Ik ben boeken aan het versleuren en val op wat Samuel Beckett, de grote Beckett met zijn prachtig ‘Neither’- gedicht (is het niet Stefan Hertmans?), over het Italiaans van Dante vertelt in zijn Disjecta.[1] (Het kan dat ik dit reeds uitvoeriger hier verteld heb en er Jacqueline Risset heb aan toegevoegd, maar een opfrissing in het geval van Beckett is geen zonde!)

Samuel Beckett maakt de vergelijking tussen de taal van Dante en deze van James Joyce:

‘Dante schreef wat in zijn eigen stad op straat werd gesproken terwijl geen sterveling op aarde of in de hemel ooit de taal van ‘Work in Progress’ (Finnigans Wake) sprak. We zullen moeten erkennen dat een internationale verschijning in staat zou kunnen zijn haar te spreken, net zoals in 1300 een interregionale verschijning – en niemand anders - de taal van de Divina Commedia had kunnen spreken. We zijn geneigd te vergeten dat het literaire publiek van Dante Latijns was, dat de vorm van zijn gedicht beoordeeld zou worden door Latijnse ogen en oren, door een Latijnse esthetica die vernieuwing niet duldde en die wel ontstemd moest raken toen de zoetgevooisde elegantie van “Ultima regna canam, fluido contermina mundo,” (ik zal van volmaakte rijken zingen die grenzen aan deze vluchtige wereld) werd vervangen door de barbaarse directheid van “ Nel mezzo del cammin di nostra vita”. Net zoals Engelse ogen en oren de voorkeur geven aan “ Smoking his favourite pipe in the sacred presence of ladies”, boven “ Raucking his favourite turkvu in the smukking precincts of lydias.”

Je moet natuurlijk Beckett zijn, om sprekend over de kracht van de taal, het Italiaans van Dante te gaan vergelijken met het Engels(!) van Joyce. Echter, als ik het aantal taal-voetnoten zie bij mijn Italiaanse tekst van de Commedia dan is het me duidelijk dat het Italiaans van Dante problemen stellen moet aan de doorsnee Italiaan van vandaag.

Wat niet belet dat Dante bekend staat, als de vader van de Italiaanse Taal, wat een van zijn verdiensten is.

06-10-2013, 05:01 geschreven door Ugo d'Oorde  

Heb een kleindochter die volgende week in het huwelijk treedt, ze vroeg me of ik een woordje wou zeggen op het avondfeest en ik kan moeilijk weigeren, alhoewel ik weet dat mijn stem in het geroezemoes niet ver genoeg zal dragen, alhoewel ik weet dat wat ik zeggen zal niet begrepen zal worden zoals ik wil dat het begrepen wordt.

Ik noemde haar mijn klein vogeltje, en dat was ze toen ze telkens binnen stapte in mij. En vandaag, na al die jaren, hoe ik plots vaststel dat de jaren die voorbij zijn gegaan, van haar geboorte tot haar huwelijk, ik nu in één hand houd. Dat kleine vogeltje van toen die nu een jonge vrouw is geworden, hoe is het te becijferen, hoe is het te achterhalen dat het zo vlug is gegaan,  voor mij althans en zeker voor de ouders, zo van Katiana als van Glenn.

Vaststaand is het feit geweest waarop Katiana en Glenn voor het eerst oog in oog voor elkaar hebben gestaan en hun blik zich heeft vastgehaakt tot in hun hart, of het ogenblik dat die ogen elkaar hebben bevrucht tot hun huwelijk van vandaag.

Als het zo gekomen is, als uit die onontwarbare massa van feiten en gebeurtenissen: het huwelijk van de ouders, dit van de grootouders en ga maar verder en verder de tijd in, als uit dit alles hun huwelijk is ontstaan, is het dan geen wonder, dat het kon?

En aarzelen we misschien te zeggen dat het een wonder is, is het dan toch voor hen beiden geen wonderbaar ogenblik in hun leven, het jawoord dat ze elkander gaven en ze in elkaar opgingen, Katiana in Glenn en Glenn in Katiana, één geworden en onscheidbaar tot de dood, zoals ze hebben verkondigd voor ons?

Wat een enorm groot ogenblik in het leven deze eenwording, dit opgaan in elkaar. 

Onze wensen zijn heel duidelijk, we hoeven ze niet te gaan zoeken, we dragen ze in ons hart, we houden ze in onze ogen, we houden ze in onze handen en het zijn wensen van een groot geluk, wensen van een blijvende blijheid elkaar te zien, elkaar te raken, elkaar te beleven. En het is voor mij, het is voor ons allen en zeker voor de ouders van Katiana en Glenn, hen te zien zoals ze zijn, jong en krachtig.  De toekomst ligt voor hen wijd open lijk een pas omgeploegde en geëgde akker die nu bezaaid moet worden om te groeien en te bloeien en rijke vrucht te dragen. 

We hebben groot vertrouwen in hun kunnen en kennen. Hen wacht een heerlijkheid.

05-10-2013, 04:53 geschreven door Ugo d'Oorde  

Heb in mijn leven al heel wat geschreven maar als ik erop terugblik is het een ordeloos veld, onoverzichtelijk en in onduidelijk afgelijnde perken. Zoals het nu voorkomt in afgedrukte teksten of bewaard op harde schijf of memosticks is het niet te vereenzelvigen, ik zelf zwem erin. Ben altijd bevreesd geweest de oude tekst te verwijderen nadat ik er een nieuwe tekst had van gemaakt.

Ik zou dus moeten, in de tijd die me nog rest, alles gaan herzien en de moed hebben nog over te houden wat ik wil dat van mij overblijft.

En ik spreekt dan niet over de vijfendertig volgeschreven dagboeken die ik nooit meer zal kunnen lezen, laat staan er de essentie uithalen. Het is een volume geschriften dat niemand zal willen overhouden, het ware dus beter dat die ook verdwenen met mij.

Anderzijds ben ik begonnen mijn boeken te schiften, de weinige die ik overhouden wil en deze die ik toch niet meer zal ter hand nemen, omdat het essentiële dat ik erin ontmoette in mij is afgeprint en in vele gevallen verwerkt. Als ik alles overschouw zijn enkele mijn blogs, mits er enkele uit weg te laten en het geheel nogmaals te herzien, een geordend geheel, dat gemakkelijk verzameld kan worden.

Weet dat dit alles gedachten zijn die me bezig houden als ik de slaap niet vatten kan, zoals op dit ogenblik – het uur van het inloggen - en ik nood heb deze gedachten weg te schrijven uit mij.

Had gisterenmorgen een tweede epidurale-behandeling, ik waag het hier te schrijven dat de pijn in mijn rechterarm bijna volledig is opgelost, ook de zwaarte en de tinteling is weg. Het verlangen te gaan werken, en mijn blog is een belangrijk deel ervan, komt terug.

Maar jonger ben ik er niet door geworden.

04-10-2013, 02:36 geschreven door Ugo d'Oorde  

‘Onze ‘nadas’ verschillen weinig, de omstandigheid dat jij de lezer bent van deze oefeningen en ik de schrijver is onbeduidend en onverwacht’.

Aldus Jorge Luis Borges[1]. Hij heeft het over ‘zijn’ nadas. Nochtans, als er iemand is geweest die zinnige dingen heeft geschreven dan was het Borges?

Waarom schrijf ik, is het omdat het nog het enige is dat ik bij machte ben te doen, wat letters aan elkaar koppelen en samenbrengen in een blog; dag na dag, mijn verste gedachten te gaan aftasten en te schrijven wat me te binnen valt tot mijn onderwerp – als er een is - uitgeschreven is, en dit, ongeacht of wat ik schreef waard is gelezen te worden of niet?

En dan zegt Borges: om het even wie, die in mijn omstandigheden zou geleefd hebben, had de ‘nadas’ kunnen schrijven die ik hier achterlaat?

En ik kan hem geen ongelijk geven, wat ik schreef is van mijn ogenblik dat ook het ogenblik van een ander schrijver kon geweest zijn, van iemand die ook aan het denken was over wat hij schrijven zou en zijn heil had gezocht bij Borges.

Mijn fout hierbij is dat ik me onvoldoende afvraag  of de golflengte waarop ik ben afgestemd bij het schrijven overeenstemt met de golflengte waarop mijn eventuele lezer is afgestemd?

En als het niet zo is moet ik dan verbaasd zijn dat de zin en de betekenis van mijn woorden niet altijd correct ontcijferd worden?

Maar ik moet dit al eens vermeld hebben.

03-10-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Vorige maandag op ‘Ned 3’, niet laat op de avond maar om 19.30, ’in de Wereld draait door’, een uitzending in het teken van het 125 jarige jubileum van het Koninklijk Concertgebouworkest, in een talkshow met Matthijs van Nieuwkerk.

Prachtige, zeer hoogstaande, opmerkelijke uitzending met sprekers die het Concertgebouworkest hoog in hun hart droegen, met een opmerkelijke uitspraak over de muziek van Ma    hler, over zijn adagietto uit de vijfde, een liefdesbrief aan Alma, zijn echtgenote, en meer in het bijzonder over de Achtste van Mahler, de symfonie der duizenden, die door een jeugdige man als het grootste dat hij ooit hoorde werd betiteld en vond dat deze muziek kosmisch was.

Ik ook heb dit ooit geschreven in een blog van een jaar of meer terug – heb het niet  opgezocht – maar ik weet dat ik ooit een gedicht heb geschreven over Mahler. Dit ben ik wel terug gaan halen uit mijn archieven:

Hoe Mahler ons beroert, hoe een snoer van klankkoralen

door het venster weggedreven, de Leie over, de beemden

en de landerijen, de torens over, de luchten in,

het zog van de aarde omheen de zon gewonnen en verder nog

de klanken doorgegeven in het geruis van de planeten

om aan te komen in het punt waar het al begonnen is,

het centrum-potentiële punt van waar toen alle elektronen

naar oost en west, naar zuid en noord, naar zenit en nadir

gesprongen zijn. Het ene vaste punt - de slinger van Foucault

werd er aan opgehangen - dat is van alle punten,

van alle plaatsen en van alle ogenblikken, gewenteld over alles.

En in zijn grijploosheid God ook niet genoemd, al kon het wel

zo dachten we door al degenen die er binnendrongen,

die de dingen aangeraakt, in klanken en in woorden meegenomen,

dit ene punt bezaten en in de ban ervan gebleven.

En God ook niet genoemd, al mocht het wel, al kon het wel

maar met alle letters, alle tekens, alle atomen van de kosmos dan.

02-10-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Aan Paul en Yo.

Eind september

in de namiddagzon,

het laatste van de zomer,

het laatste van wat we waren

gisteren nog

en morgen nu ver nog af.

We thee toen dronken,

zoals we luchten dronken, zoals we

licht en stilte dronken,

de tijd niet was,

de tijd ervoor er nimmer was geweest,

wij, opgestaan uit het niets,

naast elkaar gezeten, niet meer dan dat,

luisterend of niet luisterend,

geen woorden die we zochten

er hoefde niets, want wat we zegden

was vergeten

alvorens het gesproken was.

Alsof het van vele dagen

uitverkoren uren waren

en van vele uren

de meest kommerloze

die we ooit kenden,

met eksters

rakelings over het gras

en bladeren die vielen,

kringelend.

We dronken thee.

In de bomen rijpten de appels,

de mispels, de noten in hun bolster,

de druivelaar,

die nog wat dagen nodig had,

en aan Rilke[1]gedacht

een ogenblik , maar niets gezegd,

vergeten wat van vroeger was,

tijdloos alles was.

En van zovele kleine dingen

alles zo geborgen gehouden

en niet nodig te weten

niet nodig wat nog na zal komen.

Eind september:

op het terras onder de notelaar,

wij samen, thee gedronken.

01-10-2013, 08:30 geschreven door Ugo d'Oorde  

Heb een bundel gedichten bijeen gebracht en laten inbinden.

Het zijn gedichten die eerder abstract overkomen en waarin te veel concrete realia ontbreken. Ze hebben weinig gemeen met de poëzie van Paul Auster, noch met deze van Octavio Paz, waar ik het onlangs over had. Ze zijn te zeer filosofisch  met een te sterke religieuze inslag, ze lezen moeilijk omdat er moet worden over nagedacht ( wat er teveel aan is).

Het zijn geen gedichten van deze tijd, eerder van een tijd die reeds lang voorbij is. Maar het zijn gedichten die van mij zijn, sterk persoonlijk al weet ik dat ze geen schijn van kans maken om een plaats te verwerven in de wereld van de poëzie van vandaag.

Ik zou voorbeelden kunnen aanhalen hoe het zou moeten: niets zeggend vooral, maar woorden naast elkaar en in elkaar, lijk beelden over en omheen andere beelden geschoven die samengenomen, een gevoel oproepen dat poëzie kan genoemd worden. Of zoals Octavio Paz: 

tegenover de middag van salpeter en steen

met onzichtbare dolken bewapend

schrijf je een rood en onleesbaar geschrift

in mijn huid en deze wonden

bedekken me met een vlammenspoor…[1]

Of hoe ik nimmer zal kunnen schrijven – al wou ik het wel, al doe ik wel pogingen in deze zin - zodat ik nimmer een dichter van deze tijd zijn zal. Een dichter van de tijd die komt is het beste dat ik ooit zou kunnen bereiken.

30-09-2013, 00:14 geschreven door Ugo d'Oorde