In feite is mijn blog mijn dagboek geworden. Het diary van de Economist dat ik blijf vullen is nu meer een dagboek over mijn blogs geworden.

Ik heb nu soms problemen om te weten waarover ik in mijn blog schrijven kan, maar ik heb deze al dertig jaar en meer. Alles overschouwd heb ik al genoeg geschreven om er zonder al te veel moeite een blog uit te halen en dan zou ik maar handelen zoals er zovelen van mijn ouderdom, die hun leven al schrijvend hebben doorgebracht, nu doen.

Ik heb er al enkelen ontmoet waarover ik melding heb gemaakt in mijn blogs. Ik zou nu, als ik Le Monde volg, kunnen schrijven over Philippe Jacottet, 87 jaar, die zijn nota’s over een halve eeuw een laatste maal herlezen heeft en de meest passende eruit verzameld heeft in zijn boek ‘Taches de soleil, ou d’ombre’ (Le Bruit du temps, 206 p. 22 €).

Heb vroeger ook al eens een dergelijke poging gedaan, heb onder de titel ‘Fragmenten’, de essentie van vijf jaar dagboeken samengebracht in een bundel van ruim 300 pagina’s. Ik zou dus verder kunnen gaan en zien wat ik nog halen kan uit de erop volgende jaren. Ik zou dan tenminste de zekerheid hebben dat behouden blijft wat ik wens dat behouden blijft, zodat er nooit iemand anders met die problemen geconfronteerd wordt. Maar wat voorbij is, is voorbij en wat geschreven staat blijft geschreven, wat niet belet dat ik uit vorige teksten fragmenten kan gaan halen om deze te herwerken als blog.

Ik ben dus nog helemaal niet leeg geschreven al heb ik soms het gevoel leeg geschreven te zijn.

Laat het me dus zo stellen dat ikzelf ga halen wat belangrijk is uit wat ik vroeger geschreven heb, en dat mijn te bewaren dagboeken beginnen met mijn eerste publiek gemaakte blog van juli 2011. Wat niet beletten mag dat er ook nog een schifting wordt gedaan in wat tot op vandaag als blog verschenen is. 

Monique Petillon in Le Monde, herneemt in haar recensie, de woorden van Jacottet die ik zeer treffend vind: 

‘Les premières années, je passais une grande partie de la journée à traduire Musil. La note était un moyen de garder contact avec le monde poétique. Je ne m’en suis jamais défait. J’ai trouvé dans Littré se beau mot ‘semaison’ qui m’a paru convenir à cet ensemble de choses vues, chose lues, choses rêvées. Il y avait là des espèces de graines qui pouvaient s’épanouir en poèmes.’

Het wordt dan toch misschien stilaan tijd dat ik er ernstig aan denk mijn vroegere dagboeken boven te halen.

09-04-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Wat zou ik zeggen, indien ik plots, gezeten voor de vlammen van de haard, de gloed ervan in mijn gelaat, de geest van Dante zou ontmoeten – ik ontmoette hem al eens, een nacht in Toscane - in mijn woonkamer?

‘Ben jij die Dante die de kroon spant boven de letteren van de wereld, ben jij het die dat machtige werk geschreven heeft waar zevenhonderd jaar lang de schrijvende en lezende mens zich over gebogen heeft om het te ontcijferen, ben jij het die onsterfelijke poëet die ik nu aan het lezen ben?’

En, ontroerd, zou ik het wagen hem te vragen plaats te nemen in de zetel bij de haard, zou ik het wagen hem te vragen, regelmatig hier terug te keren tot mijn boek geschreven is. Hij zou mijn Muze zijn, mijn toevlucht, mijn hulp, mijn meester.  

Ik zou hem zeggen dat zijn boek het grootste is dat ik las, ik zou hem zeggen dat zijn boek, toegevoegd aan de Gregoriaanse muziek van zijn tijd en de gotische kathedralen die er misschien aan ontsproten zijn het machtigste is dat zijn tijd heeft voortgebracht en misschien, maar zeker is het niet, zou ik eraan toevoegen, dat erna Johan Sebastiaan Bach gekomen is.

Maar, in elk geval, ik zou ophouden met ademen, met denken, om en een deeltje van hem te zijn, en van het Gregoriaans, en van de gotiek, en van Bach. Zo, opdat de geest van hen en van die tijd vloeien zou in mij en voedsel zijn voor al wat ik nog te schrijven heb en aldus de dagen die me nog resten, te kleuren en te bezielen. Een massa dagen die mijn leven waren, zou ik hem zeggen, die zijn voorbijgeschoven lijk een vlucht  eenden over de Leie. 

Ik zou hem vooral willen zeggen dat ik zijn Commedia pas ernstig ben gaan lezen nadat ik, in een boekenwinkel in Alicante, op een rek, waar één boekje, één enkel klein boekje met blauwachtig couvert met die vreemde titel “Nueve ensayos dantescos”, lag te wachten op mij.

En jij, Dante, zou het onmiddellijk geweten hebben dat het Jorge Luis Borges was - die je ondertussen al ontmoet had in de hemel of ergens anders, in het Arcadia - die dit ‘kleine boekje’ geschreven had.

Ik denk, zou ik zeggen: had dat boekje er niet liggen wachten, afgezonderd van alle andere boeken, ik zou het nooit ontdekt hebben en wellicht zou het ook zo geweest zijn dat ik er ooit zou aan gedacht hebben je Commedia te gaan lezen.

Misschien, zou ik zeggen, misschien was jij het, Alighieri Dante, die het er gelegd had opdat ik, Ugo, het zou gevonden hebben.

08-04-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Je dag is maar afgesloten als geschreven staat wat moet geschreven, pas dan kun je met een min of meer gerust gemoed onder de lakens kruipen. Maar hoe dikwijls gebeurt het niet dat je in gedachten verder blijft schrijven en opstaat terug omdat er nog dit kan aan toegevoegd worden, of dat nog gewijzigd.

Maar het gebeurt ook dat je voldaan en gelukkig bent met wat je hebt ingelogd en dat je gerust kunt gaan slapen, om te denken aan wat je morgen schrijven zult.

Zo vullen zich je dagen en zie je hoe ontstellend vlug de tijd verschuift. Je komt binnen in de vierde maand en plots zit je al aan de zevende dag ervan. Ontstellend is wel het juiste woord dat je gebruikte. 

*

Vandaag las ik over het nieuwe boek van Umberto Eco: ‘Confessions d’un jeune romancier’, (Confessions of a Young Novelist), traduit de l’Anglais par F. Rosso, Grasset, 240 p. 17 €.

De recensie in Le Monde van 5 april is aanstekelijk. ik ken de talenten van Eco, weet hoe inventief hij is tot op het randje af, en ook dat het voor mij een leerschool zou zijn te weten hoe hij tewerk is gegaan om op 48 jarige ouderdom zijn eerste boek te schrijven. 

Ik lees in de recensie van Didier Pourquery: 

‘Dans cet ouvrage à l’érudition aimable et jamais lourde, le romancier Umberto Eco nous donne des éléments pour comprendre comment certaines idées d’intrigues, de lieux de structures lui sont venues, dictées par des réminiscences, des lectures de jeunesse, des éclairs de son inconscient. 

Zal ik me laten verleiden het boek te kopen, liefst in het Engels, de taal waarin Eco het geschreven heeft. Of laat ik het aan mij voorbijgaan zoals de talloze boeken die elke week besproken worden in tijdschriften en dagbladen?

De lectuur van Eco kan echter voor mij niets dan positieve gegevens opleveren, alhoewel mijn bronnen gelijk lopen met deze van Eco, vermoed ik dat ik wellicht aan het schrijven ben zoals je vooral niet schrijven moet.

Als ik de stilte waarin ik de laatste tijd verzeild ben, doorbreken wil dan doe ik er goed aan Umberto te gaan opzoeken in zijn ‘Confessions’. 

07-04-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

(Het gedicht dat achterbleef, en ik ook zijn kans wil geven. Alhoewel...)


 

Heb innig met respect

de zee gekroond,

mijn avonden en mijn nachten,

mijn sterren en mijn maan,

mijn glorieuze morgens,

alsof ze mijn geliefde was

haar toegesproken,

alsof het was met alle tot nog toe

onuitgesproken woorden

die zij te ontdekken had

en nog meer dan dat.

Mussen, dartel in de struiken,

de luchten groot en open

een foto wou ik maken

maar dit zou te gemakkelijk zijn

om het verbeelden lam te leggen

van zij die me lezen zullen,

Wat ik niet zou willen.

Foto’s zijn mijn woorden,

omsluierd ingelogd

die te interpreteren zijn,

om te zetten

zoals je bent geboren en getogen,

enig in je soort en in je dromen.

Zo kom ik telkens tot mijn geschooide

woorden die ik nalaten wil

vandaag

omdat er gisteren was

en morgen te vlug komen zal.

Want zo gaat het in het leven:

kransen worden neergelegd,

fanfares en hun requiem

en achter het raam een kind geboren.

Zo gaat het in het leven,

golf die volgt op golf,

ogenblik in ogenblik geschoven,

verandering is inbeelding.

Heb ik iets te veel gezegd

terwijl ik zwijgen blijf.

Je raakt me wel, zodat

Ik je beminnen kon,

Ik bezat je in een woordeloos gesprek

om niets te zeggen, al wou ik wel,

mateloos.

De wind, de heerlijke wind

van ver gekomen, me omhelzend,

wijl ik je betasten blijf met woorden

even maar meer hoeft het niet.

Leze dit wie lezen kan maar ook

niet verder kijken, geen wegen

af te lopen om te begrijpen.

De einders zijn hier wijd.

Arme man die met de zee hier spreekt.

De dagen achter hem vergeten.

Hoe vreemd het is, niets

bezittend om te geven.

het komt er aan, het komt er aan:

eiken kist met wat water besprenkeld

en wat ruikers bloemen,

het leven wat het was,

en dan die tederheid van jou,

om me te bekoren,

toereikend om heen te gaan.

06-04-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Je schrijft wat je te schrijven hebt, niets meer, niets minder, alsof er geen kind geboren werd dat via, via uit jou is opgestaan op deze dag van 5 april van het gezegende jaar 2013.

Een grote bloem ontloken, een massale tederheid. Een naam er voor gekozen om van te dromen en nimmer, nimmer te vergeten, alsof in jou gebrand, getatoeëerd op alle plaatsen die je begroeten wou.

En dan in stilte weggedoken. Je ogen om te kijken hoe het wonder je, tot tederheid bewogen heeft, je aangevuld, je verleng-nis heeft gegeven in wat je leven is, erna kan komen wat er te komen staat. Maar vandaag is anders.

De wereld zal het niet weten, zoals niet geweten is wat het betekent het licht te zien in deze dagen. We hopen dan, we bidden en we smeken, dat hij die de wondere naam van Amaury heeft mee gekregen, groeien moge, openbloeien moge, lichamelijk en geestelijk, een rijkdom van geluk.

05-04-2013, 08:40 geschreven door Ugo d'Oorde  

Wat een tijd het was toen er nog brieven geschreven werden met de hand en op de post gedaan met de mooiste zegel erop gekleefd. Ik  dacht even aan Joseph Brodsky:

The dreams you dream are not of girls half nude,

but of your name on an arriving letter. 

Maar ik weet en ondervind dat de tijd van brieven voorbij is, weinigen zijn er die nog schrijven en ik ben tevreden als iemand me een e-mailtje stuurt, en waarom zou ik niet.

Zo was er de e-mail die ik kreeg, enkele dagen terug, en die ik las met blijheid in de ogen. Verrassend mooi was het wat er geschreven stond over de Vaucluse en ‘de adel – mijn vriend wat is dit woord juist gekozen – van de oude rotspaden, de geur van tijm in de rotsen, en een werkkamer als een cel met dikke muren en rook uit de schoorstenen en de ruik van brandende eik’.

En vele andere heel mooie zaken, tot van terpentijn toe.  

En de gedachten die me te binnen vielen toen en nu, en elk woord van jou, mijn vriend, roept herinneringen op, én met  Quasimodo, én met Saint John Perse, én met de ‘adel’-paden in de Valais, én met ‘la Chambre des Preux’ in de oude chalet die ik er huurde, met de oude tafel waaraan ik schreef. En dan nog en zeker niet in het minst, met mijn grootmoeder en – zoals jij over je vader - ogen die vochtig worden.

En ik preciseer in enkele woorden: 

Saint John Perse voor het geheel van je boodschap: 

‘Mais de mon frère le poète on a eu des nouvelles. Il a écrit encore une chose très douce. Et quelques-uns en eurent connaissance...’ 

Salvatore Quasimodo voor de geur van eikenhout (rovere):

  Desiderio delle tue mani chiare

  nella penombra della fiamma

                                         sapevano di rovere e di rose

                                        di morte. Antico inverno. 

Mijn werkkamer voor een tijd, met de boeken op een rek tegen de wand waar ik Titus Burckhardt ontdekte in de ‘Kamer van de Dapperen’ en waar ik schreef, met mijn veldbed tegen de wand, aan een tafel met het jaartal 1576 erin gebeiteld. 

De ‘adel’ van de bergpaden, en ik dacht aan het pad naar de cabane van de Arpittetaz, of het pad van de Col de Torrent naar de Sasseneire, getekend door de vele geslachten die er sedert eeuwen zijn overheen gegaan. 

En dan het indringend parfum van de tijm, voor mijn herinnering aan mijn grootmoeder die me meenam in de zomer – mijn hand in de hare - langs een holle zandweg de kanten ervan begroeid met tijm en andere kruiden. 

Dit alles, niet heel duidelijk voor buitenstaanders maar, mijn vriend, omdat het zo mooi geschreven staat heb ik je mail geprint en gekleefd in mijn dagboek dat (misschien) de tijd van een tijd trotseren zal. Het is wel geen brief met de hand geschreven, maar ingekleefd hebben je woorden evenveel kans langer bewaard te blijven dan op mijn PC waar ze vroeg of laat gedeletet zullen worden. Wat ik nu precies niet wens.

Deze blog is dus voor jou bestemd, ook voor zij die me regelmatig lezen, om aan te tonen hoe we gestructureerd zijn, hoe herinneringen zich laag op laag hebben opgestapeld, lijk de jaarringen in een boom en waarvan alle ringen, lijk alle herinneringen, met levenssappen worden besproeid. 

Zo wil ik allen die me lezen besproeien met de sappen van mijn geest.

04-04-2013, 00:52 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ze stond naast hem onder het licht van de lamp aan de tekentafel en schreef een witte kaart vol met haar handtekening, het hoofd gebogen, haar fijne hand in een zelfde beweging glijdend over de kaart, zich telkens herhalend in een identieke aanzet van de hand en identieke hieruit volgende bewegingen. Gouden was het licht in haar losliggende haren. En toen ze opkeek naar hem waren haar ogen vol tranen.

Hij had die kaart bewaard, hij wist waar ze lag in de schuif, hij vond dat ze meer was dan een foto van haar.

Nu zijn tafel vol met boeken en pennen, potloden, dagbladen, bladen volgeschreven en herschreven, stukjes tekeningen, schetsen van gedichten, alles over en onder elkaar, stukken van toen ze nog samen waren en die hij toch eens zal moeten verwijderen of vernietigen, je kunt niet alles houden. Maar de kaart met de vele handtekeningen zal hij bewaren.

Waarom eigenlijk, waarom heeft deze kaart nu iets in meer, er zijn zovele zaken van hem die ze in handen heeft gehad? Maar hij dacht dat het was omdat het een kaart was waaraan nog microscopische deeltjes van haar geest en van haar lichaam kleefden.

03-04-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Hij kent op heel zeldzame ogenblikken het geluk zich een te voelen met de auteur die is gaan neerzitten om vers 3, 14, op te tekenen. Het is het meest bevreemdende vers uit Exodus, misschien zelfs uit de ganse Bijbel. Een vers dat hij leest en herleest op het ogenblik dat een kleine vogel tegen het raam vliegt. 

Hoe komt iemand, totaal los van het omringende, gehuld in een wolk van vervoering en geïnspireerd door stemmen in hem en omheen hem, hoe komt hij er toe, beelden en woorden op te roepen om in een opwelling, zoekende naar de meest krachtige termen, zijn wankele gevoelens te uiten en de stem van zijn God te gaan verbergen in een brandende (braam-)struik en te zeggen aan Mozes dat de grond waar hij staat heilige grond is en dat hij zijn sandalen moet uitdoen. En dan, wat nog verrassender is, dat, als de Israëlieten hem vragen wie het is die Mozes naar hen toestuurt, hij zeggen moet dat het IK BEN is.

Wat is het dat die auteur heeft willen zeggen met deze twee woorden die als volgt werden voorgesteld: 

In de King James’ Versie: ‘And God said unto Moses, I AM THAT I AM: (zo gedrukt in de King James), and he said, Thus shalt to say unto the children of Israel, I AM hath sent me unto you’.  

Of, ‘Ik ben hij die is’ uit de Willibrordus-Bijbel en: ‘Zeg aan het volk van Israël dat het ‘Ik Ben’ is die jou tot hen heeft gezonden’. 

Of, yo soy el que soy uit de Biblia de Jerusalen. 

Of Je suis qui je suis, of, je suis ce que je suis, of, je suis parce que je suis, of, je suis celui qui suis, uit de voetnoten van de Osty-Bijbel. 

Waarom deze mysterieuze ‘Ik Ben’ omschrijving, terwijl het zo eenvoudig ware geweest had hij simpelweg Mozes doen zeggen dat het Jahweh was die hem stuurde.

De auteur van die passage bewoog zich die dag in zijn ‘nergens-land’, kende  een van die zeldzame momenten waarop grote dingen geschreven worden, en heeft  aan zijn vers een metafysische Schwung gegeven en zijn Jahweh ontdaan van zijn antropomorfe vorm, door hem kosmisch aan te kleden en lijk de wikke omheen de roggestengel Hem te wikkelen omheen alles dat is.

Zijn ‘Ik Ben’ betekent, ik ben de totaliteit van het Zijn; ‘Ik Ben’ betekent al wat binnen de dingen is, het merg van Al wat is.  

En deze morgen, met Bach op de radio en de helderheid van de luchten tussen de nog kale bomen, een oneindigheid van verwachten, van iets dat komen gaat, iets dat op het openspringen staat, is er in mij de gedachte aan al de tijd die verloren is gegaan, omdat er niemand is geweest die me van in mijn jeugd gewezen heeft op wat ik nu durf aantonen, de diepere betekenis van die meer dan Sibillijnse ‘Ik Ben’. 

02-04-2013, 00:31 geschreven door Ugo d'Oorde  

En toen ik ging,

de golven die me vroegen

of ik hier nog keren zou,

maar ik wist het niet,

het stond niet opgetekend

in het Boek,

wellicht omdat het bijzaak was,

een onooglijkheid

in het wentelen van de aarde.

Zo, ik geantwoord heb

dat ik zeker keren zou.

Keren zou in leven of in droom

om af te maken

wat ik begonnen was,

al was het wel niet veel,

al waren het maar wat woorden,

het eerste tromgeroffel

de aanzet

van de contrabassen

en van de cello’s

van mijn maritieme symfonie.

Daarna het thema

te beginnen met trompetgeschal.

De rest komt heel wat later

als ik hier terug zal zijn,

zo dacht ik toch,

zo hoop ik toch.

Heb mijn boek toen dicht gedaan,

mijn pen toen afgedroogd.

De zee bekeken

en hoe ze treurde

tot in mijn ogen.

Zo dacht ik toch,

zo scheen het toch.

De laatste meeuw,

heel dicht gekomen

hangend op de wind.

De mussen ook tot aan mijn voeten

kruimels opgepikt

die ik er gelaten had.

De zon nog even,

een laat geflonker:

‘Ga’, zegde de zee

‘treuzel niet langer.

Je afscheid is ons vreemd.

Neem wat wind van ons

en wat geruis van hier.

En houd ons in je gedachten

tot je keren zult,

met nieuwe woorden’.

Zo weze het.

Cabo de las Huertas, Pasen 2013

01-04-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Vandaag, nu ik op het punt sta op te schuiven naar het noorden, naar de kilte die er nog heerst, wordt me herinnerd – vraag me niet door wie - aan de tekst van Psalm 139:

‘Uw ogen, Heer, zagen alles wat ik was, en nog onvolmaakt zijnde, staat alles over mij al opgetekend in je boek, hoewel alles er nog niet is, hoewel het nog komen moet, het staat opgetekend in je boek’. 

Met nog een vezel vast aan de boom des levens, vraag ik wat er nog in meer dan het allerlaatste, staat opgetekend voor mij in dat Boek van de Heer. Als het belangrijk genoeg is zal ik het jullie ten gepaste tijde laten weten, ten ware het een bericht zou zijn dat lijk een meteoriet uit de lucht zou vallen.

Waar ik nu aan denk is, dat als het grote er staat ook het kleine moet erin vermeld zijn, en dan denk ik in de eerste plaats aan wat ik elke dag schrijven moet. Een vriend vroeg me deze namiddag of ik al wist wat ik zou schrijven voor mijn blog van morgen 31 maart. We zaten aan tafel in volle zon aan zee in een heerlijke wind die moeilijk te bedwingen was. En ik wist het niet maar ik had vertrouwen, ik wist dat de idee komen zou, plots en onverwacht. Wat achteraf gebeurde.

Want al die voorbije dagen, weken, maanden hadden me geleerd dat er voor degenen die schrijven een soort raadgever klaar staat, die je gedachten in het oog houdt om tussen te komen als het nodig blijkt.

Het is dus een kwestie van vertrouwen en attent te zijn op elk teken van hem. En zelden heeft hij me ontgoocheld.

Staat het kleine dus niet in detail opgetekend, het wordt toch opgevolgd want uit het kleine ontstaat het grote, dat dan wel te lezen staat. Zo is het dat het kleine het grote heeft bepaald en dat ik het leven heb gekend dat voor mij was weggelegd, dat voor mij stond opgetekend.

Nu, maakt mijn schrijven, mijn gegoochel met wat met woorden en gedachten deel uit van het kleine, of is het iets méér?

Ik maak me geen illusies, zelfs als het zou uitdraaien op een gepubliceerd boek – waaraan ik meer en meer begin te twijfelen - welk verschil maakt het uit in een wereld van miljoenen boeken waarin alles al geschreven en beschreven staat. Het is om er duizelig bij te worden – en welke wereld in de Psalmen - wat heb ik er nog aan toe te voegen, niets in meer. Ik kan er enkel wat zinnen, bewust of onbewust, uit terug nemen en verhalen op een andere wijze, een betere of een minder goede. 

Een zaak: ik heb wel de indruk verkeerd bezig te zijn met wat ik dacht mijn levenswerk te worden. Ik ben geen Calderon de la Barca, geen Cervantes, geen Pessoa; ik weet zelfs niet meer waar ik heen wil. Ofwel schrijft het boek zich zelf, en wordt het een eenzaat, ofwel blijft het waar het in potentie wacht om geschreven te worden.

Dit zal dan het enige zijn dat ik vermocht. Dit is dan mijn geestelijk leven: het woord dat mijn adem is.

31-03-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Schrijvend de ganse dag,

is het niet met pen het is  dan

in gedachten.

En wat blijft er over als de nacht

me overvalt en de dag

me heeft leeggehaald:

een schotel schamele woorden.

Al ware het erger geweest

had ik niets geschreven,

had ik hier geweest

als beeld, verzilt met ogen

gesloten:

als ik wist dat jij me lezen zou,

waarom ik zou zwijgen?

Wat is het dat ik je zeggen kan

om je stilte te bereiken  

zo, het zonlicht trillend

op het water uitgestrooid

de meeuwen die erover hangen,

ik woorden barend als het nog kan.

Wat is het dat ik je zeggen kan,

dat ik hier vertoeven mocht,

droom-gebonden

doorgebracht

maar ook te vlug gegaan,

te vlug de avond en de nacht

te hoog de golven

die nog komen zullen,

en ons zoeken naar wat verborgen.

Ik ken geen plaats waar

meer woorden dralen,

lijk witte boten op de horizont

die ons groeten met hun zeilen.

Anker ik me vast.

30-03-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

De basis van de hedendaagse kunst is, er niets van te begrijpen[1].

Dit laatste is niet van mij. Het is van een dame, Guadalupe Echevarría, (Bilbao 1948) die, lees ik in El País van 26 maart, haar ganse professioneel leven gewijd heeft al arte contemporàneo. En sedert 1991 directrice is van la Escuela Superior de Artes de Burdeos.

Dit geldt dus voor alle contemporaine kunst ook voor poëzie, zoals deze van Paul Auster, waar ik ooit over sprak, misschien geldt dit ook voor het gedicht van gisteren en dat van een paar dagen terug, en is dit ook poëzie van heden ten dage.

Ik interpreteer de slagzin van Señora Echevarría – en zij kan het weten - dat de kunst die we niet begrijpen ons geen zorgen hoeft te maken gezien het de karaktertrek is van de hedendaagse kunst.

Ik denk aan de doeken van Raveel en van De Keyzer, en er zijn er nog andere, hoog geprezen schilders waar ik problemen mee heb. Er zijn er zelfs die een schedel vol kleven met diamanten.

Mij rest er voortaan niets anders dan deze kunst te aanvaarden als contemporaine kunst, wat ik al lang gedaan heb. Als je er voor staat moet je je totaal ledigen – vaciarse totalmente - van al wat je kent, zegt onze Dame, en je openen voor wat je ziet en pas dan kun je er iets van begrijpen en je oordeel geven.

Ik beken dat dit alhoewel een moeilijke, een aanvaardbare opdracht is. Of die helpen kan is een andere zaak.

29-03-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Uit het vreemde land

dat ik onbedacht bezocht,

teruggekeerd, een tijdje al,

en  nu met toeters en bazuinen

de stoet doorheen

de straten van mijn jeugd en ouderdom.

Hoera, hoera,

Het woord is weer gekomen,

neergedaald in warme oorden,

heb ik honderd uit gedacht

de jaren die nog komen

de beste zullen zijn,

de kilte is uit de bomen.

Op mijn troon gezeten

kan ik de golven horen

hoe ze spreken als ze komen

aangerold met overrompelende

innigheid, en roep ik hen:

kom golf, kom inspiratie-golf

en overspoel me met je kracht

en uitgelatenheid.

Ik vang je op en spreid je open,

je tentakels vastgehecht

in elk verwachten dat me nog rest,

uitgedeeld alsof het verhalen waren

die zich verborgen hielden,

sprakeloos.

Heb van vele onachtzaamheden

weinig geleerd,

niet geweten dat het gebeden waren

om niet meer te herbeginnen,

voorbijgestreefde uitlatingen
 

van wie zijn laatste lijnen

aan het schrijven sloeg.

28-03-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik sprak jullie over een vergeten Vlaamse schrijver, Robert Mussche en over het boek, ‘Lo que mueve el mundo’[1] van Kirmen Uribe, de Spaanse vertaling van het in 2012 in het Baskisch verschenen boek met als titel ‘Mussche’.

Had een eerste stap gezet met er iets over te schrijven in mijn blog van 20 maart en heb het boek gekocht. Ben het nu aan het lezen en het bevalt me, vooral de wijze waarop Uribe, de stof die hij over Robert Mussche heeft verzameld, met flash backs, aan de lezer brengt en dit, omdat hij op een bepaalde dag in Colombia, de zoon ontmoet van een van die Baskische kinderen die in Colombia was terecht gekomen, en die hem suggereerde een boek te schrijven over wat zijn vader als kind overkomen was toen hij met duizenden andere kinderen tijdens de Spaanse burgeroorlog geëvacueerd werd uit Bilbao en in Colombia was terecht gekomen.

Uribe vertelt het verhaal aan een vriend in New York en deze bezorgt hem het adres van Carmen Mussche, de dochter van Robert die een van de Baskische kinderen opgevangen had. 

Ik ga zeker niet het boek vertellen. Ik geef me wel rekenschap van de moeite die het Uribe moet gekost hebben, een boek te schrijven over een Vlaming, een Gentenaar, die één van de Baskische kinderen had opgevangen.

Wat ik wel vertellen wil is het feit dat Robert Mussche twee vrienden had, Herman Thiery, zijnde de schrijver Johan Daisne en Robert Brise – ‘Brisé’ eigenlijk - de amateur-pianist die hen regelmatig vergastte op een recital, en, die vader is, of was liever, van een goede vriend van mij, Jean-Pierre Brisé.

Ik belde Jean-Pierre deze namiddag, vroeg hem of zijn vader Robert heette en of hij piano speelde.

Ja antwoordde hij en ik moet je een bekentenis doen, mijn moeder en ik konden na zijn overlijden geen piano muziek meer horen en ik nog steeds niet. Maar waarom je vraag.

Wel vertelde ik hem omdat ik hier in een uit het Baskisch naar het Spaans vertaald boek over je vader lees, die een vriend was van Robert Mussche.

Dit is juist antwoordde hij, ze waren altijd samen, Robert Mussche en Herman Thiery (Johan Daisne) en mijn vader, en dit tot mijn moeder, na hun huwelijk, het welletjes vond.

IK hoop dat Jean-Pierre van nacht dromen mag van zijn vader, maar dan zonder piano.

27-03-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Er is

een kilte tussen het woord en mij

gekomen, gekeerd

in vreemde havens,

wijl ik neerzit waar ik gisteren was,

de dagen ervoor er was,

maar nu een kilte

waar de warmte was,

de inspiratie zich had opgehoopt

en er versteend is uitgekomen.

Vreemd het is,

mijn dromen afgevlagd.

Wat weet ik dat ik gisteren niet wist,

hoe de gezangen opgevolgd,

de witte lijn der golven,

het onverwachte

dat mijn voedingsbodem was,

van wat kon nagelaten,

opgesteld en geaccentueerd

in geest en in gevoelens,

verschroeid.

Maar een kilte nu,

het woord ontbeend, ont-mergt

ontwapend:

waar kom ik uit,

nu het woord me niet meer

ten goede komt,

nu wranger is dan wrang.

Gebeure wat gebeuren moet,

niet alle brood is koekebrood,

ik zeg dan maar

wat ik anders nooit zeggen zou,

van vele dagen, wat ik anders

verbergen zou.

In wolken en nachten ben ik

verder gereisd tot ik aan kwam

waar ik  niet hoorde te zijn,

alsof ontredderd.

Uitgesproken in dalende lijn 

toen de duisternis viel.

De kilte zich niet oplossen kon, 

in ademnood.

26-03-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Een grote morgen was het gisteren – en ik neem nu voor het eerst de woorden over uit mijn notaboekje – de berekening dat het Universum 100 miljoen jaren ouder is, werd gedaan aan de hand van de Europese ruimtetelescoop ‘Planck’, en de foto in ‘El País’ was het beeld dat het Universum uitstraalde op het ogenblik dat het 380.000 jaar oud was.
En dan lees ik:

‘Los primeros tiempos del cosmos fueron de altisima temperatura, una sopa densa de protones, electrones y fotones.’


En dan mijn vraag, 1. vanwaar kwamen die ‘protones, electrones y fotones’ en 2. hoe kwam het dat die elektronen en protonen het vermogen bezaten, bij het afkoelen na 380.000 jaar, atomen te vormen en de fotonen (licht) hierbij vrij bleven, opdat hieruit, na 13.100.000.000 jaar het Universum zou ontstaan zoals het nu gekend is?

Inderdaad, een grote morgen: hier te zitten op mijn rots, de uitdeining van de Big Bang te beluisteren in de grote symfonie die van de golven is, en ik badend in die symfonie van het Universum en woorden optekenend die me bereiken, komende van schrijvers van vroeger en nu, komende van oneindig ver terug toen ik al in potentie bestond, een minimale fractie na de Big Bang.

Wie moet ik dankbaar zijn?

Er blijft dus nog altijd één stap te zetten om te komen tot de verste origine van de elektronen, protonen en fotonen, een stap die nooit gezet zal worden, gelukkig misschien, de wetenschap zal zich tevreden stellen te weten dat ze een beeld hebben van 380.000 jaar na de Big bang en te weten dat het Universum niet 13 miljard jaren oud is, maar 100 miljoen jaren ouder nog en dat, wat was vóór de Big Bang, hun zaak niet is omdat dit in het domein van de metafysica moet gezocht worden.

Het zou dus kunnen – met de nadruk op ‘zou kunnen’ - dat het protones y electrones zouden geweest zijn die, hetzij ontstonden uit de Geest en bezeten waren door de Geest, hetzij de materiële vorm waren van die Geest.

Maar wie ben ik om een dergelijke stelling naar voor te schuiven.

25-03-2013, 06:35 geschreven door Ugo d'Oorde  

Deze morgen ontwaak ik met de Pastorale van Beethoven. Is er beter ontwaken?

Wellicht. Toch is het een verrassing die er geen is, Beethoven zit in mijn genen, zit in mijn bloed en dan vooral zijn Pastorale, omdat het mijn eerste Beethoven was.

Het was de dag dat ik op negentienjarige ouderdom het medisch onderzoek onderging dat me geschikt zou verklaren voor de militaire dienst. Het gebeurde in Brussel en in de namiddag was ik een film gaan zien, de film van toen, ‘Fantasia’ van Walt Disney. Heb nog altijd het programma ervan in de dichtbundel, ‘Spiegel der Zee’ van Karel Jonckhere. Het was de film die me binnenleidde in de klassieke muziek die me van dan af niet meer verlaten zou.

Igor Strawinski en zijn Sacre, Johan Sebastian Bach en zijn Toccata en Fuga, Moussorgski en zijn Beelden van een Tentoonstelling, Paul Dukas en zijn Leerling-Tovenaar, Ponchielli, Tsjaikovski en wie nog? Een wereld die zich opende voor mij, het was in 1947, daarna kwamen er vele anderen, Mahler, Shostakovitch, Debussy, Ravel, noem maar op. Ik was verloren voor de klassieke muziek, mijn enig voedsel, het was zo erg dat de Beatles aan mij zijn voorbijgegaan, un trou dans mon éducation musicale, met al degene die er op  volgen zouden.

Een grote morgen was het want er was ook een e-mail van een groot schrijver, woorden die  me vleugels gaven. Onmiddellijk daarna ben ik mijn dagblad gaan halen met een eerste zin in mij als mogelijk antwoord op zijn mail: Hoe gelukkig je me maakt met je woorden, mijn vriend … en ik dacht onmiddellijk – een zin die in mij is gebrand - aan ‘Anabase’ van Saint John Perse: ‘de mon frère le poète on a eu des nouvelles, il a écrit encore une chose très belle et peu en eurent connaissance’.

Op mijn plaats aan zee voelde ik me ongelooflijk rijk, binnen in mijn Arcadia. En toen ik mijn dagblad, een andere vriend hier, ondanks de wind, opensloeg: een foto van het Universum: ‘El universo es 100 millones de años màs viejo de lo que se creía’. En verder nog, mijn naamgenoot Gérard Mortier, del Teatro Real de Madrid: ‘cumplira entegro su contrato’: die ondanks de enorme besparingen, zijn contract zal mogen afwerken.

Een grote morgen was het, de zang van de zee, de wind in mijn gelaat, gezeten voor de oneindigheid die van de zee en de oceanen is, heb ik het klad gemaakt van mijn brief die ik mailen zou achteraf naar ik dacht, met drie elementen: Saint John Perse, een psalm uit de bijbel en een vroegere zin van hem over zijn vrouw die ik me herinnerde en die me enorm had getroffen.

De woorden kwamen lijk de golven op de rotsen. Ik schreef zoals altijd in diagonaal over het blad van mijn notaboekje - zonder lijnen - in een over en weer schuiven van de hand, nog steeds meer dan ooit vertoevend in mijn Arcadia. En ondertussen op de achtergrond van mijn geest, het artikel over het Universum dat 100 miljoen jaren ouder zou zijn dan eerst gedacht.
 
Maar meer hierover in mijn blog van 25 maart, anders wordt hij te lang vandaag. 

24-03-2013, 03:46 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik ben een oud gezicht voor zij die me kennen, en zeker voor zij die me niet kennen en die mijn ouderdom aflezen van mijn gang, mijn houding, de witte kleur van mijn haar.

Ik ben ook die man als ik voor de spiegel sta, maar zonder spiegel, in mijn diepste binnenste, ben ik jong al is het maar jong van geest.

Ik schrijf en blijf schrijven en ik voel me niet-oud als ik schrijf. Schrijven is mijn therapie. Meer hoeft er niet gezegd, alleen vol te houden tot mijn laatste ademtocht, wat een groot geluk zou zijn.

Ik kom aan de zee waar de golven zich storten op de rotsen en ik heb de wereld verlaten, de wereld die zich sluit achter mij, een hek opgetrokken tussen de zee en de wereld, een doorzichtig hek weliswaar, want mijn gedachten ben ik niet altijd meester, ze zwerven uit.

Ik vraag me af, Stefan, hoe het met je boek is gesteld, of er schot in komt. Weet dat Ik hier las van een Baskisch schrijver hoe hij er toe kwam, vertrekkende uit Medellin, Colombia – een plaats die je kennen moet - een geromanceerde biografie te schrijven over Robert Mussche, vriend van Johan Daisne. Heb omdat het handelt over een vergeten Vlaamse schrijver, het boek besteld, wachtende ook op de bestelling van het boek van jou, dat ik niet missen wil.

En hier aan zee, aan mijn stuk kust van de zee, opent zich mijn kosmos-wereld, de enige die ik hier kennen wil en is er een goot  deel  van mij dat niet van deze aarde is. Gezeten in het oog  van de golven, de wind in mijn gelaat, is wat van mijn eeuwigheid is, van mijn nog-niet bestaan en nog-niet geboren zijn en toch te zijn van alle tijden.
 

Dit zijn de ogenblikken dat ik vergeet te bestaan en toch besta, een in between tussen droom en realiteit. Een Arcadia, de plaats die je koestert en door jou in de verf wordt gezet in je 'Mobilisatie van Arcadia'.

Ik had er zo-even nog geen naam voor, maar ik weet het nu, deze plaats hier is het Arcadia dat jij, Stefan, me hebt leren kennen. De plaats die Dante kende in zijn tocht door de Hel als hij wandelde samen met Vergilius in het gezelschap van Homerus, Horatius, Ovidius en Lucanus, en hij schreef dat het goed was hier te spreken over dingen waarvan het beter was te zwijgen op aarde.

Een pogen, het zoveelste, een stukje literatuur te plegen. Niet allen zullen me volgen naar de plaats van het zijn en van het niet zijn, al staat het opgetekend en kan het worden opgezocht.

23-03-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Wat ik ooit schreef over God – waarover anders kan men schrijven vandaag nu er een nieuwe paus is opgestaan, als zijn woordvoerder – was maar een kleine opening, een terugblik van wat men al dacht, eeuwen geleden. We waren er toen al in potentie, zoals we er nu al in potentie zijn geprojecteerd naar de toekomst toe, die even verbazend zal zijn van nieuwigheden, als van het gelaat van de zeeën hier.

Eeuwen geleden schreef een scriba, zoals ik aan zee gezeten, in het Demotisch - hij hoorde het van Akhnaton – dat zoals er maar één zon is maar ene God is. We weten nu dat er oneindig vele zonnen zijn en ik denk, alle zonnen gehouden in ene hand. Hoe die hand is en of het een hand is weet ik niet, ik kan enkel maar gissen.

Vergeef me als ik spreek zoals ik spreek, met vragen die antwoorden zijn en antwoorden vragen. Omdat ik zoekende ben en dat noch gelovige, noch ongelovige enige zekerheid bezit. Het is een kwestie van kiezen in welk vak van de twee we ons wensen te bevinden.

De kracht van het minuscule zaadje in de smalste spleet  of in het kleinste ankerpunt terecht gekomen is, na zovele equinoxen, tot bloem gekomen. Het heeft ons allerminst verbaasd, er zijn geen boeken over geschreven, geen dichtbundels er aan opgeofferd. We zagen het zelfs niet gebeuren, laat staan dat we het als bloem het hier zouden hebben opgemerkt.

En toch, en toch, het had ons moeten raken, het had ons moeten aanzetten te begrijpen, hoe uit het simpele van het zaad een wonder kan ontstaan en dit nog niet tot ons is doorgedrongen. Al wordt wel erkend, als een universeel gegeven, dat niets sterker is dan wat van het leven is.

Van mijn schrijven weet ik dat het me werd aangeleerd, maar van het leven hoe het er gekomen is weet ik niets, weet ik nada de nada.

Maar, zelfs niets begrijpend, weet ik dat het een wonder is en dat er maar één hand is die wonderen kan verrichten en ook dat deze hand zeker Niet het nada is. 

Tot daar mijn punt van geloof.

22-03-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het is de zon die me schrijven doet, de zon, de zee, de luchten en meest van al de golven die me telkens verrassen met hun gezang telkens als ik hier aankom. Ik herhaal het en blijf het herhalen, ik kan niet zonder schrijven omdat ik hier telkenmale geconfronteerd wordt met alle elementen van de kosmos die me bereiken kunnen en mijn vreugde zijn, mijn uitgelatenheid en mijn tevreden zijn met mijn lot, vandaag, en morgen ook nog misschien, al weet je nooit wat je te wachten staat.

Maar zeg me nu wat ik je schrijven moet en mag, nu ik geopend ben op het meest fascinerend beeld dat te bereiken is, als ik neerzit in een wolk van energieën, van openspattende elektronen die wegschieten, de luchten in, gemengd, verstrengeld met de elektronen van zee en aarde, van struik en bloem, van mus en meeuw.

En het is niet omdat ik, klein mensje, het niet zien kan, dat er niets zou zijn, het is precies omgekeerd. Het beeld is er, maar ik ben er niet. Waren er mijn woorden niet, ‘the sealeaks’ van mijn hart en bloed.

Begrijpe me, ik ben niet veel meer dan een hand een pen een schrift, zijnde de verlengingen van mijn geest naar jullie toe. Jullie die het voorrecht hebben me te lezen op het raam van jullie PC, het is mijn handdruk voor vandaag, mijn verwelkoming in mijn rijk van vandaag.

*

Je dag was maar wat lijnen tekst neergezet met het schuiven van de hand, in diagonaal in je schrift, je cuaderno. Onleesbaar voor oningewijden, soms zelfs onleesbaar voor jezelf. Maar het staat geschreven, in duidelijk tekens op de morgenhorizont waar ze blijven zullen tot de avond en de sterren.

Dit alles van een eenvoudige mens, in enkele paragrafen.

21-03-2013, 18:33 geschreven door Ugo d'Oorde