Een meer intiem samenzijn ware er niet gekomen indien Anja niet had beslist in de berghut te overnachten en pas de volgende dag terug te gaan en ook indien ze die avond, na hun korte kennismaking niet samen hadden doorgebracht, kijkend naar het wondere effect van de ondergaande zon op de besneeuwde bergtoppen. Geen van beiden, hij zeker niet, besefte toen dat, naarmate de sterren een voor een, op het laken van de nacht tevoorschijn kwamen, de geul van hun gevoelens breder en breder werd.

Maar al dit verklaarde slechts hun ontmoeting. Echter welke andere feiten gingen niet vooraf aan haar beslissing om op die dag, die uiteindelijk een belangrijke dag werd in zijn leven, de tocht naar die berghut van de Grand Mountet te doen?

Dan ook was er nog zijn verhaal. Vooreerst, zijn aanwezigheid daar, nadat hij lang geaarzeld had, omwille van de kinderen en het mogelijke gevaar verbonden aan een beklimming, Robert en Gustave te vergezellen.

En als het een ontmoeting in een bepaald punt en op een bepaald ogenblik betreft, kan tot in het oneindige worden teruggegaan, tot de dag van zijn geboorte, tot de dag dat zijn vader inging op zijn moeder en nog veel verder in de tijd, wat even betekenisvol zou zijn, allemaal gegevens die maakten dat hij was wie hij was en dat hij was waar hij was en dat ze er nu aanwezig waren, enkel en alleen opdat hij, zo zag hij het nu, Anja zou ontmoeten.

We spreken dan van toeval maar met Borges wist hij dat toeval geen woord is om uit te spreken, dat het slechts een samenvloeien is van talloze, zo kleine als belangrijke feiten in het leven.

Ze had hem verbaasd toen hij hoorde wie ze was. Ze verbleef met haar moeder in Saint-Luc, het dorp aan de overkant van Grimentz, met enkel de vallei tussen hen en vertelde dat ze de cabane al bezocht had, vroeger, jaren geleden toen haar vader nog leefde. Ze, hadden er toen overnacht en gezien er nu nog plaats was, ze van gedacht was veranderd en besloten had pas de volgende dag terug te gaan.

Waarom was ze eigenlijk gebleven, misschien was ze te vermoeid na een klim van vier uren  van 1600 naar 2886 meter, misschien was het, hoopte hij, omwille van hem? 

In de namiddag had hij zijn vrienden niet vergezeld naar een plaats die ze hun ‘jardin de génépi’ noemden en hij was in de zon gaan zitten om te lezen of te schrijven. Het was daar dat ze hem was komen opzoeken en dat de realiteit zich vormde tot verbeelden en de woorden die ze spraken, een kleur hadden, een warme ondergrond. Zo had hij aangevoeld toen, dat ze een open iemand was met een diepe zin voor literatuur en kunst en vooral een vrouw - hij dacht dicht bij de veertig - bewogen, gegrepen door de bergen en de levende natuur.

Hij herinnerde zich nog min of meer waarover ze toen gesproken hadden, hij vond het trouwens in zijn dagboek. Het was lijk een aftasten van wie ze waren en wat ze wisten en hij herinnerde zich even goed nog de stemmen van de cordée van vier knapen, in de wand van de ‘mamouth’ die steeds maar hoger en hoger opschoof naar de top, hun stemmen duidelijk leesbaar in de ijle lucht.

Later namen ze, samen met Robert en Gustave, het avondmaal en bleef hij alleen met haar, buiten in de de vrieslucht met een hemel die plots vol sterren stond.

Nam zij al een deel in van de plaats die was vrijgekomen toen ze afscheid namen en zij haar slaapstede opzocht en hij die van hem naast deze van zijn vrienden in een ander slaapvertrek?

Lang nog had hij wakker gelegen die nacht, denkend aan haar, hun gesprek voortzettend. Zij luisterend naar hem, zij opkijkend naar die rijpere man met heel wat ondervinding over het leven, met heel wat meer boeken gelezen dan zij en met een totaal andere kijk op God.

Je bedelft me onder woorden had ze gezegd, en toen ze afscheid namen was haar gelaat heel dicht bij het zijne alsof ze hem kussen wilde.

*

Ze stonden met hun drieën, in de scherpte van de morgen aan de rand van een ijs- en sneeuwvlakte die ze kruisen moesten om de bergkam te bereiken vanwaar ze ‘en cordée’ naar de top van de Besso konden. Maar het gebeurde dat Robert, de gids, bij het betreden van het ijs, plots uitgleed en bij een misstap, zijn ligamenten scheurde zodat ze verplicht waren, hem zo goed mogelijk ondersteunend, terug te keren naar de cabane.

Er werd een helikopter gevraagd en Robert samen met Gustave waren ingestapt. Was er nog een plaats voor hem, hij wist het niet meer, hij had waarschijnlijk gewild gewacht op Anja en in de namiddag waren ze samen afgedaald over de gletsjer naar Zinal. 

Hij had dit in een ruk neergeschreven, alsof hij een lange brief aan het schrijven was, denkend aan de te vele ‘toevalligheden’ die er aan te pas kwamen; hij had zelfs gedacht in die dagen dat het misschien zijn overleden vrouw was geweest die zich manifesteerde in de persoon van zij, die zich Anja noemde, die zo maar was opgedoken uit het niets om even vlug als ze gekomen was, weg te rijden van hem in het even grote niets.

Dit alles was van de maand augustus, van het jaar na haar overlijden. Tot en met zijn ontmoeting van Anja was het een maand van innerlijke stilte geweest, en la chambre des preux waar hij verbleef, een kamer van de geest die hem gekneld hield in een groot verlangen om te schrijven; een verlangen dat van dan af, een noodzaak werd en hem niet meer verlaten zou om hem te brengen op het punt in de tijd en de ruimte waar hij zich thans bevond.

Anja echter zou hij niet meer terugzien, al wist ze heel goed  waar hij met de kinderen verbleef.

Hij was een paar jaren later terug in dat dorp in de bergen. De oude chalet, nog donkerder getint door de tijd, was er nog. De bomen waren uitgegroeid. Het licht was erover, de wind, de regen, de jonge maan. In de late dagen van augustus zwermden de zaden van het wilgenroosje (épilobe) erover uit, kleine schermpjes, voorbeelden van het bruisende leven.

Vandaag is  zijn hart ouder geworden, stiller, er zit een beven in zijn handen. En in zijn gedachten, de stemmen van spelende kinderen die verstoppertje spelen. En hij overweldigd door wat was, grijpend naar een zin van T.S.Eliot: 

Go, said the bird, for the leaves were full of children,
Hidden exitedly, containing laughter.[1]

Hij heeft de nacht doorgebracht op de sofa en werd wakker, het ogenblik tussen nacht en dag, het punt dat door de Romeinen le silencium genoemd werd, cette heure trouble qui est celle des morts et des naissances.

Dit is waar hij zich thans bevindt, precies tussen duisternis en licht, het silencium, het ogenblik dat noch nacht noch dag is. Hij heeft niet de kracht op te staan maar hij heeft een boek te schrijven al was het maar over de zin van dat alles, al was het maar over de zin van het leven. Alsof het nodig was dat hierover geschreven werd.

03-02-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Als ik een artikel in een oude El País mag geloven zou Anthony Burgess  het aangedurfd hebben te schrijven: ‘schrijvers zijn lieden zonder belang, ze hebben hun innerlijk leven omgezet in wat ze reeds publiceerden en hun uiterlijk leven beperkt tot het zich neerzetten om te schrijven. Veel aantrekkelijker is het leven van een taxibestuurder[1].

Hij was een wijs man, een veelschrijver, er zal dus wel een deel van waarheid in zitten. Dag in dag uit, ben ik bezig met wat terecht komt in mijn blogs. Veel, om niet te zeggen alles, is er op afgestemd, ook de dingen die ik nog doe worden er door ontregeld en zeker  mijn belangstelling voor het dagelijkse, zelfs - zoals ik reeds zegde - voor het lezen.

Burgess, die de dood van dichtbij heeft gezien – op 42 jarige leeftijd werd bij hem een hersentumor vastgesteld – zegde ook dat hij denkend aan de dood schreef over het leven.

Ik herken me in beperkte mate in zijn woorden. Bij hem was het, zoals nu bij mij, een vlucht in woorden, maar hij was enorm productief – hij schreef vijf boeken in het jaar dat de dokters hem nog gegeven hadden – terwijl mijn productiviteit te laag ligt, ‘opdat ik er nog tijdig komen zou’, en al weet ik niet waar ik aankomen wil, ik blijf maar schrijven zodat het eindpunt zich maar blijft verwijderen in de tijd, zelfs al komt het dichter en dichter.

02-02-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Hoe komt het dat velen onder ons zich tevreden stellen te eindigen in het Niets. Dat ze aanvaarden van stof te zijn en tot stof terug te keren. En hoe komt het dat ik er me met de moed der wanhoop tegen verzet, dat ik dit absoluut niet aanvaard; dat ik een totaal andere zekerheid uitdragen wil die me brengt op de rand van wat, als ik luister en lees, de maatschappij van vandaag erover denkt?

Wat gebeurde er met mij, wie was ik als kind van mijn ouders - eenvoudige, werkende mensen - opgegroeid in een landelijke omgeving tussen weiden met bloemen en bossen zonder paden, en abelen in de beemden en weegbree en  smeerwortel en ereprijs en sint-janskruid en zovele andere bloemen en planten.

Heb dit allemaal in mij opgeslagen: en vlinders en bijen, en eksters in de bomen en merels in de hagen en lijsters en meesjes, en eieren in de nesten, en kastanjes en hazelnoten en de geur van de meidoorn in de lente, en meikevers op de bladeren van de eik.

Een wereld van wonderen. En ik zou moeten geloven dat er niets was, niets is. Dat dit alles er zo maar gekomen is, zo maar, zonder reden van bestaan, dat het geen dingen zijn om ons de ogen te openen?

Zeker is dat ik meer een kind van de natuur was dan een kind van mijn ouders, dat het de natuur is waarin ik ben opgegroeid die mijn wereldbeeld heeft gevormd, ondersteund door bepaalde boeken die mijn wegen hebben gekruist, om uiteindelijk aan te komen waar ik me nu bevind en te verkondigen met fluiten en trommels – des fifres et tambours’ -  dat er Iets in meer moet zijn, Iets dat enorm is, onoverzichtelijk is, onverklaarbaar is. Maar dat IS.

01-02-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

                                                                           
                                                    
                                                            Aan Anna Enquist


Haar vingertoppen naar

de toetsen toe getogen,

in totale intimiteit

met Johan Sebastian Bach.

Van wie het componeren was,

van wie het in elkaar verweven

van spiralen, van voluten was.

Van wie in kloostergangen

overspoeld,

naar boven, naar beneden, 

witte parels,

over donkere tegels

uitgestrooid, gemeten
tot lang erna.

Hoorden toen

het onvermogen

op te stijgen, al wilde ze,

al wilden allen die er waren,

alsof mogelijk

dichter nog te komen,

hoger te geraken

In geest op geest geënt,

een overgang van eeuwen.

Overrompeling
van regenbogen,

verwondering te leven

en het leven uit te schrijven

in runentekens. 

En, gekluisterd

in de balken,
wat we zagen,

vlinders uitgedroogd

in spinnenwebben

Ook wij die avond

met Bach

geconverseerd,

wij allen die er waren.  

Niet meer wetende

hoe Bach de klanken was.


                                                                 

31-01-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

En dan, wat hij niet zo dikwijls deed, bladerend in zijn dagboeken, valt hij op enkele regels uit een gedicht van Rilke die hij overgeschreven had en van uit het licht van de bergen, komen de herinneringen aan Anja terug:

Einmal wenn ich dich verlier,

wirst du schlafen können, ohne

dasz ich wie eine Lindenkrone

mich verflüstre über dir?

Hij had dit geschreven toen Rilke een toevlucht was voor zijn gevoelens van een beginnend verliefd zijn. En hij de pijn die zwol in hem, onderdrukken wou omdat hij wist dat het verschil in ouderdom met haar, en de levensomstandigheden van hen beiden, te groot waren, te onoverkomelijk.

En zijn dagboek open voor hem:

Zal je wel slapen kunnen als ik je verlies en me niet meer lijk een krans van lindebloesems verfluister over jou?

Kort was hun ontmoeting geweest, maar achteraf als hij naging hoeveel gebeurtenissen nodig waren geweest opdat hij haar ontmoeten zou, op weg naar een berghut, op meer dan 2.800 meter hoogte in de Alpen, dan zag hij er, maar al te graag, elementen in die vooraf - door het lot, dacht hij - vastgelegd waren opdat hij haar ontmoeten zou.

Het was vroeg in de morgen dat hij met zijn twee vrienden Robert en Gustave, enkele dagen na hun bezoek aan het graf van Rilke, op weg waren om de beklimming van de Besso te doen en even gestopt waren in de Cabane du Petit Mountet, en ze haar ontmoetten waar ze neerzat, in de schemer en alleen, aan een tafeltje, met een tas thee voor zich.

Dit was het begin geweest. Later, aan een moeilijke passage over een stroom die langs de bergwand naar beneden stortte, had ze schijnbaar gewacht op hen, ze zou hen vragen hoe het verder moest en Robert die haar uitnodigde hen gezelschap te houden, over de gletsjer tot in de Cabane du Grand Mountet[1].

Het begon als een totaal onschuldige kennismaking, waarbij hij vernam dat haar naam Anja was en dat ze een landgenote was, een streekgenote bijna. Ze wou de cabane bezoeken waar ze jaren geleden geweest was met haar vader en was zinnens nog die zelfde namiddag terug te keren naar Zinal. Robert zegde haar dat ze  beter de nacht in de cabane doorbracht en pas morgen, in de namiddag, als ze terug waren van de Besso, met hen terug kon gaan, qu’en penses–tu, Ugo? had hij gevraagd.

Hij wist, als hij verder bladerde dat zijn dagboek van die maand augustus de echo droeg van hun ontmoeting en vooral van zijn lange afdaling met haar over de gletsjer naar Zinal toe. Hij hoefde het niet te herlezen, niet over te nemen. Hij wist dat de woorden komen zouden zoals ze nog, na de vele jaren die erover waren, woonden in hem.

Maar hij aarzelde. Hij aarzelde open te breken wat nog smeulde, omdat hij wist dat het een gebeuren was geweest met een te groot impact aan mogelijkheden, die hij toen, de dagen na hun afscheid van elkaar, had uitgeschreven om zijn gevoelens te onderdrukken.

*

Pas een paar dagen later zou hij het verhaal verder openen. Hij zou gaan neerzitten in de tuin, de laatste mooie dag van de herfst, aan de tafel onder de bomen, met het vallen van de bladeren over hem – zoals de vallende bladeren in het boek, en Zhivago toen een ogenblik dacht dat het de schaduw van vogels was – en het was in het gekir van de tortels en het ruisen van de wind in de bomen dat hij begon aan het verhaal waarin alle elementen aanwezig waren opdat in de bergen omheen de cabane du Grand Mountet, zijn leven voor een tijd stil zou staan en zij binnen komen zou in hem, om er tot deze dag in de herfst, en tot lang nog erna, te wonen, wat hij ook deed om haar te vergeten.

*

30-01-2013, 00:05 geschreven door Ugo d'Oorde  

Wie is het die schrijft en in welke mate is wat hij schrijft realiteit of fictie? Weet ik het zelf wel, eens het geschreven staat? Vroeg ik me gisteren af.

Ik weet enkel dat wat ik schrijf het product is van mijn gesprek met mezelf, en ook dat de oude man, zoals ik me gisteren, meer dan de andere dagen, voelde, zal blijven pogen creatief te zijn in woorden, zoals hij bezig was in het voorbije, se innanzi tempo, grazia a sé nol chiama[1].

Maar ik of hij, Ugo, bekennen ootmoedig dat er op dagen, zoals dagen met sneeuw of dooi, grote verwarring bestaat en dat ze beiden niet weten hoe de toekomst, vooral dan de nabije er zal uitzien.

En toch wordt er morgen een vervolg geschreven dat voor het ogenblik nog woekert in hun hoofd. 

Heel duidelijk en zeker toepasselijk is wat hij leest in Le Monde[2]:

‘toute littérature joue avec la notion d’identité: qui écrit? qui parle ? qui invente ? qui se souvient ?’, c’est le ‘je’ de la fiction et de la réalité’, 

Verwachtende, dat wat geschreven wordt wel degelijk als literatuur mag gezien worden, want beiden kennen alleen de hoop dat het antwoord positief is, niemand heeft het hen ooit gezegd.

29-01-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Je tijd is daar om in je ‘fameuze’ boek te zeggen, wat je te zeggen hebt. Herlees wat Bernardus[1] hierover vertelt, je hebt het wel ergens opgetekend in een van je dagboeken, toen Bernardus je aanzette tot schrijven, en je hem opzocht, niet in de kerk van Vézelay waar hij de kruistocht predikte, dat was een andere Bernardus, maar in de abdijkerk van Fontenaye waar je hem ontmoette in de schemerstilte, toen je de kapiteelversiering zag op de eerste kolommen, links bij het binnenkomen in die groot donkere ruimte met het lichtpunt in het oosten. Je hebt toen begrepen dat daar waar de versiering van de kapitelen ophield, met de tekening van de halve cirkel nog klaar gegrift om te worden uitgebeiteld, Bernardus is langs gekomen en gezegd moet hebben aan de beeldhouwer die het kapiteel een meer speelse vorm wou geven:

‘Stop ermee, geen versieringen die ons gebed kunnen storen, de ruimte hier is van Hij die is, van Hij die de totaliteit is van het Zijn, van Hij die ons levend houdt en het is in zijn geest dat we ons verliezen moeten’.

Jij ook heb geen nood aan versieringen, geen nood aan boeiende gebeurtenissen, er zijn er trouwens geen geweest in je leven, die buiten het normale vielen - de dood eigen aan het leven zijnde - en je wenst er geen dramatische aan toe te voegen, zoals het meermaals gebeurt; teken op wat je te binnen valt of het nu echt is of fictief, van het ogenblik dat het geschreven staat zal het geweest zijn.

28-01-2013, 07:01 geschreven door Ugo d'Oorde