De wilgen hier geknot geworden,

eens te meer: de lange rij,

het hakmes neer, en keer op keer

als bloed de rijke sappen weg-

gesprongen en gebleven

in het nog groene gras

wat schilfers hout, zo wit.

We hebben het niet gewild

maar prikkeldraad tot roest bevroren

in de stam gegroeid:

We komen er, de hak gevoeld,

het morgenland met avondweemoed

dichtgesnoerd.

De wilgen zijn geknot geworden,

de lange rij,

de wortels er gewekt,

de pieren uit de grond gekropen,

de merels die er waren

en nieuwe geuren opgedoken.

De wilgen zijn weer opgeschoten,

de draad nog dieper in de schors

gekropen, de gloed

van vuren uitgedoofd.

Gedenken, niet van as te zijn,

maar wilg, geknot en weer herboren.

De wilgen zijn tot bloei gekomen,

de vogels er hun nest gebouwd,

tijdloosheid die van de wilgen is,

wij, erin opgenomen.

De dood wat dichterbij gekomen

20-10-2019, 06:05 geschreven door Ugo d'Oorde  

Waarom voel ik me geroepen om elke dag zonder uitzondering, minstens 500 woorden te schrijven die een boodschap willen zijn; wat zet er me toe aan of wie of wat legt het me op het te doen alsof mijn leven er van afhing?

Vragen die ik me blijf stellen, waarop ik geen sluitend antwoord heb. Ik doe het en ik doe het (bijna) automatisch zoals ik zovele dingen automatisch doe. Dit is de enige uitleg die ik er aan over houd.

Al zie ik er niet meer het nut van in, ik besterf het als ik er mee zou stoppen. Wellicht ware het zelfs een verlichting voor jullie, me niet meer te moeten gaan opzoeken en geconfronteerd te worden met de vreemde dingen die ik schrijf. Bijvoorbeeld, wie gaat er nog terug naar de zaken uit het begin van het, o zo verwelkomd en bejubeld jaar 2000, om zich vast te klampen aan wat een Nobelprijswinnaar verklaarde over ‘het zijn en het worden’ op 10 oktober 1997?

Wie ligt hier wakker van in zijn gewoon bestaan van elke dag, wie zou er nog aan denken, en het binnen nemen als een ontbijt in de morgen,

Zo waarom voel ik me geroepen het te doen?

Nochtans is het de strohalm waar ik me aan vasthoud maar, mijn blog is plots mijn levensvreugde niet meer. Hoe verklaar ik dit aan mijn naaste omgeving, aan mijn echtgenote, aan mijn kinderen, klein - en achterkleinkinderen, aan mijn vrienden, is het met de woorden die ik hier in het midden van de nacht opteken?

Ziekelijk al deze vragen, tekenen van een grote verwarring. Hoe geraak ik weg uit deze donkerte, nu alles zich samenklontert in een bol die de helling afrolt, de diepte in, en ik geen uitweg zie om de bol te stoppen, evenmin om hem te ontwarren. Alles sluit zich, het begin van een black out. Het is dus wenselijk dat ik hier stop en een slaappil neem - al heb ik er in jaren geen meer genomen - om de nacht in te gaan en te wachten op de dag die onvermijdelijk-onvermijdelijk komen zal.

*

Wat is er van de dag na de nacht, wat van het ontwaken uit een nare droom, die geen droom was als je herleest wat je schreef na middernacht op de lege pagina’s van een oud dagboek en nu overneemt op je laptop. Het effect is een koude douche, al weet je dat jij het was die dit achtergelaten heeft in een kronkelgeschrift.

Ik aarzel om het verder door te geven, aarzel om het in te loggen waar het vaste voet zal krijgen, een eigen leven leiden zal. Maar heb ik de moed te doen alsof het niet geweest is en een totaal andere 500 woorden gaan opzoeken, ergens, ver in de tijd terug?

Ik wacht nog even. Het is vrijdag 18 oktober, het is 08.16. Ik heb nog de ganse dag en de nacht tot de ochtend voor me, om te beslissen of ik het laat gaan of niet.

Ik liet het gaan 22.20

19-10-2019, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Niemand ziet het, niemand in mijn omgeving vermoedt het, maar ik leef de laatste dagen, weken, maanden in een spanning die ik nimmer heb gekend. Een gevoel dat zich situeert tussen het zijn en het niet meer willen zijn, het ademen en het willen ophouden met ademen.

Ik moet dit gevoel overwinnen, wegduwen, vergeten dat het er is, om verder te kunnen, al zou ik het liefst verdwijnen samen met de blogs die ik schrijf, terwijl ik er mijn dagen mee dragend houd. Gelukkig dat ik ze heb.

*

De tekst van het interview van Edmond Blattchen met Ilya Prigogine (mijn blog van 11 oktober): ‘De l’être au Devenir’ - een geschenk van een vriend in de eerste dagen van het jaar 2000 - beslaat een tachtigtal pagina’s, maar o, zo kostbaar qua inhoud.

Niet wetende wat anders te doen, ben ik het gaan herlezen, vooral omdat ik nog nadacht over wat Prigogine zegt over de deeltjes in potentie die reële deeltjes geworden zijn en waaruit het Universum is ontstaan.

Ik heb in de tekst van het interview, in het jaar 2000, heel wat onderlijnd. Ik moet het dus grondig gelezen hebben, maar toch bleef schijnbaar één passsage onopgemerkt: een vraag van Blattchen aan Prigogine gesteld:

‘à l’opposé du matérialisme classique il y a aussi le finalisme, c’est-à-dire, une philosophie qui proclame que nous sommes - nous les hommes, l’Homme - la finalité, le but de l’Univers. Qu’en pensez- vous ?’

En het antwoord van Prigogine:

‘Cela me paraît très difficile à justifier scientifiquement, Il est très difficile d’imaginer que toutes ces galaxies, que tout cet Univers, énorme, a été fait pour nous mettre en jeu. Evidemment cela nous flatte.’

Natuurlijk, is het doel van het Universum niet wetenschappelijk te bewijzen, wat evident is, maar Prigogine zegt toch dat het ons, als mens flatteert. Hij moet er zeker aan gedacht hebben. Hij moet geweten hebben, dat zonder de Mens, het Universum dode letter ware gebleven. Iets dat er was, zonder er te zijn. Zoals er tal van Universums kunnen zijn, waarvan wij, ‘de Mens’, niets afweten. Ik ben er na het jaar 2000, zonder enige hulp, zelf op uitgekomen dat de Mens er is omdat ‘geweten wou’ dat het Universum IS. Herhaaldelijk heb ik hierover geschreven in mijn laatste blogs.

Maar ik wist niet dat dat deze filosofie het ‘finalisme’ werd genoemd -het er zijn van het Universum omwille van de Mens - en dat er ook het ‘monisme’ was dat stelde dat - en ik neem de voetnoot van Edmond Blattchen erbij:

‘Le monisme - du grec monos, un - est la théorie philosophique selon laquelle l’univers et l’esprit ne font qu’un : l’esprit appartient à l’univers, qui le détermine. Rien ne dépasse l’univers.

Ik was dus zonder het te weten én een monist, én een finalist, twee eigenschappen die innig met elkaar verbonden zijn. Een globale filosofie waar, zo stel ik het nu vast, ik met eigen beweegredenen toe gekomen ben.

Ik ben zelfs verder gegaan, mijn christelijke opvoeding helpend en nog steeds de wortels ervan aanwezig in mij, heb ik mijn ‘monisme’ uitgedragen als het ‘één-zijn’ van God en Universum, een beeld van het ‘één-zijn’ van het lichaam en de geest van de mens.

Word ik nu gezien als een ‘heretic’, een dwaler, een ketter?

