De avond van 28 juli: op de BBC 2, de uitvoering van de Negende Symfonie van Ludwig van Beethoven onder de leiding van Daniël Barenbaum. Niet alleen groot als dirigent, niet alleen groot als Beethovenkenner – hij dirigeerde de negen symfonieën van Beethoven zonder partituur voor zich – maar groter dan groot als mens en musicus. Het was het laatste concert, gegeven  in het kader van de Proms, als deel van de cyclus van de Negen Symfonieën van Beethoven, de grootste onder de groten, of minstens een ervan.

Daarna - niet te missen - gevolgd door een documentaire, met meesterlijke commentaar, onder meer van Barenbaum, en muzikale illustratie, over elke Symfonie afzonderlijk, en eindigend met een ontroerende uitvoering van de Negende, door een orkest samengesteld uit de jeugd uit Egypte, Israël en Palestina, in open lucht, in Zuid-Korea aan de grens tussen de twee Korea’s, een strook grond van 4 km breed en 250 km lang, waar sedert meer dan een halve eeuw, geen mens nog een voet heeft gezet.

Zeggen dat er rondlopen in dit, ons land, en in gans West-Europa, die deze muziek voor eeuwig en altijd zouden willen, niet alleen bannen, maar uitroeien als onkruid.

Zijn we er ons voldoende van bewust?

29-07-2012, 01:20 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik kan niet meer terug, het overrompelende beeld heeft zich vastgehecht in mij, het Universum is ontstaan uit het Woord - en of alle begin moeilijk is waarmede een bekroond boek van bij ons begon, geloof ik niet – en is de materiële vorm van het Woord. Een Universum waarvan het Woord het Ego is, het Zijnde is, het Levende is. En de geest in ons, geborgen en gehouden in onze elektronen, quarks en andere deeltjes tot het Higgs-deeltje toe, is er deel van - ook Hessel, de irreligieuze, weet dit - is onomstootbaar deel van het Ego van het Universum.

Raymondo Panikkar noemde dit paradigma – ik herhaal me, maar het is zomer nu - the cosmostheandric principle[1], Kosmos, God en Mens als drie-eenheid.

Je zegt het maar, je schrijft het maar, niet op één plaats, niet onder ene vorm, maar het zijn gedachten die je bestormen, die je omver stoten, die je opzuigen en je schrijft het maar opnieuw, in de tuin gezeten met de geurende hortensia’s, blauwer dan blauw, naast je.

Wie zal je volgen als je beweert dat het Universum het Zijnde is en het Zijnde het Universum waar de totaliteit van je persoon in versmolten zit, in opgenomen is: van de minimaalste splinter van jou tot de totaliteit van al wat er was voor jij er waart, van al wat je bent en hierin reeds aanwezig al wat je zijn zult.

Je dacht eraan gisteren, met Daniël Barenbaum en de Vijfde van Beethoven, ontzaglijk, op BBC Four.

28-07-2012, 02:13 geschreven door Ugo d'Oorde  

Wat een wereld aan boeken er reeds bestaat, het is om er duizelig bij te worden. En te denken dat ik er nog een wil aan toevoegen, terwijl ik, arme ziel, enkel  vermag, te hernemen en te herkleuren, te herschikken en herop te voeren, wat reeds geschreven staat, en dit tot vervelens toe.

Maar het is mijn leven, het woord is mijn adem, het woord is mijn bloed.

Jaren geleden was ik in ‘el Convento de Mafra’, duurbaar aan José Saramago want hij heeft, aan de bouw ervan, een boek gewijd.

Ik was er in de Bibliotheek, verbijsterd door het grote aantal, naar ik dacht, heel wijze boeken.

Terug in de bus heb ik een gedicht geschreven, dat ik hier herneem, licht gewijzigd door de jaren:

A Bibliotheca do Convento.

Je weet nimmer wat je allemaal weet,

zoals je nimmer wat je niet weet, weet.

Want wat je weet is maar een peulschil

van  het oneindige dat je weten wil.

Zelfs de veertigduizend boeken

in de ‘bibliotheca do convento’,

zelfs in Mafra, dragen al het weten niet,

en evenmin de duizendmalen veertigduizend

boeken  in alle bibliotheken van de wereld niet.

Want wist Popper te verklaren, kennis

toegevoegd stelt telkens nieuwe vragen.

Zo is ons duidelijk meegegeven,

als in onze cellen ingeprent, dat we blijven

zoeken zullen om ooit te achterhalen

wat niet met woorden is te vertalen.

Misschien, maar zeker is het niet,

kan kennis een begin van wijsheid wezen

en wijsheid dan de nederigheid.

Dit weten we echter pas veel later

als het weten al te laat zal zijn. Zodat we

riskeren nu in de boeken te verdwalen

die mettertijd, dit weten we, verschralen.

27-07-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Rilke, vervolg.

Ik wil je dan toch elke opzoeking besparen en het gedicht van Rilke, dat ik gisteren heb binnengebracht, hier aanvullen.

Wer jetzt kein Haus hat, baut sich keines mehr.

Wer jetzt allein ist wird es lange bleiben,

wird wachen, lesen, lange Briefe schreiben

und wird in die Alleen hin und her

unruhig wandern, wenn die Blätter treiben.

Dit is wat me nog rest: het schrijven van lange brieven, aan vrienden, kennissen en aan hen die (bij vergissing) op mijn blog terecht komen.

26-07-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik weet dat ik schrijf vanuit een kloostercel wat mijn gedachten betreft. Dat ik begin bij de lauden en eindig soms ver na de completen. Dat ik me beweeg in een wereld die moeilijk toegankelijk is voor velen, maar het is mijn wereld en het is vanuit deze dat ik schrijf  omdat het, voor mij althans, de enige wereld is die waard is, om de moeite te doen erover te schrijven.

Word ik gevolgd of niet gevolgd, gelezen tot in de diepste plooien of in diagonaal overlopen, voor mij is er het pogen, ‘the rest is not my business’.

Heb ik, in deze vakantieperiode, de moed ermee te stoppen of blijf ik doorgaan tot er een doorbraak komt in mijn gedachten. Ik ben wie ik ben en wens niet een andere te zijn, geen Proust, geen Eliot, geen  Rilke.

Al zijn vele van Rilkes gedichten moeilijker toegankelijk dan de teksten van mij, zelfs al schreef hij een gedicht dat een klein wonder is - mijn broer Daniël vond het, in zijn leven, een van de grootste gedichten ooit - en als ik het lees, het de weergalm is van de herfst over de wijngaarden van de Valais waar Rilke verbleef:

Herr: es ist Zeit. Der Sommer war sehr grosz.

Leg deinen Schatten auf die Sonnenuhren,

und auf den Fluren lasz die Winde los.

En dan, lezer, en dan:

Befiehl den letzten Früchten voll zu sein;

gib ihnen noch zwei südlichere Tage,

dränge sie zur Vollendung hin und jage

die letzte Süsze in den schweren Wein.

En ik verzwijg de laatste strofe van deze ‘Herbsttag’[1], omdat deze oneindig is en omdat ik hoop dat je deze strofe zult gaan opzoeken in een of andere bibliotheek, indien je ze al niet zou gelezen hebben, of bezitten, geborgen tussen je rijen boeken. 

Paul Claes van bij ons, vergat dit gedicht, in zijn ‘Raadsels van Rilke’, (De Bezige Bij, 1995) wellicht omdat dit gedicht geen raadsel was.

Weet dat ik eens te meer ben uitgekomen waar ik niet dacht uit te komen toen ik met deze blog begonnen ben.

25-07-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Stéphane Hessel wiens boek[1] ik vandaag eindigde, verwijst in het laatste deel ervan naar een vers van Reiner Maria Rilke:

‘We verzamelen hartstochtelijk de honing van het zichtbare om het op te slaan in de grote gouden korf van het Onzichtbare’

Anders gezegd, schrijft Hessel en hiermede  volgt hij Rilke in het domein van het metafysische:

‘Sterven is een andere manier van zijn dan leven, maar het is nog steeds een vorm van leven.’ En,

‘We zullen sterven maar dat wil niet zeggen dat we niet bestaan. En

‘Het bestaande dat we zijn geweest is een bestaande dat deel uitmaakt van alle bestaanden en dat zijn plaats zal terugvinden in de onmetelijke ruimte van de bestaanden’.

Ik isoleer deze drie zinnen – had graag de Franse tekst ervan - omdat het zinnen zijn met een grote betekenis. Ze benaderen of illustreren de tekst uit de Bhagavad Gita die ik aanhaalde in mijn  blog van 17 juli. En die ik hier herhaal:

Never have I not been, never have you not been, and never have these princes of men not been; and never shall the time come when all of us shall not still be. As the tenant soul goes through childhood and manhood and old age in this body, so does it pass to other bodies.

Dit zijn de ideeën waar velen mee geconfronteerd zijn en Hessel is een wijs man.

Dat ik, wat dit betreft – hij zegt ook dat atomen onsterfelijk zijn – in zijn voetsporen loop is een grote geruststelling, is een zegen. 

24-07-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik lees nog steeds Stéphane Hessel, hij kreeg geen al te goede kritiek in de Standaard (heb ik reeds gezegd), zijn boek: ‘Geloven in het Onwaarschijnlijke’ kwam over als onverzorgd. Maar Hessel is een man van 94, die wat hij te zeggen had, gedicteerd heeft omdat zijn tijd beperkt was en zijn boodschap dringend. Dus ik vergeef hem dit tekort, de Standaard had het ook mogen doen.

Ik lees wat hij schrijft over ‘het Lot’. Hij noemt het ook ‘het westerse fatum’ of het ‘Turkse kismet’, dit wat geschreven staat. Voor de islamieten het symbolisch equivalent van voorbeschikking’.

De bijbel was er ook niet vreemd aan, in Psalm 139 lezen we en ik verkies, sentimenteel als ik ben en dankzij John Steinbeck, nog steeds de King James’ versie van 1611:

Thine eyes did see my substance, yet being unperfect; and in thy book all my members were written, which in continuance were fashioned, when as yet there was none of them.

Of, wat ik begrijp: alles wat mij betreft, Heer, staat al opgetekend in je boek,  alhoewel alles er nog niet is, alhoewel het nog komen moet, het staat al geschreven in je boek. Welk ander boek kan hier bedoeld worden dan het boek van het doen en laten van elk van ons.

Ik ga zeker niet zo ver, al weet je maar nooit, ik geloof niet dat al wat komt al geschreven staat, al vastgelegd werd van voor onze geboorte, maar ik geloof wel dat het, keer op keer, vastgelegd wordt door de inwerking op elkaar van de gebeurtenissen waarin we van ver of dichtbij betrokken worden.

Een ontmoeting van twee personen, met het impact hiervan op de komende gebeurtenissen, is een samenloop van omstandigheden, die als we nagaan hoe die tot stand kwamen tot verwondering leidt.

Verwondering die gemakkelijk kan omslaan tot wat volgens Hessel Sloterdijk zou gezegd hebben: ‘een macht die er ons toebrengt afstand te doen van vermogen tot handelen’ – ik weet niet of dit een correcte vertaling is uit het Duits naar het Frans – maar die macht van Sloterdijk is geen geheim gedoe. Het zijn de omstandigheden waarin ons leven verloopt die de loop ervan zullen bepalen.

En als onze wil de ene of andere beslissing neemt dan is het omdat we aldus geconcipieerd werden en aldus geëvolueerd zijn onder de omstandigheden.

Welke vrije wil heb ik dan die niet zou geconditioneerd zijn, én door mijn afstamming, én de stand van planeten en sterren de dag van mijn geboorte, of conceptie, én de omstandigheden waarin mijn leven verloopt?

Dankzij deze conditionering is het dat ik schrijf

23-07-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde