Mikhail Sholokhov, Nobelprijswinnaar 1965, is een groot en gevoelig schrijver, is een groot schilder met woorden als het de natuur en de mens betreft. Zijn boek,  waar ik het een paar dagen geleden over had, ‘The Don Flows Home to the Sea’ is een donker, maar machtig  epos over een bewogen fase in het leven van het Russische volk, in het bijzonder het leven van een Kozakkenfamilie in een klein dorpje aan de Don, met als hoofdpersoon, Gregor Antelevitch, die opstond tegen het Sovjetregime van de eerste jaren, daarna overliep en om de gevangenis te ontlopen, zich genoodzaakt zag eens te meer de zijde te kiezen van de opstandelingen.

Ik had het boek jaren geleden gelezen, had het nu teruggenomen, hoe of waarom weet ik niet, maar er was een ogenblik dat ik het in mijn handen hield en ik ben beginnen lezen, ongeveer van bladzijde 500 af naar het einde toe. Ik heb nu, na 300 pagina’s er nog vier  te lezen en ik wacht met een zekere spanning op het einde, dat ik houden wil voor de volgende dag.

Morgen ken ik het einde dat ik me niet meer zo goed herinner, al vermoed ik al hoe dit einde zal zijn. Wellicht zoals in ‘For whom the Bell tolls’, met de dood van Roberto, de hoofdpersoon. Hier, wellicht met de dood van Gregor en/of Aksinia, zijn geliefde, met wie hij nu, opgejaagd als hij is door de Sovjet autoriteiten, op de vlucht is hopende aldus definitief zijn geboortestreek te kunnen verlaten.

Ik weet nu terug wat het is een goede roman te lezen/te schrijven, een roman die alles inhoudt, zelfs een gesprek over de God, die overal en in alle gesprekken regelmatig aanwezig is - zoals het ook bij ons was in de jaren, nu ook een eeuw geleden.

Ik had de wil te stoppen met lezen, hoewel het einde nabij was, de moed een dag te wachten om verder te gaan, nieuwsgierig maar ook met een zekere gelatenheid om wat ik vernemen ga dat voorzeker eerder dramatisch zijn zal dan geruststellend, want ik voel dat het boek niet anders eindigen kan dan op een drama en zeker niet met: ‘en ze leefden nog lang en gelukkig’.

Het verhaal over de dagen van Gregor van de laatste 300 pagina’s hangt in mij, het vergezelt me. Ik weet wat hij besliste, ik ken zijn voorbereidingen om te vluchten met Aksinia. Hij is zo-even ongezien via het venster binnengekomen bij haar, heeft haar verrast omdat ze hem niet meer verwachtte, hij was al zo lang weg van haar. Er is nog het afscheid nemen van zijn slapende zoon - zijn dochtertje is ondertussen overleden - die hij achterlaat bij zijn zuster Dunia.

Ik weet dit allemaal en nu, zoals bij de films of programma’s van VTM, houd ik een lange pagina publiciteit. Ik wacht gewild tot morgen als de stemming van het schrijven en het herschrijven over Salibi zal weg zijn omdat ik ook weet dat wat ik over hem schreef enerzijds te veel en anderzijds te weinig was.

Zo is het evenwicht tussen wat en wat niet, ook nu bij Sholokhov en bij mij aanwezig. Houd ik de spanning nog voor een tijdje om te weten hoe Sholokhov zijn epos eindigen zal. Ik weet wat het is een manuscript te eindigen, het zal wel voor hem ook een vraag en een afmeten geweest zijn.,