18-10-2019, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Nog altijd Mars in de morgen. Een teer lichtpunt tussen de wolken, schijnbaar op dezelfde plaats waar Mars de vorige dagen stond. Ik weet dat de planeet de inhoud van mijn blog een bepaalde wending zal geven die er niet zou geweest zijn ware ik met een ander beeld of andere zin begonnen. Een andere wending is ook een andere uitkomst.

Dit terzijde. Wat niet wegneemt dat elke blog me heel wat kost aan inspanning en concentratie. Ik sta echter niet alleen, Philip Roth - dit vertelt Stefan Hertmans die de Constantijn Huygensprijs kreeg voor zijn volledige oeuvre - beweert dat elke pagina een struggle is, en zo ondervind ik het ook. Het is me elke morgen/dag duidelijk, niets is verworven goed, echter veel is te bereiken maar enkel na inspanning. Het is telkens een opstap in het ongerijmde, een ongekend landschap dat je betreden gaat.

Ik heb een vriend-poëet die elke maand een gedicht schrijft en het verspreid via mail. Ik wed dat het hem elke maand een hoop zorgen vergt om het begin ervan te vinden, elke maand een aftasten van woorden, tot de gewenste ineens opduiken en hij zijn verbeelding kan laten gaan. Hij weet ook, zoals ik het weet, dat elk gedicht geen hoogvogel kan zijn, dat er goede gedichten zijn en minder goede, al naar gelang de omstandigheden. Maar dat de betere een compensatie zijn voor de mindere. 

Zo is het ook wat het afleveren van mijn blogs betreft. Ze gaan niet in stijgende lijn, integendeel, ze zijn erop gericht een eender niveau te halen, wat mijn vriend ook beoogt en waar hij, evenmin als ik, in slaagt.

Het schrijven blijft aldus, zoals ik reeds vroeger heb gezegd, een vreemde bedoening, dan toch wat betreft het schrijven van een gedicht of een blog. Het is keer op keer een nieuw beginnen, waarbij je vertrekt van uit een bepaald punt om soms verder, aan te komen op een plaats waar je al eens waart, verbaasd dat je die plaats bereikte langs een totaal nieuwe weg. Dit is dan het verrassingselement dat je bijwijlen vreugde bezorgt en je een beetje meer zekerheid geeft over wat je vooropstelt.

Wat niet belet dat je je nog steeds blijft afvragen vanwaar de woorden op jou afkomen en via je handen en je vingers neergezet worden. Komen ze van de heuvels, van de dalen, van de bergen of de zeeën? We weten het eenvoudigweg niet. Ikzelf echter heb niet de indruk dat ze van uit mijn arm, leeglopend hoofd zouden komen. Het is en blijft me een raadsel en ik wens het zo te houden.

Ik verschil hierin met een oude bekende, Jean d’Ormesson. Voor hem komen ze uit onze hersenen. Hij denkt dat de geest uit onze hersenen komt - geest voortkomende uit de materie - wat ik altijd bezworen heb.

We schrijven niet wat we denken, we schrijven beredeneerd. Er gebeurt een triage van wat binnenkomt, dan toch in de meeste gevallen, al gebeurt het wel, in de poëzie bijvoorbeeld dat de triage over het hoofd wordt gezien en dat het poëtische precies tot stand komt in de onlogische opeenvolging van woorden en beelden. Er zijn er heel wat die dit aankleven, Paul Auster is er in zijn ‘Selected Poems’ een groot voorstander van.

Hij heeft het, misschien, bij het rechte eind. 

17-10-2019, 07:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

…/…

En het is me duidelijk, de oude gewaden zijn afgelegd, ik wens niet meer het spoor van de theologen te volgen die vertrekken van gegevens waarvan het stramien opgetekend ligt in boeken waaraan niet mag getornd worden. Bevrijd van de bolster van waarheden op vergeelde bladen, vind ik de ruimte van de geest, die de zuivere essentie is van het binnen-Universum en ik, deel ervan.

Het is mijn vrijheid - ‘thou mayest’ - te zijn tussen hemel en aarde en hoe hoger ik stijg hoe voller, hoe meer geïntegreerd ik me voel en ook hoe inniger mijn band met al degenen die denken zoals ik. Het is een leven vullende harmonie van het kleine in het massale en het massale dat het kleine vult en kleurt.

Ik kan aldus stellen dat de kleine dingen van het leven om ons heen, niet alleen rust brengen maar dat het ook vingerwijzigingen zijn naar het oneindige. Dit te zien, dit aan te voelen brengt ons in het spoor van de mens die wordende is.

Zo gebeurde het weer, heb ik eens te meer, zoals gisteren en vooral eergisteren, me laten leiden door de woorden die zich aanboden aan mij. Ik heb ze neergezet zoals ze kwamen, enigszins opgepoetst en geschikt. Wat mijn enige bijdrage was.

En dan komt de vraag, vanwaar deze ingesteldheid, is ze inherent aan ons mens-zijn en volstaat het, buiten het alledaagse te treden opdat we bevloeid zouden worden door een bron van inspiratie die onze wereld van gedachten en gevoelens beheert?

Dit magische gevoel waarin we gedompeld worden, dat een uitweg zoekt en eveneens aanwezig moet zijn in al degenen die werken aan een boek, een schilderij, een symfonie, die werken aan om het even welk kunst- of zelfs ander werk. We zijn gelukkig hiermee; het is het doel van ons mens-zijn. Het is het instellen op het kosmische, op het verhevene, op het eeuwige. In een zekere zin in het licht van een aanwezigheid achter de schermen, het vooruitzicht van de dood, die het leven beheerst en, verrijkt. De Nederlandse schrijver, Sander Kollaard[1] weet zelfs te verklaren:

‘Ik zou de dood niet willen missen, Onsterfelijk zijn lijkt me een totale ramp… Nee, de dood is als zodanig een zegen. Alles wat ons als mensen interessant maakt - literatuur, verlangen, angst, ja, zelfs religie - komt voort uit onze sterfelijkheid’.

Het is ook deze sterfelijkheid die ons uitkijken doet naar een eeuwigheid, naar, ‘een er nog te zijn als we er niet meer zullen zijn’. Inderdaad, de dood is een inspiratiebron voor de poëet als schrijver, componist, schilder, beeldhouwer. Welke verveling zou het worden, vooral voor hem, een eeuwig leven op aarde, waar zou hij zijn inspiratie gaan halen?.

[1] Katrien Steyaert in de Standaard der letteren van 11 oktober 2019, in de reeks ‘ Het Einde’, haar interview met Sander Kollaard, ‘de Nederlandse schrijver (58) die woont en werkt op het Zweedse platteland. Zijn debuut werd bekroond met de Lucy B en C.W.van der Hoogtprijs. Zijn jongste boek is de roman 'Uit het leven van een hond’.

16-10-2019, 06:47 geschreven door Ugo d'Oorde  

De tijd slorpt alles op, het zijnde, het komende en het kerende; We hebben geen verhaal hiertegen. Hij die schrijft ondergaat de stuwende kracht van de woorden die afkomen op hem, hij neemt ze en ze zijn de leidraad voor wat er komen gaat. Ook nu.

Proust was er vanmorgen en wat hij schrijft over ‘la lecture’. Ik dacht aan het groot-poëtische van sommige van zijn teksten. Hij heeft het over het lezen van de tekst van de evangeliën en hoe hij er naar luistert, hoe hij schrijft over de dubbelpunten in de tekst en hoe hij deze interpreteert. Ik heb hierover al geschreven in een blog, heb er zelfs een antwoord op gekregen van een vriend, en wens deze passage hier niet te hernemen, maar wat Proust erover schrijft kan enkel hij erover schrijven. Hij is bijna onuitstaanbaar enig in wat hij schrijft en vooral hoe hij het schrijft, hoe hij wegglijdt van het ene voorval in het andere om in een wijde boog van ettelijke bladzijden terug te vallen op het punt van waaruit hij vertrokken is.

Ik las in de Standaard der Letteren van 11 oktober over een boek, een roman, ‘Ducks Newburyport’ van Lucy Ellman, genomineerd voor de Bookerprijs. 1040 Bladzijden mijmeringen van een huisvrouw die ‘piekert over haar leven terwijl ze taarten bakt. Fun fact, de roman bestaat slechts uit acht (!) bijna eindeloze zinnen.’ Een unieke leeservaring noemt de SdL het.

In feite ben ik hier ook afgedwaald want ik wou vanmorgen enkel spreken over de tekst van de Bijbel die ik naast mij had liggen de dagen dat ik Velikovsky las. Waarom de ‘King James’ Bible’ van 1611 raadplegen als er moderne vertalingen voorhanden zijn? Wel, eenvoudigweg, omdat het Engels van 1611, overkomt als archaïsch, een taal die past bij de archaïsch-Hebreeuwse oorsprong van het Oude Testament.

Ikzelf zou wellicht nooit weet hebben gehad van het bestaan van deze vertaling van 1611, ware er niet Steinbeck geweest die in zijn ‘East of Eden’, de vertaling van één woord erin, ‘timshel’, het woord van God, centraal staat.Of ‘timshel’ een moeten is om de zonde te overwinnen of een kunnen; een opdracht, ‘thou shalt’ of een vrij zijn ‘thou mayest’.

Of hoe we gevormd worden door wat we lezen en levenslang mee dragen, wat we ook doen of waar we ons ook bevinden en vooral hoe dergelijke herinneringen regelmatig, plots, opduiken in onze dagen.

Wat ik bij de lezing van de Bijbel, het O.T., ondervond is de grote poëtische kracht die er van uit gaat en dat we onrecht aan doen aan de tekst ervan als we die niet lezen zoals die hoort gelezen te worden, traag zoals Wittgenstein wenst dat zijn zinnen gelezen worden en zoals ze ook gedacht en geschreven werden.

De Bijbelteksten zijn ontstaan uit de innige verbondenheid van de mens met zijn God en handelend over deze verbondenheid. Ze zijn tijds- en volks-gebonden, en het is in dit licht dat ze gelezen hoeven te worden. Vandaag echter, geschriften van toen zijn symbolen geworden en dogma’s erin fossielen. Nieuwe elementen doken op en slingerden zich omheen de oude en niets kan de groei van het nieuwe tegenhouden.

De zoektocht van de mens, in zijn hunker naar het Allesomvattende, geïnspireerd door de beelden van het Universum die hem thans bereiken, situeert zich voorbij de dimensie van die God die ons werd aangeleerd.

Wordt morgen vervolgd.

15-10-2019, 07:11 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ingaan op wat van de aarde is,

kommerloos

als het nog kan.

er te verblijven, er te wonen,

niet wanhopen, hoewel grond

voor erger maar weinig

om te voorkomen:

op te staan en weg te gaan

en niet meer er te keren.

Zwaarvoetig uit je droom,

jij opgestaan

teergevoeligheid wordt niet gedoogd

want niets meer er wordt verwacht.

Wat woorden die er waren al,

maar niet gelezen

hoe ze er gekomen zijn,

een tuil gedroogde bloemen

in een schotel neergezet,

ademend. Zo de herfst.

Wat het was en hoe het kwam

heeft niemand ooit geweten,

dan maar stil gehouden,

gestold in roerloosheid

en toch bewegend nog,

binnenin

voor een lange tijd.

Het niet van gisteren was,

het was opgedoken uit de tijdloosheid

van het zijn.

Zo dachten we

het opgetekend moet,

bewaard voor later

als voor nu.

Roemrijk,

ons verleden: dovemans woorden

op een hoop gekeerd

voor als we er nog komen,

ooit.

14-10-2019, 20:31 geschreven door Ugo d'Oorde