Van de zwammen en de paddenstoelen is de inktzwam me het liefst. Vraag me niet waarom maar ik voel het zo aan, misschien is het omdat de inktzwam het beeld terug roept van Guy M., een vriend die is heengegaan, voor wie de inktzwam een lekkernij was waarover hij met het water in de mond spreken kon en er ons telkens op wees hoe die diende gesneden en in de boter gebakken te worden. Ik denk wel dat dit de enige reden is, want ikzelf aarzel om deze, vers opgedoken kegels, wit als sneeuw, te plukken en ben er nog nooit toegekomen deze ‘lekkernij’ te eten omwille van het uitzicht ervan. In feite heeft het weinig nut dit hier te vermelden, het is eerder aan mijn overleden vriend dat ik denk en niet aan de inktzwam. Het resultaat is dat ik beide meedraag in mijn geschriften van de dag. Maar ik heb heel wat andere herinneringen aan hem, de wijnoogst in de Valais bijvoorbeeld, Gustav Mahler, de foto van de slapende man in de hangmat en zovele andere, voor de helft weg nu omdat hij er niet meer is. Hoewel ik denk dat hij het is die me vertellen deed over de inktzwam en als ik dit hier schrijf, ik ook denk dat het zo is. Zelfs als niemand mij hierbij volgt. Wat ook het zijn dingen die waard zijn herhaald te worden.

Des te meer omdat de dingen waarover ik uitweiden kan uitgeput raken. Ik zegde dit al en een goede vriend pikte de draad op en zegde me in een e-mail dat herhaling van wat men al schreef een normale behoefte is, een noodzaak zelfs. Hij verwees me, in een kort maar  schitterend essay naar Cézanne die 91 maal ‘la montagne de Sainte-Victoire’ schilderde. Deze doeken bezitten elk een eigenheid alsof het telkens een andere berg betrof of, een doek geschilderd door een andere Cézanne.

Mijn geschriften ook kennen deze kenmerken. Ik behandel hetzelfde onderwerp maar ze komen over als door een ander geschreven  en zijn ze het niet - de stijl is identiek - dan werden ze toch geschreven met een andere ingesteldheid.

De vriend die me op deze  wijze Cézanne tekende is ook schilder, sterk beïnvloed door het werk van Maurits Van Saene is hij, zoals Cézanne door zijn berg, bezeten door de zee. Hij komt er niet los van. Hij schildert de zee en de luchten erover, in lijnen en banden kleurschakeringen waarin de lichtinval het levend element is, bepalend voor de kleuren die zijn woorden zijn, het penseel is zijn pen , de kleuren zijn  inkt, hij schildert poëzie. Hij ook herhaalt zich voortdurend, hopende ooit het meest perfecte poëma te bereiken, zijnde het effect van het grote licht over de golven.

Trouwens elke dag in het leven is een herbeginnen, een vertrekken uit een massa grondgedachten, die lijnen zijn of kleuren of vormen. Bij mij zijn het woorden, ik heb niets anders. Ik herhaal me in mijn woorden die mijn innerlijkheid vertolken en, niet te vergeten, in mijn zintekens, mijn komma’s, mijn kommapunten, mijn dubbele punten, deze zijn bepalend voor de betekenis van het woord én voor het ritme van de teksten, het ritme dat functioneert als de lichtinval.

We willen allen kunstenaars zijn, elk op zijn gebied en ik heb het voorrecht hier omringd te zijn door schilders, beeldhouwers en poëten. Allen zitten we in hetzelfde schuitje we varen uit, in onze eigen werken en blijven erin rond toeren. In feite hebben we een totaal nieuw leven nodig om te bestaan op een andere wijze van kunstenaar-zijn, om werken te maken, totaal verschillend van wat we gewoon zijn te maken.

Minnaert was zo een iemand. Op een dag evenwel heeft hij het fijn korrelig doek vervangen door een jutedoek en zijn werken zijn een totaal nieuwe wereld ingegaan. Een nieuwe Minnaert is toen ontstaan, evenwel is hij heengegaan vooraleer hij uitgeschilderd was. Had hij het bij het rechte eind? Ik denk het, hij schilderde tot zijn dood nieuwe Minnaerts, hij herhaalde zich. Op het einde bleef hij steken in zijn nieuw werk, werd hij een Cézanne, een Van Saene, een Alechinsky 

We zijn allen wachtende op een herboren worden. Ondertussen zit de vernieuwing in de herhaling.

22-11-2020, 06:50 geschreven door Ugo d'Oorde  

Omdat in en omheen de zichtbare wereld, de onzichtbare wereld van gedachten zich wentelt en keert;

omdat deze wereld roept om neergeschreven en zichtbaar te worden en aldus een voedingsbodem te zijn voor nieuwe gedachten die er zullen uit oprijzen lijk witte paddenstoelen uit de aarde;

omdat de geest in ons, levend wilt blijven, zich verdiepen en vernieuwen wilt en dit ons wakker houdt;

omdat er nog zoveel te lezen, te begrijpen, te verwerken is,

het grote mysterie van het bestaan oneindig veel facetten vertoont en de lichtinval op bepaalde facetten ons soms overhoop haalt;

omdat we denken dat de Groot Levende, onopgemerkt, onverklaarbaar, onvoorstelbaar, ontegensprekelijk niet is wie of wat we denken dat Hij is, maar veel meer is;

Om al deze redenen, en andere nog,  versplinterd in deel- facetten, deze voor ons gotisch getinte gedachten, gotisch omdat de gotiek verwijst naar het metafysische, het transcendente, het hoopvolle. Blijven we, mens onder de mensen, het woord uitdagen en uitdragen, ook deze van deze morgen.

Terwijl het licht, het deemoedige licht van de herfst de dingen beademt die zijn, en blijven zullen tot lang na ons: de bomen en de hagen, de grassen en de weiden, de velden en de luchten en wij erin opgenomen, erin versmolten, zoals erin opgenomen en versmolten de gedachten van zij die hier getuigden over wat was, in het heden als in het verleden als in de tijden die komen:

Zo, wat is er van de mens
die schrijvend zich bewust is van de hand
die in een minimaal bewegen over de lijnen gaat,
rimpels op het water, als daar eenden drijven
en irissen openbloeien in de kant.

Onze honger naar het woord gestild,
in een vorm gegoten,
getemperd in de hoeken,
de transmutatie van de geest in ons
gedroogde bloemen in wat boeken,
gebeeldhouwd, aan Rodin gedacht.

En aan het venster van het licht
de lijsterbes, eens een sprietje maar,
nu vol vruchten voor de merels,
de groei het wonder van de tijd.

De geest, ons vreemd vermogen.
Hoe het gebeurt
is wat ons meer en meer hier bezig houdt.

21-11-2020, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

We zijn herkauwers van wat we lazen, van wat we schreven, van wat we dachten; herkauwers zelfs van het herkauwde. Hieraan komt ook geen einde. We zijn wie we zijn en zijn op het herkauwen ingesteld, we slepen het met ons mee in onze dagen, welke ook en waar ook, het overlapt het nu van ons Dasein, voortdurend; omdat het gegrepen zit in het nu van het zijn.

Wat we niet weten is waar het herkauwde zich opstapelt opdat het er altijd zou zijn, voor een groot deel gedoken wachtend op een teken om op te duiken op het meest onverwachte ogenblik, zo maar, zonder overgang aan kloppend om genomen te worden, en je erop ingaat om ermee weg te wandelen tot in je dromen, tot op plaatsen waar je nimmer waart en nimmer komen zult, zeker, nù niet meer, nu je, je in een laatste fase van je leven, je, je aan het uitleven bent, zeer gematigd weliswaar, zoals het hoort en zoals het wenselijk is.

Herinneringen die voorbij schuiven, en onvermijdelijk, denkt je aan Mr. Chips als je dit schrijft - and the hours seems to pass like lazy cattle moving across a landscape - en dit wel niet jou geval is, je denkt niet aan lazy cattle, je gedachten zijn lijk jonge veulens in de weide in galop. Niet in te tomen soms. Maar je stelt je erin, zo lang de woorden maar blijven komen en ze enige inhoud hebben om te bewaren, al weet je niet waarom. Al ken je niet de drijfveer die je gaande houdt en je meesleept naar vertes die eerder wazig zijn dan geëtst zoals de boom in de vlakte, als op oud vergeeld papier.

Wellicht komt dit hier ook, herschreven uit een herkauwde tekst; heb je weinig nog dat als uiterst origineel kan gezien worden, gelezen kan worden. Ben je gekomen op het einde van je Latijn. Wellicht is dit zo, maar je bent koppig, je wilt maar verder en verder, het oneindige is zelfs voor jou te dichtbij.

In het huis zegt men je, to calm down, maar je weet niet meer wat dit betekent en je wenst het ook niet te weten. Het niets doen ware nefast voor jou is je antwoord, het antwoord van het woord in jou. Maar, hoe ga je verder de dagen in, nu alles schijnt gezegd te zijn?

Het licht vanmorgen schijnt me een blijheid toe, het is geen lach, geen uitbundigheid, het is het licht van de leeftijd die je hebt, gematigd maar toch helder genoeg in het witgrijze van de luchten, het omkranst je met een schijn van zilver op je handen, een balsem van een gebogen geluk; een geluk naar binnen toe waar het een gloed is van innerlijke bevangenheid van alle woorden die je al schreef, waarmee je je omringt om erin te verdwijnen voor een lange tijd, neer liggend, denkend aan wat was en niet aan wat nog komen moet, of dan toch dit laatste verjagend.

Zoals het hoort, nu dan toch en ook morgen. Van nu af is er voor alles, tijd genoeg.

Ik denk aan de Elias van Gilliams. Elias en tante Henriette op weg naar het landhuis in een hevige storm. Voor hen uit, een boom ontwortelt, andere bomen in de dreef meesleurend. Ze staan er in sprakeloze omarming. En tante Henriette: Elias, nu hebben wij tijd genoeg.

20-11-2020, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik leef met de zekerheid dat mijn blogs op een bepaalde dag gaan stilvallen bij gebrek aan materie, lijk de bouw van een kathedraal in de vroege middeleeuwen dagen-, maandenlang is stilgevallen bij gebrek aan steenhouwers, fondsen, materialen, meesterbouwers.

In feite, als ik Richard Dawkins lees - die ik bovenhaalde na Herman De Dijn en zijn relaas over Spinoza - was dit niet zo erg want hij vindt onze kathedralen maar een tijdverspilling, zoals alles wat met religie te maken heeft.

Ik vrees dat ik mijn blogs ook zal moeten gaan zien als onnodig, als totaal overbodig dwz, zonder het minste raakvlak met de literatuur van het ogenblik en dan zeker niet met wat ik in de SdL las over de namen op de shortlist voor de Bookerprice die vandaag wordt toegekend.

Het zijn maar wat losse  teksten, minuscule essays over het leven, die zich nu aan het opstapelen zijn om daarna lijk een kaartenhuisje in elkaar te storten, of dan toch, eens ik er niet meer zal zijn, weg te deemsteren in de plooien van de tijd.

Wat er eventueel nog van resten zal is een vage herinnering die nog enkele dagen zal meegedragen worden om daarna te worden opgelost samen met het verdwijnen van mijn naam. Ik zou er een verlengstuk kunnen aan maken als ik al mijn blogs, van bij de aanvang, zou gaan bundelen tot een geheel. Ik zou er een dagboek van 1.000 pagina’s kunnen mee vullen, maar dan wat, wie zou het nog ter hand nemen? Er wordt al veel te veel geschreven, de kans om aan bod te komen is miniem als je niet een ex-president bent van de USA, zoals Barack Obama, die nu met zijn dagboek in vierentwintig talen vertaald, zoals ik hoorde - het eerste deel ervan - is naar buiten gekomen.

Ik troost me met de gedachte dat dit nu eenmaal zo is en zo blijft. Als ik denk aan de boeken in de bibliotheken van de wereld, is dit boek ook maar van voorbijgaande aard, ook dit boek zal, eens gelezen, ongeopend blijven als een van de vele boeken in hun rek. Hier is geen ontkomen aan, geen redding is mogelijk, al wat geschreven staat wordt mettertijd overspoeld door andere werken.

De tijd van een boek is de tijd  van het verschijnen, achteraf wordt het zelden nog geraadpleegd of ter hand genomen tenware het een waardevol iets was waar regelmatig naar opgekeken wordt, zoals ik naar Dawkins, of James Hilton, of naar Spinoza en Dante. Maar dit is niet mijn geval, mijn woorden hebben enkel waarde bij het verschijnen ervan daarna wordt het zoals de nevel in de morgen of, soms uitgestrooid lijk kersenbloesems in de lente.

De enige waardevolle zin van mijn woorden is het ogenblik van het ontstaan, van het neerschrijven. Daarna valt de stilte erover, zoals bij Hamlet.

19-11-2020, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Jij, mijn vriend, die deze blogs of brieven, dagelijks of, nu en dan leest, wil ik zeggen dat je geboren bent op een plaats en herboren wordt op alle plaatsen waar je je ooit bewust bevond; dat je bent van al die plaatsen en van al die bewuste ogenblikken; dat alles in en over elkaar ligt, het heden voortkomende uit het voorbije en het komende uit het heden, realiteit en droom zich vermengend, zodat wat hierover geschreven wordt, de kleur en de smaak heeft van melk in koffie, en koffie in melk, crèmekleurig: de realiteit niet duidelijk afgelijnd, maar droom en verbeelding als een voile erover gespreid.

En een bemerking hierbij, even belangrijk en voortvloeiend uit het bovenstaande, een blog of brief begint niet met het eerste woord van de eerste regel, een blog begint met al wat er is aan voorafgegaan, geschreven of niet geschreven, in gedachten ontstaan en verder evoluerend in gedachten, tot de dag dat het geschreven wordt en vaste vorm krijgt, althans voor een tijd, want niets belet je terug te keren tot wat er staat en eraan te sleutelen.

Zo ontstaat deze blog hier niet op deze dag, maar is hij al lang geleden begonnen. Om maar te zeggen dat alles in mijn leven - en dit geldt ook voor jou leven - zijn verste wortels heeft én bij mijn ouders, grootouders en de vele geslachten ervoor én, onvermijdelijk doorweven is met de stand van planeten en sterren op het ogenblik van mijn geboorte, dit weet ik, zelfs al is er hierover niets bewezen.

We zijn dus allen een uiterst complex geheel, komende uit het verleden op weg naar het komende en dit komende reeds aanwezig in het heden, dan toch de diepste en fijnste  wortels ervan, zoals ik ook met jou verweven ben, al is het maar op een minimale wijze er is verwevenheid, ik schrijvend, jij me lezend, een band die zich vormde en zich verder vormt om misschien af te breken op een dag dat je mijn geschriften te ontoegankelijk gaat vinden, te dwaas, te ver gezocht, of te diep gegrepen.

Ik tracht me te houden in het vaarwater van het bekende, maar soms raak ik verzeild op een zijrivier en verdwijn ik even in het ongerijmde, in de vele mogelijkheden die er  zijn. Ik ben er van bewust maar nogmaals ik ben op dat gebied zoals de schorpioen op de rug van de kikker, het is sterker dan mezelf te zijn en te schrijven zoals ik ben en schrijf, ik volhard. Ik ben te nemen of te laten, er is geen tussenweg voor jou zoals er ook geen is voor mij. Dit is de afspraak die ik gemaakt heb met jou, in goede en slechte tijden, de goede die er waren.

Hoe het verder verlopen zal weet ik niet, een zekerheid heb ik niet, zou er trouwens niets aan veranderen. De dingen zijn zoals ze altijd geweest zijn, ze hangen af van Vrouwe Fortuna. Spinoza wist dit ook, zelfs Dante wist dat ze eens toegeeflijk is en eens afwijzend. Zo gaat het nu eenmaal in het leven.

PS. Mijn echtgenote zegt me vanmorgen dat je geen tien jaar lang elke dag een blog kunt schrijven zonder je te herhalen. Ik weet dat ze gelijk heeft.

Et alors que faut-il que je fasse?

18-11-2020, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Er is telkens een soort dreiging als ik ‘november’ schrijf, het woord heeft een andere inhoud dan december of januari, dan toch voor mij, dan toch deze morgen, als ik, pas ontwaakt, mijn blog heb ingelogd, de slaap nog in de ogen - ik was gisteren vergeten het te doen - een slecht teken, dit vergeten.

Maar toch is het zo, ‘november’ heeft een klank die ik niet graag hoor, heeft een ondergrond, een zompige ondergrond waarin je wegzinken kunt, zoals in de graskant omheen de vijver als het veel geregend heeft, al was het wel niet het geval als ik er was, gisteren, laat in de namiddag, als ik  steunend op mijn stok  wandelde omheen de vijver en na een derde van de weg ben teruggekeerd, de pijn in mijn rug, weet je, soms niet te dragen, niet weg te denken. Dit wandelen ook  is een ‘Geschichte’ maar dan een met een einde.

En toch ook was er groot leven in mij, toen ik, met mijn vriend Johan rond het vuur zat, buiten, en de avond een begin van nacht werd en ik sprak met hem over de kleine dingen van het leven, zoals het zitten rond het vuur en te horen hoe de wilde eenden neerstreken op de vijver en te zien hoe de wind een gloed van vlammen joeg in de stronken in het vuur en hij me vertelde over wat van zijn jeugd was en van zijn latere jaren en ik luisterde terwijl ik dacht aan de vuren van vroeger, op andere dagen in andere tijden. Vuren, gedoofd in mijn gedachten, nu terug gekomen. En dit alles, wij sprekend, met lange momenten van stilte er tussenin.

Niet zo dikwijls gebeurde het dat we alleen er waren, samen omheen een vuur en zeker niet een dag in november, en we toen niet wisten dat het november was, noch welke dag, noch welk jaar het was. We zaten er voor elkaar met het vuur in een ijzeren vuurhaard tussen ons, en wij, met weinige woorden erover.

Je weet het niet heb ik toen gezegd, hij met een stok een blok hout verschuivend, maar het leven wordt me zwaar, gelukkig dat mijn geest er is om me recht te houden als ik zou willen gaan neerliggen in een wolk van niet meer bewegen; een wolk van juist maar zijn en stilaan uit te doven zoals het vuur hier tussen ons dat de morgen niet zal halen.

Hij veel jonger dan ik, geschrokken misschien of ook niet, wel wetende dat ik dichtbij gekomen ben. Maar, zegt hij, jij wordt er honderd, alsof hij me hiermee troosten wilde. Dit is niet meer zo heel ver, heb ik gezegd, en dat is het wat me stoort, precies die honderd, in welke toestand zal ik er zijn als ik denk aan mijn toestand van nu, en hoe ik er nog was vorig jaar en de jaren ervoor.

Zegt hij me: vier jaar geleden heb je me gezegd, daar aan de vijver, en hij wijst de plaats aan met zijn stok, dat Trump zoals hij het volk bespeelde, vier jaar later herkozen zou worden en wellicht ware het gebeurt, ware corona er niet geweest. En zegt hij nog  het is alsof die vier jaren, gisteren waren.

Ik zal in de ban geweest zijn van zijn woorden toen, heb ik gezegd, ik voorzag niet hoe vreemd en gek hij uit de hoek kon komen, maar vandaag denk ik geen vier jaar verder meer, nu denk ik hoogstens nog aan de dag van morgen, dit is ver genoeg.

Blijf denken aan morgen, zegt hij me, morgen is altijd dichtbij, want een nacht is niet zo lang. Wie aan morgen denkt zal er nog lang zijn om eraan te denken. Ondertussen zijn we hier, Venus kijkt naar ons van in het zuiden en het zijn grote momenten die we beleven samen, hic et nunc. Komen die momenten nog ooit terug? Jamas, nooit, en voegt hij er nog aan toe, zelfs als ze terugkomen ze zullen niet meer zijn zoals nu. Nu zijn ze enig.

Ik kijk naar Venus in het zuiden, maar het is niet Venus, het is Mars. Venus is nu Morgenster, pas later, in mei, komt ze terug als Avondster,(Sterrengids). But who cares?

17-11-2020, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

.

Een  paar dagen terug, de boom voor het morgenvenster stond nog vol in zijn groen blad, vandaag resten er nog maar enkele gelende bladeren. Hoe vlug het soms kan gaan, een paar dagen, een paar uren, en het licht breekt door de takken. Ook, en dit is een andere vaststelling, zie ik elke morgen hoe de zon opschuift naar het zuiden toe en weet ik dat ze zich op een bepaald punt keren zal naar het oosten toe. Alles, van het kleinste tot het grootste is in beweging, fungeert as a living being, en wij, tenminste zo we er oog voor hebben - want velen hebben dit niet - zijn getuige ervan. En voortgaande op wat ik gisteren schreef had dat living being er kunnen zijn zonder dat er iemand, de mens, was om dit vast te stellen, om erover na te denken én zijn conclusies te trekken.

Welke betekenis hieraan toe kennen, wat een verschil maakt het uit of het nu gezien wordt door de mens, of door een giraf of door een aap?

Als je wil, geen enkel, en toch zijn de giraf en de aap er niets mee, wekt het bij hen geen enkele gedachte op, ze zijn er, ze maken er deel van uit, maar zijn niets meer dan er deel van zijn. De Mens ook is er deel van, maar hij wordt er door geprovoceerd, hij wordt er door wakker gehouden, hij denkt erover na, hij is een Spinoza in het diepst van zijn gedachten. En, hij is er van in den beginne. Hij is er aanwezig van in het eerste elektron, van in het eerste atoom, anders zou hij er niet geweest zijn want de evolutie, doorgemaakt door wat het Universum van nu is, loopt in één  ononderbroken lijn en, loopt verder.

En opdat zijn zou wat is, was er vóór alle beginnen, een Essentie, een Zijn, dat materie werd, dat Universum werd, dat mens werd, wat het doel van de Essentie was: de mens, een vorm van Universum, een mini-mini universum, noodzakelijk bestaande uit de materie ervan en uit de geest ervan.

De Essentie van het begin kreeg aldus een vorm, en hieruit kwam te voorschijn als hoogste punt, als einddoel, de mens van geest en lichaam: een lichaam dat onderhevig is aan de maatstaven van al wat materie is; de geest untouchable zijnde.

Dit is dan wat ik te vertellen heb over het ‘zo maar’ van Herman De Dijn, over het groot lot uitgekomen in Monte Carlo van Jacques Monod. Ik geloof niet dat we er zouden geweest zijn als levend wezen van materie én van geest, als we van in den beginne niet voorzien waren om er te zijn, vooral dan, als denkend wezen.

Dit is dan mijn visie. De visie van de geest in mij, maar ook deze van de geest omheen mij en wellicht méér van de geest omheen mij dan de geest in mij. Want de geest in mij is van de geest van het Universum, mijn moeder en mijn vader.

Ik ben eens te meer heel ver gegaan, verder kan ik niet, verder kan ik onmogelijk, want gelukkig - en zo werd het voorzien, es ist eine Geschichte ohne Ende.

16-11-2020, 05:30 geschreven door Ugo d'Oorde