Er hangt over de teksten van de Bijbel, het parfum van thymus en laurier, van eucalyptus en engelenwortel, van salie en van absint, een parfum dat zich oplost in het geluid van de zee of de stilte van de woestijn, het majestatische van de bergen of het geruis van een vlucht duiven over zijn hoofd.

Vooral dan als deze Bijbelteksten, zoals het vroeger het geval was, voorgelezen worden. En het is Marcel Proust[1], in zijn ‘Sur la Lecture’ - opgedragen aan Madame la Princesse Alexandre de Caraman- Chimay - die er hem  deze morgen aan herinnert. Proust die vertelt over  het voorlezen, in de abdijrefter, van het evangelie van Lucas, en ik vertaal de poëtische woorden van Proust liever niet: 

Souvent dans l’Évangile de saint Luc, rencontrant les deux points qui l’interrompent avant chacun des morceaux presque en forme de cantiques dont il est parsemé, j’ai entendu le silence du fidèle, qui venait d’arrêter sa lecture à haute voix pour entonner les versets suivants comme un psaume qui lui rappelait les psaumes plus anciens de la Bible.

En Proust gaat verder en het is om deze reden dat ik hem heb aangehaald:

Et plus d’une fois, tandis que je lisais, il m’apporta le parfum d’une rose que la brise entrant par une porte ouverte avait répandu dans la salle haute où se tenait l’assemblée et qui ne s’était pas évaporé depuis dix-sept siècles.

Hij leest dit -  al begrijpt hij niet waarom die zeventien eeuwen vermeld staan - en voelt de grote poëtische kracht van Prousts woorden, even zeer schuilend in de klank van de Franse taal dan in de betekenis van het beeld dat wordt opgeroepen. En hij weet, als hij zich soms verliest in de ‘Psalmen’ of in ‘Job’ of in  vele andere passages van diverse Boeken van de Bijbel, dat hij alles lezen moet, zoals het moet gelezen worden, traag, heel traag, zoals Wittgenstein wenst dat zijn zinnen gelezen worden.

Pas dan komt de schoonheid van wat er te lezen staat ten volle tot zijn  recht en dan vooral als hij de versie neemt van de ‘King James’ die dateert van 1611.

Maar vandaag, wie leest er nog de Bijbel of wie waagt het nog er over te spreken?
En wie hoorde ik deze middag spreken op Klara over de mens die op komst was, die meer 'barbaars' wordt dan 'sapiens'!

10-11-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Zoals hij deze ochtend wakker werd door een stem, komende van nergens en van overal, die zijn naam riep, zo springt ook, bij het minste teken, de roep van de levende geest op in hem. Het is niet veel maar het is toereikend om neer te gaan zitten en op te tekenen datgene  wat een diepere vorm van leven betekent.

En bij het buitenkomen heeft de zon gezien lijk een lichtende schijf doorheen het grijze van de wolken. En gevoeld hoe licht en wolken en de rust in hem,  de wezenlijke en geestelijke omgeving is waarin wat niet te noemen is, geborgen is.

En het gebeurde ook dat hij in de namiddag ging bladeren in de Koran – en ja, waarom niet - en heel wat zaken las over Abraham en Ishmaël en hoe Maria eenzaam en verlaten onder een vijgenboom bevallen is van haar Zoon,  en ook:
 

Si la mer était une encrepour écrire les paroles de mon Seigneur;
la mer serait assurément tarie
avant que ne tarissent les paroles de mon Seigneur,
même si nous apportions encore.
une quantité d’encre égale à la première.

09-11-2013, 00:27 geschreven door Ugo d'Oorde  

Zoals hij deze ochtend wakker werd door een stem, komende van nergens en van overal, die zijn naam riep, zo springt ook, bij het minste teken, de roep van de levende geest op in hem. Het is niet veel maar het is toereikend om neer te gaan zitten en op te tekenen datgene  wat een diepere vorm van leven betekent.

En bij het buitenkomen heeft de zon gezien lijk een lichtende schijf doorheen het grijze van de wolken. En gevoeld hoe licht en wolken en de rust in hem,  de wezenlijke en geestelijke omgeving is waarin wat niet te noemen is, geborgen is.

En het gebeurde ook dat hij in de namiddag ging bladeren in de Koran – en ja, waarom niet - en heel wat zaken las over Abraham en Ishmaël en hoe Maria eenzaam en verlaten onder een vijgenboom bevallen is van haar Zoon,  en ook:
 

Si la mer était une encrepour écrire les paroles de mon Seigneur;
la mer serait assurément tarie
avant que ne tarissent les paroles de mon Seigneur,
même si nous apportions encore.
une quantité d’encre égale à la première.

09-11-2013, 00:27 geschreven door Ugo d'Oorde  

Hij was ooit in Parijs op de Place de Trocadéro en hij las er van Valéry in gouden letters aangebracht op de muren van een of ander museum:

'Dans ces murs voués aux merveilles, j’accueille et garde les ouvrages de la main prodigieuse de l’artiste, égale et rivale de la pensée. L’une n’est rien sans l’autre'.

En hij schrijft maar, woorden vallen lijk zaadjes neer op zijn blad. Het grote wonder van gedachten, zoals bij Valéry die zich vormen tot tekens. Gedachten van zovelen die uitgedragen worden en gelezen, gestapeld in rijen zoals de rijen boeken die hem overvielen in de bibliotheek van Mafra, waar hij lang geleden een gedicht over maakte en nu hij aan Portugal denkt, de zin in zwarte graffiti geschreven op de witte muren van de Universiteit van Coimbra: 

A universidade so illuminara o povo, no dia em que lhe puserem fogo. 

Of de universiteit zal maar verlichten de dag dat ze in vuur zal staan. Deze zin van Antero de Quental ook was een gedicht waardig.

De dagen die zinnen zijn, die beelden zijn om te zetten, opgeraapt hier of daar, ontstaan uit de immense spiritualiteit die verweven zit in de Kosmos.

08-11-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Hij hield in zijn handen de meer dan originele cataloog[1] van een tentoonstelling, gehouden in de refter van de vroegere Sint-Baafsabdij, met een gedicht in het Italiaans om de nacht in te gaan, de nacht in te schrijven en hem toe te dekken met woorden:

Anch’io ho passeggiato

in riva al mare, ammalato

di luna, tenendo per mano

la mia donna e baciandola

con quelle labbra

che ora più non ho.

De naam van de poëet ervan staat niet vermeld maar de schilderijen uit de tentoonstelling, de van creativiteit zinderende schilderijen over de doden in de Catacomben van Palermo, herinnert hij zich maar al te goed, deze waren van wijlen een vriend en groot kunstenaar, Patrick Ysebaert.  

En het gedicht over de maanzieke man die hand in hand met zijn vrouw langs de zee wandelt en haar kust met de lippen die hij thans niet meer heeft, wordt ook zijn deel. Vandaag denkt hij, heb ik nog immer mijn lippen om de vrouw te kussen, vandaag is hij nog immer de levende die spreken kan over de doden. Daarna zullen zijn woorden voor hem moeten spreken tot de levenden. Vertellen wie hij was en in wat hij geloofde, wat hij zocht en hoopte te vinden en hoe hij dacht de cirkel van leven en dood te kunnen doorbreken.

Niemand echter zal ooit weten de tijd die het vergde, de moed en de doorzetting die het hem zal gekost hebben om door te gaan tot het einde, dat gelukkig, vandaag, alhoewel misschien dichtbij, nog niet in het zicht is. 

Zoals hij niet weten zal de moeite die het Dante heeft gekost om zijn Divina Commedia te schrijven, in exil dan nog, noch de moed die Mahler heeft moeten opbrengen om zijn Kindertotenlieder te componeren, noch de wil en de doorzetting die Patrick heeft gekend om zijn veertig doeken te schilderen in de gesloten catacomben van Palermo.

Maar eigenlijk is dit alles zonder belang. Eens het resultaat er is, zijn moeite en zorg vergeten en wordt gedacht aan een nieuw beginnen immer verder de tijdloosheid van het creatief-zijn binnen.

07-11-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik overloop wat ik schreef als blogs in 2011. Ben er niet bepaald fier over en ik zie niet in, zoals een lezer van mijn
Blogs me vroeg, deze teksten te bundelen.
Of deze van 2013, waard zullen zijn gebundeld te worden valt  nog af te wachten, ondertussen kan ik niet anders dan verder gaan en pogen het allerbeste dat nog in mij is voort te brengen. Telkens en telkens opnieuw.

Welke betekenis hecht ik eraan, waarom ben ik zo halsstarrig bezig met mijn gedachten uit te persen om er iets uit te halen dat van waarde is. Waarom ga ik dag na dag de confrontatie aan met mezelf om te weten wat ik nog vermag, op welke wijze ik nog in staat ben om te gaan met de woorden die ik ga zoeken tot in het diepste van mezelf?

Als ik dan een doodsbericht binnen krijg van iemand die amper twee maanden ouder was dan ik zelf en ik me vragen ga stellen, die geen vragen zijn maar eerder verbazing omdat ik nog elke morgen of avond of nacht de moed heb neer te zitten voor mijn pc om mijn boodschap uit te brengen en aldus iets bloot te geven over wie ik ben en welke gevoelens ik meedraag, alsof het enig nut zou hebben voor zij die me lezen zullen, vandaag of morgen of als ik er niet meer zal zijn.

Ik lees James Joyce voor het ogenblik, woorden die honderd jaar geleden geschreven werden. Ik lees zijn uiteenzetting – deze van Stephen Dedalus - over wat schoonheid is, zonder hem op de voet te kunnen volgen omdat wat hij er over schrijft moeilijk te begrijpen is, maar toch ga ik verder hopende de sleutelzin te ontmoeten die heel zijn betoog zal duidelijk maken. Ik lees verder omdat Joyce lezen een uitdaging is en blijft. Ik wil begrijpen maar ik vat niet de finesse van wat Stephen uitlegt aan zijn vriend – die ik ook ben als ik hem lees – maar eenvoudig is het niet als hij verwijst naar Thomas van Aquinas die wist dat:

‘Three things are needed for beauty, wholeness, harmony, and radiance’ ( integritas, consonantia, claritas).

Waar ik het ook voorlopig moet mee doen, maar als Stephen zijn theorie toepast op een mand die een slagersjongen omgekeerd  op zijn hoofd draagt (pag.211 van de Penguin books 1960), dan heb ik het uiterst moeilijk Joyce te volgen en dit zijn niet de enige pagina’s waarover ik struikel. Joyce is nu precies geen gemakkelijke schrijver. Maar ik doe de inspanning hopende dat mijn volharden beloond zal worden.

06-11-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Je kunt niet de ganse dag met het hoofd in de wolken lopen en hopen dat eens de avond is ingevallen de tekst die je wilt inloggen klaar in je geest zal staan zodat je hem maar uit te schrijven hebt. Zo eenvoudig gaat het nu ook niet en hoe verder ik kom in de tijd hoe meer ik de indruk heb dat ik me herhaal of dat ik niet meer anders kan dan me herhalen. Het zij dan zo, want identiek aan wat voorafgaat zal het nu ook wel niet zijn, wat een troost is voor mij.

Ik zit ergens met een bundel van in totaal een honderdtal gedichten die ik schreef in de loop der jaren. Nu en dan neem ik er een terug en herwerk ik het.

Zo is er vandaag een gedicht dat ik een nieuwe kans wil geven:

Op de laatste dijk de lichten aangestoken.

Op de laatste dijk de lichten aangestoken,

de zee, een God gelijk, gebeden, o even maar

en naar de sterren opgekeken omdat we weten

wilden hoe het verder moet op onze wegen.

De wind lijk sneeuw, de vleugelmeeuwen

die maar krijsen bleven, al zagen we ze niet,

de schemer huizenhoog gestegen,

wij woordeloos, rusteloos als nooit tevoren.

Op de laatste dijk gelopen, alle herinneren

uit ons weggenomen om van de oneindigheid

te zijn, gedompeld in wat nog komen moet

en al aanwezig is: woorden in de wind geschreven.

05-11-2013, 00:02 geschreven door Ugo d'Oorde  

En Yourcenar en de Bede-geschiedenis – van een paar dagen geleden - waar ze het over had, bracht een andere gedachte bij hem binnen, nl  het verhaal van het ‘Laatste Avondmaal’ uit het Evangelie van Johannes en Judas Ischariot die de homp brood, in de wijn gedrenkt,  kreeg toegeschoven, een klein gebeuren met grote gevolgen voor het Joodse volk dat later, veel later, talloze pogroms zou ondergaan en de shoah zou kennen.

Gebeurtenissen die, samengenomen, de aanleiding zouden zijn tot de stichting van de staat Israël, de zwerftocht van de Palestijnen uit hun vaderland en wellicht ook het drama van de twin-towers in New York.

En de vraag die zich stelt, waarom was er toen een verrader nodig, kon Christus niet voorzien - Isaïas voorzag wel eeuwen ervoor de geboorte van de Messias - dat zijn keuze, Judas aan te duiden, om hem te verraden, zware gevolgen zou kennen voor het uitverkoren volk van zijn Vader.

 Of, was het maar een idee geweest van de schrijver van dit evangelie, om het verhaal van Judas wat meer kleur te geven. En, in feite, had Christus wel een verrader nodig en, als het een idee van Judas zelf zou geweest zijn – waarmede niet allen akkoord gaan - ware het voor Jezus, als goede herder en als mens, niet beter geweest, Judas te overhalen het niet te doen en zichzelf te gaan overgeven aan hen die hem zochten al was het maar opdat Judas niet zou zondigen en wat erger is zich niet zou zelfmoorden? 

Zo ook, weet niemand nimmer welke de gevolgen kunnen zijn van een woord of een daad, weet niemand waar een beslissing je brengen zal, wat er hieruit gebeuren zal, wie je ontmoeten zult op welke plaats ook die bepalend zal zijn voor je verder leven.

04-11-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde