Hij denkt aan Jorge Luis Borges die hij tracht te lezen in het Spaans, die in zijn essay over ‘ la Poesia gauchesca’, uit zijn bundel ‘Discusión’, de vraag herhaalt aan Whistler gesteld, hoeveel tijd het hem gevergd heeft om één van zijn ‘Nocturnos’ te schilderen en het antwoord van Whistler : ‘toda mi vida’.

Het moet dan ook duidelijk zijn dat wat geschreven wordt in de verlenging ligt van de dagen de toda su vida. Elk woord, elke zin wordt geboren uit alle woorden en alle zinnen die eraan voorafgaan. Niets is nieuw, alles wat hij schrijft vindt ergens zijn wortels.

Zo vloeit het ene voort uit het andere, is het ene de oorzaak van het andere, ben ik begonnen Borges te lezen omdat ik op een gegeven dag in een boekenwinkel in Alicante, boven op een rek een eenzaam boekje heb gevonden met Borges’ negen essays over Dante. Een boekje dat me dermate heeft geïntrigeerd dat ik Dante ben gaan lezen en twee à drie jaar lang niet anders heb gedaan dan me verdiepen in Dantes Divina Comedia.

Hubble ook was geïntrigeerd door de vaststelling dat er niet één maar meerdere melkwegstelsels waren, wat Georges Lemaître op de idee bracht van een uitdijend Universum – of was dit een idee van Edwin Hubble? - dat oorspronkelijk ontstond uit een oer-atoom dat na een ‘Big Bang’ uiteenspatte.

In elk geval is het zo dat de ruimte telescoop de naam draagt van Hubble en niet de naam van Lemaître. Zo gaat het nu eenmaal in het leven.

26-01-2014, 01:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

4.

Hij bezit nog altijd het stuk verwrongen staal, herkomstig uit het vroegere Sidmar, dat een vriend van hem, Paul V. op een dag meebracht voor hem. Het ligt op zijn werktafel. Het gewicht ervan doet hem denken aan de formule van Einstein : Energie gelijk aan de massa vermenigvuldigd met de snelheid van het licht in het kwadraat. Hij weet dat dit stuk staal een aggregaat is van miljarden atomen waarin de elektronen zich met een enorme snelheid omheen de kern slingeren, onophoudend. En elke elektron is een begin van wat geest zou kunnen zijn. Maar wie kan zich ook maar inbeelden dat dit stuk staal, dat roerloos op de tafel ligt, oneindig is en levend in zijn innerlijk bewegen.   

Twee zaken wou hij hier aan toevoegen, twee vreemde ongelooflijke vaststellingen die niet van hem zijn maar van de wereld omheen hem. 

Een eerste vindt hij in een oud nummer van de National Geographic, namelijk dat Edwin Hubble in 1924 ontdekte dat het Universum zich niet beperkte tot ons melkwegstelsel maar verder uiteenschoof tot in het onvoorstelbare oneindige:
To-day we know that galaxies are as common as blades of grass in a meadow. They number perhaps a hundred billion ! Not only did Hubble vastly extend the measures of the Universe but he also ended the notion that the heavens are constant and unchanging. In 1929 he proved that the Universe is steadily expanding like a balloon. He showed that the galaxies are all in motion flying apart from each other at speeds proportional to their distances. This principle – the farther away a galaxy is the faster it moves - became established a Hubble’s law.’
En een tweede haalde hij bij  Von Ditfurth in zijn ‘Children of the Universe’:  

Before1965 a second was officially defined as 1/315.569.259.747 of a year. Since 1965  a second has equalled the time it takes a caesium atom to vibrate[1] back and forth exactly 9.192.631.770.0 times. This is the official definition of the second issued by the International Union of Weights and Measures at a general conference held in Paris in 1964.

Hij kon zich niet inbeelden wat het vibreren of het trillen van een cesium-atoom wel betekenen kon en hoe het aantal ervan, meer dan negen miljard trillingen per seconde geteld kon worden.

Hij kon evenmin aanvaarden - en dit was voor hem het allerbelangrijkste - dat, gezien zijn structuur, een atoom, om het even dewelke, of kleiner nog, het elektron of nog kleiner, het allerkleinste deeltje dat nog geen naam kreeg maar dat men zoeken blijft, het gevolg zou zijn van een toevalligheid,  totstand gekomen uit het niets, als de bouwsteen van het Heelal.

Wat een ongelooflijke sensationele wereld die beweegt om en in ons, uiteindelijk gedragen door het leven in het atoom, door de trillingen van de deeltjes van de atomen, of het woekerende, doch geordende leven in hem onderhevig aan het woekerende, geordende leven in de natuur. Elektronen en andere subatomaire deeltjes die wegspatten uit ons en zich mengen in een minimale fractie van tijd met de oneindigheid, zodat ook alles in ons, Universum is.

Onmiskenbaar ons lichaam deel van het materieel aspect van dit Universum en onze geest die even onvermijdelijk moet bestaan uit die deeltjes Universum, even onvermijdelijk ermee en erin verweven.

En later, hij wandelt door het bos, door het onzichtbare leven van het bos, varens, mossen, bramen, kamperfoelie ; de wilde bruisende geuren waarin de zwoelte van de zomer hangt. Met de vlekken zon door het gebladerte, de schichten licht, de schaduwplaatsen. En komende uit de boswegel de open velden, de weide met de bloemen, bestrooid met duizend kleuren, met bijen en vlinders, met kevers, en uitstekend boven het golvend koren, in de verte de spits van een kerktoren, het teken van de hunker in ons.
Alsof enkel het omringende bestond en hij versplinterd was in bos en weiden en korenvelden en zomer, onbestaande zoals deze nacht toen hij wakker werd en hij niet wist wie hij was noch waar hij was, vlottend in een nog nimmer gekend gevoel dat was als een wolk van bloesems en parfums dat hij nu herbeleefde, alsof hij verder dromen kon, alsof hij terug binnen zijn droom bewegen kon, terwijl de lucht binnenkwam in zijn longen en zijn handen kringen maakten van verbazen. Ik omhels je, had hij gedacht, wie je ook waart die mijn hand omknelde en mijn ogen vulde, ik omhels je.

25-01-2014, 00:05 geschreven door Ugo d'Oorde  

Soms krijg ik een reactie binnen op wat ik schrijf en alhoewel dit maar sporadisch gebeurt, toch moet ik zeggen dat het voor mij een steun betekent te meer dat deze reacties telkens positief en lovend zijn geweest.

Moet ik er me zorgen over maken als er niet meer zijn die een teken van leven geven en als het telkens de zelfde personen zijn?

Ik denk het niet en ook, mijn leven lang heb ik geschreven zonder enige positieve of negatieve bemerking, dus ik doe gewoon verder.

In feite schrijf ik in de eerste plaats voor mezelf. Ik ben bezig alsof mijn blog mijn dagboek vervangt en wat ik voorheen neerschreef in mijn Economist-diary, komt nu op mijn blog terecht en wordt op deze wijze de wereld – alhoewel een uiterst beperkte – ingestuurd, terwijl het voorheen achter slot en grendel werd bewaard, wat een immens verschil is.

Het blog is trouwens de enige mogelijkheid die me nog rest want mijn geschrift is onleesbaar geworden, zelfs voor mezelf.

Ik zit nog altijd gewrongen met de uitverkoren poëzie van De Standaard die op 30 januari nogmaals aan bod komt. Ik daag me zelf uit om in de toekomst enkel nog gedichten van die aard te schrijven. Of ik erin slagen zal maakt de toekomst duidelijk.

Mijn blog blijft aldus een gesprek met mezelf, gezeten voor mijn scherm,. Soms doe ik het met veel genoegen als de woorden vlug en duidelijk komen, op andere dagen is het a struggle om te bereiken wat ik bereiken wil. Het leven is nu eenmaal een strijd om te overleven, mijn blogs zijn er geen uitzondering op.

Maar, beste lezer, als ik naga wat ik nog te verwezenlijken heb, dan heb ik geen tijd meer over voor verspilling

Er zijn vooreerst mijn blogs van 2011, 2012 en 2013 die ik zou willen bundelen, telkens 300 pagina’s. Er is mijn ‘Wandeling door de Hel in gezelschap van Dante en Vergilius’ die ik herwerken wil. En dan zijn er de fragmenten uit mijn dagboeken die ik samenbrengen wil, plus mijn gedichten.

Heel wat werk dus dat ik hoop te volbrengen tenminste zo ik er de tijd toe krijg.

24-01-2014, 01:16 geschreven door Ugo d'Oorde  

3 vervolg

Maar het licht is gevulder nu, het ruisen van de wind in de bomen is doffer, voorbij is zijn onbezorgd zijn, voorbij het jagen van zijn bloed, al komt nu plots klaar en duidelijk de warmte van haar lichaam tegen zijn lichaam, zelfs nog van de smaak van appelen in haar mond toen hij haar kuste en hij voor de allereerste maal zijn hand onder haar open kleed schoof en haar borsten voelde, de plotse hardheid van haar tepel voelde, haar lenden tegen zijn lenden, zijn lichaam om haar heen gegroeid. Hoe open ze was, hoe ontvankelijk.

En ze zijn naam kreunde, in die zachtste zachtheid, in die onmetelijkheid van het beminnen. ‘Ugo‘, had ze gezegd, ‘blijf tegen mij, blijf altijd zo tegen mij, blijf een eeuwigheid tegen mij ‘.

Hoe gebeurde het daarna ? Hoe kwam het dat hetgeen een begin had gekend geen gevolg had gekregen, dat ze van elkaar waren weggedreven alsof een vreemde hand hen gescheiden wou en hij nu, en zij wellicht op andere momenten, terugdenkt aan dat samenzijn op de boomgaard toen de avond viel over het land en over de wereld. Die ene avond van toen, alsof er slechts die avond was geweest met haar.

En dan de vele lentes, de vele zomers : de zwaluwen in en uit de schuur, de ruimte van de namiddagen, de rijpende korenvelden, de schemer over de straat en de avondmensen gezeten voor hun huizen, kijkend naar het verschuiven van de sterren.

Hij spitte met vader het land om, hij bond met hem de korenschoven en oogstte de aardappelen en over de velden dreef de rook van de vuren in de rode gloed van de ondergaande zon.

En in de winter de stemmen over het ijs, de blauwe rust van de avond onder de bevroren bomen.

Dit was het land van zijn jeugd, van het ouderhuis met de weelde van de boomgaard. Het was er goed te zijn, de aarde hield hem in haar schoot, het was daar dat hij de woorden sprak die de dingen raakten in hun eenvoud en van waaruit hij groeien zou naar een wereld die diepte was en zwaarte, een wereld die hem niet meer verlaten zou.

En het is van daar uit dat zijn wegen andere lijnen hadden getrokken, die andere velden, andere bossen inliepen naar het huis dat hij thans bewoonde, gelegen aan de rand van een bos, met wegels die dichtgegroeid waren - Holzwege zoals hij het woord leerde van Heidegger – wegels waarmede hij nog niet vertrouwd was zoals hij toen vertrouwd was met deze in het bos van zijn jeugd en met de zandwegels tussen de velden waar hij in de zomer blootsvoets wandelde, wegels die alle samenkwamen in het ouderhuis. 

23-01-2014, 04:25 geschreven door Ugo d'Oorde  

Onstuitbaar is het leven, onstuitbaar de natuur. Lijk het water van de bron door de moslaag dringt en opborrelen gaat zodra de aarde ontdooit, zo stijgen in de boom de sappen vanuit de diepste wortels naar het hoogste punt van de kruin, zo gaan de botten zwellen en openen zich de bladeren als met een knal. En uit de warme aarde kruipt de bosanemoon op, het speenkruid, het bosviooltje,  een fuga van  het wondere leven.

En de woorden van vader als hij met hem door de velden wandelt op deze trage zondagnamiddag als het licht weemoed is en de geluiden gedempt:

‘De tijd overweldigt me, het is lente en het is nog maar pas herfst geweest, alsof er geen winter was tussenin, en het zal zomer worden en een jaar zal voorbij zijn gegaan en zo zijn de jaren van mijn leven voorbijgegaan alsof het jaar maar een vingerknip was. Weet je, Ugo, we hebben niet het recht een ogenblik tijd te verspillen en toch doen we het en jij ook zult het vlug genoeg weten dat de seizoenen en de jaren voorbij hollen‘.

Vandaag, de hese stem nog van vader in de kamer waar hij schrijft, de wind om het huis, de prangende stilte, en in zijn handen met bruine plekken reeds op de rug ervan, de trilling van zijn verre jeugd.

Hoe onbezorgd hij toen was, vrij en licht van gedachten. De weiden met bloemen en vlinders, de geuren van gras en kruiden, de kreet van zijn bloed als hij neerlag onder de ruisende canadabomen. Hoe diep was dat alles niet weg gegroeid onder een eeltlaag van jaren. Wat bezat hij toen dat hij thans niet meer bezit of wat had dit ogenblik van nu nog gemeen met wat toen zo reëel was, zo tastbaar, zo helder was.

22-01-2014, 00:57 geschreven door Ugo d'Oorde  

2.

Een vreemde gedachte om T.S.Eliot’s essay over Dante te lezen in het vliegtuig dat hem van Zaventem over Londen naar Glasgow bracht. En in die vreemde omgeving las hij, alhoewel Dante voor hem niet veel meer was dan een naam :

‘what I have in mind is that Dante is, in a sense to be defined… the most universal of poets in the modern languages’.

En, schrijft Eliot nog:

‘The enjoyment of the Divine Comedy is a continuous process. If you get nothing out of it at first, you probably never will ; but if from your first deciphering of it there comes now and then some direct shock of poetic intensity, nothing but laziness can deaden the desire for fuller and fuller knowledge’.

Hij wist nu dat hij eens Dante zou moeten lezen, dat hij alle andere boeken op zij zou moeten houden en verdwijnen in de poëzie van de Divina Commedia. Dit is een positief punt op zijn eerste reis naar Schotland, om er een paar vrienden te vervoegen.

Glasgow was regen en zijn reiszak was achtergebleven in London zodat hij de volgende shuttle afwachten moest om dan de trein naar Perth te nemen, met de regen in lijnen op de ramen en tegenover hem gezeten een man who exploited a whisky distillery, zoals hij hem vertelde, en terwijl hij luisterde naar het vreemde accent, hij meer begaan was met het parfum van de jonge vrouw naast hem.

Dicht bij Perth, de zon plots, en over het wijde heuvelende land, onder het zuiverste licht, de grote vreugde weg te zijn, vrij te zijn, in een totaal nieuw land en kennis te maken met de nieuwe mens in hem.

En de trein glijdend tussen bossen en weiden, de spoorwegbermen zo dichtbij, begroeid met brem en heide, droog gras en kleine struiken, begroeid met mossen. Zijn jeugd kwam terug, de wilde geuren van varens, van grassen en heide en lage struiken: ‘Mijn koude hand had een warm vogelei geroofd’, o, Gilliams !

Dit was zijn vervreemding, zijn jonge jaren geprojecteerd over het ontwakende land, over de plekken bruine heide met reeds het vermoeden van een lila-schijn en de wondere silhouetten van de bomen op de heuvelkam, er gewild en uitgekozen geplant in een verbazende afwisseling van vormen en tinten. Bomen tegen luchten van begeestering: het wonder van Schotland.   

Dit was de reis geweest om aan te komen op het einde van de namiddag in Fortinghall bij Aberfeldy, ‘the heart of Scotland’, zoals het geschreven stond, waar hij zijn vrienden, de schilder Jef Vaes en zijn zoon Francis ontmoette.

En de volgende morgen – van zijn vrienden nog geen spoor - na een korte nacht, het eerste licht dat over de bomen en de hellingen hing, een grote roerloosheid die hij niet terugvinden kon in zijn herinneren, met droombomen gegroeid over droomheuvels, en trage kraaien over het trage land.

De hagen in bloei, wit, als met late sneeuw bedekt, zegt Eliot, en deze zin ook zit in hem geprent, want Eliot is een grootvertrouwde. Het land met weiden en heuvels, met schapen en lammeren is lijk een boek dat hij nog niet opende, hij kijkt naar de kaft ervan en leest de letters op de buitenzijde en de betekenis van de letters dringt niet tot hem door.

Hij is gaan joggen door de straten van het dorp, tussen de morgenhuizen en keert terug naar het hotel om stil te staan bij een rechtopstaande steen in de weide boven een kleine bult aarde. Hij leest dat dit het graf is waar in de veertiende eeuw de slachtoffers van een grote ziekte begraven werden, hier gebracht op een slede, drawn by a white horse led by an old woman.

En het land dat begint te leven : op de hoek van het kerkhof, de yew-tree waarvan hij las dat hij meer dan twee duizend jaar was; hij zag de oude vrouw en het witte paard, hij zag de vele lijken over elkaar op de slede en hoorde het rinkelen van de bellen en het glijden van de slede en de stilte van de wereld was de stilte van de dood.

Pas daarna werd het land een vertrouwd iets, hij sprak erover met vader en zoon die hem opwachtten voor het  ontbijt. Hij kon hen vertellen over de oude vrouw en de yew tree. Hij wist reeds meer dan zijn vrienden die er al enkele dagen waren om te vissen en te schilderen. Aquareltekeningen die Jef hem toonde achteraf, kleurvlakken vol licht en tederheid, de Turner-geest van het land, het eeuwige erin neergestreken. Hoe slaagde hij erin om in enkele potloodlijnen de volumes aan te geven en daarna, o zo sober in te vullen met subtiele kleuren waar een ziel in sprak, de kreet van het  vakmanschap.

Vrienden groeien dicht tot elkaar op dergelijke dagen, en dit was een nieuw begrijpen en misschien wel eigen aan het land dat hen betoverde : de stroom waar ze zaten, de kracht van het water, de rotsen grillig en losse, wondere stenen om mee te nemen naar huis.

Op een andere dag was er het totaal verlaten kerkhof tegen de heuvel aanleunend, omheind met een afgebrokkelde muur in ruwe stenen opgetrokken, totaal verlaten op een korte afstand van de straatweg in de Glen Lyon. Hij was bezeten door verlaten kerkhoven met de met mos en onkruid overgroeide grafstenen. Eeuwen geschiedenis hier bijeengelegd, graven met namen van vader op zoon, van moeder op dochter, onleesbare namen, onleesbare data, onleesbare epigrafen en de bomen er omheen, geplant met zin voor kleur en vorm door de geslachten die er begraven lagen; eerst gezaaid en dan geplant  zoals men bloemen zaait en plant voor de komende zomer.

De stenen op het kerkhof betasten om er de eeuwigheid in te voelen, met de hand over de half weg gegroeide namen wrijven, hopende, wetende dat ook hij eens zal herleid worden tot een grafsteen met zijn naam erin gebeiteld en uitgewist door de tijd.

Elektronen van geslachten die hier gekomen zijn om te treuren, te bidden, te vergeten. Hij loopt tussen de graven en hun elektronen botsen tegen die van hem, hij kan enkel vermoeden dat er nog een aanwezigheid zijn moet van een sprankel geest die zich kruist met de geest in hem.

Hij droomde maar, zoals Saint-John Perse : Et paix à ceux s’ils vont mourir qui n’ont point vu ce jour.

21-01-2014, 00:08 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik lees de geselecteerde gedichten van vijf Vlaamse dichters die kans maken de Herman de Coninck-prijs 2014 te winnen die op 30 januari – gedichtendag – wordt uitgereikt.

Als ik die gedichten vergelijk met wat ik schrijf, dan zit ik nergens, absoluut nergens, of liever zit ik twee generaties achteruit. Ik heb dus mijn laatste van ‘oudsher-gedichten’, ‘Genesis IX’, ingelogd er volgen er geen meer die hierop aansluiten. En zal er best aan doen in de toekomst geen dergelijke gedichten nog voor te stellen, de wereld is aan gedichten zoals bijvoorbeeld dit van Tom Van de Voorde, zijnde één van de vijf die afgedrukt staan in de Standaard van 17 januari:

Voor ik het busstation verliet

en lang naar links keek, bedenk ik

in mijn herinnering, was er niet zo veel dat

ik had kunnen vasthouden, laat staan

meenemen.

De namen van rivieren, van dode straten,

jouw handen, wat ik hun zei noch gaf

toen je blik verdween en de mijne viel

op het patroon van vloertegels, niet opgewassen

tegen de slepende gang van jarenlang vertrek.

Heb dan nog het voorbeeld van de vier andere dichters en weet nu min of meer hoe het moet en dus vooral ook hoe het zeker niet meer moet.

Als ik verder wil wordt het dus de hoogste tijd dat ik me ga recycleren wat het schrijven van gedichten betreft.


Rakel op man wat je niet meer

vertellen zult

als de steen er ligt

waaraan je ten onder gaat

languit uitgestrekt

Hoopt dat je de tijd nog houdt,

in kille oorden, of

waar je heen gaat reizen

het roekeloos einde

dat je bereiken zult

om er te mediteren,

dralend over molshopen aan de boorden

van de Leie,

blootvoets struikelend,

20-01-2014, 00:18 geschreven door Ugo d'Oorde