Dan toch, terug eens een morgen met Mars vlak in het zuiden, een lichtpunt op het nog donkere laken, een teken misschien dat de dag rijk zal zijn aan invallen of, aan voorvallen. En ik er naar uitzie, ik nu zou willen wachten tot de dag zich voltrokken heeft om op te tekenen wat hij bracht. Ik, vertoevend uren lang tussen twee punten, een begin en een einde die elkaar zullen overlappen op het punt dat ik schrijven zal, het punt van het ingetogen zijn, van het ingekeerd zijn dat er nu al is, in potentie,

In potentie aanwezig is al wat gebeuren zal vandaag, en ik er op vooruitlopen wil, omdat ik niet wachten kan tot het zich voltrokken heeft; omdat ik het optekenen wil terwijl het zich voltrekt, dan toch een flard ervan, zijn beginfase die me daarna, eens neergezet, volgen zal tot de avond, tot het begin van de nacht. Elk woord ervan om te zien of alles er is zoals het hoort. Gewoonlijk verbaasd dat het er gekomen is zoals het er staat.

Creatief zijn in woorden is een vreemde bedoening, een ongewoon feit in de dag. Is een kijken in een glazen bol, zonder dat die bol er is. Is een lijn getrokken op een wit blad waaruit een tekening kan ontstaan na een tijd van niet méér zijn dan dit wat uit de lijn tevoorschijn komt, onbewust nog, onwetend nog wat komen gaat alsof het de tekening zelf was die zich tekende. Zo het schrijven, zo het leven van het woord in jou, het uitkijken naar wat komt, een onvermoede veelzijdigheid van zijn; een plons in de grote verscheidenheid waaruit je je opricht om enkele ogenblikken te zijn wie je nog niet waart en waarvan je nu een afdrukt neemt, geleidelijk.

Een afdruk van wat daar zo-even nog niet was maar opdook als het gevolg van een creatief proces dat zich aan het voltrekken is voor je ogen op je wit blad en er ontstaat, wat in potentie in jou aanwezig was.

Zelfs al weet je niet wat je volgende zin zal zijn, hij komt, hij is er, hij staat geschreven, weinig is er voor nodig.

Soms, enkel de aanwezigheid van Mars als je de gordijnen openschuift op de nacht en het lichtpunt voor jou gaat zien als een teken. Alsof het een gesprek was van jou en een verborgen aanwezigheid op Mars, het ene lichtpunt hoog en veraf dat je wenkte en jij, in je onvermogen te begrijpen toch gemeend hebt te mogen zeggen dat het je met zijn aanblik heeft bewogen om ontvankelijk te zijn voor wat het je fezelde, wat het je vernoemde, onderhuids.

Waar wil je nog heen, nu je, je bevrijden wil van al wat er nog is, maar je niet wil denken aan wat van vroeger was, noch denken wil aan wat van het stille vallen is van de bladeren over jou, als je straks - je denkt het toch - aan de vijver zult staan, een zoutpilaar weerspiegeld op het watervlak, de bladeren als de val van de dagen over jou. En, als de bomen er zullen zijn, naakte profielen op een naakte lucht, zal je er nog zijn om te zien hoe ze er staan?

Op dat gebied is er alles te voorzien en niets te voorzien. Het komt of het komt niet, er is geen keuze die je maken kunt, geen uitstel dat je vragen kunt, geen vlugge nadering waar je om smeken kunt. Je hebt te nemen wat er komt in peis en aanvaarding en geen groot doen in woorden.

Nog iets dat Mars je vertelde, echter, je wist het al.

13-10-2019, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Dit, om even nog verder te gaan met wat ik gisteren schreef: vooraan, in het boekje van Edmond Blattchen - de tekst van zijn interview met Ilya Prigogine - lees ik een veelzeggende zin van André Malraux:

Je pense que la tâche du prochain siècle, en face de la plus terrible menace qu’ait connue l’humanité, va être d’y réintégrer les dieux.’

Persoonlijk denk ik dat Malraux verder gaan moet, dat het niet één eeuw vergen zal om verder te kijken, maar één millennium. Maar, wie ben ik vergeleken met André Malraux om zo iets te verkondigen. Hij beoogde de weg die in de eenentwintigste eeuw nog moet afgelegd worden om ‘Le monde des dieux’, zijnde de wereld van de geest, te betreden. Ik voorzag dat die wereld niet zo vlug bereikt zou worden, dat hiervoor nog een groter supplement tijd noodzakelijk was.

Echter, houd ik wel voldoende rekening met het feit dat elke vooruitgang er nu exponentieel vlugger komt dan voorheen en dat we effectief nu al op weg zijn om de ‘wereld van de goden’ binnen te wandelen. Vooral nu de wetenschap de grens van het metafysische landschap heeft bereikt en zelfs al betreden heeft. Wat wacht ons nog dat ons meer verbazen zou dan de verbazing die we nu al kennen?

Ik kom dus niet los van mijn bespiegelingen, zelfs al wil ik, er wordt altijd een poging gedaan om me aan het lijntje te houden. Ingaan op wat van de aarde is, van de van val van dagen, de val van jaren is, is me gekend. Ootmoedig zijn zonder veel betekenis, schijnt voor mij geen voedsel te zijn voor de geest.

Roekeloosheid is mijn deel, is mijn avontuur. Ik wil verder dan waar ik woon of verblijf. Ik wil zijn waar mijn tocht me heen leidt alsof ik een wandelaar was in een landschap zonder horizon, en er niet meer los van kom eens de tocht begonnen is. Eens ik, mijn ootmoedigheid heb afgelegd en doorgedrongen ben tot het diepste van wat is. Ik er gevangen word gehouden, opgesloten in mezelf als in een cel van een Cistercienzersabdij.

De wereld wankelend over mij. De kleine rust brengende dingen terzijde houdend. Deze me niet meer toereikend bekoren kunnen omdat ik, voortdurend opgezweept, de normale, dagelijkse weg verlaten heb en gaan zweven ben tussen het reële en het potentiële, het zijnde en het wordende, en het, het wordende is waar ik naar uitkijk, de tijd en de realiteit niet bestaand, eens ik aan het schrijven ben.

De woorden komen dan, niet van uit oost of west, zuid of noord, zenit of nadir, maar van binnen het woord zelf, komen dan van uit het hart, het bloed, de adem van het woord.

Zo, een zin van Malraux is me voldoende, ook omdat ik denk en altijd gedacht heb in die richting; altijd vermoed heb dat de mens is wat hij tot nu toe is, wordende en wordend blijft; dat zijn evolutie nog niet voltrokken is, misschien pas amper begonnen, maar, en dit is dan nieuw voor mij, exponentieel verder zal gaan. En het misschien toch maar een kwestie van eeuwen zal zijn - de deeltjesversneller in Genève is te klein geworden - en niet van millennia.

Een feit is zeker voor mij, het is de wereld van de geest die het halen zal.

12-10-2019, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik heb altijd het thema ‘Big Bang’ van uit een filosofisch standpunt behandeld. Als ik dan hoor hoe de wetenschap erover oordeelt, voel ik me heel klein, volledig in de hoek gedrumd en op mijn plaats gezet. Toch blijf ik bij mijn voorstelling ervan, in de eerste plaats omdat ik niet meer terug kan en niet meer terug wil. En ook omdat ik niet alleen sta, omdat ook Ilya Prigogine, de Nobelprijs winnaar deze mening was toegedaan. Hij verklaarde dit openlijk op een interview op RTBF:

‘L’univers provient d’un pré-univers, le vide quantique. C’est probablement ce vide qui par ses fluctuations a créé l’univers dans lequel nous nous trouvons’... Et pour moi, la transition entre le pré-univers et l’univers est avant tout un problème de passage du vide, qui contient déjà des particules en puissance, à des particules réelles.  

En hij voegt er aan toe : non, le vide quantique n’est pas le néant des philosophes.[1]

Zo waarom zou ik mijn standpunt wijzigen en niet blijven beweren dat, vóór de tijd er was, er een Universum in potentie was dat met de Big Bang geworden is wat het is, wij inbegrepen, mijn geschrift van nu inbegrepen.

Ik kan, filosofisch gezien dit onderlijnen, ik raadpleeg dus niet de wetenschap hierover. Ik kan ook niets anders bedenken, want ik kan niet aanvaarden - trouwens dit druist tegen alle logica in - dat het Universum zou ontstaan zijn, incluis wij als lichaam en geest, uit het absolute niets. Wat ook Prigogine niet aanvaarden wou.

Wel is het verrassend en meer nog ontroerend, zoals het op 9 oktober in de ‘Afspraak’ op Canvas gebeurde, het geruis van de Big Bang te horen dat 13.8 miljard jaar nodig had om tot ons te komen. Onmogelijk ons dit in te beelden, zoals het ons ook onmogelijk is te denken aan een potentieel Universum dat er was vóór de tijd begon.

Dit kan enkel maar een filosofische gedachte zijn, maar filosofie betekent geest, heeft als basis de geest en geest is onvatbaar. Heeft misschien ook een materiële vorm, een vorm die niet - nog niet! - ontdekt kon worden, behoudens misschien het Higgs-bosson, want waagde men niet, het Higgsdeeltje, het Godsdeeltje te noemen?

Zo de wetenschapper van de Afspraak - zijn naam heb ik niet genoteerd - heeft me binnengeleid in de koude wereld van de realiteit, heeft me ontnuchterd, heeft me uit mijn confortzone gehaald en zaken bloot gelegd die er geweest moeten zijn als ik hoor met welke zekerheid in de stem hij hierover spreekt.

Ik daarentegen zit met mijn gedachten aan de binnenkant van het ‘zijn’, het absolute niemandsland, de wereld van de geest, die enkel de wereld van het bovennatuurlijke kan zijn, van een God kan zijn.

En d’Ormesson, in een ander boekje van hem, ‘Un hosanna sans fin’ :

‘Dans l’espérance et l”angoisse, l’homme par la pensée, s’est rapproché de Dieu - ou de l’idée qu’il s’en fait.’(p. 79).

Zijn God ook, is niet anders te bereiken dan met de geest. Dit is het subtiele van Hem, het wondere, het eigene van zijn aanwezigheid.

Zo gebeurt het dat de ogen van de mens er zijn om te zien hoe Hij er lichamelijk is als Universum; de ogen van de wetenschap zijn doorgedrongen tot het binnenste van het Universum, maar ze zijn blind gebleven voor wat er te zien is, il leur faut encore un supplément de temps pour comprendre.

[1] Ilya Prigogine: ‘De l’être au devenir’ , édition Alice, 1998. (RTBF entretien avec Edmond Blattchen, émission ‘Noms de dieux’ du 25 novembre 1997.

11-10-2019, 07:36 geschreven door Ugo d'Oorde  

Wat hij gisteren schreef is deel van het zinderende leven dat, zo vlug als de dagen zich opvolgen hem blijft doorkruisen. Het is een uitloop van de siddering ontstaan uit het Alfa-punt, die hem voeren zal over de dood, naar het andere leven. Een uitloop die lijk een fuga van klanken, keer op keer doven gaat in de herfst en in de lente lijk een vloedgolf het land overspoelt. Wetende ook dat zijn lichaam, getekend door de niet meer te tellen morgens die hij bewust heeft beleefd of roekeloos heeft ondergaan, ook niet ontsnapt aan het ritme van de natuur.

Hij wilt dit alles omvatten met woorden nu hij, het grafschrift las dat hij vond in een stevig boek over de Romaanse Architectuur en Cultuur in la Provincia de Burgos, dat een vriend hem achterliet:

Soy lo que serás; / lo que eres en el tiempo fui: / ora por mi, te ruego.

Ik ben wat jij zult zijn, jij die bent wat ik was in de tijd: bid voor mij, ik vraag het je.

Echter hij vraagt hem niet te bidden voor hem, al zal hij het zelf wel onvoldoende gedaan hebben, maar zijn geestelijk bestaan is een lang gebed geweest. Een wandeling naar en binnenin wat niet te noemen is. Hij zal evenwel niet zoals Rilke, begraven worden, aan de voet van een Romaanse kerk, zelfs niet met een grafschrift, maar hij vraagt zulks niet, hij wenst enkel dat zijn naam verlengd wordt naar wat hij schrijft op dagen zoals deze.

Hiermede loopt hij vooruit op de tijd, kleeft hij november in oktober en, loopt hij vooral vooruit op de dingen die gaan komen, liefst, niet de eerste weken want hij heeft nog heel wat af te werken. Zoveel nog dat hij het niet in een oogwenk zou kunnen opsommen. In feite niets is af, alles is nog te herdoen, te herlezen en te herdenken, te herschrijven op weinige uitzonderingen na.

Dus wat de final touch betreft staat hij nergens en, zoals hij bezig is, schijnt het hem toe dat hij er nooit zal toe komen als hij niet anders te werk gaat. Wat betekenen zou dat hij zich opsluit in een cel van het klooster en zich totaal vervreemdt van de buitenwereld. Wat geen eenvoudige taak is.

Jij die me leest weet niet wat deze blog me aan tijd heeft gekost. Wel is het zo dat er ook de eerste symfonie van Gustave Mahler was. Een schittering, instrumentaal enorm kleurrijk met in het begin wat hij gebruikte als inleiding tot zijn ‘Lieder eines fahrenden Gesellen’.

Bij momenten Mahler een god zijnde, een Übermensch als componist als die bestaan zou. Zo ervaarde ik hem op ‘MEZZO live HD’. Dit met de regels van mijn blog in het hoofd, en ik maar kijken en luisteren bleef, geroerd en gevangen door de geest van Mahler verweven in de klanken van zijn symfonie. Ik het niet laten kon te blijven luisteren tot het einde toe.

Zo, als ik geschreven heb wat er te lezen staat, dan is er een deel Mahler bij. Hij verovert je zo maar niet, hij heeft tijd nodig. Het is een lange weg naar hem toe. Hij een rots zijnde die traag te beklimmen is, gestadig, wil je ooit zijn top bereiken.

Soms, wil ik ook zo zijn, wil ik hem evenaren in mijn geschriften.

10-10-2019, 11:49 geschreven door Ugo d'Oorde  

Wat is het dat je wilt horen van mij vandaag, en wat is het dat ik jullie te bieden heb. Hoe wordt er voor gezorgd dat wat je verlangt gedekt wordt door wat ik je aanbied, dat ik tegemoet kom aan je wensen?

Dit is de vraag die ik me stel vanmorgen en waarop ik tracht een passend antwoord te vinden.

Feitelijk is het een reis, een uitstap die we maken elke dag, want wat ik schrijf komt even goed van jullie als van mij. Ik dacht altijd dat het een gesprek was met mezelf, maar het is heel wat meer. Er is een band tussen ons beide, alsof ik tezelfdertijd mezelf ben en jullie ben, alsof we samen iets moois aan het volbrengen zijn en dit zo elke dag, sedert nu al bijna tien volle jaren. Is het niet met elk van jullie, ik weet het, er zijn er die me bijna tien volle jaren volgen.

Wat een tijd we gehad hebben samen, ik met jullie en jullie met mij. Heb ik er wel ooit aan gedacht als ik bezig was dat wat hier achtergelaten wordt als geschrift, het resultaat is van een - zeg ik het? - innige, of dan toch warme, volgehouden samenwerking. Of wie ware ik als jullie er niet waren geweest?

Ik was een mini-universum geweest, het voorbeeld van wat ik al tientallen malen verkondigd heb, ik zou geweest zijn, een ‘Universum-ohne-Mensch’, zonder de minste uitstraling, zonder de minste betekenis, die ik nu wel ben, dankzij jullie, zoals het Universum er nu is dankzij de mens.

Zo, indien je het nog niet weten zou, mijn dank is groot, jullie houden me in leven, vullen mijn uren, mijn dagen, zelfs een deel van mijn nachten als de slaap niet komt en ik zoek naar elementen waarmede ik jullie verrassen kan of dan toch even bezig houden kan. Er is dus een wisselwerking die verrijkend is in de diepte, we zijn naar elkaar toegegroeid, we zijn één en dezelfde akker geworden waarop woorden worden gezaaid en vruchten, welke ook, worden geoogst. Zeg ik dat dit een unicum is?

En, is het niet zo, ik draag het uit als dusdanig, ik voel het als dusdanig want vandaag is het meer een gevoelskwestie dan wat anders, een terugblik ook naar wie ik was zonder jullie. En misschien is er bij jullie ook deze terugblik naar hoe het was toen ik er nog niet was en voelt het goed aan elkaar gevonden te hebben?

Zo, wat denkt je, gaan we nog een tijdje verder, jullie en ik, jullie die me verrijken met een oogst geschriften?

Het is het laatste van de nacht, het is het ogenblik - ik zie het niet maar ik voel het - dat het oosten oplicht. Het is nog geen dag, het is van het worden van de dag, ogenblikken die we koesteren, die we beleven willen. Louis Pauwels, de naar Parijs uitgeweken Gentenaar, hij was een morgenmens, een ‘koesteraar’ van het eerste licht, hij wist het zo goed te zeggen: ’Qui rate les aubes, rate sa vie’.

Oktober: ik denk aan vader met vochtige ogen plots. Ik liep met hem - hoe jong hij was - de weiden af, de paddenstoelen een witte schijn, amper zichtbaar in het donkere gras. We een spoor achterlieten over de weiden, en ineens, ineens was er het licht. De droppels dauw, kleine fonkelende diamanten, van geluk.

Toen.

09-10-2019, 07:24 geschreven door Ugo d'Oorde  

Wat van de morgen is, is van de dag. Je draagt het mee, je wentelt je erin, je bekijkt het van uit alle hoeken en werkt eraan tot het gestold staat, wellicht voor vele jaren onaangeroerd. Het is het lot van al wat geschreven staat in alle bibliotheken van de wereld, gedachten en nog eens gedachten van de levende, denkende, ijverende mens, opgetekend.

En, nu en dan wordt er een van die gedachten naar boven gebracht, uit de donkerte naar het licht, zoals een vriend het bijna dagelijks doet en me herinnert aan de woorden die Goethe legde in de mond van Faust:

‘Am Anfang war die Tat’. In het begin was de akte, de daad.

Faust was echter niet over een dag ijs gegaan. Hij had getracht het ‘Woord’ dat in den beginne was, een andere invulling te geven en te zeggen: ‘Am Anfang war die Kraft’. En hij had het daar kunnen bij laten, als hij met ’Kraft’, Energie bedoelde, maar nog is hij niet tevreden en dan vindt hij: ‘Am Anfang war die Tat.’

Echter, die daad komt er zo maar niet, die komt voort uit iets dat er al is, minstens uit een spanning van iets, uit een gedachte, uit een plan, een gedachte, een vorm van blauwdruk, zoals ik al eens meende te mogen stellen. Maar wat ook, aan een daad gaat altijd iets vooraf, hoe je het ook ziet of behandelt, zelfs het toeval wordt voorafgegaan door een oorzaak.

Maar vooral; en ik richt me tot Faust of Goethe: vooral, trachten we niet wijzer te zijn dan Lao Tseu, de Chinese mysticus en filosoof. Hij wist:

‘Er was iets onbepaalds vóór het ontstaan van het Universum, iets waarvan ik de naam niet ken. Ik noem het Tao. Zonder naam vertegenwoordigt het de oorsprong van het Universum, met een naam is het de Moeder van alles.’

Dit is niet zo ver verwijderd van wat Johannes ons leert in zijn Evangelie. Tao is een Zijn, alles is, maar het Woord is een Worden, alles wordt. Of, in den beginne was het Wordende waaruit alles dat is, is ontstaan. Goethe zal dit ook wel geweten hebben, Faust heeft het niet willen weten, voor hem was het een daad, een gebeuren zonder oorsprong, zonder iets dat er aan vooraf ging. Een zuivere materialistische visie, een visie zonder inhoud waar ik niet met leven kan. Geef me dan maar liever Tao, en nog liever het Woord dat alle mogelijkheden die ik wens in zich draagt.

Als het nog niet duizendvoudig zou zijn vastgelegd in de vele boeken, wat ik ten sterkste betwijfel, dan leg ik het nu vast, neem ik het mee vandaag, waar ik ook ga of wat ik ook doe want, wat is van de morgen - het is het einde van de voormiddag ondertussen - is van de dag. Ik kan nu mijn schrijversgewaad afleggen.

Ik deed op eerlijke wijze wat ik te doen had. Ik brak met Faust en loofde Johannes die het wel ergens in het oosten zal hebben opgeraapt. Het is een zin om er een boek over te schijven, wat ik in feite al heb gedaan, maar deze is blijven liggen, deze is niet meer van deze tijd.

Wellicht ook deze blog niet.

08-10-2019, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

‘And now it was evening. And Almitra the seeres said. Blessed be this day and the place and the spirit that has spoken. And he answered was it I that spoke? Was I not also a listener?’

Ben ik het die schrijf, ben ik niet eerder iemand die luistert naar wat hem gezegd wordt, het overneemt en neerzet alsof het van hem komt? Het is een vraag die ik me regelmatig stel als ik ga neer zitten en wacht, wacht tot de woorden komen. Soms is er hulp zoals vanmorgen van Kahlil Gibran, maar meestal is er leegte als ik de ogen open op de resten van de nacht en dan gebeurt het of gebeurt het niet. Is er een licht vloeien van water uit de bron, dat stilaan toeneemt en vlugger vloeien gaat, breder, voller, water dat is als woorden.

Komen deze woorden uit mij. Ben ik het die schrijf of is het de bron die schrijft?

Ogenschijnlijk is dit een onnodige vraag, toch stel ik ze in het licht van wat Itzhak Bentov me leert en wat Niels Bohr wist over de kwantum wereld ‘als je denkt die begrepen te hebben, dan hebt je die juist niet begrepen’. Ik beken dus dat ik met open blik ben gaan kijken naar wat ik dacht reëel te zijn, en dan vooral al wat betreft de wereld van de geest, de wereld van de gedachten. Zou die wel, zoals d’Ormesson dit zegt zich bevinden in mijn hersenen en is het zo dat ik lees wat er in mijn hersenen, in mijn geheugen, voorhanden is als ik schrijf?

Ik weet/herinner me wel wat Bohr ooit zegde, ik weet wel wat d’Ormesson dacht en schreef, maar er is een verschil tussen weten en te gebruiken wat je weet. Er is een bepaald proces dat zich afspeelt, namelijk het verwerken van wat je weet en, wie of wat is het dat verwerkt; die de zinnen vormt en samenbrengt op een wijze dat de ene voortvloeit uit het andere en er ideeën ontstaan, die ogenblikken ervoor nog niet bestonden.

Er is aldus een zijn en een worden. Ben ik het de oorzaak van het worden, van het verwerken of, is er iets anders in het spel iets dat te maken heeft met het mysterie dat de geest van de kosmos is? Is het dit dat Gibran bedoelde als hij antwoordde: ‘was it I that spoke?’

Deze vraag maakt het plezier uit van het schrijven en van het lezen. In mijn geval is het, het schrijven én het lezen. Achteraf gezien is het een dubbele vreugde die mijn beloning is voor de inspanning die ik doe. En in feite is het geen inspanning, het is maar een laten afkomen wat er in de tunnel ineens aanwezig is. Iets dat je niet gevraagd hebt, wel iets dat je aangereikt wordt en dat je genomen hebt als een gift uit het ongekende.

De wereld van de dingen om me heen is me vreemd als ik dergelijke zaken schrijf omdat, wat ik vertel, afkomstig is uit een andere, een meer dan vreemde wereld. Gibran maakte me er attent op; hij schrijft dan ook als een profeet die we graag aanhoren, zelfs en vooral als hij iets zegt of schrijft dat niet van hem is.

Het is ons groot geluk, niet te weten van Wie of van Wat het is.

07-10-2019, 07:12 geschreven door Ugo d'Oorde