‘Rose, oh reiner Widerspruch, Lust.

                           Niemandes Schlaf zu sein unter soviel

                           Lidern.’

Herinner je, mijn vrienden,

herinner je de bergen, de cabanes

waar we waren, uitgelaten: 

de sneeuw, de toppen wit,

en bij het slapen gaan

Cepheus en Cassiopeia, zijn geliefde,

die we zagen aan de hemel staan.

Maar,

op andere dagen, herinner je Raron,

hoe hoog, romaans de kerk,

het graf van Rilke daar een baken was:

de rozelaar opgeschoten, vol met witte rozen

stond, en wit het marmeren graf,

door lichen aangetast.

Woorden er het geestelijk landschap waren

in de mond gebrand: ’Niemandes Schlaf

zu sein unter soviel Lidern’.

Dan er dagen waren,

zijn gedichten die we lazen,

het woordenboek dat ons niet hielp,

herinner je zijn woorden en hoe ze ons volgden,

langs de Navizence: water klotsend

in de oevers met keien afgerond

en irissen lijk ogen.

En in de bossen,  tussen ‘chanterelles’

en boleten, hoe dikwijls niet we spraken,

omdat we kennen wilden

van de roos ‘oh reiner Widerspruch’.

Dan bij valavond, Muzot bezocht,

en roze sneeuw op alle toppen, herinner je:

zijn huis omhaagd, het hekken dicht.

De schemer een gedicht gebracht,

hij was er nog, tegen de muur geleund,.

Neen, de slaap der slapenden

die slaapt hij niet.

De tuin, ‘mit einer Masse von Melissen

und Stern-Anis’:

van zijn aanwezig zijn, de echo was.

We toen zijn heengegaan en hij

ons is blijven volgen.

Nota bij dit gedicht:

Het kan dat dit gedicht reeds in een vorige blog, jaren terug,

verschenen is, maar het werd nu volledig herzien en dit is

hopelijk de laatste versie ervan.

‘Navizence’: de stroom die ontstaat in de Zinal-gletsjer en door Zinal vloeit.

Er werd heel wat geschreven over het graf en het grafschrift van Rainer Maria Rilke aan de voet van de prachtige (gerestaureerde) romaanse kerk van Raron (Rarogne), gelegen ongeveer op de scheidingslijn tussen le Haut- et le Bas-Valais, langs de baan Sierre - Brig.

Wolfgang Leppman schreef in zijn boek (1972) over het leven en werk van Rilke, vertaald in het Nederlands door Theodoor Duquesnoy, dat er niet minder dan 26 verschillende interpretaties van dit grafschrift bekend zijn.

Niet verwonderlijk dus dat Anton van Wilderode, in zijn voorwoord bij ‘Tussen stroom en gesteente’ van Maurits Van Vossole, dit grafschrift bestempeld als ‘sibillijns’.

Ondanks dit alles hebben we gemeend, deze plaats, die we samen met  vrienden uit de Valais regelmatig, als pelgrimsoord hebben bezocht, te bedenken met een gedicht, waarin we gepoogd hebben de impressie die graf en grafschrift bij ons hebben nagelaten, op te vangen.

Het slot van mijn gedicht verwijst naar het slot van een gedicht van Rilke:

Einmal wenn ich dich verlier,

wirst du schlafen können, ohne

dasz ich wie eine Lindenkrone

mich verflüstre über dir?

En dan laten we Paul Claes (‘Raadsels van Rilke’, De Bezige Bij, 1995) die het gedicht vertaalde, verder gaan :

Zonder dat ik hier waak en woorden,

bijna als oogleden op je ledematen,

op je borsten neerleg, op je mond.

Zonder dat ik je toesluit en je alleen

met het jouwe laat, als een tuin

met een massa melissen en ster-anijs. 

13-08-2018, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het werd een gewoonte mijn blogs te schrijven de morgen ervoor. Op deze wijze ontdoe ik me, in de dag, van een groot deel van de spanning tijdig klaar te komen. Zo is het dat ik mijn blog van 11 augustus, de morgen ervoor, op 10 augustus, geschreven heb en dat het toen gebeurde, dat ik zonder overgang, bij het schrijven, plots dacht aan het boek ‘De bekeerlinge’ van Stefan Hertmans en vooral aan wat hij hierin vertelde over wat in 1096 gebeurde in het dorpje ‘Moniou’ in de Vaucluse.

Waarom was het, precies aan Stefan Hertmans dat ik toen heb gedacht, en niet aan een andere schrijver of boek? Wel, ik wist het een paar uren later, toen mijn blog, voor 11 augustus, al was ingelogd.

Het toeval wou - maar ik zegde het al, ik geloof niet in toevalligheden, ik geloof niet in de cijfers van de lotto - dat in de Standaard van dezelfde 10 augustus, blad D12, onder de rubriek ‘cultuur & media’, het relaas werd opgenomen van Bart De Neve over Monieux, een plaatsje schrijft hij: ‘waar er toch geen zak te beleven valt’.

Hij weet dat Stefan Hertmans er een ‘optrekje’ bezit, hij weet ook dat hij met:

‘De bekeerlinge’ een schitterende roman schreef waarin het dorp Monieux een centrale rol speelt. En hij vraagt zich af of hij soms vergeten is hoe het de Britse schrijver Peter Mayle is vergaan? Hoe die het dorp Ménerbes in de Lubéron moest verlaten nadat zijn huis plots een toeristische trekpleister was geworden door het succes van zijn boek ‘A year in Provence’. Lees liever een ander boek van Hertmans,  mijn vrouw, ikzelf, mijn kinderen en onze golden retriever zullen dat zeer appreciëren.

De Neve raadt ten stelligste af, het dorp te bezoeken. Hij is dus bevreesd dat met de rust van Hertmans, ook zijn rust, tijdens zijn verblijf aldaar met zijn familie, incluis de retriever, zou gestoord worden.

Nu, Ik ben niet in Monieux (Moniou in 1096) geweest en zal er wellicht nooit komen maar, als ik er heen zou gaan dan zou het zijn niet om iets te zien maar wel om er te ‘zijn’; om er rond te lopen, indachtig zijnde wat Hertmans, in zijn rijke verbeelding, er zien gebeuren heeft en, waar hij een nacht heeft over gedaan om het te schrijven. Ik zou er zijn om met hem en met zijn woorden te vertoeven op de plaats waar het centrale gebeuren in het boek, zich heeft afgespeeld en dus niet specifiek om er het ‘optrekje’ van Hertmans op te zoeken.

Ik weet niet tot hoever het succes van de Nederlandstalige roman is doorgedrongen in Frankrijk, evenmin in welke mate de lezers van het boek er door getroffen geworden zijn en Monieux zouden verkiezen boven de top van de dichtbij gelegen Mont Ventoux.

Een feit is zeker door zijn boek heeft Stefan Hertmans het dorpje Moniou-Monieux op de kaart gezet van de wereldliteratuur, hierover kan geen twijfel bestaan. Hij deed het zoals Julian Barnes voor mij, de Araratberg in de literatuur heeft binnengebracht met zijn boek ’A History of the World in 10 1/2 chapters.

Of, maar dat is een ander verhaal, hoe John Steinbeck, met zijn vertaling van het Hebreeuwse woord ‘timshel’, in zijn ‘East of Eden’, de King James’Bijbel van 1611, bij mij heeft binnengeschoven.

Ik weet dus met Steinbeck, met Barnes, met Hertmans, dat het de geest is van de literatuur die ons in leven houdt.

Dat de literatuur onze eeuwigheid is.

12-08-2018, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik tracht te lezen, zoals het gebeurde toen een jonge vrouw mijn linkerhand vastgreep en met haar vinger liep over de lijnen ervan liep - het was in  Fucine,  een dorp in Noord-Italië, op de weg naar de Berninapas -  wat er zo eigen is aan deze lijnen opdat zij me zeggen zou dat ik iemand was die het woord lief had, meer dan het geld. Ik vond het een speelsheid toen. Als ik zie waar ik nu sta, dan vertelde ze me iets waar ik vandaag aan het ten onder gaan ben. Want het is zo, het woord heerst over me en ik laat begaan, ik verzet me niet en wat erger is, ik volhard erin.

Een week, of zo iets geleden, was ik bezorgd om mijn geschriften van een bepaalde periode in 2012. Waarom niet over deze van 2011 en 2010, en alle voorgaande nog die er geweest zijn?

Ik weet het niet, alleen het woord heeft een uitleg hiervoor. Ik volg. Ik heb niets anders te doen dan te volgen, het woord dicteert en mijn vingers voeren uit. Ik schrijf epistels aan de vijver, in bijna onleesbaar tekens, met mijn schrift op de knieën, om deze epistels daarna over te nemen, te herzien en klaar te maken om te worden ingelogd. De laatste dagen gebeurt het zo en, gebeurt het anders, ik denk dan dat ik schrijf van daar uit, dat die plaats mijn cel is, de plaats waar mijn gedachten samen komen en van waar ze vertrekken.

Ik verbaas me erover hoe ik ben ingesteld - hoef ik dit eigenlijk wel te zeggen? - maar het is nu eenmaal zo gegroeid, sinds ik die plaats heb leren kennen vertrekt alles van daar uit. Hoewel er nog andere plaatsen zijn: de bergen, de zee, maar dan telkens vanuit een wel bepaalde, specifieke plaats waar ik zat om te schrijven. Ik kon en kan nog steeds er heen wanneer ik wil, het is de man in mij die schrijft, die Ugo die erover beslist, ik kan hem enkel volgen.

Ik vraag me af waar mijn vrienden, de schilders zitten, als ze bezig zijn, zitten ze in de engheid van hun atelier of in de oneindige ruimte van hun geest?

Ik vraag me af waar Stefan Hertmans zat toen hij schreef over het gebeuren in het dorp, Moniou in de Vaucluse, waar een troep kruisvaarders hun tenten opsloegen voor de nacht en hij de kreten hoorde van de vrouwen en de stervenden, hij zag wat er in het dorp gebeurde, de vlammen zag die opstegen uit de synagoge.

Een machtige brok literatuur waarover Hertmans zelf zegt :

‘Ook ik zie de zon boven de heuvel komen, plots en fel. Ik heb de hele nacht geschreven. Ik ben moe. Ik open traag, om mijn slapende vrouw niet te wekken, de luiken en het raam van mijn werkkamer…[1]’

Hij heeft er de ganse nacht aan geschreven. Ik weet niet of er velen zijn die dit kunnen, maar het moet een enorme voldoening geven, eens de morgen daar. 

Hertmans volgend, kunnen we ons verplaatsen naar waar we willen om er te zien wat we willen zien en erover te vertellen wat we wensen te vertellen. Telkens opnieuw, zoals ik nu, in feite zit in mijn kamer, omgeven door mijn boeken en de stilte die deze is binnen in mij, ook het licht is zoals ik het wil, ook het punt in de tijd is zoals ik het wil, en ik vertel dat ik aan de vijver zit en, maar het spoor dat nagelaten wordt, is het spoor van de ogenblikken dat ik schrijvend was, maar met dien verstande dat ik, altijd in gedachten aan het schrijven ben. Het houdt niet op. Ik denk niet één ogenblik. Maar dit kan niet zul je me zeggen. En inderdaad het kan niet. Toch denk ik dat het zo is, dat ik maar echt leef als ik schrijf met of zonder de pen in de hand.

Het is wat is van de Kosmos in mij, het is niets anders.

11-08-2018, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het vuur in de rozen is gedoofd, is brak geworden op een brakke grond, er blijft zelfs geen herinneren meer, zoals ik ook me niet meer herinner welke, even brakke woorden ik gisteren geschreven heb en heb laten gaan, alsof het dode bladeren waren, te vroeg neergedwarreld zoals bladeren in de herfst.

Niet veel zaaks meer de rozen, niet veel zaaks de woorden. Wat ze gemeen hebben is niet zo duidelijk, staat nergens vermeld, maar ze hebben eenzelfde beginnen: de oerknal, waarvan men beweert dat hij nog te horen is, te horen wat hun beginnen was.

Roos en woord lagen toen heel dicht bij en in elkaar, samen in de kracht die alles in beweging bracht en van dan af zijn hun wegen uit elkaar gegaan: de ene kracht is roos geworden, de andere kracht is overgegaan in een totaal andere geaardheid, heeft een andere weg afgelegd. Waar het voor de roos de weg naar buiten was, was het voor het woord de weg naar binnen. Zo heeft de roos niets te vertellen over het woord en heeft het woord heel wat te vertellen over de roos, of ze er nu tevreden mee is of niet.

Deze vergelijking brengt me niet ver, het ene is, schijnbaar althans, van de materie, het andere is van de geest. In die voorstelling vullen ze elkander aan. Maar, er is geest in de roos, in de stam, in de wortel van de roos, die weet hoe te botten, hoe de botten te openen tot roos, en dit weten is  van het bevreemdende dat de Kosmos is. In al zijn geledingen, zo de zichtbare als de onzichtbare, een levend, massaal ‘Iets’ dat weet hoe er te zijn en hoe er te leven, zonder het ‘zelf’ te beseffen dat het weet.

Dit is - althans zoals ik het meen te zien deze morgen - de reden waarom het woord er is. Het woord weet wat van de Kosmos is, nog niet heel veel, maar het komt eraan. Geleidelijk begint het woord meer en meer binnen te dringen in het massale en te begrijpen dankzij het fenomeen ‘homo sapiens’ dat de mens is.

Zo zien we het: de homo sapiens deel zijnde van de Kosmos, diep geïntegreerd in wat de Kosmos is. Hij is geen afzonderlijk deel ervan, hij IS het zelfbewustzijn van de Kosmos. En het is, noch in min, noch in meer, als het zelfbewustzijn van de Kosmos dat hij fungeert.

Dit is deel van een waarheid: het zelfbewustzijn van de Homo sapiens is niet alleen bepalend voor, maar is gelinkt aan het zelfbewustzijn van de Kosmos, beide zijn een en het zelfde bewust zijn, in een beginstadium weliswaar

Als individu die hier rondloopt op aarde ben ik niet veel: een lichaam, een pak cellen, ontstaan uit wat, heel ver afgelegen, in den beginne was, een oneindigheid aan opgepropte krachten, geladen met een geest die het zijnde was. Dit zijnde hebben we meegekregen, is in ons geënt en dit zijnde zal ons terug verlaten als onze tijd gekomen is.

Het is eens te meer een herhaling, een aftasten wat van het leven is en wat van het sterven.

Niets meer dan een andere benadering ervan.

10-08-2018, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

De tortel hoog op de nok. Hij dacht, is er in deze dagen iets beter om mee te beginnen, een opening naar iets totaal nieuw, iets dat nog nergens ten toon werd gesteld, iets waar ik me aan vastklampen, -kleven wil om te komen waar ik denk te moeten komen? Al weet ik het nog niet, maar mijn gedachten vrije loop latend, staat het ergens al geschreven en hoef ik het alleen nog maar te gaan zoeken en over te nemen?

Het verrassende eraan is dat het er zal staan: de plant die aanwezig is in het roerloze zaad - uiterlijk dan toch -  wachtende op het kiemen, en het is in het wachten dat het mystieke van het zijn geborgen ligt. Het is geen weten, het een zijn, het grote wonder, van de plant in potentie.

Zo ligt ergens, wachtende, daar waar ik aankomen zal, het relaas klaar om genomen te worden. Ik weet zelfs niet waar ik het moet gaan zoeken en het hoeft ook niet, ik word er naar toe geleid, woord na woord, zin na zin, tot ik denk, nu is het genoeg, nu mag er een punt gezet aan wat de dag betekenen zal, later, veel later, een dag dat zelfde tortel  - een tortel heeft het voordeel elke tortel te zijn - zitten zal op dezelfde nok van hetzelfde huis.

Want hoe ben je opgestaan uit het onweer van deze nacht, hoe voelt het nu de hitte uit de dag is opgelost, er lucht is terug om te ademen?

Je eerste gedachte, deze morgen, was een abstracte  blog te schilderen in woorden die niet nodig hebben iets te vertellen, die er zijn om er te zijn, naast elkaar staande als vlakjes olieverf, waarvan de kleuren nog te ontdekken zijn, naast elkaar en soms op elkaar, willekeurig; met penseel aangebracht of met de punt van het paletmes of met de volle hand, zoals het al gebeurde, als er maar iets staat, iets dat er voorheen nog niet was, een totaal nieuw spel van kleuren, opgestegen uit het zand van de woestijn, plots, onnoemelijk plots, een knal en het was er en de wind en het licht van vele zonnen als van de sterren de fotonen, erin en erover.

We weten weinig van al wat is en hoe het er is. Ons ogen tasten af en onze geest dringt door, maar hierover weten we niets te zeggen, niet hoe de verhouding is tussen wat we zien en wat we denken, alsof het ene niets te maken zou hebben met het andere, zoals de tortel niets te maken heeft met de nok waarop ze zit, staat eigenlijk, het is haar plaats, ze kan er blijven en plots wegvliegen, en de nok er is zonder tortel.

Wat een wereld: nok  met of zonder  tortel !

Er waren dus geen merkwaardige gebeurtenissen, vroeg in de morgen; later wel misschien, maar later is de maand september, later is de herfst, het rijpende fruit  en de vallende bladeren. We hebben het al zo dikwijls geweten hoe alles overgaat van het ene in het andere. Wij, als toeschouwer hoe het allemaal verloopt. Verrast soms dat het zo vlug gebeurt, dat er ons geen tijd gegund wordt om even, even maar op adem te komen. We moeten verder altijd het jaar in.

Ik ben vermoeid aan dit geschrevene begonnen. Nu het er staat voel ik me beter. Het is dikwijls zo.

09-08-2018, 06:35 geschreven door Ugo d'Oorde  

De dagen ze zijn bekoring als ze komen, verwachting ook dat ze openbloeien zullen in gedachten, zich vernieuwen zullen en zich smijten zullen als wondere tekens op een wit blad.

Woorden als bloemen in de regen langs de wegen waar we zijn, of langs zullen komen, wij zelf of wie we zouden willen zijn, droom gebonden.

Dacht hij: ik wil over vreemde zaken schrijven, over deze die ik nog niet ken en niet kennen zou indien ik er niet zou aan denken om erover te schrijven. Om vanaf de morgen, rond te lopen uitkijkend naar de dingen die ik zou willen ontmoeten om te verwoorden; de dag door zoekend ernaar, om uit te komen in de valavond, als ik nog even de tuin inloop - Mars helder in het zuiden en de sikkel van de maan reeds doorgebroken -  op wat ik vertellen wou.

Al is het niet veel, al zijn het maar een paar zinnen, nog onduidelijk eerst, maar daarna, hij ervan de woorden heeft gezien, in zilver geschreven op een donkere achtergrond.

Dacht hij toen dat het ogenblik misschien nog niet gekomen was, dat hij nog even wachten moest, dat wat hij wist er nog niet duidelijk genoeg stond; dat er nog één woord was dat hij zoeken moest om de gedachte te bekronen. Een woord dat het sleutelwoord was, dat nog niet bestond in de ‘Van Dale; een drie-betekenissen-woord, dat hij ophangen wou, in kalligrafie getekend op een vaandel wapperend in de avondwind maar, voorlopig, voor de wereld, nog gedekt gebleven, omdat hij wachten moest op het licht  van de nieuwe dag die, zo hoopte hij toch, nog komen zou.                                                                                                                                                                                                                                                                     

Waarmee was hij nu begonnen opdat hij op een zelfde wijze zou kunnen afsluiten, en niet zo maar, maar wel om er glorierijk uit op te staan?

Dit is dan wat van de morgen was, die door liep naar de avond toe langs de waterkant begroeid met veldbloemen waarvan  hij de naam niet kent, zodat hij denkt, schrijvend te zijn terecht gekomen in een vreemd land dat er gisteren nog niet was, en ook eergisteren niet. Wel er was, toen hij ‘The waste Land’ van T.S.Eliot  trachtte binnen te gaan, maar dit voor hem te ondoorgrondelijk was. Paul Claes gelovend, je moet kennis hebben van de wereldliteratuur om er te gaan wandelen, en dan nog, het land tevoorschijn komt als het meest barre dat er is.

Hij dus liever naar Eliots ‘Four Quartets’ toeging waar hij meer mee vertrouwd was, waar hij zich thuis voelde.

Maar nu de zin die hij gedacht had, met dat ene woord dat hij nog vinden moest, het woord dat draalde, het woord dat een fakkel was in de nacht van het on-geschrevene, en dat hij, ondanks de Van Dale, niet vinden kon, wellicht omdat het nog uit te vinden was. Hij de zin vandaag niet schrijven kon.

Morgen dan misschien. Maar morgen is een andere dag en zal het, misschien, na de lange droogte, eens willen regenen, wat dan niet meer passen zal voor de zin die vandaag bijna geschreven werd.

Het was toen dat hij aan Borges dacht.

08-08-2018, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

In een schitterend staaltje literatuur, reageerde Henri (Rik Van Damme) zeer gepast op mijn blog van 5 augustus. Hij  schrijft me, en ik citeer hem:

‘Omdat Cézanne een grote invloed heeft gehad op Rik Wouters ben ik wat meer gaan lezen over zijn leven en werk in en rond Aix-en Provence. In een artikel over zijn 91 picturale interpretaties van La Montagne Sainte Victoire, een berg van witte kalksteen, schrijft Cézanne: ‘Là je suis bien, là je vois clair, il y a de l’air.’

Het is een eenvoudig zinnetje maar het zegt veel over de voedingsbodem van zijn werk: gewoon een plekje vinden waar de natuur je begroet , in stilte je opslorpt en je toe fluistert: ‘Hier ben je thuis, zet al je zintuigen op scherp, snuif de zuivere lucht, snuif het licht en laat het stil bezinken op je doek.’

Deze kalkrots was voor hem even belangrijk als de Fuji-Jama voor de Japanse schilders: een bron van mystieke eenwording, het samensmelten van alles wat er dan IS. Dat schept een gevoel dat je niet loslaat en je aanzet om steeds op zoek te gaan, in diezelfde ruimte, naar een steeds wisselende benadering of interpretatie.

Een schilder herhaalt zich niet wanneer hij hetzelfde onderwerp op doek zet, nee, hij dringt steeds dieper door , gaat meer en meer elimineren, tot hij op de grens van de abstractie staat, waar de zuivere geest het overneemt en het ware en het ene mekaar zo dicht mogelijk benaderen, bijna raken. Hier kan de muziek meer dan alle andere disciplines.

Het is duidelijk dat er hier een kosmische dimensie opduikt die ons overstijgt: een gelukzalig niet-meer-weten. Montaigne zag deze toestand als de essentie van ons leven.’

Tot hier het citaat. Het schrijven is van een zelfde aard, het handelt altijd over het zelfde onderwerp, ‘het Leven’ dat benaderd wordt van uit alle mogelijke hoeken, over alle mogelijke aspecten ervan, in alle mogelijke creaties, steeds in eenzelfde afzondering .

Ik word hier dagelijks mee geconfronteerd en het verloop ervan is eenzelfde stramien van zijn, van Dasein.

Zo ik begrijp hem ten volle, omdat ik het voel zoals hij het voelt. Het mirakel van de mens is dat hij de nood heeft, dit gevoel dat aanleunt bij wat van de eeuwigheid is, om te zetten in vaste gegevens, woorden, kleuren, vormen, klanken. Niets ontgaat er hem en alle middelen of gewoontes zijn goed om de roep die er is binnen in hem, te veruiterlijken.

En wat de zee betreft. Ik schreef er een bundel gedichten over met als titel ‘Fuga die van de Zee is’. Ik ben ook gaan bladeren in mijn blogs van 2012. Heb deze teksten herzien en samengebracht onder de vorm van een soort novelle, een kort verhaal over de persoon die ik, schrijvende, over de periode van 22 oktober tot 4 november, ben geweest. In totaal  18 pagina’s.

Wat doe ik ermee, want ik wil deze woorden zo maar niet laten verloren gaan, ‘vereeuwig’ ik ze in één blog?

07-08-2018, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik elk huis, meen ik, was er destijds een scheermes en hing er een scheerriem, zo heb ik het toch thuis gekend, en met een dergelijk mes heb ik geleerd me te scheren. Ik doe het nog, maar nu met gesofistikeerde Gilette-mesjes. Anderen zie ik, scheren zich niet, hun baard of wat er gegroeid staat, is hun sieraad, hun uitstalraam. Ik gun het hen en ik gun het aan de spiegel waar ze voor staan. Het is hun volste recht, maar ik, ik scheer me elke dag. Heb er wel ooit eenmaal aan mee gedaan toen ik een viertal dagen in een cabane, een berghut, ben blijven overnachten, voor een deel noodgedwongen omwille van het weer dat te slecht was om ‘la Pointe de Zinal te beklimmen en af te dalen in de vallei van de Matterhorn naar Zermatt toe.

Hoe mijn baard er toen aan toe was herinner ik me niet meer, ik weet alleen dat mijn gelaat een grote jeuk was.

Enkele van mijn vrienden zijn baarddragers, ik ben gewoon hen met baard te zien en het schrikt me niet af, integendeel ik benijd hen, want ze dragen hem met het gelaat van de overwinnaar en het staat hen, het past bij hen en bij wat ze vertellen. Ik zou hen niet herkennen indien ze zonder baard zouden verschijnen op het toneel dat het leven is.

Bij anderen, vooral dan deze die op het scherm verschijnen met hun baard, sommigen verzorgd gemillimeterd, duidelijk afgelijnd, wat nog te aanvaarden is, bij anderen, here mijn god, hoe slordiger des te beter, gewild dus, met open hemd of T-shirt, anderen zelfs als drager van een das op een vers gestreken, uitgekozen hemd, maar de baard, hij onverzorgd, afstotend.

Ik heb er niets tegen, alleen als het uitzicht van het gelaat dat spreekt, slordig overkomt, luister ik slordig naar hun woorden, raken hun woorden me maar half omdat ik, en luister naar hen en opkijken moet  naar hun slordig uitzicht. Ze weten het niet, vermoeden het niet maar hun woorden verliezen van hun kracht en inhoud, als er inhoud is.

Ik ken zo enkele voorbeelden die ik hier niet ga noemen, hun gezicht is het niet waard, vooral  op de Vlaamse zenders valt het me op - wat overige zenders betreft kan het me geen barst schelen - maar onverzorgde verschijningen vertellen heel wat wat over de aard van die zenders, die tenminste zouden moeten eisen dat degenen die gevraagd worden voor een programma op het scherm, verzorgd te verschijnen met een aanvaardbaar gelaat. Hun programma’s zouden er, in elk geval wat mij betreft, bij winnen.

Ik ken er ook, mannen van de TV die gepoogd hebben een baard te laten groeien om er plots mee te verschijnen op het scherm, welk gevoel het gaf: een ‘nog iemand’ die denkt dat hij de hype volgen moet, want dit is het, en laat  groeien wat groeit, om dan een week of twee weken later, terug geschoren voor de dag komen. Ik vraag me af waarom zo plots, én met, én met zonder, werd hen de les gespeld door de kijkers?

Ik vermoed het. Wat ook, ik zou het ook doen, moest ik gewillig omspringen met de middelen van de media als daar zijn, facebook en twitter en wat weet ik nog allemaal. Wat ik wel weet is, dat met de massa media er veel tijd, die ik niet heb, valt te verliezen, indien ik bijvoorbeeld, alle media die ik krijg toegestuurd, lezen en ontleden zou.

Ik weet dat dit een ongewone blog is, maar het moest er eens uit. Ik ben absoluut tegen het dragen van een onverzorgde baard en onverzorgd hemd of shirt, welke of wat ook, vooral dan als ze me opgedrongen worden op de Vlaamse televisie.

Je moogt het gerust weten. 

06-08-2018, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

In de Standaard der Letteren van 3 augustus, een verwijzing naar het boek, ‘The sea, the sea’ van Iris Murdoch. Ik geloof niet dat ze het me zal kwalijk nemen[1] ook de schrijver van het stuk, Rudi Meulemans niet, als ik hen citeer:

‘Heel nauwkeurig tracht ze de kleuren van de zee in woorden te vatten. In de buurt van de horizon, zo schrijft ze, is de zee somptueus purper doorstreept met regelmatige lijnen smaragdgroen. Bij de horizon is ze indigo. Dichterbij de kust is er een strook lichter groen, minder helder, opaak, niet transparant.’

Ze schrijft zoals een goede vriend, Henri V.D., telkens en telkens de zee, die in zijn hart, in zijn wezen is gegroeid, tracht te benaderen in kleurstroken, à la Van Saene.

Ik kreeg een paar schilderijtjes van hem - ze hangen naast mij waar ik schrijf -, pogingen om, zoals Murdoch, het summum aan kleuren die de zee is voor hem, vast te grijpen, er zijn gemoed van het ogenblik in te leggen, om zelf dat stukje zee te zijn dat er afgebeeld staat.

Hij kan er zich niet van ontdoen, elke nieuwe poging is een nieuwe struggle, te benaderen wat in zijn herinnering leeft. En van elke poging weet hij dat het resultaat nog niet is wat hij wel wou; dat hij er bijna is, bijna, maar hij weet ook dat het altijd de zee zal zijn die overwinnen zal; dat hij er nooit zal in slagen weer te geven, welke kleuren ook hij ontfutselen zal aan de tubes verf, hoe nu precies de glinstering is van de zee, zo in de morgen, zo op de middag, zo in de deemstering. Zoals gezegd kan van de pogingen die Debussy deed maar dan in klanken.

Weet hij het, of weet hij het niet, maar hij heeft wat het schilderen van de zee betreft, een dubbelganger. Rudi Meulemans vertelt zoals ik, dat de beschrijving van Iris Murdoch over de kleuren van de zee wonderwel past bij een klein schilderij van Bruno Van Dijck dat in zijn werkkamer hangt. Hij schrijft:

‘Daar, aan de overkant, gaat de schilder voor zijn picturale praktijk opzoek naar desolate plekken aan de Britse kust. Hij focust op de kustlijnen. Tijdens zijn veldwerk schildert hij hetzelfde kustlandschap vierentwintig, zesendertig, tot zelfs achtenveertig keer op kleine houten paneeltjes.’

Hij schrijft ook dat de schilder vreest dat we het beeld van de zee, zoals het nu nog is, zullen verliezen. Merkwaardig is de wijze waarop de schilderijtjes bewaard worden: ‘in een cassette die op een bijhorende sokkel geplaatst is als een reliekschrijn’.

Hij ziet dit als een ritueel, als een rouwproces om wat voorbij gaat. Want niets is eeuwig, ook de zee niet.

Mijn vriend, de historicus , poëet en schilder, weet dit ook, weet ook dat zijn tijd op aarde beperkt is, maar van de zee weet hij, zelfs als het uitzicht ervan veranderen zou, dat ze eeuwig is en die eeuwigheid heeft hij getracht, even, even maar vast te houden in een kleurenpakket op een houten plankje. 

Hiermede ook zijn eeuwigheid benaderend.

05-08-2018, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Vroeg in de morgen, bij het herlezen, denk ik aan wat ik gisteren ‘waagde’ achter te laten, namelijk dat elke bevruchting niet zo maar een simpel ding is maar dat het een ingreep is van de Geest van het Universum, wat betekent dat elke conceptie, het werk is van het Universum.

Dat dit geldt zo voor een tarwezaadje, als voor een mensenleven. Eens het kiemen, eens bevrucht, het groeit en blijft groeien tot het leeg gegroeid is: het tarwezaadje dat door de interventie ‘wist’ hoe het groeien moest tot halm en tot aar, de foetus die ‘wist’ hoe hij groeien moest in het lichaam en dankzij het lichaam van de moeder, tot kind en volwassene.

En dit weten is, de kosmische geladenheid, de geest van het Heelal, die bepalend zal zijn voor het leven van het of de nieuw gekomene.

Waar ik toe komen wil, en vertellen wou in mijn vorige blog  is, dat het ‘weten-wat-te-doen’, een inbreng is van buiten uit, en dan vooral, dat er in the mean time, in dit ‘weten-wat-te-doen’, een element in meer verweven is: een binding met de eigenheid van het kosmische, de geest erin. Deze kan, als binding zelf, niet verdwijnen, deze is wat specifiek is van het Heelal dat we, voor de duur van het leven, aan het Heelal, de Kosmos hebben ontleend.

En, het specifieke van het Heelal kan niet teloor gaan; eens het lichaam volledig afgeschreven, blijft het van het Heelal.

In welke mate we erin geslaagd zijn dit, door ons ontleend specifieke, een ons eigen kleur te geven zal afhangen van ons ingesteld zijn erop. En, of het als entiteit zal blijven bestaan  kan ik alleen maar hopen, maar ik denk van ja,  het kan.

Ik schrijf maar. Maar ik vraag me af wie er nu aan het schrijven is, ben ik het of wordt het me ingegeven, komt het van wat me omringt en niet te bepalen is, komt het van die inbreng in meer?

Het schrijven, het creatief zijn in alles wat we doen, het komt van het specifieke dat we ontleend hebben, dat ons werd toevertrouwd, wellicht toevertrouwd om een wel bepaalde reden. En als die reden er is, dan is ze er omdat we er naar zoeken zouden. Zoeken niet alleen waarom we er gekomen zijn maar ook welke rol we hier te vervullen hebben, want hadden we geen rol te vervullen we zouden hier niet geweest zijn.

En zo kan ik verder gaan, kan ik verder vragen stellen van morgen tot avond, niet zoals gezegd in de King James Bible, 2 Thimoty 3, 7: Ever learning and never able to come to the knowledge of the truth.

Neen ik denk dat we hier zijn om te zoeken naar wat is opdat we ooit, misschien heel ver afgelegen in de tijden die voor ons uit liggen, komen zouden tot the knowledge of the truth.

04-08-2018, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

We varen verder het jaar in: juni, juli, augustus, verder naar september toe, naar de herfst toe, de winter. Er is geen houden aan, er is geen haven waar we aanleggen kunnen om er te zijn en te blijven. We varen maar en blijven varen gedreven door de wind, alle zeilen open. Het is dag en het wordt nacht en terug dag, de secondewijzer van ons uurwerk tikt maar verder, niet te stoppen is wat we de tijd noemen, onoverkomelijk niet te stoppen.

Dit is een aspect van het leven, de uiterlijke tekens ervan. Dit is hoe we het zien uitgedrukt in cijfers, vertrekkende altijd van een punt in de tijd gaande naar een ander punt in de tijd, het tijdgebonden aspect.

Is er een verschil tussen de man die ik was op een punt in juni en de man die ik nu ben, aangekomen  in augustus?

Ik denk het niet, althans schijnbaar niet. Ik word elke morgen geconfronteerd met zelfde problemen, deze van mijn tasten, mijn uitkijken naar woorden die ik helder als bronwater wil en drager van een boodschap die het leven betreft. Dit is wat mijn dagen in hoofdzaak geworden zijn, ik ontkom er niet aan.

Er overheen leef ik een normaal bestaan, zonder hoogtes of laagtes houd ik stand. Tracht ik te bewijzen dat ik er ben. Ik laat een spoor na, al is het maar een voetstap daar waar de zee zich even heeft teruggetrokken om weer te keren daarna en alles uit te wissen, een voetstap die mijn leven is, een uitwissen dat mijn dagen zijn, mijn panorama.

Hoe de anderen me zien, is niet hoe ik me zie. Ik ben niet de man op leeftijd, dit is het beeld dat ik verspreid, de foto die ervan kan gemaakt worden. Ik ben het innerlijke van dat beeld, van die foto, ik ben van wat er is binnenin, ogenschijnlijk binnenin, maar zeker ben ik er niet van. Van de geest ben ik zeker, maar of die van mijn hersenen is, van mijn bloed, van mijn adem is, weet ik niet. Er is méér. En dit is dan het andere aspect van mij.

Ik denk - en ik herhaal me wellicht in andere bewoordingen en met een ander gezichtsveld - dat ik ben van de geest die van het Universum is; dat ik ben van de geest die het Universum enveloppeert, die het Universum IS, zonder het te zijn. Van de geest die op het precieze ogenblik van de bevruchting van de eicel, tezelfdertijd een bevruchting was met de geest van het Universum, het ene, het andere dekkend.

Deze dekkende bevruchting door het Universum is het aspect dat niet tijdgebonden is, waar de tijd geen vat op heeft, is het deeltje geest dat door mijn lichaam gebruikt wordt om te zijn wie ik in feite ben. Het deeltje geest dat zwellen zal naarmate mijn lichaam meer en meer volwassen wordt; dat in essentieel onsterfelijk is, overdraagbaar misschien maar in de eerste plaats onsterfelijk.

Het uiterlijke van mij is het tijdgebonden element dat volwassen werd en eens vergaan zal, opgeleefd; volledig gescheiden van het andere element, het aan het Universum ontleende element, dat los staat van de tijd, dat van in den beginne moet bestaan hebben, van in het Alfa, en doorlopen zal tot in het Omega.

Ben ik hiermede duidelijk genoeg geweest?

Het was in elk geval nogmaals mijn bedoeling. Weet dat het de hitte is van de laatste dagen die vat heeft gehad op mij en me aanzette deze boodschap op mijn gewone vaste stek achter te laten.

Misschien tot heil van wie me lezen zal. 

03-08-2018, 06:09 geschreven door Ugo d'Oorde  

Zo ver ik me herinner heb ik elke dag mijn pagina geschreven. Gedurende jaren, altijd met dezelfde pen zodat deze nu, op bepaalde plaatsen, haar hars- of verflaag heeft verloren en het koper van de huls is vrijgekomen.

De beradenheid waarmee ik schreef zag ik niet als een doel op zich zelf maar als een aanloop naar iets groot dat ik ooit schrijven zou: een boek dat uitgestald zou liggen in de boekenwinkels.

Ik denk dat dit een droom is van velen en dat het bij velen een droom blijft. Zo, wat is er verkeerd aan het dromen?

En ik weet nu ook dat het geroutineerd zijn in het schrijven van één pagina per dag, geen enkele garantie biedt om ooit een literair waardevolle novelle/roman te produceren. Ik weet dit nu al een tijdje en heb me erin gesteld, wat niet belet, dat achter het toegeschoven gordijn de droom hangen blijft; dat je nog een lang leven voor jou hebt, wat het nog meer droom maakt, om het te bereiken.

Ik bevolk aldus een van de vele zolderkamers waarvan, in

het midden van de nacht of heel vroeg in de morgen, het venster hel verlicht is, met in de bundel licht, een man of vrouw die zich de ziel uit het lijf schrijft, omdat hij of zij aldus hoopt, ooit naar buiten te komen, uit het anonieme van het bestaan.

Wat eigenlijk een groot gevaar inhoudt, want eens uit het anonieme weg, komt dat wat je schreef onder het mes van de kenners, de recensenten en kun je aldus terecht komen in een polemiek die het einde van je rust betekenen zou.

Nu, een verhaal schrijf je zo maar niet. Ik heb gisteren met mijn ‘één augustus’ een poging gedaan om het gebeuren van een zomerse namiddag om te zetten in woorden. Het kostte me heel wat moeite om weer te geven hoe het was, op en neer gaande in de zwoele hitte van de laren, de open plekken in het bos, di in het immense licht, dit in de wilde geuren van grassen, humus en hars, en plots, jij, zonder overgang, gekomen in een hoge graad van vermoeidheid die je belette normaal te denken en normaal te handelen, gedehydrateerd. Mijn vriend, Gustave, als man van de bergen, hij was er beter tegen bestand, ook omdat hij wist dat de verlossing dichtbij was. Hij zegde het niet, il jubilait, hij verkneukelde zich in het vooruitzicht, een bijna verdorstte man te verrassen, met een koele drank, in het vooruitzicht van wat ik zeggen zou, eens neergezeten op het terras van de kleine bistro die hij maar al te goed kende.

Om dit alles te suggereren in woorden moet je een artist zijn en zo voelde ik me niet. Ik denk dat ik het stuntelig geschreven heb en ik heb me niet gewaagd het deze morgen, nogmaals te herlezen alvorens het in te loggen. Het werd zo dikwijls al herlezen, herdacht en herschreven, zo dat ik ervan verzadigd was en ik maar al te blij was dat het avontuur, het schrijven van een gebeuren, achter de rug was.

Ik nog juist de moed had af te sluiten, er kome van wat het wil.

02-08-2018, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Vandaag, 1 augustus, is de dag die meer dan alle andere dagen van het jaar gegrift staat in mijn geheugen. Ik kan er zo maar niet aan voorbij. Ik denk dat deze dag altijd, sedert het ontstaan van mijn blog, het thema is geweest. Ik ben er zeker van al heb ik het niet nagekeken en, erover schrijven is altijd een pijn geweest, er zijn maar al te veel herinneringen aan verbonden.

Ik schrijf dus naar die pijn toe, want schrijven est une drôle de maladie, is een vreemde ziekte, ook omdat ik niets anders meer ken of kan, het is meer een moeten. Maar het liefst had ik gezwegen vandaag, omdat 1 augustus - nationale feestdag in Zwitserland - en de maand augustus,  te veel de bergen zijn, te veel de Valais, te veel de vrienden daar die gingen en die ik vandaag herdenken wil: Sylvain en Fernand, Robert en Gustave, Symphorien en Aristide, Freddy en zijn wijn, ‘Venin de vipères’, Jacques, le Parisien, en John de man van de suikers van Tienen. En vele anderen nog, vele.

Wat een gezelschap het was, wat een heerlijke ontmoetingen, middagen, avonden, nachten, wat een wijnen - met en ook soms zonder mate - we geproefd hebben; wat een bergtochten we gemaakt hebben, ‘cabanes’, berghutten, en deze hoe dikwijls, we bezocht hebben; tot zelfs het graf van Rainer Maria Rilke.

Hoe we met velen onder hen de bossen hebben afgelopen à la recherche de chanterelles, de bolets, de pieds de mouton, d’agarics, en in de bergen, boven de 2000 m., uitkijkend naar génépi, een klein wonderplantje, ongeëvenaard wat de geur ervan betreft is. Ik denk, dat op dit ogenblik dat ik dit schrijf - het is de voormiddag van 31 juli - mijn dochters Ann en Cathy en hun familie, er naar aan het zoeken zijn op de plaats boven Grimentz, die ze kennen, aan de voet van de Moiry-gletsjer.

Er is heel wat overgebleven van mijn augustusdagen daar. Heel wat dat in mijn bloed is blijven stromen, in mijn genen zich heeft vastgezet en waarmee ik vandaag word geconfronteerd. En ik er niet in slagen zal, iets ervan te ontwijken, te verdoezelen, het me de ganse dag vervolgen zal.

En één herinnering, één die me om de haverklap overvalt en boven alle andere uitsteekt vandaag omdat het een gebeuren was met Gustave Cotter, un vigneron, een goede vriend die ik ‘il mio fratello’ noemde - zijn naam is van een grote, diepe betekenis en ik weet dat er een lezer is die deze gevoelens ten volle deelt met mij - een simpel alledaags bijna gebeuren, een namiddag, laat augustus, de herfst al die zich voelen liet en we, Gustave en ik, een aardeweg boven Ayer[1], aangeduid als ‘le Déjert’, ( een groep van enkele chalets, maar dit wist ik toen nog niet) zijn opgereden, de wagen ergens in een inham hebben geparkeerd en het bos in al zijn glorie zijn ingegaan op zoek naar paddenstoelen. Welke ook, hij kende de eetbare en hij heeft me die leren kennen; hij kende ook precies de plaatsen waar ze te vinden waren omdat hij de bomen herkende, de losse blokken rots, als de vele tekens die zich in hem, door het vele bezoeken van het bos hadden vastgezet.

We waren er lang, de oogst was eerder mager want we zagen dat er anderen waren voorgegaan, maar des te langer was ons zoeken en het was drukkend heet onder de bomen, geen zuchtje wind. Ik had op het einde, het was een voortdurend hoger gaan tussen de bomen, in een parfum van grassen , humus en hars, een onmogelijke dorst gekregen, heb zelden zo een dorst gekend. ik moet uitgedroogd geweest zijn want we waren heel diep in het bos, steeds maar stijgend, doorgedrongen, en ik, ook zeker hij, waren op het punt, dacht ik,  van te verdorsten. Ik zegde het hem, maar hij glimlachte: ‘ne t’en fais pas, il y aura à boire, zegde hij.

Ik wist hoe ver af we waren van een bistro in het dorp Ayer, ik dacht zo ver houd ik het niet uit, maar hij bleef stoïsch verder zwijgen tot we terug op de weg ‘Le Déjert’ waren, bij de wagen. Hij zweeg nog altijd, hij wist dat hij een verrassing had voor mij. Hij startte de wagen maar in plaats van de weg af te dalen naar het dorp toe, reed hij hoger en hoger, de weg volgend om uit te komen op een plaats met enkele chalets en een zicht op de bergen zoals ik er nooit in mijn leven een gekend heb of kennen zal. Mijn dorst was een ogenblik vergeten. Voor mij uit, alsof ik ze raken kon de besneeuwde toppen, met als hoogste punt, glorieus, de Cervin - Matterhorn - zoals men hem nooit beter zien kan en dan alle toppen die ik kende en die hij me noemde: de Weisshorn, de Zinalrothorn, de Obergabelhorn, en hij ging verder de rij van toppen af, want hij had die, met uitzondering van de Cervin, alle beklommen.

En dan de dubbele verrassing die al mijn vrienden hier al moeten gehoord hebben: de kleine bar, die Gustave kende in een van de chalets, gesloten met een bericht ‘que les vacances étaient finies, en, ‘nous sommes redescendus dans la plaine, en ook, wat dan een tweede enorme verrassing bleek: un avis aux visiteurs, principalement à ceux qui ont soif: ‘derrière le chalet il reste de quoi boire’.  

En effectief, achter de chalet vonden we een kuip met lopend water uit de bergen en  allerlei dranken in flessen erin ondergedompeld, bier en wijn en spuitwater en cola en vruchtensap. We zijn gaan neerzitten, bezweet als we waren in de schaduw en we hebben ons gelaafd, met welke drank weet ik niet meer, maar ik voelde me goed, ik voelde me gered van een groot gevaar.

Een tijd later, het kan een jaar of twee, drie geweest zijn, bezocht ik de plaats met mijn broer en onze echtgenoten. Een paar mannen uit de streek zaten er samen aan een tafel. Ik heb hen waar ze zaten, in herinnering aan het voorval met Gustave die ze kenden, getrakteerd met een liter Fendant.

De bergen zijn er getuige van, ook van de dorst die ik daar ooit gekend heb.  

01-08-2018, 07:15 geschreven door Ugo d'Oorde  

We ontwaakten, en de maan die zich niet toonde toen ze zich te tonen had, nu bleek en schraal in de bleke morgenlucht. Ze ons verraste omdat de overgang zo plots kwam, zo onverwacht als het eerste van de dag.

We toen ook dachten: juli, de maand die we verlaten gaan om augustus binnen te gaan en ik, in een ogenblik reflectie over wat was: ik het maar normaal gevonden dat ik zo ver geraakt al was, dat ik de oogstmaand eens te meer betreden kan, de oogst, wist ik, al geoogst in de velden.

Gedacht, zoals het was in mijn dagen van vroeger: het pikken van het koren en het binden van de schoven, tegen elkaar rechtgezet om te drogen, en toen het uur gekomen was de schoven geladen op de wagen om weggevoerd en  in de schuur gestapeld of, in mijten opgesteld.

Ik haal, wat nu nog te lezen staat op oude schilderijen en misschien niet meer te begrijpen, het gebeuren uit mijn herinneren: het rijpen van het koren, hoe het pikken ervan was, het houden van de halmen in de hand, de geuren van de vrijgekomen sappen, het binden van de schoven en hoe die tegen elkaar opgesteld om te drogen, met de leeuwerik erboven; en dan, als de tijd gekomen was, op karren weggevoerd  om opgeslagen te worden in de schuur, of samengebracht in mijten, korenmijten, die in de velden stonden lijk soldaten op de wacht, met de mussen er omheen, de vinken en de merels, de muizen ook wellicht.

 Dit waren de tijden toen veel van wat van de wereld was, ver af lag. De wereld van ons, herleid tot, enkele dorpen, enkele straten, verlaten in de zomerzon. En ’s avonds, wij gezeten tegen de gevel aangeleund, om de sterren te zien schuiven en woorden die gedachten waren, opgeraapt hier of daar, doorgegeven, de avond in, de nacht die kwam daarna.

We dromen van de zomers die toen waren. Is het nog toegelaten te weten hoe een knoop te leggen, hoe het koren te binden tot een schoof, zou je het nog kunnen zoals het hoorde?.

Geslachten zijn er over heen gegaan, machines zijn gekomen, het oogsten is geen poëzie meer,  de slag van de pik, het vallen van de korenhalmen en de geluiden er bij opgelost in het immense licht van augustus. Alles gebeurt nu in een oogwenk, het pikken en het dorsen. Er zijn ook geen avonden meer, geen gesprekken meer van buur tot buur, alles is vervreemd, vergeten, opgelost in de tijd die was.

Stellen we het beter, nu we de leeuwerik niet meer horen?

Gelukkig is het woord gebleven om te zeggen wat van het verleden is, het voorbije waar het heden schuil in gaat, en het heden er niet zou zijn, ware het verleden er niet geweest, de wijding van wat was van in de vroegste tijden.

Alles is altijd beweging geweest, zo naar buiten tot in het landschap, zo naar binnen tot in het hart ervan, tot in de poëzie ervan. En het is de beweging naar binnen die de beweging naar buiten in de hand houdt.

Weten we het dat het de geest is die de kosmos in beweging houdt?   

31-07-2018, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

 

To feel estranged from language is to loose your own body.  

When words fail you, you dissolve into an image of nothingness. 

You disappear.

Paul Auster: ''Collected Poems' (Editorial Seix Barral, 2012, Barcelona).

 

 

Schrijvend de godganse dag,

is het niet met pen

het is dan in gedachten.

En wat blijft er over als de nacht

me overvalt en de dag

me heeft leeggehaald:

een schotel schamele woorden.

 

Al ware het erger geweest

had ik niets geschreven,

had ik hier geweest

als beeld, verzilt de ogen

gesloten,

en ik wist dat jij me lezen zou,

waarom ik dan zou zwijgen?

 

Wat is het dat ik je zeggen kan

om je stilte te bereiken?

  

Ach, niet veel:

het zonlicht, trillend,

op het water uitgestrooid,

een schittering; 

de meeuwen die erover drijven,

de winden, 

ik woorden barend zo lang ik kan.

 

En wat dat ik je te zeggen heb? 

Wel, ik hier vertoeven mocht,

ik hier droom-gebonden

doorgebracht

maar ook te vlug gegaan,

te vlug de avond en de nacht

te hoog de golven, 

te diep ons zoeken

wat verborgen blijft.

 

Ik ken geen plaats waar

meer woorden dralen,

lijk witte boten op de horizon.

 

In hun zeilen,

anker ik me vast.  

30-07-2018, 07:40 geschreven door Ugo d'Oorde  

Hoe leven we? Leven we niet méér in ons verleden en minder in het tegenwoordige, in het nu van het nu?

Als ik naga waarover ik schrijf, ontspoor ik telkens uit het nu, kom ik terecht in de kuil van mijn herinneren, waar ik mijn inspiratie ga opdoen. Dit is de levensweg van mijn geschriften, al wou ik het anders. Al wou ik het nu van het zijnde als onderwerp, ik kan bijna onmogelijk anders dan de dingen die waren er bij betrekken.

Het nu wordt dan een smeltkroes van het heden en het verleden en, van het komende. Ik ontsnap er niet aan. Vooral als ik de ruggen van mijn boeken bekijk, zij ook zijn mijn verleden en mijn heden en als ik er een van in de hand neem, en er ga in bladeren, ook het komende.

Zo nam ik, tijdens de hittegolf - ik had mijn blog over Halzen en de neutrino beëindigd - Freeman Dyson mee naar de vijver, naar de lommer van de bomen, de enige plaats voor mij waar het leven een normaal verloop kent, en werd ik getroffen door een zin die is blijven dwarrelen in mijn hoofd.

Hij is tekenend voor de dingen waar ik keer op keer naar terug grijp en waarmee ik doordring tot het nu van mijn bestaan: ik ogenblikken lang mezelf, mijn herinneringen vergeet en opga, in een grote intensiteit van ‘zijn’ in wat ik opteken.

Ik las van Freeman Dyson, hij is een broeder in de geest:

‘Between matter as we observe it in the laboratory and mind as we observe it in our own consciousness, there seems to be only a difference in degree but not in kind [1] . 

Een zin die aansluit bij mijn blog van gisteren. Ik heb er niet naar gezocht, de zin is zo in mijn handen gevallen. ik interpreteer hem, misschien niet zoals Dyson het bedoelde, maar wel eerder als het bewijs van wat ik al neer gezet had, namelijk, dat tussen wat de stof in werkelijkheid is en de geest in ons (of omheen ons) zoals we die waarnemen of denken waar te nemen, er een verschil is in gradatie maar niet in soort. En Dyson gaat verder:

If God exists and is accessible to us, than his mind and ours may likewise differ from each other only in degree and not in kind. We stand in a manner of speaking, midway between the unpredictability of matter and the unpredictability of God. Our minds may receive inputs equally from matter and from God.

Ik heb God, altijd wel niet, maar wel  in mijn geschriften gezien als de Geest van het Universum en, materieel gezien, als het Universum zelf. En dan is de geest in ons duidelijk een sprankel - nog maar! - van de geest van het Universum, en word ik voortdurend geconfronteerd met the unpredictable unpredectability én van de omstandigheden van het bestaan en van deze van de geest.

Heeft het unpredictable van de neutrino iets gemeen met het unpredictable opduiken van een gedachte, een herinnering, een beslissing dit te doen of dat te laten? En kunnen aldus, de inputs die we ontvangen, herleid worden tot de inputs, komende van de neutrino’s die ons bestormen en nu en dan een atoomkern raken in ons lichaam?

Als ik aan mijn dag begonnen ben, dacht ik er nog niet aan dat ik aankomen zou waar ik nu aangekomen ben. Wel weet ik al een tijdje dat ik op weg ben naar een predictable predictability, maar dat is ook al.

29-07-2018, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Nota vooraf: deze blog werd op 27 juli geschreven, niet tijdens de regen van de morgen van 28 juli.

Het onweer dat ons niet bereikte, ook de regen niet, een zondvloed die nodig is om verkoeling te brengen aan de mensen en de aarde, maar de luchten blijven steevast dicht. We schrijven, veel meer is er niet te doen, we schrijven in  opdracht van wat voorbij is.

De koelte van het bos, waar we gisteren van droomden is nu de koelte van de vijver in de lommer van de bomen die hun water halen uit  diepe gronden, zoals ik mijn woorden halen moet uit het diepste van mijn zijn.

Ik zou er anders niet toe komen. Ik zou zwijgend zijn en zwijgend blijven, bewegingloos en kleurloos lijk het gras op de weiden. Ik niets meer te zeggen heb, de hitte heeft me lam gelegd. Overleef ik het, het zal een klein wonder zijn. Je leest het wel.

Ik dacht vanmorgen, ga nu niet schrijven over de neutrino’s; ga nu niet vertellen over de idee van een Belg, de fysicus Francis Halzen (1944). Een knipsel uit La Libre Belgique dat een goede en bezorgde vriend je stuurde en waarin te lezen stond dat Halzen aan de basis lag van het ‘Icecube Neutrino Observatory’, ‘un mégadétecteur d’un kilomètre cube, enfoui à plus de 1.400 mètres dans les glaces de l’Antarctique.’ En, dat in deze kubus, een neutrino in botsing was gekomen met een atoomkern, ‘émettant une faible lumière’. Een neutrino, zo wist de groep van  Francis Halzen ‘dont ils ont pu retracer la source, une galaxie  à 4 milliards d’ années-lumières’.

Het is geen weer om hier verder over uit te weiden, zoals het geen weer is noch om erover te schrijven noch om het te lezen, noch om er zich vragen bij te stellen. De ontdekking van de neutrino[1], de enige die tot op heden  is gedetecteerd in het bewuste observatorium, wordt gezien als uitzonderlijk.

En wat nu; als ik dit zou laten, zoals het er geschreven staat, wat leert het ons?

Ik heb het beeld ervan - eigenlijk heb ik geen beeld van een blok ijs een kubieke kilometer groot, gevuld met sondes en de inslag van een neutrino, eigenlijk heb ik er niet het minste beeld van, zelfs niet na het gelezen te hebben.

Ik kan het dus maar alleen aanvaarden dat het zo is en het hierbij laten; het overlaten aan de wetenschap die aan het goochelen is met deeltjes die door alles heen gaan, zelfs dwars door de aarde en dwars door ons lichaam; die dus kunnen in botsing komen met atoomkernen, of deeltjes van ons lichaam en we het niet weten zullen, tenware, tenware de neutrino de deeltjes van ons ‘ik’ raken zou en er een gedachte in mij zou vorm krijgen, omdat de neutrino geladen was met een gedachte die mijn denkende ik, overnemen zou en hier neerschrijven.

Het bevreemdende, hoe ik er toe kwam, ondanks de hitte van de morgen die me verlamde, dit op te tekenen voor jullie en voor mezelf, ontgaat me. En misschien is het wel zo dat één neutrino volstond om een botsing te veroorzaken en dat de kleine massa licht die er het resultaat was, voldoende was om gedachten los te maken die zonder deze impact niet te voorschijn zouden gekomen zijn.

In elk geval, en hiermede wil ik besluiten, ik wist helemaal niet waarover ik vanmorgen zou kunnen schrijven. Pas nu het er staat weet ik het, de neutrino was een sprankel geest van het Universum en mijn ‘ik’ ving die op en interpreteerde.

Meer was het niet, meer is het nooit, but it happens all the time.

28-07-2018, 06:41 geschreven door Ugo d'Oorde  

Hij hoorde dat het de warmste dag was van vele jaren. Hij dacht, nu is het de tijd om de koelte op te zoeken van het bos van mijn jeugd. Hij was er heen gereden in de namiddag. De velden met de opvliegende kraaien, waar het koren geoogst, een lege gele vlakte en de dorre weiden met de trage koeien. Hij er doorheen gereden, de snelweg volgend, de molen waar hij speelde voorbij; de eerste huizen van het dorp en dan de straat met het ouderlijk huis dat, zoals hij het zag, was omgebouwd tot een landelijke villa die iets Romeins had.

Omdat hij de kamer niet meer vond  waar hij geslapen had, de woonruimte niet meer, de schuur niet met de dorsvloer en de hooischelf waar, door de losliggende pannen op het dak een lichtende straal stofdeeltjes binnen kwam, het huis iets vreemd had, iets exotisch dacht hij, iets dat hem diep raakte.

Hij liet de wagen en ging te voet verder In  de hitte die hem overviel, langs de  veldwegel naast het  huis. Op het einde ervan, als hij afsloeg naar rechts, hij voorbij de  boomgaard liep, alle fruitbomen weg en er een nieuwe beplanting was aangebracht van uitheemse sparren en zonderlinge bomen waarbij hij aan cipressen dacht en aan Respighi en, aan  l’ après-midi d’un faune, Debussy. Dan de wegel, of wat er nog van restte, de zomerse velden in, langs de weide naar het bos toe.

Op het einde ervan hij zich de struik herinnerde, de sleedoorn, met bessen die, totaal saploos niet te eten waren, met de kamperfoelie erin verslingerd en de zoete geur van de bloemen in de valavond, hij wist het zo goed, en waarvan de bessen kleverig waren. Ooit, hij was toen negen of tien, had hij gedacht dat het de marentak was, maar de juffrouw op school had hem onmiddellijk verbeterd, neen had ze gezegd het is het geitenblad.

De sleedoorn was uitgegroeid, stond vol met donkerblauwe bessen, zwart bijna. So far so good, dacht hij in de hitte, maar toen hij aan de bosrand kwam, de bijna geheimzinnige massa bomen voor hem, zwijgend, roerloos bijna, en vond hij de boswegel niet meer, alles was  dichtgegroeid.

Hij kon onmogelijk door de bramen heen - nu woog de hitte zwaarder dan ooit - hij liep er verder langs en vond dan toch een opening. Hij was nu binnen in de koelte, de koelte van de beuken over hem, de stilte van de wereld over hem en het gefluister van de bladeren, alsof ze hem erkenden, alsof ze wisten dat hij het was die hier als knaap gelopen had, er gestaan had om te luisteren naar wat ze hem te vertellen hadden. Toen al geloofde hij dat de bomen op hun manier spraken met elkaar, waarom zouden ze het nu niet meer doen.

Hij hield zijn beide handen op de stam van de dichtste beuk met de mieren en de spinnen, met de kevers, en als hij zijn oor tegen de schors hield was het alsof hij de sappen hoorde stijgen en dalen, alsof hij het leven in de boom betasten kon en toespreken met zijn gedachten: ik die hier sta ben ook niet veel meer dan wat boom, wou hij zeggen, maar hij dacht het maar, ben maar wat cellen zoals jij, uiterlijk dan toch.

Hij herinnerde zich een zin, die hij eens opzoeken moest, hij dacht:, jij boom weet evenveel als mijn lichaam: je weet hoe je leven moet, en nu ik opkijk naar je kruin, nu ik zie hoe oud je bent, je weet ook hoe je sterven moet. En is het geen ‘weten’, het is een weten dat eigen is aan de natuur die je bent, zoals het eigen is aan mijn lichaam dat ook is van het leven in de natuur.

Hij was gekomen tot het kapelletje in het bos, waar hij ooit met moeder was. Maar  mijn ik, dacht hij, is niet van mijn lichaam, dat ook boom is, ik ben van het ik van het Universum, mijn ik is er een deel van.

Hij is er lang gebleven, bij de kapel op een vermolmde bank gezeten in de koelte van de bomen, de wereld ver af. Toen hij is weggegaan is zijn echo gebleven, wachtende, opgenomen in de tijdloosheid van het zijnde.

De bomen onder elkaar, vertellend over hem van toen hij nog een knaap was en hij die even nog, luisterde.

27-07-2018, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

De zomer verteert me. De tijd slorpt me op. Heel veel ben ik niet meer,. Het is alsof er iets of iemand aan het knagen is aan mij, mijn woorden aan het opeten is.

Ik denk dat ik eens te meer in een diepe put ben verzeild, dat mijn bioritme dalende is. Ik zoek het op en inderdaad alles, zo fysiek als intellectueel, als emotioneel is dalende, naar een absoluut min punt op 4 augustus. Het gebeurt zelden dat de drie factoren samen vallen, maar ditmaal is het zo en moet ik me dus verwachten aan een periode die weinig creatief zal zijn.

Kan ik me er tegen verzetten? Enigszins, ja.  Om te beginnen ik kan er geen geloof aan hechten, ik kan zeggen dat wat er verteld wordt over het bioritme van de mens  larie is, en als ik het moeilijk heb, me inspireren moet op wat er uit mij is gevloeid, vijf jaar terug. Feitelijk doe ik niet anders, keer ik elke dag terug naar de mens die ik was; naar de dagen, de herinneringen die er geweest zijn en zoek ik een punt van waaruit ik as if newly born, kan opstaan.

Het is deze morgen niet anders, alleen is het moeilijker geweest  het gordijn dat er voor hangt open te schuiven, alsof het in mij nog altijd nacht is, de slaap is blijven hangen onder mijn oogleden. Er zijn van die ogenblikken, ik ken ze. Ze duiken regelmatig op en geven de indruk dat alles geblokkeerd schijnt en dat er gewacht moet worden tot er klaarheid gekomen is.

Ik gebruikte dit beeld nog niet, maar thans is het me duidelijk, er is een gordijn tussen mij en wat klaar ligt om geschreven te worden, en misschien is het beter deze nog even gesloten te houden, zelfs al duurt het de ganse dag. De muze is niet gewoon me in de steek te laten, wellicht is ze begaan met iemand die ook zijn gordijn niet openschuiven kan. Het is allemaal zo vreemd voor iemand die begrijpen wil hoe de machinerie van onze geest functioneert.

Daar zo-even bij mijn bezoek van Google voor het berekenen van mijn bioritme heb ik me even laten gaan, heb ik negen kaarten getrokken om te weten hoe mijn toekomst er uit  zag, maar toen ik vernam dat het me vier euro ging kosten heb ik afgehaakt. Op dat terrein ben ik eigenlijk niet nieuwsgierig, ik wens het niet te weten want er staat me niet meer zo heel veel te beleven, mijn lichaam, het beweeglijk element ervan vertoont een zekere stugheid, het wil niet meer mee zoals ik het wensen zou, trouwens als het aankomt op belangrijke zaken, er rest me nog altijd iets waar ik overheen moet en het liefst zou ik willen dat het zo ver mogelijk verschoven wordt naar de tijden die op mij afkomen. Vergankelijkheid is een woord dat ik nog altijd opgeborgen wens te houden.

Dit is dan wat ik vandaag te vertellen heb. Ik had het voornamelijk over een gordijn dat over mijn gedachten is blijven hangen, dat ik niet volledig heb kunnen  openschuiven. Lang zal dit niet meer duren. Ik vertrouw erop dat met de komst van de uren, en die zijn er altijd enorm vlug, het toneel verlicht zal worden en het doek zal worden open geschoven.

We zijn wachtende op dat sacraal - want dit is het voor iemand die schrijft - ogenblik.

26-07-2018, 06:31 geschreven door Ugo d'Oorde  

Soms denk ik - zoals op deze glorieuze morgen, de zon op de rand van de horizon - dat ik al genoeg geschreven heb; dat ik alles al gezegd heb en dat wat ik er nog aan toevoegen zou, slechts een herkauwen is van wat er al staat, ergens neergezet op een dag van de voorbije vijftig, zestig jaar. Wat ik dus nu nog zou kunnen is alles herzien: alle gedichten, er zijn er honderd; alle blogs en er zijn er 2.000; mijn werk over de Hel van Dante, une folie; het herwerken voor de nde maal van mijn manuscript, ‘De Adem van de Dagen’.

Alles samen een massa werk dat ik niet meer voltooien kan als ik het wil doen op een krachtige wijze, meedogenloos en hard voor wat er staat. Om dan uit te komen bij het dagboek van wat mijn geestelijk leven is geweest, veel meer dan wat het stramien is geweest van mijn doen en laten..

Zoals ik denk aan Fernand Pouillon die ‘zag’ hoe Bernard de Clairvaux, de redder van de abdij van Citeaux waar het werk was stil gevallen, de abdij van Le Thoronet opbouwde

Zoals ik denk aan wat een vriend me schreef over de Gainsborough’s en de Constable’s die hij zag in Cambridge en East Anglia - ik bezocht het zuiden van Engeland voor Stonehenge, Avebury en voor de kathedralen van Winchester, Salisbury en Chichester.

Zoals ik denk aan het werk dat me te wachten staat. Maar wat me tegenhoudt om eraan te beginnen is de blog die ik elke dag wil schrijven en die alle krachten die ik nog elke dag bezit, opslorpt, zodat er op het einde van de dag niets meer overblijft, noch om te lezen, noch om iets, wat ook, te herwerken.

Ik haalde gisteren ‘St.Joan’ van  de ‘grote’ George Bernard Shaw uit zijn rek. En waarom? Omdat de kathedraal van Chichester me herinnerde én aan het beeld van Jeanne d’Arc dat er staat - het is Cauchon die Jeanne d’Arc veroordeeld had en zijn fout had ingezien,  die het wilde - en zo dwaal ik maar elke dag af.

Straks zoek ik de schaduw op van de bomen aan de vijver en neem ik ‘St.Joan’ mee, een boeiend stuk toneel dat begint op de meest originele wijze van kippen die geen eieren meer leggen omdat Jeanne d’Arc niet ontvangen wordt door de ‘captain’ van het kasteel, Robert de Baudricourt, en zo verder. Ik herlees het om zekerheid te krijgen dat het beeld van Jeanne zich bevindt in Chichester en niet in Salisbury.

Ik meen dat het Chichester was, waar ik het beeldje, van zeer modeste afmetingen, heb zien staan, de dag (in 1977) dat ik er was en, ik er de tekst vond van, ‘a lecture on death’ die Christopher Fry er gegeven had. En hierin die mooie beloftevolle zin:

We know the days are all directed towards the mountain range and the mystery beyond it. That knowledge may be called the shadow we move in, but there is no shadow without light.

Zo zijn alle woorden goed om de dood vooraf te gaan, want hij is de inleiding tot het creatieve waarmede we hem overstijgen, het enige middel in ons bezit om hem te laten waar hij schuil gaat, achter de dingen.

En nog waar ik nu aan denk, Christopher Fry die in zijn stuk: ‘The dark is light enough’, zijn hoofdpersoon, Countess Romarin, laat zeggen tot haar butler:

‘Protect me from a body without death,  Death is part of life. It is included in the terms of the contract by which we take over the lease of our living’.

 Ik heb aan mijn blog van vandaag - een ‘pêle-mêle’ van herinneringen, niets aan toe te voegen, ze kwamen, ze overrompelden me, de ene een band hebbende met de andere, zo ls het, zo gebeurt het in het leven, altijd eindigend op de dood want wat zou een leven zijn zonder de dood, die ons wacht.

25-07-2018, 10:39 geschreven door Ugo d'Oorde