Wat opvalt achteraf, de bomen bladerloos

geschrokken terwijl het gisteren nog zomer was,

dat het vele dat werd omgezet in woorden,

in het land van ons bezinnen een strook maar is

en typerend, lijk de meanders voor de Leie,

zijn hier de zinnen voor het landschap

van de geest waarin we verblijven willen

tot voorbij de avonden, de nachten.

Een smalle strook, een lint van paarlemoer,

getroost met bijbelarabesken, uitgestrooid

van alle tijden of van de mens

het verhaal van wonen en beminnen,

duizendmaal beleefd en duizendmaal

openbarstend telkens in duizend splinters,

vuurwerk-madeliefjes van vervoering

zo de ruimte ingeslingerd.

Het herbeleven, het herschikken

en het herinterpreteren, een smalle band,

vergeten en verloren al werd het,

opgetekend voor de eeuwigheid.

17-11-2013, 00:08 geschreven door Ugo d'Oorde  

‘Ils ont passés le cap des 80 ans, mais ce ne sont pas leurs cheveux blancs qui font qu’on les distingue’. Aldus begint Cathérine  Simon, in Le Monde van 25 oktober ll., haar recensie van drie romans geschreven door tachtigjarigen: 

 ‘Il pleuvait des Oiseaux’ : une ode à la nature et à la force d’aimer (208 p.), écrit par une Québecoise; ‘La lettre à Helga’ :un monologue superbe aux parfums de vent et de terre (144 p.), écrit par un Islandais ; et ‘La Femme à 1000°’, un pavé époustouflant (de 640 p.)écrit par une Islandaise.

Ik zelf ben er niet in geslaagd, ondanks vele pogingen die ik gedaan heb om een uitgever te vinden die zich over mijn manuscript zou ontfermen. Heb onlangs nog eens een poging gedaan om enkele pagina’s te schrijven maar ik heb ingezien – al ben ik nog niet volledig overtuigd ervan - dat  het beter is te blijven waar ik sta en, zo lang ik in de mogelijkheid ben, me tevreden te stellen met het schrijven van korte bedenkingen in de vorm van blogs.

Wat niet belet dat ik vol bewondering sta voor de auteurs waar Cathérine Simon het over heeft. Ik zal hun boek wellicht niet lezen, maar het feit dat de twee IJslandse schrijvers vertaald werden in het Frans wil toch heel wat zeggen.

Ik troost me dan met de gedachte dat het schrijven van één roman in een mensenleven, tenminste zo het geen kanjer is van meer dan 600 pagina’s, helemaal niets betekent. En een dergelijk boek ligt niet binnen mijn mogelijkheden. 

‘Les vieillards de fiction remâchent le passé, le transforment, le déforment. Ils ont l’avantage du grand âge ; ces ruminants géniaux regardent en arrière, par-dessus leur épaule et font le point, froidement, à la manière des photographes sur leur vie, sur le monde’. 

Ook dit is een beletsel, mijn leven was een gewoon leven, met goede en slechte momenten, zonder al te veel betekenis. Ik zou er heel wat moeten aan toevoegen en heel wat moeten  herkauwen en vervormen om er iets leesbaar uit te halen. En dan, wat zin heeft het een nieuw verhaal de wereld in te sturen waarin enkel de boeken die ik las van enige betekenis zouden kunnen zijn.

16-11-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Hij weet voldoende dat met de dood, zijn tijd opgebruikt is, dat hij als mens verdwijnt uit de zichtbare wereld; dat de wereld die alsdan niet meer die van hem zal zijn, verder evolueren zal en dat het deel geest, het deeltje Elohim, dat hij bij zijn geboorte in pacht heeft gekregen – un mandat du ciel - en dat zich, naarmate zijn leven vorderde meer en meer heeft gemanifesteerd en geaccentueerd, na de dood terug zal keren naar die oceaan van geest die het ganse Universum besprenkelt en levend  houdt.

En denkt hij, de geest die we gebruikten, stort zich dan terug in wat zijn oorsprong was en nu zijn bestemming. Als dan de tijd van de materiële vorm op is, is het dan zo gek voorop te stellen dat dit zonder de minste betekenis is voor de geest die dit aardse lichaam bezielde?

Hij heeft er geen zorg mee, hij gelooft dat de essentie van het ‘zijn’, dat de elektronen die deze ‘ik’ van hem uitmaken, terugkeren zullen tot het lichtende licht van de eeuwigheid.

In dit geloof is zijn dood een nieuw begin. Er hoeft voor hem niemand te komen die alle vraagtekens wegnemen zal. Hij wil deze zelf met een veeg van de hand doen verdwijnen, elke korrel stof een wolk van beweging zijnde, zal zijn geloof blijvend gevoed worden en blijvend gesterkt hernomen. 

Het is dit geloof dat hij uitdragen wil. Zelfs indien hij er niet in slaagt de exacte formulering ervoor te vinden, hoopt hij, zoals vele anderen voor hem en naast hem en na hem, een element van de te zoeken formule te hebben aangeraakt, te hebben ontbloot. Dit zal hem voldoende zijn, en dit wil hij zien als het vervullen van zijn plicht, als het ‘faire son métier’ als mens.

15-11-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Waarom het is dat hij over de dood spreekt, omdat hij niet alleen is, omdat op zijn ouderdom, zoals Montaigne het wist, ‘qu’il faut avoir le goût de la mort toujours en bouche’, niet om er genoegen in te vinden, maar om ten volle te genieten van het leven dat ons (nog) gelaten werd. Of, zoals François Cheng[1] (84) er over verhaalt : ‘concevoir la démarche philosophique comme apprentissage de la mort.

Cheng is gekant tegen elk nihilisme. Hij aanvaardt niet een  Universum dat zo maar ontstaan is, aanvaardt niet dat het leven louter toeval is (zoals Monod) en bestemd is om zo maar op te houden. Deze zo verspreidde ideeën schijnen hem trop courtes et trop mutilantes. De dood is geen absurd uitdoven als een nachtkaars die het lot ons zou voorhouden. Maar is deel van het bestaan en het wonder van het bestaan is ook het wonder  van de dood.

Voor François Cheng en voor de Chinezen is het leven ‘un mandat du ciel’, een inkadering in een groot avontuur waar we zo weinig vanaf weten. We kunnen enkel gissen hoe we deze inkadering het best kunnen beleven. Een zaak is zeker het nihilisme lost helemaal niets op en heeft geen oog voor het grote wonder dat het leven is, dat de dood is als deel van het leven.

14-11-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Soms waagt hij het zich af te vragen hoe zijn dood zal zijn. Zal het zijn zoals bij vader, een langzaam vertragen van ademhaling en hartslag om stilaan uit te doven, zal het plotseling gebeuren, zal het gebeuren tijdens zijn slaap, met het dagboek nog open op de laatst geschreven pagina, de laatst geschreven zin, het laatste woord?

Maar geen vrees vooral. Hij heeft geleefd naar de geest in hem, heeft immer getracht bewust te zijn van wat achter de dingen, onzichtbaar, maar voor hem wezenlijk daar was: de schittering van het licht dat hem opnemen zal, versplinteren zal, weggeslingerd in de oneindigheid.

Is het feit dat de mens geëvolueerd is vanuit het subatomaire, dat reeds een begin van geest, van leven was, en over plant en dier heen, evolueerde naar een wezen met een verwachten, met een geloof dat hem situeerde over de dood heen.

Is deze hunker niet terug te vinden in wat onze voorouder bezielde die schilderde en schitterde in de grotten van Vallon-Pont d’Arc, van Lascaux, van Altamira, gedragen door een beginnend bewust-zijn van het eeuwige dat essentieel is voor elke vorm van creativiteit; en is het precies dit gevoel niet, dit sacrale niet, dat ontbreekt in vele van de kunst-experimenten van nu? 

En dan, waar situeert zich de bron van dergelijk bewustzijn, geloven we dat dit zich situeert in ons stoffelijk omhulsel? Dan moeten we weten dat dit omhulsel bestaat uit atomen, elk met een kern en met elektronen er omheen slingerend, in een niet te bepalen baan, zich verplaatsend totaal oncontroleerbaar, binnen ons, als buiten ons.
Wie of wat is dan wel de geest in ons die niet aan te raken is, niet te ontcijferen, niet vast te leggen.

13-11-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

En als hij de bocht van de Leie bezoekt zoals deze middag met zijn vriend en ze even stilstonden aan de bocht waar ze bijna, gedurende dertig jaren elke zondagvoormiddag stonden, zijn er de herinneringen. Hij denkt, ik moet een middel vinden om al deze herinneringen in tekens om te zetten, opdat alles behouden zou blijven en er niets meer zou kunnen gewijzigd worden, niets in min, maar veel in meer. Hij is het medium waarlangs alles zich opnieuw voltrekken kan, waziger steeds en meer en meer herleid tot de essentie ervan, de sappen ervan, de zaadcellen ervan.

Zoals hij zich uit Dokter Zhivago herinnert nog hoe Yuri’s moeder begraven wordt en Yuri de nacht doorbrengt in een cel van het klooster met door het raampje, het zicht op de tuin met de bevroren groenten. Ook dit beeld blijft bewaard voor de eeuwigheid, alsof hij het zelf heeft beleefd, heeft neergeschreven.

Hij denkt, alles samen genomen, het gaat goed met mij. Ik voel dat ik leef, ik voel dat de geest beweegt in mij, ik voel dat de wereld zich buigt over mij , dat wat ik denk Elohim te zijn, zwelt omheen mij. Dat ik me wegschrijf in het Zijnde, dat ik, op momenten zoals deze, schrijvend, totaal opgezogen ben door het Zijnde - zoals het met Spinoza zeker gebeurde – opgezogen door wat was, en ook door wat nog komen zal.

Het gaat me heel goed, schrijvend in de cirkel licht over me – la Luz siendo Dios que desciende ( Garcia Lorca) - en in meer is er een opening, naar iets dat gebeuren kan, iets vreemd maar ook iets beloftevol. 

Mahler op de radio. Hij denkt het gaat me inderdaad zeer goed! Al voelt hij zich oud worden, maar hij voelt dit niet als een zwaarte maar wel als een lichtheid, een helderheid, een stilte ook die hem toelaat weg te duiken in de vijver van de geest en er in weg te drijven tussen het eendenkroos.

12-11-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Heb lang stilgelegen op de sofa vanavond, luisterend naar uittreksels uit de vele Requiems – op BBC four – die ooit geschreven werden, van de Flemish composer, Ockeghem tot Benjamin Britten’s  ‘War Requiem’.

Maar ik had ook nog een blog te schrijven.

Onder meer zeggen dat, als ik gisteren geschreven heb over de Bijbel, dit niet betekent dat ik geloof in al wat erin te lezen staat. Wetende echter hoe moeilijk het soms is iets zinnigs te schrijven heb ik alleen gedacht aan het feit dat er vele zinnige passages voorkomen in de boeken van de bijbel. En dat ik om deze reden in bewondering sta voor wat de schrijvers ervan, minstens twee duizend jaar geleden, hebben neergezet. 

Onder meer ook antwoorden aan de vriend die me bezocht vandaag en me sprak over Spinoza die evenmin geloofde in de Bijbel, en door Albert Einstein hoog geprezen werd. Einstein geloofde in de God van Spinoza, de God die zichzelf openbaart in de harmonie van het Heelal en, dat alles wat Is een verschijning is van God, ook de mens. Spinoza zegt nog niet dat zijn schepping de materiële vorm is van God, maar hij was er toch heel dicht bij.

Onder meer ook zeggen wat een andere vriend me mailde, nl. dat het werk van Proust, ‘Sur la Lecture’, opgenomen werd in zijn ‘A la Recherche du Temps perdu’.

Maar er is meer, daarna, neergezeten aan mijn werktafel  met de regen en de wind om het huis; dacht ik aan een gedicht van Salvatore Quasimodo dat plots opdook uit de nacht. Een gedicht dat ik ooit eens onderaan een tekening heb overgeschreven en waarvan ik me nu nog de eerste regels herinner in het weinige Italiaans dat ik ken:

Desiderio delle tue mani chiare

nella penombra della fiamma

sapevano di rovere e di rose,

di morte ...

of, 

Het verlangen van je blanke handen in de schemer van de vlammen, ruikend naar eikenhout en naar rozen, ruikend naar de dood ...

En ik weet dat in dit ene ogenblik, in deze enkele lijnen, een belangrijk ogenblik in mijn leven gestold ligt, vermengd met het ogenblik van nu en duidelijk wetende dat dit ogenblik immer aanwezig zal blijven in het nog komende.

Ik, zoals Quasimodo het verder zegt, fatto d’aria, van lucht gemaakt.

11-11-2013, 01:05 geschreven door Ugo d'Oorde