er heen zou gaan dan zou het zijn niet om iets te zien maar wel om er te ‘zijn’; om er rond te lopen, indachtig zijnde wat Hertmans, in zijn rijke verbeelding, er zien gebeuren heeft en, waar hij een nacht heeft over gedaan om het te schrijven. Ik zou er zijn om met hem en met zijn woorden te vertoeven op de plaats waar het centrale gebeuren in het boek, zich heeft afgespeeld en dus niet specifiek om er het ‘optrekje’ van Hertmans op te zoeken.

Ik weet niet tot hoever het succes van de Nederlandstalige roman is doorgedrongen in Frankrijk, evenmin in welke mate de lezers van het boek er door getroffen geworden zijn en Monieux zouden verkiezen boven de top van de dichtbij gelegen Mont Ventoux.

Een feit is zeker door zijn boek heeft Stefan Hertmans het dorpje Moniou-Monieux op de kaart gezet van de wereldliteratuur, hierover kan geen twijfel bestaan. Hij deed het zoals Julian Barnes voor mij, de Araratberg in de literatuur heeft binnengebracht met zijn boek ’A History of the World in 10 1/2 chapters.

Of, maar dat is een ander verhaal, hoe John Steinbeck, met zijn vertaling van het Hebreeuwse woord ‘timshel’, in zijn ‘East of Eden’, de King James’Bijbel van 1611, bij mij heeft binnengeschoven.

Ik weet dus met Steinbeck, met Barnes, met Hertmans, dat het de geest is van de literatuur die ons in leven houdt.

Dat de literatuur onze eeuwigheid is.

12-08-2018, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik tracht te lezen, zoals het gebeurde toen een jonge vrouw mijn linkerhand vastgreep en met haar vinger liep over de lijnen ervan liep - het was in  Fucine,  een dorp in Noord-Italië, op de weg naar de Berninapas -  wat er zo eigen is aan deze lijnen opdat zij me zeggen zou dat ik iemand was die het woord lief had, meer dan het geld. Ik vond het een speelsheid toen. Als ik zie waar ik nu sta, dan vertelde ze me iets waar ik vandaag aan het ten onder gaan ben. Want het is zo, het woord heerst over me en ik laat begaan, ik verzet me niet en wat erger is, ik volhard erin.

Een week, of zo iets geleden, was ik bezorgd om mijn geschriften van een bepaalde periode in 2012. Waarom niet over deze van 2011 en 2010, en alle voorgaande nog die er geweest zijn?

Ik weet het niet, alleen het woord heeft een uitleg hiervoor. Ik volg. Ik heb niets anders te doen dan te volgen, het woord dicteert en mijn vingers voeren uit. Ik schrijf epistels aan de vijver, in bijna onleesbaar tekens, met mijn schrift op de knieën, om deze epistels daarna over te nemen, te herzien en klaar te maken om te worden ingelogd. De laatste dagen gebeurt het zo en, gebeurt het anders, ik denk dan dat ik schrijf van daar uit, dat die plaats mijn cel is, de plaats waar mijn gedachten samen komen en van waar ze vertrekken.

Ik verbaas me erover hoe ik ben ingesteld - hoef ik dit eigenlijk wel te zeggen? - maar het is nu eenmaal zo gegroeid, sinds ik die plaats heb leren kennen vertrekt alles van daar uit. Hoewel er nog andere plaatsen zijn: de bergen, de zee, maar dan telkens vanuit een wel bepaalde, specifieke plaats waar ik zat om te schrijven. Ik kon en kan nog steeds er heen wanneer ik wil, het is de man in mij die schrijft, die Ugo die erover beslist, ik kan hem enkel volgen.

Ik vraag me af waar mijn vrienden, de schilders zitten, als ze bezig zijn, zitten ze in de engheid van hun atelier of in de oneindige ruimte van hun geest?

Ik vraag me af waar Stefan Hertmans zat toen hij schreef over het gebeuren in het dorp, Moniou in de Vaucluse, waar een troep kruisvaarders hun tenten opsloegen voor de nacht en hij de kreten hoorde van de vrouwen en de stervenden, hij zag wat er in het dorp gebeurde, de vlammen zag die opstegen uit de synagoge.

Een machtige brok literatuur waarover Hertmans zelf zegt :

‘Ook ik zie de zon boven de heuvel komen, plots en fel. Ik heb de hele nacht geschreven. Ik ben moe. Ik open traag, om mijn slapende vrouw niet te wekken, de luiken en het raam van mijn werkkamer…[1]’

Hij heeft er de ganse nacht aan geschreven. Ik weet niet of er velen zijn die dit kunnen, maar het moet een enorme voldoening geven, eens de morgen daar. 

Hertmans volgend, kunnen we ons verplaatsen naar waar we willen om er te zien wat we willen zien en erover te vertellen wat we wensen te vertellen. Telkens opnieuw, zoals ik nu, in feite zit in mijn kamer, omgeven door mijn boeken en de stilte die deze is binnen in mij, ook het licht is zoals ik het wil, ook het punt in de tijd is zoals ik het wil, en ik vertel dat ik aan de vijver zit en, maar het spoor dat nagelaten wordt, is het spoor van de ogenblikken dat ik schrijvend was, maar met dien verstande dat ik, altijd in gedachten aan het schrijven ben. Het houdt niet op. Ik denk niet één ogenblik. Maar dit kan niet zul je me zeggen. En inderdaad het kan niet. Toch denk ik dat het zo is, dat ik maar echt leef als ik schrijf met of zonder de pen in de hand.

Het is wat is van de Kosmos in mij, het is niets anders.

11-08-2018, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het vuur in de rozen is gedoofd, is brak geworden op een brakke grond, er blijft zelfs geen herinneren meer, zoals ik ook me niet meer herinner welke, even brakke woorden ik gisteren geschreven heb en heb laten gaan, alsof het dode bladeren waren, te vroeg neergedwarreld zoals bladeren in de herfst.

Niet veel zaaks meer de rozen, niet veel zaaks de woorden. Wat ze gemeen hebben is niet zo duidelijk, staat nergens vermeld, maar ze hebben eenzelfde beginnen: de oerknal, waarvan men beweert dat hij nog te horen is, te horen wat hun beginnen was.

Roos en woord lagen toen heel dicht bij en in elkaar, samen in de kracht die alles in beweging bracht en van dan af zijn hun wegen uit elkaar gegaan: de ene kracht is roos geworden, de andere kracht is overgegaan in een totaal andere geaardheid, heeft een andere weg afgelegd. Waar het voor de roos de weg naar buiten was, was het voor het woord de weg naar binnen. Zo heeft de roos niets te vertellen over het woord en heeft het woord heel wat te vertellen over de roos, of ze er nu tevreden mee is of niet.

Deze vergelijking brengt me niet ver, het ene is, schijnbaar althans, van de materie, het andere is van de geest. In die voorstelling vullen ze elkander aan. Maar, er is geest in de roos, in de stam, in de wortel van de roos, die weet hoe te botten, hoe de botten te openen tot roos, en dit weten is  van het bevreemdende dat de Kosmos is. In al zijn geledingen, zo de zichtbare als de onzichtbare, een levend, massaal ‘Iets’ dat weet hoe er te zijn en hoe er te leven, zonder het ‘zelf’ te beseffen dat het weet.

Dit is - althans zoals ik het meen te zien deze morgen - de reden waarom het woord er is. Het woord weet wat van de Kosmos is, nog niet heel veel, maar het komt eraan. Geleidelijk begint het woord meer en meer binnen te dringen in het massale en te begrijpen dankzij het fenomeen ‘homo sapiens’ dat de mens is.

Zo zien we het: de homo sapiens deel zijnde van de Kosmos, diep geïntegreerd in wat de Kosmos is. Hij is geen afzonderlijk deel ervan, hij IS het zelfbewustzijn van de Kosmos. En het is, noch in min, noch in meer, als het zelfbewustzijn van de Kosmos dat hij fungeert.

Dit is deel van een waarheid: het zelfbewustzijn van de Homo sapiens is niet alleen bepalend voor, maar is gelinkt aan het zelfbewustzijn van de Kosmos, beide zijn een en het zelfde bewust zijn, in een beginstadium weliswaar

Als individu die hier rondloopt op aarde ben ik niet veel: een lichaam, een pak cellen, ontstaan uit wat, heel ver afgelegen, in den beginne was, een oneindigheid aan opgepropte krachten, geladen met een geest die het zijnde was. Dit zijnde hebben we meegekregen, is in ons geënt en dit zijnde zal ons terug verlaten als onze tijd gekomen is.

Het is eens te meer een herhaling, een aftasten wat van het leven is en wat van het sterven.

Niets meer dan een andere benadering ervan.

10-08-2018, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

De tortel hoog op de nok. Hij dacht, is er in deze dagen iets beter om mee te beginnen, een opening naar iets totaal nieuw, iets dat nog nergens ten toon werd gesteld, iets waar ik me aan vastklampen, -kleven wil om te komen waar ik denk te moeten komen? Al weet ik het nog niet, maar mijn gedachten vrije loop latend, staat het ergens al geschreven en hoef ik het alleen nog maar te gaan zoeken en over te nemen?

Het verrassende eraan is dat het er zal staan: de plant die aanwezig is in het roerloze zaad - uiterlijk dan toch -  wachtende op het kiemen, en het is in het wachten dat het mystieke van het zijn geborgen ligt. Het is geen weten, het een zijn, het grote wonder, van de plant in potentie.

Zo ligt ergens, wachtende, daar waar ik aankomen zal, het relaas klaar om genomen te worden. Ik weet zelfs niet waar ik het moet gaan zoeken en het hoeft ook niet, ik word er naar toe geleid, woord na woord, zin na zin, tot ik denk, nu is het genoeg, nu mag er een punt gezet aan wat de dag betekenen zal, later, veel later, een dag dat zelfde tortel  - een tortel heeft het voordeel elke tortel te zijn - zitten zal op dezelfde nok van hetzelfde huis.

Want hoe ben je opgestaan uit het onweer van deze nacht, hoe voelt het nu de hitte uit de dag is opgelost, er lucht is terug om te ademen?

Je eerste gedachte, deze morgen, was een abstracte  blog te schilderen in woorden die niet nodig hebben iets te vertellen, die er zijn om er te zijn, naast elkaar staande als vlakjes olieverf, waarvan de kleuren nog te ontdekken zijn, naast elkaar en soms op elkaar, willekeurig; met penseel aangebracht of met de punt van het paletmes of met de volle hand, zoals het al gebeurde, als er maar iets staat, iets dat er voorheen nog niet was, een totaal nieuw spel van kleuren, opgestegen uit het zand van de woestijn, plots, onnoemelijk plots, een knal en het was er en de wind en het licht van vele zonnen als van de sterren de fotonen, erin en erover.

We weten weinig van al wat is en hoe het er is. Ons ogen tasten af en onze geest dringt door, maar hierover weten we niets te zeggen, niet hoe de verhouding is tussen wat we zien en wat we denken, alsof het ene niets te maken zou hebben met het andere, zoals de tortel niets te maken heeft met de nok waarop ze zit, staat eigenlijk, het is haar plaats, ze kan er blijven en plots wegvliegen, en de nok er is zonder tortel.

Wat een wereld: nok  met of zonder  tortel !

Er waren dus geen merkwaardige gebeurtenissen, vroeg in de morgen; later wel misschien, maar later is de maand september, later is de herfst, het rijpende fruit  en de vallende bladeren. We hebben het al zo dikwijls geweten hoe alles overgaat van het ene in het andere. Wij, als toeschouwer hoe het allemaal verloopt. Verrast soms dat het zo vlug gebeurt, dat er ons geen tijd gegund wordt om even, even maar op adem te komen. We moeten verder altijd het jaar in.

Ik ben vermoeid aan dit geschrevene begonnen. Nu het er staat voel ik me beter. Het is dikwijls zo.

09-08-2018, 06:35 geschreven door Ugo d'Oorde  

De dagen ze zijn bekoring als ze komen, verwachting ook dat ze openbloeien zullen in gedachten, zich vernieuwen zullen en zich smijten zullen als wondere tekens op een wit blad.

Woorden als bloemen in de regen langs de wegen waar we zijn, of langs zullen komen, wij zelf of wie we zouden willen zijn, droom gebonden.

Dacht hij: ik wil over vreemde zaken schrijven, over deze die ik nog niet ken en niet kennen zou indien ik er niet zou aan denken om erover te schrijven. Om vanaf de morgen, rond te lopen uitkijkend naar de dingen die ik zou willen ontmoeten om te verwoorden; de dag door zoekend ernaar, om uit te komen in de valavond, als ik nog even de tuin inloop - Mars helder in het zuiden en de sikkel van de maan reeds doorgebroken -  op wat ik vertellen wou.

Al is het niet veel, al zijn het maar een paar zinnen, nog onduidelijk eerst, maar daarna, hij ervan de woorden heeft gezien, in zilver geschreven op een donkere achtergrond.

Dacht hij toen dat het ogenblik misschien nog niet gekomen was, dat hij nog even wachten moest, dat wat hij wist er nog niet duidelijk genoeg stond; dat er nog één woord was dat hij zoeken moest om de gedachte te bekronen. Een woord dat het sleutelwoord was, dat nog niet bestond in de ‘Van Dale; een drie-betekenissen-woord, dat hij ophangen wou, in kalligrafie getekend op een vaandel wapperend in de avondwind maar, voorlopig, voor de wereld, nog gedekt gebleven, omdat hij wachten moest op het licht  van de nieuwe dag die, zo hoopte hij toch, nog komen zou.                                                                                                                                                                                                                                                                     

Waarmee was hij nu begonnen opdat hij op een zelfde wijze zou kunnen afsluiten, en niet zo maar, maar wel om er glorierijk uit op te staan?

Dit is dan wat van de morgen was, die door liep naar de avond toe langs de waterkant begroeid met veldbloemen waarvan  hij de naam niet kent, zodat hij denkt, schrijvend te zijn terecht gekomen in een vreemd land dat er gisteren nog niet was, en ook eergisteren niet. Wel er was, toen hij ‘The waste Land’ van T.S.Eliot  trachtte binnen te gaan, maar dit voor hem te ondoorgrondelijk was. Paul Claes gelovend, je moet kennis hebben van de wereldliteratuur om er te gaan wandelen, en dan nog, het land tevoorschijn komt als het meest barre dat er is.

Hij dus liever naar Eliots ‘Four Quartets’ toeging waar hij meer mee vertrouwd was, waar hij zich thuis voelde.

Maar nu de zin die hij gedacht had, met dat ene woord dat hij nog vinden moest, het woord dat draalde, het woord dat een fakkel was in de nacht van het on-geschrevene, en dat hij, ondanks de Van Dale, niet vinden kon, wellicht omdat het nog uit te vinden was. Hij de zin vandaag niet schrijven kon.

Morgen dan misschien. Maar morgen is een andere dag en zal het, misschien, na de lange droogte, eens willen regenen, wat dan niet meer passen zal voor de zin die vandaag bijna geschreven werd.

Het was toen dat hij aan Borges dacht.

08-08-2018, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

In een schitterend staaltje literatuur, reageerde Henri (Rik Van Damme) zeer gepast op mijn blog van 5 augustus. Hij  schrijft me, en ik citeer hem:

‘Omdat Cézanne een grote invloed heeft gehad op Rik Wouters ben ik wat meer gaan lezen over zijn leven en werk in en rond Aix-en Provence. In een artikel over zijn 91 picturale interpretaties van La Montagne Sainte Victoire, een berg van witte kalksteen, schrijft Cézanne: ‘Là je suis bien, là je vois clair, il y a de l’air.’

Het is een eenvoudig zinnetje maar het zegt veel over de voedingsbodem van zijn werk: gewoon een plekje vinden waar de natuur je begroet , in stilte je opslorpt en je toe fluistert: ‘Hier ben je thuis, zet al je zintuigen op scherp, snuif de zuivere lucht, snuif het licht en laat het stil bezinken op je doek.’

Deze kalkrots was voor hem even belangrijk als de Fuji-Jama voor de Japanse schilders: een bron van mystieke eenwording, het samensmelten van alles wat er dan IS. Dat schept een gevoel dat je niet loslaat en je aanzet om steeds op zoek te gaan, in diezelfde ruimte, naar een steeds wisselende benadering of interpretatie.

Een schilder herhaalt zich niet wanneer hij hetzelfde onderwerp op doek zet, nee, hij dringt steeds dieper door , gaat meer en meer elimineren, tot hij op de grens van de abstractie staat, waar de zuivere geest het overneemt en het ware en het ene mekaar zo dicht mogelijk benaderen, bijna raken. Hier kan de muziek meer dan alle andere disciplines.

Het is duidelijk dat er hier een kosmische dimensie opduikt die ons overstijgt: een gelukzalig niet-meer-weten. Montaigne zag deze toestand als de essentie van ons leven.’

Tot hier het citaat. Het schrijven is van een zelfde aard, het handelt altijd over het zelfde onderwerp, ‘het Leven’ dat benaderd wordt van uit alle mogelijke hoeken, over alle mogelijke aspecten ervan, in alle mogelijke creaties, steeds in eenzelfde afzondering .

Ik word hier dagelijks mee geconfronteerd en het verloop ervan is eenzelfde stramien van zijn, van Dasein.

Zo ik begrijp hem ten volle, omdat ik het voel zoals hij het voelt. Het mirakel van de mens is dat hij de nood heeft, dit gevoel dat aanleunt bij wat van de eeuwigheid is, om te zetten in vaste gegevens, woorden, kleuren, vormen, klanken. Niets ontgaat er hem en alle middelen of gewoontes zijn goed om de roep die er is binnen in hem, te veruiterlijken.

En wat de zee betreft. Ik schreef er een bundel gedichten over met als titel ‘Fuga die van de Zee is’. Ik ben ook gaan bladeren in mijn blogs van 2012. Heb deze teksten herzien en samengebracht onder de vorm van een soort novelle, een kort verhaal over de persoon die ik, schrijvende, over de periode van 22 oktober tot 4 november, ben geweest. In totaal  18 pagina’s.

Wat doe ik ermee, want ik wil deze woorden zo maar niet laten verloren gaan, ‘vereeuwig’ ik ze in één blog?

07-08-2018, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik elk huis, meen ik, was er destijds een scheermes en hing er een scheerriem, zo heb ik het toch thuis gekend, en met een dergelijk mes heb ik geleerd me te scheren. Ik doe het nog, maar nu met gesofistikeerde Gilette-mesjes. Anderen zie ik, scheren zich niet, hun baard of wat er gegroeid staat, is hun sieraad, hun uitstalraam. Ik gun het hen en ik gun het aan de spiegel waar ze voor staan. Het is hun volste recht, maar ik, ik scheer me elke dag. Heb er wel ooit eenmaal aan mee gedaan toen ik een viertal dagen in een cabane, een berghut, ben blijven overnachten, voor een deel noodgedwongen omwille van het weer dat te slecht was om ‘la Pointe de Zinal te beklimmen en af te dalen in de vallei van de Matterhorn naar Zermatt toe.

Hoe mijn baard er toen aan toe was herinner ik me niet meer, ik weet alleen dat mijn gelaat een grote jeuk was.

Enkele van mijn vrienden zijn baarddragers, ik ben gewoon hen met baard te zien en het schrikt me niet af, integendeel ik benijd hen, want ze dragen hem met het gelaat van de overwinnaar en het staat hen, het past bij hen en bij wat ze vertellen. Ik zou hen niet herkennen indien ze zonder baard zouden verschijnen op het toneel dat het leven is.

Bij anderen, vooral dan deze die op het scherm verschijnen met hun baard, sommigen verzorgd gemillimeterd, duidelijk afgelijnd, wat nog te aanvaarden is, bij anderen, here mijn god, hoe slordiger des te beter, gewild dus, met open hemd of T-shirt, anderen zelfs als drager van een das op een vers gestreken, uitgekozen hemd, maar de baard, hij onverzorgd, afstotend.

Ik heb er niets tegen, alleen als het uitzicht van het gelaat dat spreekt, slordig overkomt, luister ik slordig naar hun woorden, raken hun woorden me maar half omdat ik, en luister naar hen en opkijken moet  naar hun slordig uitzicht. Ze weten het niet, vermoeden het niet maar hun woorden verliezen van hun kracht en inhoud, als er inhoud is.

Ik ken zo enkele voorbeelden die ik hier niet ga noemen, hun gezicht is het niet waard, vooral  op de Vlaamse zenders valt het me op - wat overige zenders betreft kan het me geen barst schelen - maar onverzorgde verschijningen vertellen heel wat wat over de aard van die zenders, die tenminste zouden moeten eisen dat degenen die gevraagd worden voor een programma op het scherm, verzorgd te verschijnen met een aanvaardbaar gelaat. Hun programma’s zouden er, in elk geval wat mij betreft, bij winnen.

Ik ken er ook, mannen van de TV die gepoogd hebben een baard te laten groeien om er plots mee te verschijnen op het scherm, welk gevoel het gaf: een ‘nog iemand’ die denkt dat hij de hype volgen moet, want dit is het, en laat  groeien wat groeit, om dan een week of twee weken later, terug geschoren voor de dag komen. Ik vraag me af waarom zo plots, én met, én met zonder, werd hen de les gespeld door de kijkers?

Ik vermoed het. Wat ook, ik zou het ook doen, moest ik gewillig omspringen met de middelen van de media als daar zijn, facebook en twitter en wat weet ik nog allemaal. Wat ik wel weet is, dat met de massa media er veel tijd, die ik niet heb, valt te verliezen, indien ik bijvoorbeeld, alle media die ik krijg toegestuurd, lezen en ontleden zou.

Ik weet dat dit een ongewone blog is, maar het moest er eens uit. Ik ben absoluut tegen het dragen van een onverzorgde baard en onverzorgd hemd of shirt, welke of wat ook, vooral dan als ze me opgedrongen worden op de Vlaamse televisie.

Je moogt het gerust weten. 

06-08-2018, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde