Heel wat begrepen al,

maar geen vaste kennis opgedaan,

geen wetenschap in getallen

uitgedrukt,

geen grensstenen verlegd

noch opgeheven, geen alternatieven

voor bestaande regels

of symbolen omgekeerd

geïnterpreteerd.

Wat we wel vermelden kunnen

is dat de dagen hier lijk clusters

uit de hemel rijzen

op onze handen uitgestrooid

en dat we meer en meer

gaan denken aan ons aller gezel

die naderkomt met reuzenschreden

en niet te stoppen is, niet te vermurwen

is met woorden.

We hoorden reeds

van het andere, uitgebazuind,

de eerste tonen

van de laatste ode aan het zijn.

Ademend de tijdloosheid.

10-06-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Wat poëzie bedreven op dagen – een tijd geleden - die lichtend waren en ruim, ook toen het lente was, ook toen het grasperk vol gestrooid met bladeren lag. En nu, eens te meer, de langste dagen naderen die daarna gaan korten weer, het geschrevene herdacht, herwerkt, herschikt, herboren.

Een eikel op een bed van mos.

Een eikel op een bed van mos, het regent maar

en tortels opgevlogen. Zo denken we en peis

aan hen die deze dag niet zagen opengaan.

En niet bewust het wentelen van de aarde

in de bomen, noch van de sterren het bewegen

en peis aan hen die onverstoord hun wegen gaan.

Alsof er ook maar niets was te beleven: noch lent,

noch equinox, noch solstitium, noch tinteling van leven,

noch van eikel op het mos de doffe plof geweten.

En van tijd ontdaan, de eik reeds opgeschoten,

de lijn van mieren keer op keer omhoog, omlaag

gekropen, en eikels neergekomen. Vergeef het me

de nameloze hand die het waagt te schrijven:

het regent maar, wat tortels opgevlogen,

als alles zo oneindig is, zo gul, zo opgetogen,

Hoe groot is onze eenzaamheid?

09-06-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Te ver reeds afgedwaald tot waar

de wieren smeulen, tot waar

de begane grond is weggezakt.

Onherkenbaar onze wegen

die we gingen om te zeggen

wat we zeggen wilden,

om te lezen wat we lezen konden,

amper toereikend om toch niet

van onwetendheid te vergaan.

De dagen uitgegoten over ons

of we het wilden of niet

en onverrichter zake door gekomen,

zo onomkeerbaar vlug, terwijl we

hoopten op een eeuwigheid

van tijd en gelukzaligheid.

Zo kenden we de avonden

en van de morgens de geluiden

in de bomen en het licht dat telkens

anders was, omdat ook wij

het schreven ook en toch nooit

gekomen is en nu nimmer meer

ons blad zal vullen al leefden we

nog vele jaren, al lazen we nog

vele boeken om te weten

wat we nimmer weten zullen.

Het te ingewikkeld is, te hoog

gegrepen voor wat wij maar zijn,

licht van hoofd en van bestaan.

Later dan misschien.

08-06-2013, 00:11 geschreven door Ugo d'Oorde  

Welke herinneringen uit mijn jeugd aan moeder houd ik nog. Niet zo veel, maar toch een die nog regelmatig terug komt. Ze was in de keuken met andere dames en dacht wellicht dat ik buiten was, maar ik zat te lezen in de kamer ernaast en ik hoorde haar vertellen over een misval, en dat het een meisje was. Ik begreep niet goed wat het betekende, pas later wist ik dat het een zusje was die wij – mijn twee broers en ik - verloren hadden. Er zijn er nog een paar waar ik aan denken kan, maar heel veel uit mijn verre jeugd zijn er niet.

Ik heb meer herinneringen aan vader, en ik ben niet de enige, ook mijn jongste dochter  herinnert zich nog heel goed de lekkere maaltijden die hij klaar maakte op zondag toen we thuis op bezoek waren. Vooral dan de groenten uit zijn tuin, jonge wortels met erwtjes in de peul en jonge ui, dit alles gestoofd en met vroege aardappelen bruin gebakken in de pan en wellicht als vlees een heerlijk varkensgebraad.

Het is Cathy die er me aan herinnerde deze morgen nadat ze mijn blog had gelezen. En ze verraste me ermee. Ze had de ganse voormiddag in haar tuin erwtjes in de peul geplukt en getracht deze klaar te maken zoals haar grootvader het klaarmaakte, met wortelen en jonge ui. Maar voegde ze er aan toe, de kinderen hadden er geen vreugde aan en zullen zich deze maaltijd later zeker niet meer herinneren zoals ik het me nog herinner.

Ik voel er me schuldig bij, omdat ik een dergelijke schotel niet zo vaak heb klaargemaakt en omdat ik het niet heb klaargemaakt, als grootvader, voor haar kinderen. Maar de eetgewoonten grondig gewijzigd. Ik hoorde van vrienden die mijn blog lazen waar ik het had over karnemelk, dat ze zelfs niet eens wisten dat karnemelk nog verkocht werd.

Dit alles over mijn herinneringen die ik van uit mijn jeugd nog heb over moeder – het was gisteren haar verjaardag ° 06.06.06 – en vader. Terwijl ik enkel vermelden wou dat Umberto Eco ons verteld in zijn boek[1] waarover ik het had een paar dagen geleden – en dat me eigenlijk ontgoochelt - dat hij meer herinneringen heeft aan Leopold Bloom dan aan zijn vader, want zegt hij Joyce heb ik gelezen en herlezen.

Ik kan er enkel aan toevoegen dat hij niet alleen Ulysses gelezen heeft maar een ongelooflijke massa boeken waar ik nog nimmer van gehoord heb.

Als ik dan zeg dat ik er duizend te weinig gelezen heb dan overdrijf ik helemaal niet.

07-06-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

(Voor Margot en later voor Amaury en Alexia).

Er was een tijd dat ik op dagen van grote hitte, zoals ik het aanvoelde vandaag in de zon gezeten, dat ik op mijn klompen eieren ging gaan halen voor moeder bij de boerin - Blanche zal haar naam geweest zijn, of Sylvie of Trees of Mària – twee straten ver. En dat ik op het erf kwam en blootvoets binnenging, op de koele rode vloer, in de achterkeuken waar de boerin pas had gekarnd en de blokken boter nog op de tafel lagen om in papier gewikkeld te worden. En ik van haar, nadat ze de eieren had geteld en in mijn mandje had gelegd ik van haar, voor ik vertrok, een vol glas karnemelk kreeg, waar nog stukjes boter in rond dreven. Een vol glas frisse, geurende karnemelk, dat ik nu nog in de handen houd en als ik dronk, de licht prikkelende smaak in mijn keel, heerlijk, ik, op mijn blote voeten op de rode tegels in de koelte van de achterkeuken. Hoe eenvoudig alles was. 

Er was een tijd dat ik als knaap, met onze hond, Fatty, geen grote hond, maar ook geen kleine, voor een karretje gespannen, met een zak tarwe, naar de maalderij reed. Eerst over de hobbelige kasseien van de straat - er kwamen zelden auto’s langs - dan links een dreef in die verder doorliep langs de weiden en dan doorheen het donkere bos – het bos van mijn grote jeugd – waar de weg doortrokken was met diepe sporen van de boerenkarren die er langs kwamen en waar we op heel wat plaatsen vastraakten in de modder en Fatty en ik heel wat moeite hadden om er door te komen met een zak van 50 kilo tarwe, de hond uit alle macht trekkend en ik hem aanmoedigend en  duwend uit alle macht.

Het was de tijd dat ik tussen de grote mensen in de molen aankwam, dat ze me hielpen om de zak uit het karretje te halen, en we er wachten moesten, tot de zak omhoog gehesen werd, om na korte tijd terug te komen gevuld met tarwebloem.

Het was in het begin van de oorlog, ik was toen twaalf. Het was tarwe die ik met vader in de schuur, in tweeslag, met de vlegel had gedorst, en na het stro te hebben verwijderd, de tarwe hadden samen gevaagd en gewand met de wanmolen, om daarna, als waren het korrels goud in de handen te houden en te proeven. Dit is de betekenis van tarwe voor mij. Ik heb nog het gevoel van de korrels die door  mijn vingers glijden. En ik roep nog de hond. We zijn ettelijke malen naar die maalderij gereden, aan de andere kant van het bos. De hond was mijn steun en mijn gezel, hij springt nog tegen me op als ik hem roep.

06-06-2013, 07:30 geschreven door Ugo d'Oorde  

Roerloos was het water en de blauwe luchten hingen vol duiven die neervielen tussen de bomen. Het beeld van een eeuwigheid dat hij bezat, een ogenblik.

.En de duiven streken neer aan zijn voeten waar ze ronddraaiden met gerokken halzen en hij strooide uit zijn zakken, massa’s graankorrels over hun ruggen. Witte korrels graan uit de witte palm van zijn hand.

Hij dacht nog, elke korrel is een korenaar, is geurend in de zon een korenaar in bloei, een stil ruisen met de leeuwerik erboven. Een zee van golvend koren met stuifmeel erover, lijk graankorrels die hij vallen zag over de witte duiven.

Ook het gras nu wit en wit de wegel waar hij stond. En de stammen wit. Hij trachtte te begrijpen.

Hij voelde de schors van de boom waar hij tegenaan leunde alsof het een lichaam was waar zijn vingers in weggleden of, was het de stam die binnendrong in hem. Zo ook, dacht hij, dringt zij binnen in mij, onweerstaanbaar binnen in mij en dwars door me heen.

En het was alsof de bomen los van de aarde stonden, alsof ze omgekeerd groeiden in de luchten en de witte duiven vlogen er doorheen met kleine geluiden van vleugels en kreten, fladderend in een lichtheid, doorheen zijn gelukkig zijn.

En het was alsof over het witte water witte boten gleden met grote witte zeilen en hij mee gleed  met de boten, het landschap bewegend.

En de glimlach was nog op zijn lippen toen hij ontwaakte in de witte kamer. De vrouw die hij liefhad was over hem gebogen en hij was enkel nog haar gelaat, enkel nog haar ogen, haar lippen die bewogen. Een groot beminnen was gekomen. Nog waren ze samen zoals ze immer samen waren en het licht zwol in haar ogen.

05-06-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik geef me er rekenschap van dat het aantal lezers van mijn blog in al die tijd, weinig of niet toegenomen is, wat nochtans mijn hoop was. Maar al is het niet bemoedigend om door te gaan, toch volhard ik omdat het in mijn aard ligt, in mijn genen zit om te volharden.

Zoals het in de aard - de genen – van het Godsdeeltje ligt om kennis toe te voegen aan andere elementaire deeltjes, zo zit in mij de drang om elke dag een pagina, min of meer, te gaan schrijven, of ik nu gelezen wordt of niet.

Een van mijn lezers, en niet de minste, schreef me ooit dat ik mocht tevreden zijn dat ik de mogelijkheid had, onafhankelijk van een uitgever, lezers te bereiken en reacties uit te lokken bij wat ik schrijf. Zo waarom me zorgen maken over het (te) kleine aantal? 

Umberto Eco heeft de zorg van het aantal lezers niet. Hij schrijft in zijn laatste boek, geschreven in het Engels en vertaald in het Frans, dat hij eerder de zorg heeft van wat hij noemt des lecteurs empiriques, lezers die nagaan of wat hij schrijft wel beantwoordt aan de realiteit - wat de plaats, en wat de tijd betreft – wel degelijk accuraat is geweest, ze gaan zelfs zo ver, aldus Eco, bibliotheken af te lopen en dagbladen erop na te slaan om na te gaan of wat hij verteld over een gebeuren op een bepaald uur en een bepaalde plaats wel strookt met de waarheid.

Dit zijn natuurlijk lezers die het goed menen met de schrijver, die uiterst nieuwsgierig zijn, hem volgen tot in de minste details, en als er dan iets verkeerd is in zijn woorden, ze het niet nalaten hem er attent op te maken. 

Ik denk dat Eco er zich goed bij voelt, dat hij weet in zijn preciesheid beperkt te zijn en daarenboven als schrijver, het recht heeft de realiteit te nemen zoals hij ze ziet en niet noodzakelijk zoals ze is.

Hij vertelt hierover zeer open in zijn boek: ‘Confessions d’un jeune romancier’ (Grasset, 2013), waarin – hoe kan het anders bij Eco? – ‘jeune’ slaat, niet op de ouderdom van de schrijver als dusdanig, maar wel op zijn ouderdom als romanschrijver, waar Eco pas in 1980 aan begonnen is. Hij is dus, als romanschrijver, amper 33 jaar oud, een mooie ouderdom om als jonge romanschrijver ons te vertellen hoe hij schrijft en vooral hoe zijn romans gelezen en uitgepluisd worden door zijn lezers. Hij doet dit op zijn Eco’s, met veel verve en met een etalering van zijn enorme kennis van oude en moderne letteren. Eco is een plezier om hem te lezen. Ik ben pas aangekomen op pagina 86 waar hij het heeft over het fenomeen van het ‘effect Werther’, nl. de zelfmoord epidemie in Duitsland onder de jongeren, na het verschijnen van ‘Souffrances du jeune Werther’ van Goethe, waarin de jonge Werther zelfmoord pleegt omwille van een onmogelijke liefde.

Het boek zit vol dergelijke verwijzingen en aanhalingen. Ik vind hierin en George Steiner en Stefan Hertmans terug. Hen, Eco incluis, te lezen, geeft ons een kort maar interessant inzicht in de oneindigheid van de literaire wereld, waarin we door hen gedompeld worden. Althans dit is de indruk die ik er aan overhoud. 
 

04-06-2013, 00:14 geschreven door Ugo d'Oorde  

Onze landgenoot François Englert en wijlen Robert Brout, voorspelden in 1964 het bestaan van een deeltje dat massa bezorgde aan andere elementaire deeltjes. Even later kwam Peter Higgs tot dezelfde voorspelling. Door allerlei omstandigheden werd dit deeltje, het Higgs-deeltje, of Higgs-boson genoemd. Het bestaan ervan werd pas in 2012, ‘na uitgebreide botsingsprocessen in de deeltjesversneller van de CERN’, effectief bewezen. 

De Standaard in een kort bericht – de toekenning van de (Spaanse) Asturiaprijs 2013 voor wetenschappelijk onderzoek aan François Englert, Peter Higgs en de CERN, Genève – vermeldt dat het deeltje ‘geldt als het sluitstuk van het standaardmodel dat onze huidige kennis van de materie onderbouwt’.

Wat moeten we er ons bij voorstellen als we horen  dat de functie van het Higgs boson er in bestaat massa te geven aan de andere elementaire deeltjes. Op het niveau van het minimale, wat kan die massa anders zijn dan bestoven met kennis, dan onderricht te worden in wat de deeltjes te doen en te laten valt in hun verder, misschien o zo kort bestaan.

Als de fysici dan ‘in de wandelgangen’, ook wel eens de naam ‘Godsdeeltje’ gebruiken is dit volgens mij heel goed gekozen. 

Zo, wie onder ons staat er even stil bij, even maar, om zich af te vragen, na wat we vernamen en vooropstelden, waar haalt het Higgs boson de kennis om ‘massa’ te gaan uitdelen.

Uiteindelijk dalen we dieper en dieper binnen in de materie die weet, die kennis is. We zullen toch eens ergens moeten uitkomen, maar wie waagt het die bron een naam te geven?

03-06-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het is maar dat ik, mijn boeken schiftend, even het bundeltje met essays van T.S.Eliot, van 1929, o.m. een essay over Dante – in die tijd las men Dante nog - heb geopend, om er te vallen op het door mij onderlijnde, waarin Eliot suggereert, om bij de lezing van de Divina Commedia, na het Inferno, onmiddellijk zijn Paradiso te lezen en erna het Inferno te herlezen en pas daarna zijn Purgatorio te beginnen.

Een suggestie van een groot poëet  die ik nimmer gevolgd heb. Ik was al tevreden de 100 canti van de drie delen samen, te hebben gelezen, wat geen gemakkelijke opdracht is, al gebeurt het wel dat ik regelmatig terugdenk aan mijn avontuur met Dante, want een avontuur is Dante wel, ik heb het aan den lijve ondervonden.

Maar vandaag wou ik het hebben over een receptie die ik deze middag heb bijgewoond, waar ik heel wat vrienden en kennissen heb ontmoet die ik sedert lang niet gezien had en dan zeker niet in de omstandigheden van nu wanneer ik hen heel dicht, van gelaat tot gelaat, om mij heen had. Wat me opviel was dat allen die ik kende van vroeger getekend waren door het proces van de jaren die er waren bijgekomen. En dat, al zag ik het niet, dit zeker ook het geval was wat mezelf betrof en dat de anderen gedacht zullen hebben over mij wat ik dacht over hen.

Achteraf denkt je er over na. Ik zag me, in mijn spreken en in mijn houding getekend door de jaren, ouder dan ik ooit dacht dat ik was, misschien was ik zelfs de oudste van allen er aanwezig, en zelfs al was er niemand die zich niet respectvol met mij onderhield, voelde ik, in kleine details duidelijk mijn ouderdom.

Gelukkig, bij het overnemen van de woorden die zich aanboden ben ik, gebogen over mijn pc, ver weg van al het negatieve hierboven ingesloten, voel ik me heel goed in mijn vel en onthoud ik vooral het groot genoegen dat ik heb gekend me met velen onder hen te hebben kunnen onderhouden. 

02-06-2013, 00:10 geschreven door Ugo d'Oorde  

Wat is er van de mens

die schrijvend zich bewust is

van de hand

die in een minimaal

bewegen over lijnen glijdt,

rimpels op het water

van de Leie

als daar meerkoeten drijven

en irissen open bloeien,

en smeerwortel,

met de torens hoog uit

tot boven de bomen.

En wij schrijvend onze honger

stillend.

En ingeving na ingeving

in een vorm,

de transmutatie

van de geest in ons:

Ook Dyson geroerd hierdoor

zoals we lezen konden.

Zo wat is er van de hand

die tekens tot gedachten vormt

getemperd in de hoeken.

Omdat onverwacht,

gedroogde bloemen

in wat boeken, en aan het venster,

de lijsterbes eens als sprietje

nu te hoog al opgeschoten,

zodat het avond is.

En weer de pen, hoe oud we zijn,

het bewegen minimaal van schaduw,

de geest die ons een wonder is,

ons vreemd vermogen.

Hoe het gebeurt

is wat ons telkens bezighoudt.

01-06-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Is het aan mij om te zeggen dat ik niet tevreden was over mijn inbreng van gisteren. De inhoud beantwoordde niet aan de eis van Faulkner, die ik gisteren gaan zoeken ben op de Ajuinlei in Gent, in die shop of second hand English books. Zonder succes evenwel, ook Hemingway niet, ook Caldwell niet. Het zijn de studenten zei de houder me die de boeken van dergelijke schrijvers komen halen. En als ik vroeg naar T.S.Eliot of Auster kreeg ik dezelfde bemerking.

Eigenlijk had ik het beter moeten weten, niemand doet die boeken weg, het zijn boeken voor je eeuwigheid, boeken die je meeneemt op je eiland en die slechts verdwijnen na je dood.

Ikzelf ben al enkele dagen bezig, in ‘dode’ momenten, mijn boeken te triëren: deze waarvoor ik geen plaats meer heb of wil hebben en deze waarmee ik me omgeven wil. Er is dan nog een soort waarvan ik niet weet waar ze onder te brengen in verwijderen of houden, en bij twijfel  kan ik moeilijk anders dan ze, voorlopig, nog een tijdje bewaren. Dit alles vertrekkende van het principe dat het onmogelijk is alles bij te houden, zoals het onmogelijk is alle boeken, zelfs in het Nederlands alleen, te gaan lezen.

Maar dit zijn maar sprokkelgedachten, tekenend ook voor waar ik soms met onledig ben. Maar eigenlijk staat alles, ook het schiften van mijn boeken, in het teken van mijn dagelijkse blog. Ik beken het ootmoedig ik heb meer en meer moeite om een blog te vullen, om een onderwerp te vinden dat me toelaat op te stijgen uit het dagelijkse, vooral dan als mijn dag gevuld is geweest met allerlei doodgewone beslommeringen om pas naar de avond toe, als het bijna te laat al is, zoals gisteren, tot een passende ingesteldheid te komen.  

Deze week is er ook het spel van al die schitterende jonge pianisten die me overrompelen, elk op zijn manier, met de wijze waarop ze Haydn, Beethoven, Rachmaninov, Brahms, Tsjaikovsky interpreteren. En internet biedt me de mogelijkheid op elk ogenblik van de dag een herhaling te programmeren. Wat een mogelijkheden we hebben om een optreden van hen tot in de verste uithoeken van dit land, of zelfs tot op de flanken van de Everest, te beluisteren.

Ik las gisteren in het Juninummer van National Geographic dat er filevorming is op de Mount Everest. Stel je voor, op 19 mei 2012 waren er maar even 234 klimmers die de top van de Everest bereikten. Enkelen onder hen waren verplicht om juist onder de top, aan een rotswand van 40 voet te wachten - losing body heat - op meer dan 8.000 m. hoogte. De schrijver van het artikel, Mark Jenkins en de sherpa die hem vergezelde ontmoetten, op weg naar de top ook nog eens vijf dode lichamen. 

Heb ook heel wat geklommen in moeilijke omstandigheden, maar Zinal Rothorn en de Weisshorn/Cervin waren niet voor mij. Alles is telkens een kwestie van uitmunten, de beste te zijn, hetzij als pianist, hetzij als klimmer naar de hoogste top van de wereld. Daar naast zijn er de beste in literatuur, maar zoals het in de bergen was, zo ken ik mijn mogelijkheden in het schrijven. Ik weet dat tevredenheid met wat ik vermocht en vermag me sieren kan.

En terwijl Yuntian Liu zich leeg speelde in Beethoven’s Sonate nr 7, in ‘In the Wake of Ea’ van Petrossian en in het eerste pianoconcerto van Tsjaikovsky, schreef ik me leeg met deze blog.

31-05-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Koningin Elisabeth Wedstrijd voor piano. 

En nu, nu de beginklanken van een pianosonate van Haydn binnenvallen: sprokkelbeelden, fragmenten aftastend van herinneringen die klanken zijn, in een verbazende expressiviteit met openingen als rustpunten die telkens bij mij zich sluiten op de vraag hoe het mogelijk is, uit de geestelijke woning die van de componist is, deze voorheen onbestaande on-uitgeschreven klanken op te roepen, te sublimeren en neer te schrijven. 

En in het geval van Haydn, de sonate staat er in code neergezet en wordt gespeeld, elke pianist stemt de codes af op zijn eigen levensritme, versmolten in zijn eigen herinneringen en levensbeschouwing en, uitvoerder en componist gemixt, worden de ideeën geïnterpreteerd. En ik als luisteraar - een koffer vol gevoelens en herinneringen - heb me ontvankelijk gesteld en de klanken zijn binnen gevloeid, ademloos, lijk lichtgeflonker in het water, lijk het ruisen van de bomen, lijk het gezang van de vogels als de dag zich opent. Werelden die voorheen aldus niet te zien, niet te horen waren. 

Hoe ontstaat een sonate, van waar deze klanken en hoe tot mij gekomen?. En als ik vergelijk met mijn schrijven, van waar mijn woorden die soms heel stug te voorschijn komen om dan op andere ogenblikken een stortvloed te worden hoe waag ik het ze neer te schrijven, en hoe zullen ze, vermengd  met en gefilterd door de herinneringen van de lezer, worden onthaald?

30-05-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

‘Cet étonnant alliage que nous nommons littérature’.

‘Le Monde des Lettres’ van 24 mei is voor mij een vruchtbaar domein waar ik William Faulkner ontmoet die op een dag verklaard heeft, aldus Jón Kalman Stefanson (vertaald door Eric Boury uit het IJslands): 

‘Qu’il s’efforçait constamment de manière répétée et presque à chaque phrase, de saisir l’insaisissable, d’atteindre l’inatteignable: dans mon écriture, disait-il, je cherche toujours à accomplir l’impossible. Et il ajoutait, je sais toutefois que je n’y parviendrai jamais, mais jamais je ne renoncerai’. 

In verband met deze stelregel, verwijst Stefanson naar een boek van Gunnar Gunnarsson van 1942 (Stock) - dat ik zou moeten gelezen hebben - ‘Vaisseaux dans le ciel’, een autobiografie waarin hij schrijft over de dood van zijn moeder. Het schijnt me toe, zegt Stefanson, ‘que Gunnar soit ici parvenu à réaliser l’impossible, dire l’indicible – waar Faulkner over sprak : 

’Aucun lecteur ne peut lire ce texte sans verser de larmes. Et aucun lecteur ne peut l’oublier, en nochtans Gunnarson beweerde dat hij er niet in geslaagd was de droefheid van toen, als kind, over te brengen in zijn woorden’.

De stelling van Jón Kalman Stefanson is dat wat geschreven staat, pas vorm en inhoud krijgt op  het ogenblik dat de lezer de tekst ontmoet en ondergaat in functie van zijn eigen herinneringen. ‘Ce n’est qu’alors que naît cet étonnant alliage que nous nommons littérature’. 

En ik die maar op zoek ben naar het schrijven van literatuur, waarbij ik de gouden regel van Faulkner steeds heb gevolgd, of dan toch heb willen volgen. Ik weet nu dat wat ik schrijf, slechts literatuur mag en kan genoemd worden als het zijn gewenst impact heeft op en het zich mengt met de lezer ervan.

29-05-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Wat volgt is, naar moderne maatstaven, geen poëzie. Dit leert me Max Wildiers[1] die vooropstelt dat (in 1993) de poëzie ontdaan werd van al wat geen zuivere poëzie is, en dan noemt hij: het verhaal, de beschrijving, de didactiek en de retoriek, waarvan akte.

Maar dan toch, bij gebrek aan beters, dit ingebeeld verhaal, over een bezoek aan ‘la maison de George Sand’ in Nohant bij La Châtre (Berry).

 

Mijn vriend van vele dagen

en van vele wegen

dat wij toen stonden in de kamer

van George Sand, je weet het nog wel:

de tafel, wit het laken, kristal

en porselein en zilver,

voluptueus geschikt de kaarsen,

stoelen eromheen, verwachtend hen

die komen konden. Zo dachten we.

Mijn vriend

van vele dagen en van vele wegen,

hoe zullen we ze noemen, ontmoetingen

die van vroeger waren?

Hoe we beluisteren zullen Chopins sonates

die er nog hangen bleven, de stemmen ook

lijk in cisterciënzers refters

die destijds het boek der Psalmen lazen.

Het venster, open op de rozen,

de regen soms in thymus en in munt,

in salie en in marjolein:

het verlangen dat onze adem was

en toen we keerden, het laatste licht

gevangen in een laatste glas,

stemmen en piano uitgedoofd,

de roep van de uilen in het park

gebleven.

Hoe zullen we ze noemen

de dingen die van vroeger waren?

Dan deze tafel waar wij gezeten

dan deze avond:

het geflonker van de wijn tot in ons ogen

en wij die hier gekomen zijn,

de handen open,

de schaduwlijnen neergezet

van vlammen in de haard,

en gebenedijd de woorden die we zaaien, 

van wat ons bezig houdt.

En ook de dood is onder ons,

we weten het van hen die gingen

en ook van hen die klaar staan

om de Styx van steen tot steen

naar de overkant te doorwaden.

Hoe zullen we ze noemen

- nu we nog even - 

de gedachten die van vroeger waren? 

28-05-2013, 05:50 geschreven door Ugo d'Oorde  

Nu ik weet dat mijn kleindochter Katiana en haar gezel, Glenn, aangekomen zijn in Dunkeld ben ik gaan opzoeken wat ik hierover, dertig jaar geleden, geschreven heb toen ik er was met twee vrienden, Guy en Jean-François. Ik zal aldus dan toch iets gered hebben van de tijd van toen. Daarom neem ik een deel van de tekst over zoals die geschreven staat:

Een droom is Schotland altijd geweest. Hij voelde dat hij een man van het noorden was, een man van licht en lucht en wolken, een man van bomen, bergen en uitgestrekte landschappen. Hij had Guy M. en Jean-François C. kunnen overtuigen de reis te doen en ze waren, na een overnachting in Rye en na een tocht via Carter Bar in een ruk doorgereden om aan te komen in een klein dorpje, Dunkeld, in het oude, zo typische ‘Dunkeld House’, een domein met bomen naar zijn hart, wondere bomen, droombomen, bomen om te tekenen, bomen om te omarmen, want een boom is een boom is een boom. Hij beweegt in de lucht, hij opent de ruimte waar hij zich nestelt in de tijdloosheid van het bestaan. Hij kleedt het landschap, geeft er zin en kleur en beweging aan, overgroeit het glinsterende water van de rivier Tay, en het is lente, het zinderende, sprankelende leven tot leven gekomen in hen.

En zij, zoals het landschap, hernieuwd opgestaan in een wereld zonder verbintenissen en niet denkend aan het komende. Drie vrienden samen en de rij bomen op de heuvelkam, zuiver getekend, roerloos bijna tegen de grijze luchten, de lichtende luchten van een lichtende geest. 

Hij zit met zijn vrienden aan een tafeltje op het terras van het hotel, voor een effen gemaaid grasperk die in een lange trage beweging afdaalt naar de glinstering van de waters van de Tay met de donkere, fluisterende bomen en naar de overkant toe, het jonge groen van weiden met witte vlekken, schapen lijk woorden.

En de whisky kleurt het glas in zijn hand. ‘Hoort’, zegt hij, ‘wat geschreven staat in de glasramen van de parish church van Rye‘: 

Jupiter – Comet – Moon – Sun – Milky way – Saturn

O ye angels of the Lord

 O ye fire and heat

  O ye lightnings and clouds

   O ye wheels

    O all ye beasts and cattle

O ye waters

 O ye winter and summer

  The earth

   O ye seas and floods

    O ye priests of the Lord

O ye shower and dew

 O ye ice and snow

  O ye mountains and hills

   O ye whales and all what live in the waters

    O ye children of men

O ye winds of God

 O ye nights and days

  O all ye green things upon the earth

   O all ye fowls of the air

    O ye holy and humble men of heart

Eigenlijk wist hij niet hoe deze tekst te ontcijferen? Hij had die ontdekt toen ze, na hun overtocht naar Dover, overnacht hadden in the Mermaid in Rye en hij, in de valavond  de parish church had bezocht en de tekst in the south transept window, had overgeschreven in een klein notaboekje.

En hier, met de gouden whisky in zijn hand, las hij nu deze tekst voor aan de vrienden voor hem, holy and humble men of heart,  zoals hij hen noemen wilde en zoals ze getekend stonden in zijn hart.

27-05-2013, 07:34 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik voel me niet alleen ‘een ander mens’ als ik schrijf, anderen zeggen het ook en het is Marijke Arijs in haar gesprek ‘met een van de laatste romantici’, Pierre Michon (1945) die het me leert als hij haar antwoordt:

’Schrijven voor mij grenst aan het sacrale. Terwijl ik schrijf ben ik een ander mens. Dan is het net of ik stemmen hoor’.

En hij gaat nog verder: ‘Als ze Matisse vroegen of hij in God geloofde, zei hij: Ja, onder het schilderen. Bij mij is het net zo. Geloof ik? Ja, als ik schrijf’.

Ik had ook zo iets kunnen antwoorden. Ik had nog nooit gehoord van Pierre Michon voor ik DS van 24 mei in handen kreeg, alhoewel hij volgens Arijs ‘tegenwoordig geldt als een van de grootste hedendaagse Franse schrijvers’. Maar je kunt niet alles lezen.

Hij vertelt nog andere zaken die ik zou kunnen vertellen, maar ik beperk me tot ‘het schrijven dat zijn afgod is’. 

Ik heb zo iets nimmer gedacht of geschreven, wel dat het een soort drug was, dat ik er nood aan had elke dag een pagina te schrijven. Dat wat ik schreef minder belangrijk was, als ik maar mijn pagina vulde. En dit is zo gebleven met dien verstande dat ik er thans op let wat ik schrijf, en dat ik er nood aan heb dat wat ik schrijf goed is. Ik doe mijn best in alle geval.

Maar ik ben het eens, schrijven is sacraal. Is iets voortbrengen, iets dat leeft, iets dat inhoud heeft, een ziel heeft, zelfs al is het maar, zoals vandaag, een kort stukje literatuur. Ik heb het geschreven naar best vermogen en ik draag het uit, zoals een schrijver. Al weet ik wel dat ik niet het statuut van schrijver bezit. 

26-05-2013, 00:13 geschreven door Ugo d'Oorde  

Er is immer een altijddurende wisselwerking tussen de impulsen van  ontmoetingen, bevindingen en gedachten. Alles is in en met alles verweven, wat was van mijn jeugd wordt gefilterd door het heden en het heden is gericht naar het komende, een lange lijn in het tijdloze van elk nieuw ogenblik.

Gebeurtenissen komen en vervagen, lossen zich op in nieuwe. Tijd schuift in tijd en als ik neerzit om te schrijven zijn woorden het centrum van alles. Ik duik er in weg, ga zaken gaat schrijven die achteraf gezien licht overdreven schijnen en niet helemaal stroken met de persoon die ik in realiteit ben. Schrijvend ben ik een ander, bewandel ik een wereld die tot in de wolken reikt en vermag ik wat ik normaal niet vermag.

Ugo is Karel niet en toch vermengen ze zich voortdurend. Mijn dagboek met de pen in hand geschreven is niet mijn blog met het klavier geschreven en toch schrijf ik in mijn dagboek over mijn  blog en in mijn blog over mijn dagboek.

Ik denk dat dit eigen is aan elkeen die schrijft, voor wie schrijven het betreden is van een ander landschap, a landscape of the mind, waar we ons heel goed voelen en ruimte hebben om te ademen en om te zijn.

Te goed zelfs, want terugkomend op mijn boek blijf ik vaststellen dat ik geen boek schrijven kan zonder te zeggen, of minstens te laten uitschijnen dat ik een boek aan het schrijven ben.

Wijlen mijn broer Daniël verweet het me. Ik wil het achterlaten maar het schijnt me te onlogisch toe dat ik niet onder het schrijven zou kunnen zeggen dat het goed gaat of niet zo goed vlot. 

Ik ben dus zeker geen romanschrijver. Laat ik dan maar nog een tijdje bij mijn leest blijven, mijn blog vergt al energie genoeg.

25-05-2013, 01:02 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het gebeurt dat ik op wandel ga in de meest bezochte van de meer dan vijf duizend blogs die ‘Dagboek-bedenkingen’ als onderwerp hebben. Ik realiseer me dan waar ik sta en ook waar ik niet sta. En in vele gevallen is verbazing mijn deel.

Vooral dan als ik val op een blog dat vol prachtige tekeningen staat, waar de blogger niet de minste moeite schijnt te hebben om in potlood te tekenen wat ik tracht in woorden te brengen, waarbij ik moet vaststellen dat de landschappen die ik ontmoet bij haar heel wat sprekender zijn dan deze die ik beschrijf.

De wereld is duidelijk aan de tekenaars en schilders, hun wereld is toegankelijker dan die van mij, vooral dan als ik op het punt stond, vandaag te beginnen met een zin die me gans de dag achtervolgde: 

‘in den beginne was het Woord. Er voor was er niets anders dan het Woord en uit de materiële vorm van het Woord – want die vorm, hoe immaterieel schijnbaar ook, was er – is alles ontstaan wat is. Ook wij, de mens’.

Dit is een gans paradigma, een enorm klankbord waar alles op afgestemd werd. Heb ik er iets verkeerd mee gezegd, heb ik er iemand mee belasterd, of heb ik een zin geschreven die niemand aanvaarden zal als ik zeg dat het Woord de Geest van het Universum is, het ego van het Universum, of wat Christian de Duve noemde ‘l’Ultime Réalité’.

Anderen hebben er een meer klinkende naam voor die ik hen overlaat. 

Zo gebeurt het dan, dat men een wandeling maakt in de wereld van de Dagboek-bedenkingen en dat met terugvalt op een zin die je je leven lang al meedraagt, en reeds verwoord hebt op tientallen andere plaatsen in andere woorden. Maar, zoals de King James’ Bible ons leert:
Ever learning and never able to come to the knowledge of the truth’( 2 Timothy: 3, 7).

24-05-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Zo verneem je – en het is Ellen De Bruin in D.S. van 21 mei die het schrijft – dat nostalgie destijds gezien werd als een ziekte, ‘wie aan nostalgie leed, had koorts, kon niet slapen, wilde niet eten, voelde zich zwak en verdrietig en had hartkloppingen’ en men dacht er niet aan dat het een gevoelsziekte zou kunnen zijn. Tot Johannes Hofer, een Zwitserse arts, het zag als een vergaarterm voor al deze lichamelijke ongemakken bij de Zwitserse soldaten in Frankrijk, ‘die voortdurend dachten aan hun naar huis terugkeren (terugkeer naar hun geboortegrond ‘nostos’ in het Grieks), wat volgens hem, hun lijden (‘algos’)’ veroorzaakte.

Nu heimwee knaagt niet voortdurend bij een normaal mens, het overvalt ons op onverwachte ogenblikken als we in een bepaalde stemming verkeren en bepaalde herinneringen ons doen denken aan momenten dat men zich op een bepaalde plaats beter dan goed voelde, omdat er iets in de lucht hing dat het alledaagse, het gewone, ver oversteeg.

Ik denk hierbij aan een eerste zin van Ernst Jünger:

‘Ihr alle kennt die wilde Schwermut, die uns bei der Erinnerung an Zeiten des Glückes ergreift’.

Zijn tweede zin is al meer gericht naar herinneringen waarvan hij weet dat ze niet meer zullen terugkeren (von ihnen getrennt als durch alle Entfernungen) maar toch gaat hij nog een stap verder:

‘Und immer wieder  tasten wir in unseren durstigen Träumen dem vergangenen in jeder Einzelheit, in jeder Falte nach.’ 

Dit is Ernst Jünger in ‘Auf den Marmorklippen’[1], dat prachtige boekje (1972) van hem, al telt het amper 140 pagina’s. En ik erin bladerend tot ‘das Lied das die Gemeinde sang:

Weil denn kein Mensch uns helfen kann,

Rufen wir Gott um Hilfe an. 

Had misschien beter ook Jünger toegevoegd aan de boeken die ik meenemen zou naar dat oude hart van Grimentz waar ik het gisteren over had. 

De nostalgie of het heimwee naar, is een gezond heimwee het is de herinnering aan een manier van zijn in een oord dat voor mij en voor de kinderen het ene oord is waar we ons gevoeld hebben ontdaan van al het overbodige, aanwezig in een simpele omgeving met simpele handelingen ver van de wereld en meer dan intens levend.

Voor hen is het een kwestie van tijd om er terug te keren, voor mij – von ihnen getrennt als durch alle Entfernungen - vrees ik dat Grimentz[2], niet meer dan een goede herinnering wordt.

23-05-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

In de morgen van 21 mei kreeg ik van twee van mijn dochters reacties binnen met één zelfde inhoud: ‘de bergen zitten ons in de aders’.

Ik heb bij hen met mijn blog de herinneringen opgeroepen aan de vele tochten in de bergen die ze er gedaan hebben, aan de cabanes waar ze waren, de bossen die ze afliepen – en de regen deerde niet – op zoek naar chanterelles; heb hen doen denken aan alle plaatsen die ze er kenden en waar ze zich thuis voelden: Saint-Luc, Zinal en vooral Grimentz waar ze de meeste vrienden en kennissen hadden.

En mijn woorden hebben die gevoelens wakker geschud en hun heimwee opgewekt zoals het bij mij is losgekomen, heimwee naar de echtheid en de eenvoud van die dagen. En als ik er niet heb aan weerstaan dan is het omdat ik al dagen, weken  droom van een verblijf in een van de oude chalets, gelegen in het dorp van Grimentz. Een oude chalet met weinig comfort maar met een open haard voor de avond, met oude meubels, om er te slapen in een oud bed en te schrijven aan een oude, verweerde eiken tafel met de initialen van de makers of van de eerste eigenaars, gebeiteld in de schuif ervan. 

Ik zou er werken aan mijn boek, in alle afzondering, zonder gestoord te worden, met mijn gsm als radio en enkele boeken die ik mee zou nemen: Erskine Caldwell’s ‘God’s little Acre’ – en vraag me niet waarom – een bundel gedichten van Hertmans en de bundel gedichten met hun Spaanse vertaling van Auster en, zeker een boek dat ik gekregen heb in 1983, naar ik zie op het binnenblad, en pas deze morgen ben gaan lezen: ‘The Mind’s I’, composed and arranged bij Douglas R. Hofstadter and Daniel C. Dennet, een boek uitgekomen in 1981 – dat in 1983 bij de Slegte te vinden was - en dat 30 jaar in mijn kast heeft gestaan, en naar ik zag begint met een kort essay van Jorge Luis Borges met de vreemde titel: ‘Borges and I’ dat eindigt met de zin: ‘I do not know which of us has written this page’: Is het Borges zelf (‘the I’ van zijn titel) of is het de schrijver Borges?

Een vraag die ik me telkens stel op het einde van mijn blog, ook nu.

Ik gaf aan deze tekst de titel ‘Nostalgie’ mee. Iets dat zich wijzigde in de loop der tijden volgens de krant van vandaag. Maar wees gerust ik kom op dat Nostalgie-artikel terug.

22-05-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde