Zo is er bij mij de overtuiging dat Dante nimmer zijn Commedia zou geschreven hebben, er zelfs niet zou aan gedacht hebben, ware het niet at hij kennis heeft gekregen van de ‘Fotuhat’[1], het werk van Abenarabi. Het is na de lezing van deze beeldrijke verhalen, dat bij Dante de ‘geniale’ idee is ontstaan om, zoals Mohammed in zijn droom, hij, Dante Alighieri, een ingebeelde tocht zou doen door Hel, Vagevuur en Hemel. Hij wou aldus Abenarabi minstens evenaren, zoals hij Vergilius, zoals hij Ovidius wou evenaren en hen overstijgen zelfs. Een ingeving die hem overviel lijk een visioen.

Hij werkte toen aan zijn Vita Nuova[2] een reeks sonnetten, volgens Asín  gebaseerd op de liefdesgedichten van Abenarabi[3]. Algemeen wordt aanvaard dat hij eraan werkte tot in 1295. En het is met een duidelijk begrijpbare tekst, en dit in tegenstelling tot al zijn vorige hoofdstukken, dat  hij ineens zijn Vita Nuova afsluit met zijn hoofdstuk XLII [4] :

Na dit sonnet (sonnet XIV) [5] kende ik een wonder visioen waarin ik dingen zag die me ertoe hebben aangezet niets meer te zeggen over deze gezegende (Béatrice) tot ik waardiger over haar zal kunnen schrijven. En om dit te bereiken moet ik nog studeren zo goed ik kan, zo als zij het wel weet. En als het Hem, door wie alle dingen bestaan me nog enkele jaren in leven laat, hoop ik over haar te zeggen wat nog nooit over iemand werd gezegd.[6]

Geen wonder visioen maar, ingegeven door de tocht van Mohammed[7], een schitterende idee die hem overviel om over zijn gezegende Beatrice dingen te verhalen die nog nooit over iemand werden verteld en om dit te bereiken hij nu het werk van Abenarabi bestuderen moest:  ‘E di venire a ciò io studio quanto posso’.

Een zin door Antonio Coen vertaald als: Et de venir à cela je m’efforce tant que je peux. Door André Pézard als : Et je mets en ceci mon étude autant comme je peux. Door J.C.Nichels: I am trying as hard as I can to reach this state. Door E.J. Delécluze: ‘et pour en venir là, j’étudie autant que je peux.

Maar niemand hier zegt welk ‘studiewerk’ dat hij nog te doen had. Mij is het duidelijk, werkend aan zijn Vita Nuova wordt hij overvallen door een enorm iets, een idee die hem in vervoering brengt, een tocht, zoals Mohammed, door het Hiernamaals. Hij zal uit de verhalen over de nachtelijke tocht van Mohammed halen wat hij nodig heeft om een groot werk te schrijven en over Beatrice te zeggen quello che mai non fue detto d’alcuna.

*

  Het is midden in de nacht dat ik de belangrijkste zin opteken die ik ooit over Dante zal geschreven hebben.

*

[1] René Guénon geeft pag 40 van zijn essay de volledige titel op van het werk van Abenarabi als van dezes naam: ‘Futûhât el-Mekkiyah’ van Mohyiddin ibn Arabi’.

[2] Ik heb de titel, ‘Vita Nuova’, overgenomen van Antonio Coen en niet die van Pézard, ‘Vita Nova’.

[3]  Zo beweert en bewijst Asìn op overtuigende wijze in zijn ‘Dante y el Islam.

[4] André Pézard (pag.83) haalt Bruno Nardi aan (Nel mondo di Dante, 1944) die beweert dat Dante plots zijn Vita Nuova en zijn Convivio opgegeven heeft om te werken aan zijn Commedia. Dit is ook de indruk die ik heb opgedaan. Zijn idee was zo sensationeel dat hij er onmiddellijk aan beginnen wou.

[5] De tekst van Vita Nuova bevat ook veertien sonnetten.

[6] Appresso questo sonetto apparve a me una mirabile visione, ne la quale io vidi cose che mi fecero proporre di no dire più di questa benedetta infino a tanto che io potesse più degnamente trattare di lei. E di venire a ció io studio quanto posso, si com’ella sae veracemente. Si che, se piacere sarà di colui a cui tutte le cose vivono, che la mia vita duri per alquanti anni, io spero di dicer di lei quello che mai non fue detto d’alcuna.

[7] Het kan ook de tocht zijn geweest van Benalcàrih van Alepo (zie Dante y el islam pag 36).

13-09-2020, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Er zijn kleine dingen, amper genoteerd door anderen, die voor mij gevoelig overkomen en aan mijn dag een dimensie geven die diep doordringt. Zo diep dat ik ze, als was het maar voor mezelf, niet verzwijgen kan.

Zo was er de foto van een meander van de Leie, een plaats, met soms de (blauwe reiger op de oever aan de overkant, me toe gemaild door een vriend met wie ik er jarenlang, en er zijn er ettelijke, elke zondagmorgen, even heb stilgestaan aan de vlier op onze joggingstocht. Hij stuurt me deze foto , zo maar, zonder enige commentaar en ik lees erin al het heimwee dat hij kent als hij er aan voorbij komt - wellicht nog altijd elke zondagmorgen - met in gedachten ik aan zijn zijde. Ik denk dat het tevens een soort verwijt is, hem in de steek gelaten te hebben. En hij heeft gelijk, ik heb hem en de Leie in de steek gelaten, zo voel ik het soms.

En, dan is er een ander bericht, een andere vriend, één van de weinigen die me schrijven, die me aanmoedigt en zijn woorden treffen me diep omdat ik weet dat zijn woorden eerlijke woorden zijn. Hij heeft het juist gezien als hij schrijft dat ik mijn verhalen weef omheen de mysteries van het leven en dat ik gewrongen zit met het feit dat ze niet doordringen tot de massa. Nog andere, alle voor mij opbeurende gedachten, schrijft hij me. Zijn woorden zijn een balsem voor de eenzame, wat mijn geschriften betreft, die ik ben.

Er zijn dus vandaag, deze foto en deze woorden, en er is meer. Er is iets van mezelf voor een vriend die maandag wordt opgenomen in het Ziekenhuis: een gedicht van ’zijn’ vriend, Guido Gezelle.

Ik weet, en ik richt me nu in het bijzonder tot die vriend van Guido, van vele zaken iets, maar dat de honing ‘gepijnd’ wordt als hij uit de raten wordt geperst, deze beeldspraak kende ik noch van ver noch van dichtbij. Tot vandaag dacht ik, zoals ik het hoorde van een imker, dat het een kwestie van ‘slingeren’ was - maar Gezelle, hij kende het werkwoord ‘pijnen’ en ook ‘Van Dale’ kent het.

Ikzelf ken het dankzij Josse De Pauw die het uitbrengt in de Standaard der  Letteren en het haalt uit het gedicht, ‘Zonhoeden’ van Guido Gezelle, waarvan de eerste strofe als volgt klinkt:

Onder hun hoeden
zoo liggen ze in ’t vlas;
boos is de zonne en
zoo heet als een oven:
rood is hun aanzichte,
als ongepijnd was…
Boos is de zonne en
ze bakelt erboven.

De Pauw stelt zich vragen, zoals ik, bij de drie puntjes na ‘was’. Wellicht om te zeggen, het woord ‘was’ past hier wel niet maar ik had het nodig om te rijmen op ‘vlas’.Maar, laat me verder gaan. Ik herneem hier na de eerste strofe de twee overige, dit omwille van deze derde vriend, een grote liefhebber van Gezelle, en geef hem het volledige gedicht mee, om over na te denken als hij maandag op de operatietafel wordt gelegd. En ook opdat hij het zich herinneren zou bij het ontwaken uit zijn roes.

Alles samen is er bij Gezelle, hij schreef op het einde van de XIX_de eeuw, heel wat te rapen. Maar er wordt een inspanning gevraagd, een grote zelfs: de inspanning die een Italiaan vandaag moet opbrengen om het Italiaans van Dante te begrijpen:

          Schaduwt hun' hoofden,
          gij, hoeden van stroo;
          strekt u, zoo verre als
         gij kunt, op hun' leden;
          laat ze, die wieden,
          al rusten ze noô,
          halen een asemke,
          uw' schaduw beneden.

          Tavond zal ‘t branden
          gedaan zijn, en dan,
          laat ze weêr, vrij, lijze
          en koele, om de slapen;
          laat ze, verlost van
          den arbeid en van...
          U, groote hoeden,
          een rustje gaan rapen.

Wie wil je lezen dan: Dante of Gezelle, ze lijken, een beetje, op elkaar?

12-09-2020, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

René Guénon, in zijn essay ‘L’ésotérisme de Dante’[1] waarin hij het esoterisme in Dante’s Divina Commedia belicht heeft een verrassing voor ons. Hij leert dat Dante voor het schrijven van zijn Commedia inspiratie heeft gevonden in de legendes en hadiths[2] omheen de nederdaling ter helle (isrâ) en de ten hemel opstijging (mirâj) van Mohammed.

Zo schrijft Guénon, en ik herneem zijn woorden:‘Certaines relations de ce voyage nocturne présentent avec le poème de Dante des similitudes particulièrement frappantes, à tel point que quelques-uns ont voulu y voir une des sources principales de son inspiration. Don Miguel Asîn Palacios a montré les multiples rapports qui existent pour le fond et même pour la forme, entre la Divine Comédie (...) d’une part et le ‘Kitâb el-isrâ’ (Livre du voyage nocturne) et les ‘Futûhâts el-Mekkiyah’ (Révélations de la Mecque) de Mohyiddin ibn Arabi, ouvrages antérieurs de quatre-vingts ans environ’.

Na de vele dagen en nachten dat Dante mijn leven kleur en inhoud gaf, ervaar ik dit, niet als een donderslag bij klaarlichte hemel maar als de impact van een verdwaalde V-bom die ik in mijn verre jeugd zag aankomen, neerstorten en ontploffen achter de hoeve van een verre gebuur. Terwijl ik er voorheen amper oog voor had wordt op een dag mijn nieuwsgierigheid voor deze zin van Guénon meer dan geprikkeld. Ik koop een herdruk van ‘Dante y el Islam’[3], het werk van Asín Palacios van 1927, mijn geboortejaar, dat ik lees - voor mij in het Spaans geen vlotte lectuur - en ik voel me verloren. Een totaal onbekende wereld opent zich. Ik kom onder de indruk van de te vele gelijkenissen tussen de beelden van Dante’s Inferno en de beschrijving van de legendes over de nachtelijke tocht van Mohammed door de Hel, deze zijn te treffend opdat ik dit zo maar naast mij zou neerleggen.

Ik leer van Miguel Asín, dat het Spaans-Musselmans gedachtengoed, dat door Dante zeker moet gekend geweest zijn[4], gedurende zeven eeuwen onder het stof is blijven liggen en dat  het pas in het begin van de XX_ste eeuw is geweest dat de Spaanse arabisten interesse hebben getoond voor de relaties die vóór de renaissance bestonden tussen het christendom en de islam en oog hebben gehad voor de grote inbreng van de Arabische literatuur uit Andalusië, in de westerse cultuur van hun tijd.

De meest vooraanstaande onder die Spaanse arabisten, de geestelijke, Don Miguel Asín Palacios (1871-1944), die vele van deze werken bestudeerde, wees In zijn ‘Origines de la filosofía hispano-musulmana’ op het grote belang van de school van Abenmassara, geciteerd door tal van Arabische auteurs, maar waarvan bij hen, niets geweten was noch over zijn herkomst noch over zijn doctrines.

In 1919, bij zijn aanstelling als lid van de Real Academia Española bracht Asín de Westerse literaire wereld in beroering toen hij, in zijn toespraak, het grootste middeleeuwse poëma van het christendom vergeleek met de vóór Dantes tijd bestaande legendes, hadiths en eschatologische opvattingen van de Musselmanse mystiekers over de isra (nederdaling ter helle) en de mirach (opstijging naar de hemel) van de profeet Mohammed.  De overeenkomst van diverse elementen en vele details van Limbus, Hel, Vagevuur en Paradijs in deze verhalen, vergeleken met deze van de Commedia wees erop dat de musselmanse elementen, voor Dante, de voornaamste bron moeten geweest zijn voor het schrijven van zijn ommedia.

De kritiek op deze stellingname van Miguel Asín, vooral van Italiaanse zijde, werd door hem weerlegd in zijn ‘Historia y critìca de un polémica’ gepubliceerd in 1924[5]. En om onontkoombaar te bewijzen dat Dante wel degelijk zijn inspiratie gevonden had in de Musselmanse literatuur, met haar verre oorsprong uit de IX_de eeuw, schreef hij in 1927, zijn ‘Dante y el islam’.Al deze legendes en hadiths van de II_de hegira (hidzjra)[6] af, van en over Mohammed, werden door ‘el murciano’ Mohidin Abenarabi (ibn Arabi) in zijn Fotuhat[7] verzameld en aangevuld. Het ontstaan ervan vond zijn oorsprong in de eerste verzen van soerat 17 van de Koran die Asín als volgt vertaalt:

Loado sea el (Señor) que hizo viajar, durante la noche, a su siervo (Mahoma) desde el templo sagrado (de la Meca) hasta el lejano templo (de Jerusalén) cuyo recinto hemos bendecido, para hacerle ver nuestras maravillas.[8]

Het zijn deze verzen die in de geest van heel wat Musselmannen vleugels hebben gekregen en uitgebreid werden uitgestreken in legendes en hadiths omheen het leven van de profeet Mohammed. Asìn zegt hierover:

‘Gedreven door de vrome cultus in herinnering aan de Profeet, ontstond als bij toverslag een min of meer sensatievolle, zeer rijke bloei aan legendes, in dewelke de vruchtbare oosterse verbeelding, de immense horizont vullen ging die geboden werd door de vermeende nachtelijke tocht, met talloze episodes en quasi een onbeperkt aantal schilderachtige scenes[9]’.

Enkele details maar. Mohammed vertrekt in Jerusalem via een holte nabij of achter de ooster-muur van de tempel van Salomon, Dantes vertrekpunt ligt ook, al zegt hij het niet maar het blijkt achteraf, in de stad Jerusalem. In een van de legendes wordt de tocht van de pelgrim in het begin onderbroken door de aanwezigheid van een wolf en een leeuw, zoals de panter, de leeuw en de wolvin Dante doen terugdeinzen. De hemel zend de engel Gabriel ter hulp voor Mohammed, en Vergilius voor Dante. Beiden worden onderweg door hun gids bijgestaan en deze beantwoordt al hun vragen. De structuur van de Hel van Dante is op weinig na deze van de Hel van Mohammed, een donkere kegelvormige holte langs waar wordt afgedaald over cirkelvormige, steeds maar kleiner wordende paden,  naar het middelpunt van de aarde dat een ote ijsvlakte is. Voor de Musselmanse legendes is dit de verblijfplaats van Iblis (Lucifer) wat overeenkomt met de ijskamer waar Lucifer, in het Inferno van Dante, zich ophoudt.

Dit is slechts een deel van het 'verhaal' dat ik te schrijven heb.

[1] René Guénon: “L’ésotérisme de Dante. Tradition-Gallimard, 1957

[2] Overlevering van aan Mohammed toegeschreven uitspraken of handelingen (Van Dale)

[3] Dante y el islam: Miguel Asín Palacios:  Urgoiti editores, 2007, herdruk van het oorspronkelijke werk van 1927.

[4] Asín beweert dat hiervan elementen te vinden zijn in Dantes Convivio en Vita Nuova.

[5] Dante y el islam, pag 5

[6] De mohammedaanse tijdrekening begint op 15 juli 622, de II_de hegira is onze IX_de eeuw.

[7] René Guénon geeft ons een meer gearabiseerde schrijversnaam en titel

[8] Geloofd weze Hij die zijn dienaar in de nacht heeft laten reizen van de heilige tempel (deze van Mekka) naar de verre tempel ( van Jerusalem), wiens verhaal we gezegend hebben om ons deze wonderen te hebben laten zien.

[9]  Aguijoneada por el piadoso culto a la memoria del Profeta. Una riquísima floración de leyendas màs o menos fantàsticas surgiò como por ensalmo, en las quales llenando el inmenso horizonte, que el supuesto viaje nocturno le ofrecía, con variadisimos episodios y pintorescas escenas en nùmero cuasi infinito

11-09-2020, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Mijn schrijven is maar wat gegoochel met woorden die gedachten weergeven. Alles samengevat, meer is het niet. Het feit hierin te volharden heeft geen enkele betekenis, het verwijst enkel naar mijn koppigheid, niet te willen opgeven. Ik heb echter niets meer te vertellen. Ik heb de indruk die met de dag toeneemt dat ik leeg geschreven ben. Ik besef het, maar aarzel nog hierover een besluit te nemen. Nochtans stel ik me meer en meer de vraag wie, onder de lezers, zich blijft de moeite getroosten om me op te zoeken en me te lezen. Het is zeker niet de massa die ik zou gewild hebben, neen, een handvol blijft nog over terwijl ik me, even zeer als voorheen, uitpers om overeind te blijven. Een conclusie dringt zich op voor mij.

Ook mijn e-mail laat me in de steek, ik slaag er maar niet in, na een tijd geleden gehackt te zijn geweest, het opnieuw op zijn spoor te zetten. In zo ver, dat ik het na tal van pogingen bij Proximus, het gisteren heb opgegeven om verder te zoeken naar een oplossing. Zo, alles keert zich tegen mij. De moedeloosheid dreigt in hoge mate, ik ben aan het doodbloeden.

Zo voel ik het tenminste aan. Trouwens - ten andere - mijn geschriften, welk verschil maakt het uit in de wereld van miljoenen boeken waarin alles al geschreven en beschreven staat. Als ik mijn verbeelding even laat gaan is het om er duizelig bij te worden. Wat heeft mijn povere ‘ik’ er nog aan toe te voegen, wat gedichten?

Een zaak: ik heb de indruk, verkeerd bezig te zijn geweest met wat ik dacht mijn levenswerk te worden. Maar ik ben geen Cervantes, geen Pessoa, geen Gilliams, geen Hertmans. Ik weet zelfs niet meer waar ik heen wil. Ik blijf de eenzaat die ik altijd geweest ben in de wereld van de geschriften. Dit zal dan het enige zijn dat ik vermocht, het enige dat mijn eigenheid is, waarin ik, eerder vroeg dan laat, in ten onder ga. Dit is dan mijn geestelijk leven: het woord dat té lang mijn adem is geweest.

Ik ben geen Ovidius die wist dat zijn naam voor eeuwig op de lippen zou liggen. Hij, heeft zich niet vergist in zijn profetie. En er zijn er zovelen die dagelijks her-opstaan in de wereld. Of het hen iets opbrengt weet ik niet. Maar meegenomen worden in de gedachtestroom hier op aarde, is waardevoller dan te verdwijnen in het naamloze van de tijd. Met deze gedachte zijn we op de wereld gekomen, op deze wijze zijn we ingesteld, én op het leven, én op wat erna komt.

Het kan niet dat dit niet zou gewild geweest zijn van in den beginne.

En toen ik ging:

En toen ik ging,
de golven die me vroegen
of ik hier nog keren zou,
maar ik wist het niet,
het stond niet opgetekend
in het Boek,
wellicht omdat het bijzaak was,
een onooglijkheid
in het wentelen van de aarde
om de zon.

Zo, ik geantwoord heb
dat ik zeker keren zou.

Keren zou in leven of in droom
om af te maken
wat ik hier begonnen was.

al was het wel niet veel,
al waren het maar wat woorden:
het eerste tromgeroffel
de aanzet
van de contrabassen
en van de cello’s
van mijn maritieme symfonie.

Daarna het thema
Dat beginnen zal
 met trompetgeschal.

De rest komt heel wat later
als ik hier terug zal zijn,
zo dacht ik toch,
zo hoopt’ ik toch.

Heb mijn boek toen dicht gedaan,
mijn pen toen afgedroogd.
De zee bekeken
en hoe ze treurde
tot in mijn ogen.

Zo dacht ik toch,
zo scheen het toch.

De laatste meeuw,
hangend op de wind
heel dicht gekomen.
De mussen ook tot aan mijn voeten
kruimels opgepikt
die ik er gelaten had.

De zon nog even,
een laat geflonker:
‘Ga’, zegde de zee,
‘treuzel niet langer,
elk afscheid is ons vreemd.
Neem wat wind van ons
en wat geruis van hier
en houd ons in je gedachten
tot je keren zult,
met nieuwe woorden’.

Zo weze het
heb ik gezegd.


(Pasen 2013: Cabo de las Huertas, Alicante.)

10-09-2020, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Nu de herfst zich onophoudelijk ook manifesteert in mijn lichaam, word ik herinnerd - vraag me niet door wie, ik weet waarom - aan de tekst van Psalm 139: 15 en 16:

15. Mijn oorsprong was u niet verholen toen ik in het verborgene gevormd werd, als in diepten der aarde ontworpen. 16. Uw oog zag mij, vormeloos nog: in uw boek waren alle geschreven de dagen deze formering toen er nog niet één daarvan was.’[1].

Twee zinnen die ik omschrijf als: ‘Uw ogen, Heer, zagen alles wat mij aangaat van voor ik er was en hoewel alles er nog niet is staat alles over mij al opgetekend in uw Boek.’ 

Dit is een van de mooiste, diepzinnige begrippen uit de Bijbel die ik ken. En, vandaag,  met nog een vezel vast aan de boom des levens, vraag ik me af wat er nog in meer dan het allerlaatste, voor mij staat opgetekend in dat Boek. Als het belangrijk genoeg is zal ik het jullie ten gepaste tijde laten weten, ten ware het een gebeuren zou zijn dat lijk een meteoriet uit de lucht op mij zou vallen.

Ik stel echter vast, dat ik altijd heb gedacht het leven in te gaan, maar het is niet zo, het leven komt op je af - is het vanuit de toekomst? - en je grijpt het zoals het je aangeboden wordt. Welke is dan de inbreng van mij, een vraag die ik me blijf stellen en waarop ik geen antwoord heb, en ik neem het zoals het komt. Zelfs enige reactie hierop is voorzien in het pak, staat geschreven in het Boek. De schrijver ervan, de mens die hij was, de poëet ook, zat er diep geworteld in, hij wist wat hij vertelde, hij wist dat er geen ontkomen is aan de omstandigheden waarin je leven zich afspeelt. Er is enkel deemoedig te aanvaarden dat is wat er is en dat komt wat ingecalculeerd zit in het onmiddellijk voorbije als wat nog broedend is in het verre verleden.

Waar ik dan elke morgen, als ik neerzit voor mijn klavier, aan denk is: als het grote er staat ook het kleine moet erin vermeld zijn, en dan  in de eerste plaats aan wat ik elke dag schrijven wil. Een vriend vroeg me of ik al wist wat ik zou schrijven voor mijn blog van morgen. Ik wist het niet maar ik had vertrouwen. Ik weet, zegde ik hem, dat op de een of andere wijze de idee er zal staan, plots en soms totaal onverwacht: wat bv gisteren gebeurde en vele dagen ervoor.

Want al die voorbije weken, maanden, hebben me geleerd dat er voor zij die schrijven een soort raadgever klaar staat, die je gedachten in het oog houdt om tussen te komen als het nodig blijkt. Het is dus een kwestie van attent te zijn op elk teken van hem. En zelden heeft hij me ontgoocheld.

[1] Willibrordus vertaling, 1975. Mooier, in de King James Bijbel, vertaling 1611: 139: 15. My substance was not hid from thee, when I was made in secret and curiously wrought in the lowest parts of the earth. 16. Thine eyes did see my substance, yet being unperfect: and in thy book all my members were written, which in continuance were fashioned when as yet there was none of them.

09-09-2020, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Wat is er van de mens en wat is er van God? Wat is er van God in de mens en van de mens in God? Vragen die moeilijk te beantwoorden zijn. Dante Alighieri kent ook een dergelijk moeilijke vraag. Zo, in zijn ‘Paradiso’, vraagt hij aan Beatrice de reden van Gods schepping. Haar antwoord is klaar en totaal onverwacht:

‘Niet opdat hij nog meer zou zijn voor zichzelf, want dit kan niet, maar opdat zijn schittering via zijn weerspiegeling (in de mens) zou kunnen zeggen “ik besta”.[1]

Het antwoord komt natuurlijk van Dante zelf, maar we vrezen dat hij dit antwoord is gaan halen uit een hadith van Mohammed dat hij moet gelezen hebben want, in haar ‘History of God’ verwijst Karen Armstrong naar een zin van de Murciaan Ibn El Arabi, komende uit een hadith van de profeet Mohammed[2]; een zin, het equivalent van wat door Dante gelegd wordt in de mond van Beatrice, door Ibn El Arabi geïnterpreteerd als:

‘I was a hidden treasure and yearned to be known. Then I created creatures to be known by them’

We hebben voldoende redenen om te geloven dat Dante, kennis had van de vertaling van de verzameling hadiths van de Murciaan, Ibn al Arabi. Hij moet die gelezen hebben toen hij werkte aan zijn ‘Vita nova’ een bundel sonnetten die hij ineens op zij heeft gelegd om, zegt hij, te vertellen over een Dame wat nog nooit over een Dame verteld is geweest, dat zijn Divina Commedia zal worden.

Het is in elk geval een zin van grote betekenis die hij inbrengt naar het einde toe van zijn Commedia, een zin die het doel en de reden van ons bestaan hier op aarde, duidelijk aangeeft.

Voor mij dan toch althans. Namelijk dat God die zichzelf wou kunnen zien via de ogen van de mens - de ogen, zijnde het deeltje geest van Hem in de mens - want indien de ogen van de mens er niet zouden zijn, er niemand weten zou dat Hij er is zoals Hij er is.

De Bijbel is het begin geweest: vóór de Bijbel was er de gissing; met de Bijbel, met de woorden ervan door de mens in zijn geïnspireerd- zijn ontdekt, heeft Hij zich veropenbaard. Heeft Hij ons verteld dat Hij er is, ‘In sua eternità di tempo fuore[3]’: de tijd speelt geen rol voor Hem. Hij weet wat ooit eens komen zal, en wij worden er stilaan heen gebracht.

Hij weet dat we het (voorlopig) beeld dat dit van de Bijbel is, al achter ons hebben gelaten, Hij weet dat stilaan een ander beeld van Hem aan het opduiken is, een metafysisch beeld van wie en wat Hij is, en dit via onze ontdekking van wat in realiteit, het/zijn Universum, is.

Het wordt een kwestie van generaties, maar er komt een generatie die duidelijk weten zal wie Hij is en vooral hoe Hij is. Want is het niet zo dat hoe dieper de mens doordringt tot de kern van de materie hoe dichter hij komt tot het metafysische beeld ervan, een beeld dat gedragen wordt niet door het zichtbare, het tastbare, maar door het onzichtbare waarvan de Higgs Bosson een voorbeeld is.

Dante evenwel is niet verder gegaan dan zijn geciteerde verzen omdat de geur van de brandstapels nog in zijn neusvleugels hing. Maar dat de hadiths van Ibn El Arabi de aanleiding zijn geweest om zijn verhaal over zijn bezoek aan Hel, Vagevuur en Paradijs te schrijven is een vaststaand feit, Miguel Asín Palacios schreef er in 1919 een thesis over die met grote wrevel onthaald werd in Italië.

Het is nodig dat we hier op terugkomen een van de volgende dagen/weken.

Wat de toekomst van God onder de mensen betreft, er is een toekomst voor Hem, Hij is niet dood.

[1] Non per aver a sé di bene acquisto /  ch’esser non può, ma perché suo splendore / potesse, risplendendo, dir “subsisto.”( Paradiso, canto XXIX :  13-15).

[2] Karen Armstrong, ‘A History of God’, Mandarin Paperbacks,1997. pag.175.

[3] Paradiso: Canto XXIX: vers 16: ‘in zijn eeuwigheid buiten de tijd.’

08-09-2020, 08:03 geschreven door Ugo d'Oorde  

Waarom zou ik me zorgen maken over mijn woorden als het maar ‘mijn’ gedachten zijn die ik neerzet en me inspan om dit te doen op de meest leesbare en literaire wijze.

Het was ook zo toen ik over Dante schreef en Dante toekeek over mijn schouder, monkelend, en er ook mijn broer Daniël toen was die me volgde en vanuit zijn hoogte en zijn weten me verwees naar boeken in mijn omgeving waar ik een antwoord vinden kon op de vragen die ik me stelde. Dit waren grote momenten van verbondenheid over de dood heen.

Het was van alle plaatsen
op deze plaats hier dat ik stond
toen mijn broer me riep,
me riep vanuit de golven hier,
zijn stem van verre kwam
en ook van heel dichtbij.

ik luisterde, ik hoorde,
zo zuiver, zo verhelderend
ik op de plaats hier waar ik stond
en waar ik nu terug ga staan.

Geweten toch dat hij het was
en niemand anders het kon zijn
die me vertederen wou,
ik naar hem gericht.

Heb hem niet geantwoord
omdat hij wist
dat alles al gezegd toch was,
omdat hij wist hoe het ging met mij
en hoe het worden zou.

Hij is hier gebleven de tijd
dat ik hier schrijven bleef,

hij naast mij gezeten,
samen naar de zee gekeken,

die ons toedekken wou:
de levenden en de doden,
omhelzen wou
in osmose.

Het was hier dat ik toen stond
lang geleden. Hij
nu nog wachtende
aan de hemelpoort,

ongerust waar ik wel blijf.

07-09-2020, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde