Ooit schreef ik:

‘Dit is een avond, is een nacht van storm en regen, Ik zou dit niet vermelden ware het niet omwille van de herinnering aan een andere nacht van storm en regen die er was’.

Ik vind deze regel terug in een dagboek. Was het niet de avond dat ik - het was een paar jaren na de oorlog - te voet, vijf kilometer verder, naar W. was gegaan om er te gaan luisteren naar een operette van Johan Strauss? Niet voor de operette ging ik, maar in de hoop, er dat blonde meisje te ontmoeten, met wie ik een paar zinnen had gewisseld, zinnen die een grote belofte inhielden, ik wist het, zo bij haar als bij mij. Maar ontgoocheling was mijn deel die avond, de zaal was leeg van haar. Hoe ik er zat en wat er van die operette was weet ik niet meer, maar toen ik, op het einde van de voorstelling, het was bijna nacht, de zaal verliet, stormde het. Ik was alleen en te voet. In de straten had ik nog wat beschutting, maar voorbij de laatste huizen kreeg ik de volle laag, leunend tegen de wind in om vooruit te komen.

Ik had het gewaagd een kortere weg te nemen doorheen het bos dat me beschermen zou, zo dacht ik, maar eens in het bos kwam ik terecht tussen wild zwiepende takken in een oorverdovend geluid van zuchten en stemmen, struikelend bijna, op het wegje dat ik zo goed kende en uitkwam op het einde op een bredere weg waar nog een ‘Siebel’ stond, de resten van een grote massa aarde, gehouden door witte berkenstammen, waar tijdens de bezetting, de Duitse soldaten schietoefeningen hielden. Het was een nacht van volle maan, bij tussenpozen, zoals in een film, scheen het blauwe licht van de ronde cirkel van de maan tussen de bomen, dan weer verdween deze achter de snel schuivende wolken. Ik was zeker geen held,  het onweer was beangstigend maar mijn tocht voelde ik als een gevecht tegen de wind, tegen het lot haar niet gezien te hebben.

Hoe jong en vooral onervaren verliefd ik toen nog was, hoe romantisch, als ik er nu aan terug denk, tegen de jagende wind in, tegen de schimmen die opdoken tussen de bomen. Of, was er geen maan, was de nacht pikdonker en beeld ik me maar in dat er toen maan en wolken waren? In elk geval de wind was er en de wildste geluiden waren er en vooral de ontgoocheling om het totaal nutteloze van mijn poging haar te ontmoeten.

Het beeld dat ik nu tracht op te roepen - en misschien heeft de ontgoocheling de storm zo buitengewoon gemaakt - is als een mixture van de vele stormen en ontgoochelingen die ik heb gekend maar wat ik nu nog voel en weet, is het geweld van de zwiepende takken en van het gierend geluid van de wind in de bomen. Deze beelden zijn me, alsof ik ze nog beleven kon, bijgebleven zoals ze er waren. De tijd die er over is heeft niets gewijzigd aan het bevreemdende, het gewelddadige dat ik toen heb meegemaakt.

Het overige is heel vaag geworden, zo heel ver af. Ik weet dat ik haar daarna nu en dan, enkele malen voorbij het ouderlijk huis zag rijden – moeder ook had het opgemerkt - rechtop gezeten op haar fiets, haar lange blonde haren, lijk de manen van een paard, wapperend in de wind. Ik weet dat moeder iets had vermoed, mijn avonduitstap naar W. moet er de aanleiding toe geweest zijn. En dat op een namiddag toen ik terug kwam van het bos, moeder me zegde dat ik nog veel te jong was om met dat blonde meisje om te gaan, ze had haar zien voorbij rijden en gedacht dat ik ergens een afspraak had met haar. Wat ik ook beweerde ze geloofde me niet, en zegde ze, ik zal eens met haar ouders gaan praten, het moet gedaan zijn, je studies gaan voor. Hoe ze het weten kon, hoe ze het aanvoelen kon.

En het meisje? Ik heb haar nog enkele malen ontmoet. Ik heb haar gesproken, heb haar zelfs een gedicht geschreven, met de eerste zin, een zin die ik misschien heb gehaald uit een gedicht dat ik gelezen had: ‘In de weide waar jij me kuste…’. Daarna werd ik opgeroepen, heb ik mijn militaire dienst gedaan en evolueerde mijn leven in een andere richting. Hoe vreemd het verlopen kan, hoe ongewoon, onwennig, ongestructureerd, het ene voortvloeiend uit het andere, ongemeten, onverwacht, onsamenhangend soms.

Dit is het leven, het verloopt zelden zoals we wilden dat het verlopen zou, maar er is wat er moet zijn. We maken een kruis erover.

11-06-2017, 07:40 geschreven door Ugo d'Oorde  

Mijn geschriften bevatten heel wat impressies neergezet in de loop der jaren. Vele ervan herinner ik me nog, andere ben ik totaal vergeten maar door een of ander manoeuvre herontdek ik die. Gelukkig denk ik dan, dat ik dit destijds toch heb  opgetekend - ook Kurt Van Eeghem moet dit denken – maar in vele gevallen bemerk ik pas nu, hoe zwak de tekst wel is en hoe gebrekkig weergegeven. Ik weet dus dat ik, van wat ik schreef in 2010 en 2011, heel weinig zal overhouden, ook omdat de aard van wat ik nu schrijf anders is dan wat ik vroeger schreef en ook, omdat ik vandaag niet meer de persoon ben die ik toen was. Er is een evolutie opgetreden in mijn onderwerpen en dit is nu iets waarover ik me echt ‘verheug’.

De massa’s gedachten die zich van bij de aanvang hebben opgehoopt en verspreid zijn, blijven gisten, hebben zich vermengd, zodat ik nu schrijven kan, dat alle blogs die verschenen zijn een ketting vormen, een soort paternoster – waar is die (goede) tijd van paternoster en scapulier? – van goede en minder goede teksten, die echter alle iets gemeen hebben, ze komen uit mijn pen, gescherpt of niet gescherpt, maar ze hebben alle een zelfde ondergrond gekend, ze willen én literair zijn, én een filosofische boodschap meedragen. Ben ik erin geslaagd?

Zo herlas ik wat ik in oktober 2011 schreef over de uiteenzetting door Stephen Hawking, gebracht in de Aula van de KUL, namelijk over de twee vragen waarmede hij zijn uiteenzetting begon: Why are we here, en, where do we come from? Tussenin vertelde hij hoe hij dacht dat het Universum begonnen was en hoe het geworden was wat het is, uitdeinend en met zwarte gaten.

Maar op de twee vragen hierboven had hij geen duidelijk antwoord, zeker niet op de vraag wat er was vóór de Big Bang. Misschien omdat ‘waarom zijn we hier’ en, ‘vanwaar komen we’, in feite onnodige vragen zijn, we zijn hier en het Universum is er. Hoeven we ons het hoofd te breken om te weten waarom we er zijn?

Maar de vragen werden gesteld en het is maar logisch dat we zoeken naar een antwoord. Zo, ‘Why are we here?’.

Ik heb er over nagedacht en ik antwoord met een andere vraag: wat kan de betekenis zijn van een Universum, als de mens er niet zou zijn om te getuigen dat het er is en uit te maken, én hoe het er kwam, én hoe het zich gedraagt, én hoe het verder moet?

Zeg het me. Stel je even voor een Universum zonder de mens, welke zin zou dit hebben? Dus zeg ik, de mens, wij, zijn hier om te getuigen dat het bestaat. We hebben dus een belangrijke rol hier te vervullen, namelijk het ‘ik’ te zijn van het Universum, alsof - en dan ga ik heel ver - het is er omwille van de mens, niet de mens als dusdanig, zijn stoffelijk omhulsel, maar omwille van de Geest van de mens. Dit is mijn duidelijk standpunt en ik heb er geen Stephen Hawking of wie ook voor nodig.

En dan wordt de tweede vraag: ‘where do we come from?’ overbodig, want we zijn hier omdat het Universum ons nodig had om zichzelf te zien.

Zoals wij nood hebben aan een geest, waarmede we ons zelf kunnen bekijken, zo ook heeft het Universum nood aan de geest van de mens om zich zelf te aanschouwen.

En als je het weten wilt – maar ik heb het al geschreven – Dante legde het antwoord op de vraag: Why are we here, in de mond van Beatrice; het antwoord dat hij moet gelezen hebben van een Arabische filosoof, van vóór zijn tijd, die in Murcia woonde en er zijn hart verloren had.

10-06-2017, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Wat ik me gisteren liet ontvallen, komt neer op het besef dat ik steeds maar dichter kom tot mijn eindpunt. Moet ik er meer en meer rekening mee houden, moet ik zeggen: het is genoeg geweest, het moment is gekomen het finale woord te plaatsen en te verdwijnen voor ik verdwijn? Moet ik eraan toevoegen dat ik voldoende tijd heb gekregen om een plaats, hoe klein ook, in te nemen en het niet meer aan mij is om hierover te oordelen, maar aan de tijd zelf, of hij nu is of niet is?

Eigenlijk ben ik nog van de wereld zonder er nog van te zijn. Ik word nog gehoord. Maar mijn woorden, hoewel verwacht door enkelen, zijn voorbijgaand, een wolk die hoog in de luchten, amper opgemerkt voorbij schuift, een soort van zwanenzang die nog even verder gaat.

Dit, eens te meer, is mijn morgen, zijn mijn eerste momenten, mijn wakker worden op de dag en op de gebeurtenissen die me wachten. Zoals ik me nu, dit zelfde ogenblik, voel, heb ik de indruk dat ik deze impressie niet meer volledig zal te boven komen, dat die zal blijven hangen over mij; dat ik me er niet meer zal kunnen van bevrijden. Ik heb me, met mijn woorden van gisteren te diep geraakt, het waren zovele messteken die me hebben verwond op zeer gevoelige plaatsen. Mijn laatste zinnen - mijn verheugen te zijn wie ik was - waren maar ten dele waar, kan ik niet ten volle beamen, de realiteit van het cijfer weegt te zeer door. Het wordt meer dan ooit een struggle: er mee leven of er aan vergaan. Een andere keuze is er niet. Het is een lijn die ik trekken moet, een pagina die ik moet omslaan, alsof ik nog de kracht zou hebben/vinden om het te doen.

Dit is tot waar ik gekomen ben deze morgen. Een van mijn zwakste momenten staat nu opgetekend. Zal ik deze woorden behouden en de lucht insturen zoals een duif, genomen uit haar kooi, de lucht wordt ingegooid?

Dramatiek is niet mijn sterkste punt; de realiteit der dingen in de ogen zien evenmin. Vandaag is er een breuk gekomen, zie ik ineens waar ik sta en hoe ik me heb begoocheld met verwachtingen en dromen, terwijl ik stilaan aan het uitdoven was, terwijl de realiteit meer en meer vat op mij heeft gekregen en ik nu, de ogen wijd open, voor de feiten sta.

Uitgeleefd voor de maatschappij?

Zijn er lichtpunten? Het feit dat een goede vriend, op reis, me vraagt mijn blogs door te sturen op zijn e-mail, is dit er een; horen van andere vrienden dat wat ik schrijf sterk geapprecieerd wordt is dit er een? Helpt me dit om te vergeten waar ik sta en verder te gaan in de wolk waarmee ik me al die tijd heb omkleed?

Weet, dat ik heel wat te overwinnen heb, heel wat weg te duwen dat moeilijk te verwijderen is omdat het zo diep gelegen is. Van morgen dieper dan ik dacht: het cijfer dat door mijn hoofd spookt en zich maar blijft aanbieden, zich maar blijft vernoemen in alle talen, die ik ken, en ik zou er nog andere, die ik niet ken, kunnen bij halen.

Hoe teergevoelig ik geworden ben, hoe een enkele zin is blijven hangen in mij en me heeft ondersteboven achter gelaten, verweesd van al wat ik was?

Jij die me leest, die me beoordeelt, wees niet al te streng. Ogenblikken van zwakte kennen we allen. Ditmaal is het alsof ik me verwijten toe stuur er nog te zijn. Maar, ik overkom het wel.

09-06-2017, 06:57 geschreven door Ugo d'Oorde  

Hoe jong denk ik nog wel te zijn om, op mijn leeftijd, het te wagen een boek te schrijven en te geloven dat de inhoud ervan aanvaard zal worden en besproken tot in de details ervan. Inderdaad, hoe waag ik het, hoe durf ik het aan, ervan te dromen dat ik iets zou te vertellen hebben dat zal opgetekend staan voor de tijden erna. Want, mijn leeftijd is van een cijfer dat, eens uitgesproken, de klank heeft van het einde van mijn dagen, de uitvaart en het uitstrooien van de as. Ik weet het maar al te goed als ik het cijfer hoor, gesproken door een jonge man, hoe hij er over denkt, tot hij ook eens zo ver zal staan – indien ooit – waar ik nu sta om dit te schrijven. Nochtans – en ik weet wat Van Eeghem[1] zegt over dit woord -  we denken er niet of weinig aan, als we spreken met de vrienden, hoe jong/oud ze ook mogen zijn, alleen, als we ingetogen, eerlijk weg ons bloot gaan geven.

Dit is het bevreemdende, denken te zijn en te blijven wat je altijd bent geweest, en best te denken dat je geworden bent: een jonge man op leeftijd. En alles wat er van is te vergeten zonder het te verbergen als je neerzit om een schrijver te zijn, zoals er zovele zijn.

De magie die van het woord is, het tijdloze dat van het magische is en jij realiteit er tussen in, noch volledig van het ene, noch volledig van het andere, maar levend in een noman’s zone waar leeftijd geen vat op heeft, er optredend, er voor ogenblikken de held te zijn, de fel besproken hoofdacteur.

Hoe doorwandel ik mijn dagen, aangekomen waar ik elke morgen sta, om te zijn wie ik ben en toch niet helemaal ben als ik van het woord ben. Alsof deze blog mijn redding was, mijn toevlucht, mijn levensvreugde, aangevuld met de vreugde er nog te zijn, in welke hoedanigheid ook en met welke zorgen, welke kwalen ook.

Er te zijn en te weten, goed te weten dat ik er ben, hoog levend. Of, om het anders te zeggen, zwevend, de aarde bij momenten amper rakend omdat mijn woorden de ophemeling zijn van al wat ik doe en van al wat ik denk; het me losrukken tevens van al wat me neerhalen kan als ik me, een ogenblik maar, zou laten gaan en afdalen in wat zo hoog geprezen wordt, het materiële van het bestaan.

Ik verheug me te zijn wie ik denk te zijn, te schrijven wat ik meen te moeten/kunnen schrijven; ik verheug me te denken over het leven wat ik erover denk, te geloven dat de dood een nieuw beginnen is; ik verheug me dat ik me verheugen kan.

Moge dit verheugen mijn teken blijven.

08-06-2017, 06:41 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het eerste woord dat me te binnen valt deze morgen – het raam bestipt met droppels - is regen, is verlossing van de warmte van de voorbije dagen. Ik zie de planten, de rozen in de tuin, geholpen door de wind, hoe vers ze er staan, hoe levend heen en weer in de wind van jaren. Ik zie het als een blijheid die ze in lang niet meer kenden nu de koelte er is terug.

Hoe reageer ik op deze beelden; welk effect heeft de regen op mijn gedachten die ik ruim wil als met licht en lucht besprenkeld, doorweven?

Iets moet me van het hart, een vaststelling die ik doe, dat er morgens zijn waar ik me goed bij voel, die een lichtheid zijn, ik vlottend in een wolk, in een doorzichtig iets, klaar om op te stijgen, klaar om alles achter te laten en te verdwijnen. Niets meer te zijn dan een veld van tarwe met klaprozen, open en begeleid door wind en regen, wiegend. Er in opgelost, er te wachten hoe ik groeien zal en wie ik worden zal, alsof ik nog iets anders worden kon, alsof plots over het veld dat ik ben, een schitterende gedachte, een zon zou oprijzen, die me verder voeren zou in een wonder veld van lichtspiralen, waarin ik duizendmaal weerspiegeld lig.

Adem ik wat van alle tijden is. Adem ik in een teug al wat was vanaf de eerste uren van mijn bestaan tot de momenten van het nu: alles samen, met al wat er tot nu toe is geweest, afgestemd op wat nog komen kan en, geschreven staat, ergens, ergens in de lagen lucht, de wolken en de bloesems van de bomen. En, dat het beter is geen vragen meer te stellen, het beter is te aanvaarden dan illusies op te bouwen; het beter is enkel en alleen te ‘zijn’, zegge: wat woord, wat licht, wat aarde en wat lucht.

De dagen over mij geschoven, met tekens in elkaar gehaakt, genummerd en gebundeld om achtergelaten te worden: sporen getrokken over witte stranden van verre oceanen, waar we vertoefden even na de ebbe, en nu, de maan erover, de vloed die komen zal en voetstappen die we waren, gewist. Getijen lang. Indrukken vol heb ik er nagelaten van morgen tot avond, zelfs tot diep in de nacht, door de slaap verwekt.

Zelden word ik dronken gevoerd door wat ik schrijven wil. Meer is het niet dan een aanzet tot een soort dans. Aarzelend wachtend op het ritme dat zich los zal maken en de melodie bepalen om de eerste pas te zetten. Zo gebeurt het telkens voor we in beweging komen. Velen van mijn vrienden kennen dit, zijn er op ingesteld, weten al wat er aan voorafgaat, tot de melodie zich heeft getekend in de dag over hen.

Zo is er voor hen als voor mij, een voortdurend betrachten hoe de dans zal zijn om verwondering te wekken. De ogen gesloten de componist te zijn van het palet aan klanken dat zich opent om solo te dansen op het podium van de tijd.

07-06-2017, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Geboren worden op de zesde dag van de zesde maand van het jaar zes, was voor moeder iets heel speciaals; had een grotere betekenis voor haar dan indien het de zevende van de zesde maand zou geweest zijn. Als ik er vandaag aan terug denk heb ik de indruk dat ze zich door deze datum anders heeft gevoeld dan de mensen uit haar omgeving. Ze wist zich gemerkt door deze datum, hoewel hij haar weinig geholpen heeft, ze was een eenvoudige vrouw, en toch ook niet, ze had iets van een statigheid, iets dat ze overhield uit haar jeugd, ze zou onderwijzeres worden en die halve hoop is haar blijven volgen, heeft haar getekend als jonge vrouw wellicht tot ze gevallen is voor vader en ik geboren werd toen ze amper eenentwintig was.

Ze heeft deze gevoelens, iets in meer te hebben/te zijn overgedragen op mij. Of zeg ik het anders, heb ik altijd gedacht anders te zijn dan de anderen en zijn het deze gevoelens die ik nu overdraag naar moeder, wie zal het zeggen, hoe groeien we op? Hoe groeide zij op als de jongste van een familie van zes, drie broers en drie zusters. Een broer vroeg gestorven aan tuberculose, een andere aan het front, de oudste waarvan ik niet weet wat er met hem gebeurde in 14-18, en dan haar zusters waarvan de oudste werd verleid en met een dochter achterbleef. Eigenlijk weet ik van haar jeugd heel weinig. Wat ik wel weet is dat ze eergierig was, dat er iets van een onderwijzeres in haar was overgebleven hoewel ze nimmer de gelegenheid heeft gekregen, ze moest helpen in de fruithandel van haar vader, wiens voornaam ik overgenomen heb: Carolus Ludovicus, zoals hij door de pastoor opgetekend werd.

Was ze gelukkig, was moeder een gelukkige vrouw? Ik denk het niet, ik denk het niet. Ik denk dat haar leven verlopen is zoals dit van vele vrouwen van haar ouderdom. Gehuwd met een man die een gewone man was, nu eens hier werkend dan eens daar, half landbouwer, half duivenmelker, half seizoenarbeider, geen leidende figuur, niet iemand om naar op te zien en te zeggen dit is mijn man.

Ik denk dat ze een hard wisselvallig leven heeft gekend, met een man die, zoals het gebeurde overal, soms dronken thuiskwam. Wat ik me nog herinner van hem en haar, zijn de scènes die er waren.

Neen, ik denk niet dat ze een gelukkig leven heeft gekend. We waren thuis met drie broers, en er was een misval, een zusje wat moeder me ooit vertelde.

Het zijn heel verre gevoelens die ik vandaag oproep. Ik had het beter niet gedaan. Ik raak hierbij beelden uit mijn vroegste jaren, met een er boven uit. Ik was toen vier of vijf.Ik was ziek geweest en ik moest terug naar school, ik durfde niet. Ik was op weg, maar was teruggekeerd en wou niet meer terug, ik durfde niet. Moeder drong aan maar ik wou niet, ze werd zo kwaad dat ze me opsloot in het lege varkenshok; een trauma dat ik toen heb opgedaan. Ik kan er andere voorvallen aan toevoegen, nare, weinig opbeurende die nimmer het daglicht zullen halen, het donkere varkenshok waarin ze me opsloot is me genoeg.

Dit zijn de gevoelens die telkens opduiken de zesde van de zesde maand, het is ook, in een zekere zin, de dag van mijn ontstaan. Ik denk, ware moeder geboren geweest, de vijfde of de zevende van de zesde maand, ik, er nooit zou geweest zijn.

06-06-2017, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik voel me en ik uit me als een gotieker. Ik heb dit al, regelmatig zelfs, vermeld in deze blogs. Heb het zelfs gewaagd te schrijven dat ik me voel als een kathedraalbouwer.

Ook Louis Charpentier was een gotieker, hij toonde dit op een duidelijke wijze in zijn: ‘Les Mystères de la Cathédrale de Chartres’[1], waarin hij het, met kracht en overtuiging heeft over de Spiritus Mundi van de alchemisten of de ‘wouivre ailée, le grand serpent céleste’ die de aarde omhult met een groot vitaal krachtenveld, dat even onmisbaar is als water en lucht, als aarde en vuur. Hij schrijft dat de aarde dit krachtenveld binnen wentelt in de richting van west naar oost en dat de impact ervan op de mens loopt van oost naar west, dit is, zegt hij, de reden waarom de kerken en kathedralen gericht zijn naar het oosten, en ook - maar dit zeg ik - de reden waarom de priester zich destijds opstelde voor het altaar, de rug gekeerd naar de gelovigen, de armen open gespreid, de handpalm gestrekt om deze krachten op te vangen en door te geven aan de gelovigen. En, Charpentier terug  – wat ik nergens anders gelezen heb - de gelovigen rechtstaande de mis bijwoonden: ‘nu-pieds pour conjuguer en eux le courant qui vient du sol à celui qui vient du ciel.’ En hier kwam het op neer, zich voelen én van de aarde, onze moeder, én van de geest, verweven met de Spiritus Mundi.

Vandaag is dit alles totaal overbodig geworden, is deze metafysische houding, deze ganse symboliek van een kosmische verbondenheid totaal verloren, of uit pure onwetendheid, of, wat ik vrees, gewild. Zoals ook het Latijn, woorden die, een voor velen, mystieke inhoud hielden, werd verlaten, Alles wordt nu herleid tot naakte, weinig betekende woorden die over de hoofden van de mensen, via een micro, worden uitgestort.

De gotische gedachte: alles komt van het Licht en, het Licht is God, werd voor het eerst in Frankrijk in daden omgezet door Suger, de abt van Saint-Denis bij Parijs, die zijn abdijkerk heeft herbouwd om meer ruimte te hebben en meer licht en aldus een functie te geven aan het gebouw zelf dat er stond, omwille van de mens, omwille van de verheffing van de mens. In enkele lijnen geeft Charpentier het essentieel verschil aan tussen de romaanse bouwkunst en de gotiek:

Le Roman, statique par essence, a ses formes dirigées du haut vers le bas, la voûte pèse sur les murs. Le Gothique bâtie sur une dynamique de pression, a ses forces dirigées du bas vers le haut. La voûte romane s’écroule, la voûte gothique… ne pèse plus mais gicle vers le haut sous les poussées des contreforts latéraux.’

Het is me duidelijk, de gotische kathedraal is zuiver alchemistisch, is een kosmisch geladen ruimte die de mens optillen moet naar een nieuw, zuiverder en intenser leven, optillen naar de mens die hij zogezegd was voor de val. De kortzichtigheid van de mens van deze aarde, die de goddelijke wetten meent te kunnen bepalen en deze oplegt aan de mens in de wereld, heeft de gotiek niet begrepen. De gotiek is en blijft de maatstaf van de nieuwe mens: bewust te worden van onze kosmische geladenheid. Iets wat ik altijd betracht heb in mijn geschriften.

Ik zegde het al en ik blijf het herhalen: ik ben een gotieker.

05-06-2017, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde