Fragment

uit ‘De Adem van de Dagen’, zijn boek in wording: 

Deze morgen is hij opgestaan in wat hij noemen wil het saturatiepunt van de nacht, het ogenblik waarop de rand van de zon de kim heeft bereikt, maar ook, nog even niet.

Hij is gaan neerzitten onder de lamp aan de tafel om te volbrengen wat hij elke dag te volbrengen heeft, en een fractie van een ogenblik houdt hij het beeld van Miguel de Cervantes de Saavedra die, zoals hij zegt, zijn ‘Novelas ejemplares’ zou geschreven hebben ‘para distraer con ficciones las primeras melancolías de su vejez’.

Het is niet de melancolía van het oud worden die werkt op hem en hem schrijven doet of laat, ze is er wel die Sehnsucht, hij is er zich ten volle van bewust en weet wat het is ouder worden, maar hij wenst vooral niet, dat dit wordingsproces van zijn lichaam, een te grote greep zou hebben op zijn leven van elke dag, waarbij hij onvermijdelijk zou kantelen in een morose omgeving, vast geankerd, zoals zovelen, aan het scherm van de televisie.

Maar hij wil even maar, heel ver teruggaan, naar een toestand van droom opgelost in realiteit, die hem een deel van de nacht heeft wakker gehouden, niet meer wetende wat echt was en wat fictie was, gekomen uit zijn weemoed, pijn bijna, om wat onherroepelijk voorbij is geschoven en heel anders had kunnen geweest zijn.

Het is een postkaart die hij gisteren vond in een boek over Suger, de abt van Saint-Denis – waarom zit er in elk boek een kaart als bladwijzer en waarom was hij precies Suger gaan opzoeken, al wist hij het wel – een postkaart met een zwart-wit afbeelding van Akhnaton – ook Akhnaton had zijn reden - en op de keerzijde een USA-zegel, afgestempeld in New-York, en, in haar zo vloeiend, zo inviterend handschrift, enkele lijnen uit een gedicht van Carl Sandburg[1]:

You and a ring of stars

may mention my name

and then forget me.

Love is a fool star.

Het vale licht van de morgen over de tuin. Hij denkt, noch tijd, noch afstand kunnen hier iets aan wijzigen, lijk bloesems in de wind blijven herinneringen dwarrelen over mij, over mijn handen, over mijn  bezig-zijn en nu, na zovele jaren, zij die weer opgedoken is, hun afdaling over de gletsjer in het immense licht van de zomer - en veel meer was het niet, maar het was voldoende - haar stem terug en sterren in zijn ogen: ‘spreek nog eenmaal mijn naam en vergeet me dan, for love is a fool star.

Ze was nog aanwezig die dag, toen hij die avond laat was thuisgekomen, toen hij uitkeek over het grasperk, toen er het moment was dat de schemer van de hoog bloeiende, witte hortensia’s hem even verwarde en toen ze, maar het kon niet dat hij niet droomde, hem tegemoetkwam, haar wit kleed als een fluisterwolk om haar lichaam, zwevend. En de roep er was al was het haar stem, van de vele sterren:

‘you and a ring of stars may mention my name’. Jij en jij alleen.

26-08-2012, 00:13 geschreven door Ugo d'Oorde  

Heb willen reageren op zeldzame stemmen die me bereikten.
Heb mijn bundel gedichten - van 29 december 2001 - waarover ik vertelde een paar dagen terug, gerijpt gevonden en herbotteld, aangevuld met een Epiloog die hier in première gaat voor zij die me lezen zullen.

Ware van de zee de zang er niet geweest

we zouden hier niets geschreven hebben,

noch over luchten, noch over meeuwen,

noch over het wentelen van de aarde om de zon.

We zouden niet geschreven hebben

noch over dagen die gingen, noch over

herinneringen. We zouden geen vragen

hebben gesteld, geen antwoorden gezocht.

Niet uitgekeken naar de schepen op de horizon

geen verlangen gekend om mee te varen

de volle wereld in, om kennis te vergaren

en heel wat meer te zijn dan bloed en aders

en geharrewar van doodgewone verhalen.

Ware dag aan dag de zee er niet geweest,

de bezieling van de golven niet, het fluisteren

van de wind in dorre struiken, het licht

van dag, van nacht en van oneindigheid,

we zouden niet geschreven hebben over God.

Wel Dante gelezen, wel Lorca misschien,

maar geen gedicht geschreven en niet getracht,

halsstarrig, de bedampte wand te klaren

die alles wat begrepen moet, geborgen houdt.

Om uit te komen dan, al hoopten we het anders,

dat de wand bedekt is langs de overkant.

Maar, dit alles hadden we niet geschreven

ware van de zee de zang er niet geweest

en niet de echo van de vrienden die ons lezen.

Soms.

25-08-2012, 08:29 geschreven door Ugo d'Oorde  

De blogs die ik schrijf zijn niet ontstaan op het ogenblik van het schrijven. Ze zijn geschreven op alle plaatsen waar ik me ooit bewust bevond en ook, ze zijn van al die plaatsen en van al die bewuste ogenblikken die ik heb doorgemaakt. Zo ligt alles over en in elkaar, het heden gekomen uit het voorbije en het komende gegroeid uit het heden: realiteit en droom zich vermengend, zodat mijn blog de kleur en smaak heeft van melk in koffie en koffie in melk, crèmekleurig. De realiteit niet duidelijk afgelijnd, droom en verbeelding eerder wazig dan helder, maar beide in elkaar vervlochten en gewild gevoileerd.

En een tweede bemerking, een blog  begint niet met de eerste lijn, een blog begint met al wat er is aan voorafgegaan, met wat tot dan toe ongeschreven bleef, in gedachten opgeborgen.

Ik denk aan Jorge Luis Borges die in zijn essay over ‘la Poesia gauchesca’, uit zijn bundel ‘Discusión’, de vraag herneemt aan Whistler gesteld, hoeveel tijd het hem gevergd heeft om één van zijn ’Nocturnos’ te schilderen, en het antwoord van Whistler: ‘toda mi vida’.

Zo als je me ooit zou vragen hoe lang het duurt om een blog af te werken dat is mijn antwoord: ‘mijn ganse leven’.

24-08-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Op 29 december van het jaar 2001, verscheen, in zeer beperkte oplage, van mij een dichtbundel: ‘De Zee bij Cabo de  Huertas’en deze morgen vond ik, tussen een hoop geschriften, het laatste exemplaar ervan in mijn bezit.

Ik heb de gedichten van meer dan tien jaar geleden, herlezen en aarzelend, licht herwerkt. Nu ik vooropstel, dat deze gedichten ook geen lang leven beschoren zijn, wat doe ik ermee: wil ik dat ze herrijzen uit hun as, en laat ik ze opnieuw bundelen – weet trouwens niet meer waar mijn vorige bundels zijn terecht gekomen – of laat ik ze vergaan onder het stof van de tijd?

Moeilijk is het beslissen als ik vaststel met welke overgave en in welke omstandigheden, deze gedichten destijds geschreven werden.

Ik kan evenwel niet, al wou ik wel, deze bundel met achttien gedichten, in zijn totaliteit overnemen in mijn blog. Maar misschien is mijn idee ze te laten herrijzen en ze aldus mogelijks te laten voortleven tot enkele tijd na mij met het hiernavolgend voorwoord, nog niet zo een slecht idee.

Cabo de las Huertas (de Kaap der Tuinen),

is een strook kust gelegen tussen San Juan en Alicante. Niet zo heel veel, wat rotsen door zee en wind getekend, begroeid met een variëteit van planten en bloemen die we nergens anders hebben ontmoet en misschien nergens anders te vinden is.

De zee klotst er, zonder een ogenblik respijt, tegen de rotsen, onstuimig soms, wild en ongenaakbaar en dan op dagen van kalmte, een zilveren blad licht, gemengd met water, waar we gaan neerzitten, roerloos, omdat we niet weten wat te begrijpen is van kosmos en van eeuwigheid en van Hij die God wordt genoemd, omdat de traditie ons deze naam gelaten heeft, maar die voor ons Onnoembaar is en blijft omdat het allemaal zo vol is, zo sterk, zo ruim, zo alles opslorpend, alles overrompelend.

Omdat we er bewust van zijn dat de zee en de ruimte erover, omdat het licht erover, deel is van dit Onnoembare, en wij, ook deel ervan.

Omdat we geloven dat het in deze ruimte is dat we zullen opgenomen worden als onze tijd gekomen is. Vergeef het ons als we zo vrijmoedig hierover denken, maar we hebben geen andere uitweg meer, en wensen er geen andere.

Het is bovenal ook de plaats waar we wachten op het mirakel van het woord om te schrijven wat de geest ons ingeeft te schrijven. 

Hopende.

23-08-2012, 00:08 geschreven door Ugo d'Oorde  

Selon ‘Livres Hebdo’ 646 romans français et étrangers s’apprètent à paraître, lees ik in Le Monde (17 augustus).

Er wordt niet gespecifieerd welke de verhouding is tussen Franse en buitenlandse, tussen boeken die dit jaar gepubliceerd worden en boeken die een aanvullende publicatie krijgen, maar het aantal dat de boekenwinkels zal binnenschuiven lijkt me aanzienlijk en onmogelijk op te volgen.

Ook, afgerekend op mezelf, schijnt het  me toe dat heel de wereld aan het schrijven is zelfs al is de kans gepubliceerd te worden als een van die 646, heel, heel klein.

Kafka was ook een bezetene als schrijver. In het boek dat ik gisteren citeerde, las ik van hem:

Ma vie au fond consiste depuis toujours en tentatives pour écrire, et le plus souvent en tentatives manquées. Mais lorsque je n’écrivais pas, j’étais par terre, tout juste bon à être balayé.

Als hij niet schreef was hij nog juist goed om van de grond geveegd te worden. En zo zijn er velen. Maar wat nut heeft het, zelfs bij publicatie, als het is om opgestapeld te liggen in de boekenwinkels of opgesteld in hun rekken, als niemand je ter hand neemt of je enkel maar even doorbladert om je dan terug te plaatsen waar het boek genomen werd, in de rij of op de stapel?

Wat nut heeft het, een boek te schrijven, als je niet woord na woord gelezen wordt, zoals je woord na woord, met zoveel zorg en inzet, geschreven hebt.

Blijft in elk geval, de geschiedenis van de schrijver en de geschiedenis van het boek, alhoewel met elkaar verbonden kennen beide een afzonderlijk leven. De schrijver gaat er aan ten onder, dan toch na verloop van tijd, maar het gebeurt dat het boek hem glansrijk overleeft.

Kafka wou schijnbaar dit risico niet lopen, hij liet  verdwijnen wat nog kon verdwijnen, zoals hij verdween. Maar misschien hoopte hij stiekem dat Max Brod zijn beslissing negeren zou en dat hij toch gepubliceerd zou worden, wat hij altijd moet gehoopt hebben.

En het is maar na de publicatie dat het leven van het boek begint. En het kan dat dit heel kortstondig is - zoals dit van de hapklare boeken - maar het kan ook en dit geldt zeker voor de werken van Kafka, dat het boek een lang leven tegemoet gaat en dat aldus het leven van de schrijver mee wordt verlengd, de eeuwigheid binnen.

Wie hier dan over beslist is de lezer, hij is het die de beslissende factor blijft. Zo denk ik dat van de verhalen van vandaag, er binnen afzienbare tijd niet veel meer overblijven, want wie leest er nog Pasternak. Solzhenitsyn, Hemingway, Faulkner, wie nog Bernanos, Gide, wie nog Aafjes, Den Hartog, Gilliams. En wie leest nog binnen enkele jaren Mulisch, Van het Reve en Verhulst, deze van het ‘godverdomse’ en zovele anderen die het nu voor het zeggen nog hebben.

Waarom zou dan het boek dat ik op het oog heb en langzaam verder schuift, te langzaam evenwel, enige kans maken me te overleven. Als souvenir wel misschien, maar als boek of als geschrift is de kans meer dan miniem. Het is dan ook niet meer de zorg die het wel was jaren terug. Ik ben, tout compte fait, reeds uiterst tevreden met mijn werk van elke dag.

22-08-2012, 00:15 geschreven door Ugo d'Oorde  

Mon très cher Max, ma dernière volonté: tout ce qui se trouve dans ce que je laisse derrière moi (donc dans la bibliothèque, l’armoire à linge, la table de travail, chez moi et au bureau ou bien dans quelque lieu où cela aurait été transporté et tomberait sous tes yeux), tout, qu’il s’agisse de journaux intimes, de manuscrits, de lettres (écrites par moi ou par d’autres), de dessins etc., doit être totalement brûlé sans être lu, de même tous les textes et tous les dessins que toi ou toute autre personne à qui tu devras les demander en mon nom pouvez détenir. S’il est des lettres qu’on refuse de te remettre, il faudra au moins qu’on s’engage à les brûler[1].

Onnodig te zeggen dat deze wilsbeschikking van Franz Kafka, nooit gerespecteerd werd door zijn vriend Max Brod. Integendeel, alles van Kafka, het werk van een groot schrijver is bewaard gebleven en gepubliceerd.

Zijn wilsbeschikking die er op gericht was de Franz Kafka die hij geweest was, en na zijn dood niet meer was, uit te roeien. Dit doet me trouwens denken aan Tzinacàn, de magiër van de Piramide van Qaholon, waar Borges over verhaalt. Het ligt ook in de lijn van Joseph K. die na zijn proces wordt uit de weg geruimd, ergens, ergens, en verdwijnt uit de samenleving alsof hij nooit geweest was.

De vraag die zich onvermijdelijk stelt: Max Brod had hij  het recht in te gaan tegen de beslissing van Kafka, of beter Kafka had hij het recht de verbranding te eisen van alle geschriften en tekeningen van hem of die met hem iets te maken hadden?

In een van zijn brieven verwijt hij zelfs aan zijn correspondent, zijn adres niet duidelijk te hebben geschreven, want zegt hij van het ogenblik dat de brief aan mij geschreven onder omslag gaat, is hij mijn eigendom en moet hij als mijn eigendom met de nodige zorg behandeld worden.

Maar de ene Kafka is de andere niet en wat hij vraagt aan Max Brod is voor een vriend en letterkundige die Max Brod was, een onmogelijk te volbrengen opdracht. 

Als ik wil dat alles wat ik ooit geschreven heb verbrand zou worden dan zou ik beginnen het zelf te doen, of het zelf te verzamelen om het buiten te zetten voor de volgende papier afhaling die gebeuren zou. Wat ik vandaag nog niet zinnens ben te doen, en morgen wellicht ook niet. Het geschrevene behoort mij niet meer toe, het werd me toevertrouwd komende van ik weet niet waar, maar eens geschreven hoort het toe aan de gemeenschappelijke bron waar we allen uit putten kunnen en mogen, en dit gemeenschappelijke is nooit van mij of van iemand geweest.

Het was niet aan Kafka om erover te beslissen. Had zijn werk totaal waardeloos geweest dan ware het zonder de minste twijfel een slachtoffer geweest van de Tijd, waar mijn geschriften wellicht het slachtoffer van zullen worden.

Kafka zelf moet dit geweten hebben. Misschien, maar ik betwijfel het, was het dit dat hij vreesde.

21-08-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Een kleinzoon van me, Anthony trad twee maanden geleden in het huwelijk met Ruth. Mijn echtgenote en ik waren aanwezig op het feest. We werden nu bij hen uitgenodigd op een heerlijk, uitgelezen maal, dat buiten op het terras van hun woning, uitliep, tot laat in de avond. We zaten er tot de eerste sterren, we zaten er  zelfs toen het Internationaal Ruimtestation, het ISS, met een enorme snelheid, door de blauwe hemel sneed, zo scheen het ons toe.

Na de koffie was er binnen, de projectie van de film en van de foto’s van huwelijk en feest. Ik zag  me nu en dan verschijnen, een oud man, die ik dacht helemaal niet te zijn als ik spreek, als ik rondkijk, als ik me beweeg onder de mensen, onder de jeugd. Maar film en foto geven me het beeld dat zij hebben van mij en absoluut niet  het beeld is dat ik draag van mij. Hier wordt me getoond hoe ik overkom. Een beeld dat me leerde en me ook enigszins verbaasde hoe opvallend oud ik was onder hen, een grijze man met strikje in plaats van das, in een grijs pak wat mijn ouderdom nog benadrukte. Ik zag een man die ik amper kende en, die man was ik.

Zo loop ik er dus bij, dacht ik, zo word ik dus gezien door de anderen, terwijl ik die persoon niet ken, ik zie me zoals het van binnen met mij is gesteld. Goed en nu vooral, als iemand met een blog die hij schrijven moet, of geschreven heeft, of reeds een blog verder denkt, of uitkijkt naar wat een blog zou kunnen worden,  iemand met een dagboek ook en een rechterhand, niet heel stabiel, die een pen houdt. Iemand die geen beeld heeft van zich zelf als hij spreekt met hen, zich beweegt onder hen, als naar hem gekeken, geluisterd wordt. Hij zou evengoed een donkere huidskleur kunnen hebben, evengoed een man met een bril, een man in jeans en met een baard en openstaand hemd kunnen zijn, al dat heeft geen impact op de geest in hem, geen weerslag op zijn gevoelens over zichzelf. Maar zeker niet iemand  van het type dat hij ontmoet op de foto’s. Ik ken maar wie ik ben binnen in mij, een schrijver of dan toch iemand, die als voornaamste kenmerk iemand is die schrijft.

Die wel wat last heeft met zijn lichaam, wat wijst op de jaren die hij heeft, hij kan zelfs die lasten allemaal opsommen, maar hij neemt die er bij, ze zijn geen punt – zoals hij gisteren schreef – ze zijn niet het vermelden waard. Ik weet dat ik mijn leeftijd heb, ik weet dat mijn dagen beperkt zijn, wat dan wel een punt is.

Maar terwijl hoog in de lucht het ISS omheen de aarde bleef bewegen, de hemel nu vol sterren stond, was ik uitermate en onaangenaam verrast over het beeld van de man op de foto, de man die mijn naam draagt, de man die niet weet dat hij zo is onder de mensen, want hij is de man met een blog die hij elke dag schrijven moet, het enige voor hem dat telt, dat hij IS.

20-08-2012, 05:14 geschreven door Ugo d'Oorde