Ik sprak jullie over een vergeten Vlaamse schrijver, Robert Mussche en over het boek, ‘Lo que mueve el mundo’[1] van Kirmen Uribe, de Spaanse vertaling van het in 2012 in het Baskisch verschenen boek met als titel ‘Mussche’.

Had een eerste stap gezet met er iets over te schrijven in mijn blog van 20 maart en heb het boek gekocht. Ben het nu aan het lezen en het bevalt me, vooral de wijze waarop Uribe, de stof die hij over Robert Mussche heeft verzameld, met flash backs, aan de lezer brengt en dit, omdat hij op een bepaalde dag in Colombia, de zoon ontmoet van een van die Baskische kinderen die in Colombia was terecht gekomen, en die hem suggereerde een boek te schrijven over wat zijn vader als kind overkomen was toen hij met duizenden andere kinderen tijdens de Spaanse burgeroorlog geëvacueerd werd uit Bilbao en in Colombia was terecht gekomen.

Uribe vertelt het verhaal aan een vriend in New York en deze bezorgt hem het adres van Carmen Mussche, de dochter van Robert die een van de Baskische kinderen opgevangen had. 

Ik ga zeker niet het boek vertellen. Ik geef me wel rekenschap van de moeite die het Uribe moet gekost hebben, een boek te schrijven over een Vlaming, een Gentenaar, die één van de Baskische kinderen had opgevangen.

Wat ik wel vertellen wil is het feit dat Robert Mussche twee vrienden had, Herman Thiery, zijnde de schrijver Johan Daisne en Robert Brise – ‘Brisé’ eigenlijk - de amateur-pianist die hen regelmatig vergastte op een recital, en, die vader is, of was liever, van een goede vriend van mij, Jean-Pierre Brisé.

Ik belde Jean-Pierre deze namiddag, vroeg hem of zijn vader Robert heette en of hij piano speelde.

Ja antwoordde hij en ik moet je een bekentenis doen, mijn moeder en ik konden na zijn overlijden geen piano muziek meer horen en ik nog steeds niet. Maar waarom je vraag.

Wel vertelde ik hem omdat ik hier in een uit het Baskisch naar het Spaans vertaald boek over je vader lees, die een vriend was van Robert Mussche.

Dit is juist antwoordde hij, ze waren altijd samen, Robert Mussche en Herman Thiery (Johan Daisne) en mijn vader, en dit tot mijn moeder, na hun huwelijk, het welletjes vond.

IK hoop dat Jean-Pierre van nacht dromen mag van zijn vader, maar dan zonder piano.

27-03-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Er is

een kilte tussen het woord en mij

gekomen, gekeerd

in vreemde havens,

wijl ik neerzit waar ik gisteren was,

de dagen ervoor er was,

maar nu een kilte

waar de warmte was,

de inspiratie zich had opgehoopt

en er versteend is uitgekomen.

Vreemd het is,

mijn dromen afgevlagd.

Wat weet ik dat ik gisteren niet wist,

hoe de gezangen opgevolgd,

de witte lijn der golven,

het onverwachte

dat mijn voedingsbodem was,

van wat kon nagelaten,

opgesteld en geaccentueerd

in geest en in gevoelens,

verschroeid.

Maar een kilte nu,

het woord ontbeend, ont-mergt

ontwapend:

waar kom ik uit,

nu het woord me niet meer

ten goede komt,

nu wranger is dan wrang.

Gebeure wat gebeuren moet,

niet alle brood is koekebrood,

ik zeg dan maar

wat ik anders nooit zeggen zou,

van vele dagen, wat ik anders

verbergen zou.

In wolken en nachten ben ik

verder gereisd tot ik aan kwam

waar ik  niet hoorde te zijn,

alsof ontredderd.

Uitgesproken in dalende lijn 

toen de duisternis viel.

De kilte zich niet oplossen kon, 

in ademnood.

26-03-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Een grote morgen was het gisteren – en ik neem nu voor het eerst de woorden over uit mijn notaboekje – de berekening dat het Universum 100 miljoen jaren ouder is, werd gedaan aan de hand van de Europese ruimtetelescoop ‘Planck’, en de foto in ‘El País’ was het beeld dat het Universum uitstraalde op het ogenblik dat het 380.000 jaar oud was.
En dan lees ik:

‘Los primeros tiempos del cosmos fueron de altisima temperatura, una sopa densa de protones, electrones y fotones.’


En dan mijn vraag, 1. vanwaar kwamen die ‘protones, electrones y fotones’ en 2. hoe kwam het dat die elektronen en protonen het vermogen bezaten, bij het afkoelen na 380.000 jaar, atomen te vormen en de fotonen (licht) hierbij vrij bleven, opdat hieruit, na 13.100.000.000 jaar het Universum zou ontstaan zoals het nu gekend is?

Inderdaad, een grote morgen: hier te zitten op mijn rots, de uitdeining van de Big Bang te beluisteren in de grote symfonie die van de golven is, en ik badend in die symfonie van het Universum en woorden optekenend die me bereiken, komende van schrijvers van vroeger en nu, komende van oneindig ver terug toen ik al in potentie bestond, een minimale fractie na de Big Bang.

Wie moet ik dankbaar zijn?

Er blijft dus nog altijd één stap te zetten om te komen tot de verste origine van de elektronen, protonen en fotonen, een stap die nooit gezet zal worden, gelukkig misschien, de wetenschap zal zich tevreden stellen te weten dat ze een beeld hebben van 380.000 jaar na de Big bang en te weten dat het Universum niet 13 miljard jaren oud is, maar 100 miljoen jaren ouder nog en dat, wat was vóór de Big Bang, hun zaak niet is omdat dit in het domein van de metafysica moet gezocht worden.

Het zou dus kunnen – met de nadruk op ‘zou kunnen’ - dat het protones y electrones zouden geweest zijn die, hetzij ontstonden uit de Geest en bezeten waren door de Geest, hetzij de materiële vorm waren van die Geest.

Maar wie ben ik om een dergelijke stelling naar voor te schuiven.

25-03-2013, 06:35 geschreven door Ugo d'Oorde  

Deze morgen ontwaak ik met de Pastorale van Beethoven. Is er beter ontwaken?

Wellicht. Toch is het een verrassing die er geen is, Beethoven zit in mijn genen, zit in mijn bloed en dan vooral zijn Pastorale, omdat het mijn eerste Beethoven was.

Het was de dag dat ik op negentienjarige ouderdom het medisch onderzoek onderging dat me geschikt zou verklaren voor de militaire dienst. Het gebeurde in Brussel en in de namiddag was ik een film gaan zien, de film van toen, ‘Fantasia’ van Walt Disney. Heb nog altijd het programma ervan in de dichtbundel, ‘Spiegel der Zee’ van Karel Jonckhere. Het was de film die me binnenleidde in de klassieke muziek die me van dan af niet meer verlaten zou.

Igor Strawinski en zijn Sacre, Johan Sebastian Bach en zijn Toccata en Fuga, Moussorgski en zijn Beelden van een Tentoonstelling, Paul Dukas en zijn Leerling-Tovenaar, Ponchielli, Tsjaikovski en wie nog? Een wereld die zich opende voor mij, het was in 1947, daarna kwamen er vele anderen, Mahler, Shostakovitch, Debussy, Ravel, noem maar op. Ik was verloren voor de klassieke muziek, mijn enig voedsel, het was zo erg dat de Beatles aan mij zijn voorbijgegaan, un trou dans mon éducation musicale, met al degene die er op  volgen zouden.

Een grote morgen was het want er was ook een e-mail van een groot schrijver, woorden die  me vleugels gaven. Onmiddellijk daarna ben ik mijn dagblad gaan halen met een eerste zin in mij als mogelijk antwoord op zijn mail: Hoe gelukkig je me maakt met je woorden, mijn vriend … en ik dacht onmiddellijk – een zin die in mij is gebrand - aan ‘Anabase’ van Saint John Perse: ‘de mon frère le poète on a eu des nouvelles, il a écrit encore une chose très belle et peu en eurent connaissance’.

Op mijn plaats aan zee voelde ik me ongelooflijk rijk, binnen in mijn Arcadia. En toen ik mijn dagblad, een andere vriend hier, ondanks de wind, opensloeg: een foto van het Universum: ‘El universo es 100 millones de años màs viejo de lo que se creía’. En verder nog, mijn naamgenoot Gérard Mortier, del Teatro Real de Madrid: ‘cumplira entegro su contrato’: die ondanks de enorme besparingen, zijn contract zal mogen afwerken.

Een grote morgen was het, de zang van de zee, de wind in mijn gelaat, gezeten voor de oneindigheid die van de zee en de oceanen is, heb ik het klad gemaakt van mijn brief die ik mailen zou achteraf naar ik dacht, met drie elementen: Saint John Perse, een psalm uit de bijbel en een vroegere zin van hem over zijn vrouw die ik me herinnerde en die me enorm had getroffen.

De woorden kwamen lijk de golven op de rotsen. Ik schreef zoals altijd in diagonaal over het blad van mijn notaboekje - zonder lijnen - in een over en weer schuiven van de hand, nog steeds meer dan ooit vertoevend in mijn Arcadia. En ondertussen op de achtergrond van mijn geest, het artikel over het Universum dat 100 miljoen jaren ouder zou zijn dan eerst gedacht.
 
Maar meer hierover in mijn blog van 25 maart, anders wordt hij te lang vandaag. 

24-03-2013, 03:46 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik ben een oud gezicht voor zij die me kennen, en zeker voor zij die me niet kennen en die mijn ouderdom aflezen van mijn gang, mijn houding, de witte kleur van mijn haar.

Ik ben ook die man als ik voor de spiegel sta, maar zonder spiegel, in mijn diepste binnenste, ben ik jong al is het maar jong van geest.

Ik schrijf en blijf schrijven en ik voel me niet-oud als ik schrijf. Schrijven is mijn therapie. Meer hoeft er niet gezegd, alleen vol te houden tot mijn laatste ademtocht, wat een groot geluk zou zijn.

Ik kom aan de zee waar de golven zich storten op de rotsen en ik heb de wereld verlaten, de wereld die zich sluit achter mij, een hek opgetrokken tussen de zee en de wereld, een doorzichtig hek weliswaar, want mijn gedachten ben ik niet altijd meester, ze zwerven uit.

Ik vraag me af, Stefan, hoe het met je boek is gesteld, of er schot in komt. Weet dat Ik hier las van een Baskisch schrijver hoe hij er toe kwam, vertrekkende uit Medellin, Colombia – een plaats die je kennen moet - een geromanceerde biografie te schrijven over Robert Mussche, vriend van Johan Daisne. Heb omdat het handelt over een vergeten Vlaamse schrijver, het boek besteld, wachtende ook op de bestelling van het boek van jou, dat ik niet missen wil.

En hier aan zee, aan mijn stuk kust van de zee, opent zich mijn kosmos-wereld, de enige die ik hier kennen wil en is er een goot  deel  van mij dat niet van deze aarde is. Gezeten in het oog  van de golven, de wind in mijn gelaat, is wat van mijn eeuwigheid is, van mijn nog-niet bestaan en nog-niet geboren zijn en toch te zijn van alle tijden.
 

Dit zijn de ogenblikken dat ik vergeet te bestaan en toch besta, een in between tussen droom en realiteit. Een Arcadia, de plaats die je koestert en door jou in de verf wordt gezet in je 'Mobilisatie van Arcadia'.

Ik had er zo-even nog geen naam voor, maar ik weet het nu, deze plaats hier is het Arcadia dat jij, Stefan, me hebt leren kennen. De plaats die Dante kende in zijn tocht door de Hel als hij wandelde samen met Vergilius in het gezelschap van Homerus, Horatius, Ovidius en Lucanus, en hij schreef dat het goed was hier te spreken over dingen waarvan het beter was te zwijgen op aarde.

Een pogen, het zoveelste, een stukje literatuur te plegen. Niet allen zullen me volgen naar de plaats van het zijn en van het niet zijn, al staat het opgetekend en kan het worden opgezocht.

23-03-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Wat ik ooit schreef over God – waarover anders kan men schrijven vandaag nu er een nieuwe paus is opgestaan, als zijn woordvoerder – was maar een kleine opening, een terugblik van wat men al dacht, eeuwen geleden. We waren er toen al in potentie, zoals we er nu al in potentie zijn geprojecteerd naar de toekomst toe, die even verbazend zal zijn van nieuwigheden, als van het gelaat van de zeeën hier.

Eeuwen geleden schreef een scriba, zoals ik aan zee gezeten, in het Demotisch - hij hoorde het van Akhnaton – dat zoals er maar één zon is maar ene God is. We weten nu dat er oneindig vele zonnen zijn en ik denk, alle zonnen gehouden in ene hand. Hoe die hand is en of het een hand is weet ik niet, ik kan enkel maar gissen.

Vergeef me als ik spreek zoals ik spreek, met vragen die antwoorden zijn en antwoorden vragen. Omdat ik zoekende ben en dat noch gelovige, noch ongelovige enige zekerheid bezit. Het is een kwestie van kiezen in welk vak van de twee we ons wensen te bevinden.

De kracht van het minuscule zaadje in de smalste spleet  of in het kleinste ankerpunt terecht gekomen is, na zovele equinoxen, tot bloem gekomen. Het heeft ons allerminst verbaasd, er zijn geen boeken over geschreven, geen dichtbundels er aan opgeofferd. We zagen het zelfs niet gebeuren, laat staan dat we het als bloem het hier zouden hebben opgemerkt.

En toch, en toch, het had ons moeten raken, het had ons moeten aanzetten te begrijpen, hoe uit het simpele van het zaad een wonder kan ontstaan en dit nog niet tot ons is doorgedrongen. Al wordt wel erkend, als een universeel gegeven, dat niets sterker is dan wat van het leven is.

Van mijn schrijven weet ik dat het me werd aangeleerd, maar van het leven hoe het er gekomen is weet ik niets, weet ik nada de nada.

Maar, zelfs niets begrijpend, weet ik dat het een wonder is en dat er maar één hand is die wonderen kan verrichten en ook dat deze hand zeker Niet het nada is. 

Tot daar mijn punt van geloof.

22-03-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het is de zon die me schrijven doet, de zon, de zee, de luchten en meest van al de golven die me telkens verrassen met hun gezang telkens als ik hier aankom. Ik herhaal het en blijf het herhalen, ik kan niet zonder schrijven omdat ik hier telkenmale geconfronteerd wordt met alle elementen van de kosmos die me bereiken kunnen en mijn vreugde zijn, mijn uitgelatenheid en mijn tevreden zijn met mijn lot, vandaag, en morgen ook nog misschien, al weet je nooit wat je te wachten staat.

Maar zeg me nu wat ik je schrijven moet en mag, nu ik geopend ben op het meest fascinerend beeld dat te bereiken is, als ik neerzit in een wolk van energieën, van openspattende elektronen die wegschieten, de luchten in, gemengd, verstrengeld met de elektronen van zee en aarde, van struik en bloem, van mus en meeuw.

En het is niet omdat ik, klein mensje, het niet zien kan, dat er niets zou zijn, het is precies omgekeerd. Het beeld is er, maar ik ben er niet. Waren er mijn woorden niet, ‘the sealeaks’ van mijn hart en bloed.

Begrijpe me, ik ben niet veel meer dan een hand een pen een schrift, zijnde de verlengingen van mijn geest naar jullie toe. Jullie die het voorrecht hebben me te lezen op het raam van jullie PC, het is mijn handdruk voor vandaag, mijn verwelkoming in mijn rijk van vandaag.

*

Je dag was maar wat lijnen tekst neergezet met het schuiven van de hand, in diagonaal in je schrift, je cuaderno. Onleesbaar voor oningewijden, soms zelfs onleesbaar voor jezelf. Maar het staat geschreven, in duidelijk tekens op de morgenhorizont waar ze blijven zullen tot de avond en de sterren.

Dit alles van een eenvoudige mens, in enkele paragrafen.

21-03-2013, 18:33 geschreven door Ugo d'Oorde  

Robert Mussche, een van de vele vergeten Vlaamse schrijvers is terug, en dan vooral In Spanje, tot leven gekomen door een Baskisch schrijver, Kirmen Uribe. Hoe dit gebeurde vertelt hij ons in een artikel in ‘El País semanal’ van 17 maart.

Alles begint in Medellín, Colombië, waar hij, in de zomer van 2011, als genodigde op het Internationaal Festival van de Poëzie, o.m. Cees Noteboom ontmoet en een jonge Colombiaanse poëet, Giovanny Gómez, in het huis van de schrijver Héctor Abad Faciolince. Via deze Gómez  komt hij in contact op een zeer eigenaardige wijze met dezes vader Paolino Gómez Basterra, een niño de la guerra, een van de 19.000 Spaanse kinderen die in 1936, uit de gevechtszone werden ondergebracht in diverse Europese landen tot zelfs in Zuid-Amerika, Colombia, waar hij als jongen naar toe werd gestuurd en niet meer naar Spanje zou terugkeren.

En het was deze Paolina Gómez Basterra die hem suggereert een boek te schrijven over los niños de la guerra.

Deze idee blijft hangen bij Kirmen Uribe. Hij spreekt erover in New-York met een journalist, Julio Flor en deze verwijst hem naar Carmen Mussche en Gante, de dochter van de schrijver Robert Mussche die ook een oorlogsmeisje, Carmen Cundín Gil in bescherming had genomen.

Vier maanden later bevindt Kirmen Uribe zich ten huize van Carmen Mussche in Loochristi en leert hij het leven kennen van haar vader, als schrijver en als lid van de Weerstand.

Hij schrijft dat hij bij zijn eerste bezoek aan Carmen, bij het betreden van de woning getroffen werd door het zicht van een klein zwart bordje met een Latijnse spreuk ‘Non vobis, sed vos’ of ‘Niet wat je hebt maar wat je bent’ (No lo que tienes, sino lo que eres).

Carmen toonde hem alles wat ze nog bezat van haar vader: boeken, brieven, geschriften en persoonlijke zaken. Haar moeder, Vic, had alles in kartonnen dozen bewaard.

Alles werd uit de dozen bovengehaald en beetje bij beetje kreeg Kirmen Uribe inzage van duizenden stukken in vele verschillende talen.

Velen zijn hier gekomen, zegde Carmen, journalisten en schrijvers opdat ik hen de geschiedenis van mijn vader vertellen zou, maar ik heb altijd geweigerd, nu is het verschillend: mijn vader nam de zorg op zich van een Baskisch meisje en nu ontfermt zich een Baskisch schrijver over mijn vader en wil hij een boek schrijven over hem. Het is alsof de cirkel zich sluit.

En voegde ze er nog aan toe, ik wens niet dat je een biografie schrijft, ik verkies dat je het doet in een fictievorm, een roman. Biografieën hebben geen leven, de romans daarentegen wel. 

Het was niet de geschiedenis van de kinderen die onze Bask zou schrijven maar de geschiedenis van zij die zich over de kinderen hadden ontfermd en Robert Mussche was het goede voorbeeld. En hij leerde alles kennen van Robert, zijn houding tot het meisje, samen met zijn vrouw, Vic en met zijn beste vriend, Johan Daisne. Hij wou de geschiedenis vertellen van een kleine held, frêle en naamloos, zoals er velen zijn. De geschiedenis van iemand die eenvoudig is en behulpzaam.

Kirmen Uribe schrijft verder hoe en waar hij zijn boek heeft geschreven ergens op een oude Amerikaanse legerbasis die ontmanteld werd op het einde van de koude oorlog; hoe lang hij er aan gewerkt heeft, twee maanden voor een eerste schets om daarna niet eenmaal maar vijfmaal te herbeginnen want het verschil tussen een goede versie en een slechte ligt in het herschrijven en dit tot alle stukken precies op hun plaats liggen. En het werd in realiteit een boek fictie over Robert Mussche.

Heb alleen het essentiële uit de tekst genomen. Had er nog heel wat kunnen aan toevoegen maar dat deed niets ter zake wat de inhoud van het boek betreft. 

                       Zijn boek’ Lo que mueve el mundo’ kwam uit in 2013 bij Editoral Seix Barral.

20-03-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Wat is er van de mens en wat is er van God, of wat is er van God in de mens? Hij herinnerde zich dat Dante, in zijn Paradiso, aan Beatrice de vraag stelt over de reden van Gods schepping.

Haar antwoord is klaar en duidelijk: 

Niet opdat hij nog meer zou zijn voor zichzelf, want dit kan niet, maar opdat zijn schittering in zijn weerspiegeling zou kunnen zeggen “ik besta”.[1]

Het equivalent van deze zin had hij al ontmoet bij Karen Armstrong, maar bij haar kwam hij uit een hadith van de Profeet Mohammed[2]

Had jij, Dante, enige kennis van deze hadith die je hier of daar, komende van de Murciaan, Ibn al Arabi, kon gelezen hebben, en als je hem in je verzen hebt opgenomen was het dan niet omdat het een zin zwaar van betekenis was die het doel en de reden van ons bestaan hier op aarde, duidelijk aangeeft?

Namelijk dat God zichzelf wou kunnen zien via de ogen - zijnde zijn  geest - van de mens, want indien de mens er niet zou zijn; er niemand weten zou dat Hij is zodat Hij, nood heeft aan de mens opdat het geweten zou zijn opdat over Hem zou gesproken worden zo door hen die in Hem geloven als door hen die niet in hem geloven, om het even.

En is het niet zo dat hoe dieper de mens doordringt tot de kern van de materie hoe dichter hij komt tot een metafysisch beeld ervan, dat ons misschien een grote stap dichter brengt tot wie of wat die God eigenlijk is of kan zijn.

Vragen tot in het oneindige en misschien ook vragen die jij je niet openlijk hebt durven stellen omdat de geur van de brandstapels nog in je neusvleugels hing.

19-03-2013, 05:01 geschreven door Ugo d'Oorde  

Dit is geen gedicht, dit is een vloek!

Wat zich in Cyprus afspeelt is een gevaarlijk precedent, het is totaal buiten het gewone doen en laten, het is het mes op de keel, het is zuiver diefstal.

En het is niet omdat het Cyprus is dat het me niet treffen zou, maar 6.75% of 9.90%, al naar gelang, afnemen van de spaargelden, zogezegd als belasting, zo iets doet men NIET.

Het ware totaal anders geweest indien de regering, 15% of 20% van de spaargelden, in plaats van deze ruw ga weg af te nemen, had omgezet in staatsobligaties op lange termijn – met of zonder intrest, maar liefst met – zodat het over zou kunnen komen niet als een confiscatie, maar als een belegging in overheidsfondsen, door de burger om zijn land ter hulp te komen.
Er zouden aldus geen kredieten van Europa zijn nodig geweest – ze hadden geen knieval moeten doen - zeker niet in eenzelfde mate en ten tweede de Cyprioot had alsdan iets in de hand dat bewaard kon worden of eventueel verkocht zelfs, tenminste zo de Cyprische regering ervoor zou gezorgd hebben dat het land voortaan bestuurd werd op een evenwichtige en gezonde basis. Opdat ze tenminste op de vervaldag hun schuld aan de burger zouden kunnen terug betalen. De burger zou alsdan ook eens kunnen nadenken aan wie hij zijn stem zou kunnen toevertrouwen in de toekomst.

En de vraag die zich stelt, als men het afneemt van de Cyprioten, waarom heeft men het niet afgenomen destijds van de Grieken, en waarom ging men verder met hen kredieten toe te staan, kredieten waarvan men weet dat ze nooit zullen terugbetaald worden, als het niet is door de gezamenlijke Eurolanden.

Het zijn de burgers die fout waren in de keuze van hun parlementariërs die extreem onbekwaam, meer dan onbekwaam waren, om een land te besturen en vooruit te zien hoe het moest bestuurd worden, en ineens voor een voldongen feit werden gesteld dat de truc van een devaluatie die alles oploste in het verleden, voorbij was voor altijd.

Ik ben niet gaan zoeken in mijn blogs van vorige jaren, waarin ik een duidelijke stelling voor het Grieks probleem heb ingenomen die erop neer kwam dat het de Griekse burger was die inschrijven moest op de obligaties uitgegeven door hun land en niet de Euroburger, of dan toch slechts na hen.

Maar het kwaad is geschied, het meest absurde heeft zich voorgedaan.

Wie gaat er volgen, want van dit ogenblik af zijn we niet meer veilig, Heeft Van Rompuy, wat hij ook moge komen vertellen in de ‘zevende dag’ (en consoorten) hier enige benul van?

18-03-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Boeken zijn er om gelezen te worden, gelezen en bewaard te worden, in een bibliotheekkast of toegankelijker op een boekenrek, naast elkaar geplaatst, of zoals het ook gebeurt, ergens op een hoek van de tafel of, in een hoek van de kamer opgestapeld.

Persoonlijk vind ik dat een boek het recht bezit en krijgen moet om met respect en liefde bewaard te worden, indachtig de moeite (en het talent) die het heeft gekost aan én de schrijver ervan, én de uitgever,
én degene die gezorgd heeft voor de lay-out ervan. 

Een boek is een vriend, en hoe meer vrienden, hoe meer vreugde. Stefan Hertmans koopt zich arm aan boeken en ik hoorde ook van een dochter die er haar geld aan spendeert of nog van een moeder die een oude kast had gekocht en had omgevormd tot bibliotheekkast, alles uit liefde voor het boek.

Ik heb het kopen van boeken sterk afgeremd - nu en dan zondig ik nog wel eens - meestal bij gebrek aan plaats om het te bewaren zoals ik het bewaren wil maar ook omdat ik in een fase van mijn leven gekomen ben dat ik meer schrijf dan lees, en ik vrees dat dit niet meer veranderen zal.

Ondertussen lees ik hier van een Amerikaan, Ed Ruscha, ‘enamorada de los libros que inspiró a una generación[1] die zo opgetogen is met de boeken die een generatie hebben geïnspireerd, dat hij ze is gaan zien als objecten en deze inkadert om ze als schilderijen nu in New York ten toon te stellen.

Heb er nooit aan gedacht, een boek als een voorwerp te zien, maar toch weet ik van een boek of het goed in de hand ligt of niet, maar het is nooit een voorwerp het is de inhoud ervan die ik zie. Vooral als ik mijn Oxford bijbel van 1611 in de hand houd voel ik dat het een warm iets is, maar het is veel meer, het is een rijkdom aan woorden en beelden en verrassingen, vooral deze laatste zijn schering en inslag.

Ik heb er hier ook een – een mens kan niet zonder Bijbel – die ik kocht op de oude-boekenmarkt voor het stadhuis van Alicante, een zondag na de mis in de Kathedraal, voor 500 peseta’s een ‘Authorized King James Version’

Ik sla het even open waar een kaartje steekt: 1€=166,386 pta, en ik gewaardig me te lezen:

7. In that night did God appear unto Solomon, and said to him, Ask what I shall give thee.

8. And Solomon said unto God, Thou hast, shewed great mercy unto David my father, and hast made me to reign in his stead.
…

11. And God said to Solomon, Because this was in thine heart, and thou has not asked riches, wealth or honour, nor life of thine enemies, neither has asked long life; but has asked wisdom and knowledge for thy self, that thou mayest judge my people, over whom I have made thee king.

Je kunt een boek waar dergelijke woorden in te lezen staan, of ze nu gelezen worden als komende van God of van de mens die deze schreef geïnspireerd als komende van God, niet gaan zien als een voorwerp, en de woorden erin voor eeuwig dicht metselen, om het daarna in te kaderen en als schilderij of doek op te hangen.

Je kunt het evenmin doen voor om het even welk boek om de reden hoger opgegeven, omdat een boek woorden zijn en de woorden de geest in het boek, en  als je de geest opsluit, het geen boek meer is maar een bundel papier.

Maar wat zegt onze Ed Ruscha die in Los Angeles woont en 75 is:

Tampoco soy un gran lector, pero me encantan los libros como objetos fisicos.

Een groot lezer ben ik niet maar de boeken betoveren me als fysische voorwerpen.

Laat het zo, hij is er mee begonnen vóór het e-book er was. Maar het is een veeg teken denken dat het boek, dat een deel is van velen, ooit verdwijnen zou. In elk geval Umberto Eco is overtuigd dat het nooit zal gebeuren, hij schreef er een boek over, maar dat zit thuis in mijn boekenkast.

17-03-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het was van alle plaatsen

op deze plaats dat ik stond

toen mijn broer me riep,

me riep vanuit de zee

zijn stem van verre kwam

en van dichter bij,

zo zacht, zo opgeruimd

en ik hier stond, op deze plaats.

Geweten toch dat hij het was

en niemand anders het kon zijn

die me verrassen wou.

Heb hem niet geantwoord

omdat alles al gezegd toch was

en niets verzwegen was

omdat hij wist hoe het ging met mij

en hoe het worden zou.

Hij is hier gebleven de tijd

dat ik hier schrijven zou.

Hij naast mij gezeten,

samen naar de zee gekeken,

die ons bedekken wou, omhelzen

wou, de levenden en de doden

in osmose

Het was hier dat ik stond

nu lang geleden.

Hij nu wachtende

aan de hemelpoort,
 

ongerust waar ik wel blijf.

16-03-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ook is de zee

van vele winden de onstuimige

die we hier groeten

elke dag opnieuw,

omdat ze onze hartslag is,

ons deemoedig hier aanwezig zijn

opgehemeld door de luchten

en wat we schrijven gaan

om er mee te leven.

Waar we gisteren nog niet,

gisteren nog niet uitgeschreven

vandaag wat woorden

eraan toegevoegd.

Noodzakelijkheid voor zij

die woorden enteren willen

op lome dagen

alsof loomheid kon aan zee.

Of zoals ik zegde reeds

– God is ingeslapen zegde Ratzinger

maar hij doolde –

zoals we allen dolen,

niet zien, niet horen, we denken

dat de tijd niet is,

alleen het laatste ogenblik is.

Ook is de zee

het teken van onze onvervaardheid,

fe zeggen wat we zeggen willen,

neergezet in spiralen licht en zilver

op het water.

IK dacht aan Auster toen ik dit schreef, aan zijn vreemde poëzie die ik nadoen wilde, en aan zijn briefwisseling met Coetzee, toen ik dit schreef; dacht aan Hertmans, het dagboek van zijn grootvader in wereldoorlog één, dat hij herwerkte, of het gedrukt al is.

Dacht aan zovelen die me schreven en ik hier groeten wil, ook aan zij die me niet schreven. Ik stuur hen deze woorden toe over allen zeeën van de wereld.

Weet,

het is hier goed te zijn,

al ben ik eigenlijk maar wat water

en wat wind,

ben ik weergaloos

hic et nunc, zonder te zijn,

simpelweg, wat lucht,

klaar om op te stijgen

en er als lucht te blijven,

toekijkend.

15-03-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

C’est seulement quand il est âgé que l’homme peut ignorer l’opinion du troupeau, l’opinion du public et de l’avenir. Il est seul avec sa mort prochaine, et la mort n’a ni yeux ni oreilles, il n’a pas besoin de lui plaire, il peut faire et dire ce qu’il lui plaît à lui-même de faire et de dire.

Milan Kundera in ‘La Vie est ailleurs’.

Waarom zou ik me dan zorgen maken over wat ik schrijf als het maar mijn gedachten zijn die ik neerschrijf op een spraakkundig exacte wijze en me inspan om dit te doen op de meest leesbare en literaire wijze.

Ik heb geen rekenschap meer te geven dan aan mezelf. En of het gepubliceerd wordt of niet, who cares? Het staat er en het is te nemen of te laten en niemand van de huidige schrijvers heeft er iets op aan te merken, ik schrijf met de dood ergens aanwezig in een andere kamer maar hopende dat hij niet naast mij zit om toe te zien op wat ik over hem aan het schrijven ben.

Totaal verschillend was het, toen ik over Dante schreef en Dante over mijn schouder toekeek, monkelend en er ook mijn broer Daniël was die me volgde en vanuit zijn hoogte en zijn kennis me verwees naar boeken in mijn omgeving waar ik een antwoord vinden kon op de vragen die ik me stelde. Dit waren grote momenten van verbondenheid over de dood heen.

Ongeletterd als ik was en nog steeds ben wat literatuur betreft heb ik immer mijn toevlucht moeten nemen tot wat ik lezen kon bij anderen. Vandaag is Milan Kundera mijn toevlucht geweest. Ik dank hem en weet dat zijn woorden met eeuwigheid zijn omkranst.

14-03-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Toen ik jaren geleden voor het eerst kwam in Cabo de las Huertas, of de ‘Kaap der Tuinen’ in Alicante/San Juan was er hier tussen de baan en de zee, een met planten en bloemen bedekte rotsachtige bodem die afdaalde naar de zee toe, met hier en naar nog de resten van de stukjes steunmuren, overblijfsels van de terrasvormige tuintjes van vroeger. Tal van kleine wegeltjes slingerden zich naar beneden doorheen een enorm rijke variëteit van bloemen en planten. Bij elke wandeltocht ontdekte ik er nieuwe, met de meest verrassende vormen en kleuren. Toen maakte niet alleen de zee maar ook de flora tussen de rotsen, het onderwerp uit van mijn geschriften. Ganse velden waren er, telkens van een bepaalde soort die andere planten hadden verjaagd en zich gegroepeerd hielden in een veld van kleuren.

Op een morgen toen ik aankwam op onze gewone plaats met Carlos, de oom van mijn echtgenote, waren bulldozers begonnen met het effenen van de rotsachtige gronden en dit zonder het minste respect voor de bestaande flora. En op een paar jaren tijd verdween de helft van de bewandelbare rotsmassa en schoten rijen gelijnde villa’s uit de grond, die nu voor een kwart verkocht zijn geraakt en hoogstens voor een tiende bewoond.

Gelukkig, alhoewel het meest dorre gedeelte, bleef er nog een park rotsen met beplanting van vroeger over, een deel dat voor mij evenwel moeilijker te bereiken valt en nu ook veel minder rijk is aan  flora.

Het stukje kust aan de Kaap der Tuinen staat voorbeeld voor de kusten van Costa Brava en Costa Blanca waar de flora over bijna de ganse lengte ervan verdwenen is door de vele hotels en villa’s die de kustlijn grondig hebben gewijzigd.

Voor ons kinderen en kleinkinderen die er zich nog zouden aan interesseren blijft er weinig over om op het gebied van bloemen en planten hier – en dit geldt ook voor vele plaatsen bij ons - nog ontdekkingen te doen. 

In een blog van een paar dagen geleden schreef ik over een klein plantje dat ik destijds hier op een bijzondere plaats aanwezig wist. Een plantje een vinger hoog, dat uitlopers kent onder de vorm van uiterst fijne rode draden die over de rotsstenen groeien en tot 20 cm lang worden.

Na de massacre van de bodem hier heb ik er jaren naar gezocht, en een paar dagen geleden werd ik beloond en vond ik het uiterst tere plantje terug naast de rots waar ik was gaan neerzitten.

Ik heb haar intimiteit verbroken, ben met een vergrootglas gaan kijken naar haar intiemste delen, maar ik ontdekte enkel dat de draden ontstonden uit de stengel zelf, en zich vertakten in nog fijner rode draden.

Heb nu een e-mail gestuurd naar Enric Marti, de man die hier een cataloog heeft samengesteld van meer dan 500 door hem gefotografeerde bloemen en planten. Heb hem een beschrijving gegeven van het plantje en kreeg een tijdje erna zijn antwoord, que los filamentos rozijas puede tratarse de una planta paràsita de genero cuscuta.(dat de roodachtige filamenten herkomstig kunnen zijn van een parasietplant van het geslacht Cuscuta).

Stuur me een foto ervan zegt hij dan kan ik het met zekerheid bevestigen.  Wat ik zal trachten te doen de komende dagen.

Stel dat ik een plantje gevonden heb dat hij niet kennen zou.

13-03-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Vreemd dacht hij, men kiest vandaag een vertegenwoordiger van God op aarde, of is het ‘slechts’ iemand om Petrus te vertegenwoordigen? 

Maar jij, dacht hij, waar ben jij nu al meer dan 700 dagen mee bezig; wat is het dat je bezielt, als je je neerzet waar ook, om te schrijven?

IJdelheid, mijn vriend, ijdelheid. Je blijvend betrachten je woorden te laten vloeien lijk water en te laten overkomen als kleine stukjes literatuur want voor minder doe je het niet; te hopen dat je gelezen wordt en dat op een zekere dag, een uitgever zal opduiken die je benaderen zal om je ‘onsterfelijk’ werk te publiceren; te dromen dat je vertaald zult worden, gevraagd zult worden om voordrachten te geven over poëzie, over Akhnaton of over Velikovsky misschien?

IJdelheid, je hebben en je houden ijdelheid.

Of toch, is er ondanks alles, ook niet een andere reden? Heb je niet het gevoel met je blog (aan je been) iets meer te zijn, je leven een vulling te hebben gegeven die de moeite loont om er verder mee te gaan en je dagen, die op hun einde lopen, nog wat kleur te geven ?

Vragen die je stellen blijft, maar het is beter dit dan eens te meer uit te weiden over je God.

12-03-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Van vele dingen heb ik me afgevraagd hoe ze tot stand zijn gekomen, maar niet van de zee, niet van de winden of de luchten. Deze zijn, hebben geen herkomst nodig, geen geboren worden.

Maar hoe kwam het dat ik als boorling ben opgestaan en na vele avonturen hier ben terecht gekomen en woorden blijf te grabbel gooien, onverantwoord en zonder zeggingskracht om naar te leven.

Hoe het kwam dat ik te dikwijls God ook heb genoemd, tot tergends toe, blijven zeggen dat Hij niet anders dan het Zijnde is en nu, ook het klaterzilver op het water dat mijn oog verblindt Hij is.

En ik het niet zien zou, het niet weten zou, mijn Mis op zondag tot Hem gesproken, opvallend opgetogen opgemerkt, hier neergezeten, zoals Rodin het ooit wel zag?

En toch, en toch, als ik heb gemeend het grote hier te zien, ook het kleine is me niet ontgaan als ik vond, wat ik jaren vroeger had ontdekt – vóór uit de rotsen villa’s zijn gegroeid - het nietig plantje, zonder naam voor mij, dat uitloopt over stukken rots, in ragfijne rode slingerdraden die ik later misschien, aarzelend knippen zal voor ik hier verga, om in te kaderen voor de eeuwigheid.

Dit is dan geen gedicht geworden, al kon het wel, maar dan toch een eerste zin van wat morgen komen kan.

11-03-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ooit heb ik geschreven dat je een God moet zijn om, vertrekkende van het meest minimale deeltje, een atoom te bouwen met een kern en elektronen die er omheen draaien en keren met de snelheid van het licht. En niet alleen een atoom te bouwen maar vooreerst het concept ervan te bedenken, of dan toch dit concept wezenlijk in zich te dragen, of dan toch dit concept potentieel voorhanden te hebben.

En, een God in het kwadraat moet zijn om, vertrekkende van uit deze minimaalste deeltjes samen gekoekt in het atoom, uit te komen in een Universum waar alles met alles verbonden is, niet alleen uiterlijk maar meer nog innerlijk. Om aldus een Universum te doen ontstaan en wat meer is, levend te houden en in dat Universum wezens te plaatsen die nadenken kunnen, deze minimaalste deeltjes gebruikende, om zich vragen te stellen over wat er is, en hoe dit gekomen is.

Dit ‘zelf-ontstaan’ noemen we God omdat het een naam is die ons van in onze jeugd werd ingegeven. Of het Al ontstaan uit God, met alsdan de nieuwe vraag of er, én het Al is, én God, of, het Al IS God.

In een andere omgeving kan dit elke andere naam krijgen omdat we nu eenmaal geneigd zijn alles bij naam te noemen. Er zijn er die zeggen dat het Al ontstaan is uit het ‘Niets’, al hebben ze geen enkele zekerheid of dit beruchte Niets, niet ontstond uit ‘Iets’ dat er was en nog is.

Anderen wagen het voorop te stellen dat er altijd in potentie een Universum is geweest en dat het maar normaal is dat deze potentialiteit eens met een big bang zich realiseren zou.

Ik houd het bij: ‘alles is ontstaan uit het Woord of, alles is ontstaan uit Tao’. Beide vereenzelvig ik met de Geest die in zijn materiële vorm, want dit heeft hij, vertegenwoordigd wordt door de minimaalste deeltjes, zijnde de Higgs of andere deeltjes.

Het grote geluk van de mens is dat hij het niet weet met zekerheid en dat zijn enige zekerheid is dat hij ‘kan’ blijven zoeken om wellicht nooit te vinden wat hij zoekt.

Dit is, mijn goede vriend, wat ik bedoelde toen ik een paar dagen geleden geschreven heb dat de Kardinalen in Rome, die een hoofdverantwoordelijke gaan zoeken voor God, hier niet de minste aandacht zullen voor hebben.

En ook, in El País, het blad dat ik hier elke dag doorblader – het lezen zou me elke dag een week tijd vergen – vond ik de woorden van Jezus gelegd in de mond van Paus Benedictus XVI:

‘Yo soy el Camino, la Verdad y la Vida, nadie accede al Padre sino por Mi’, of in de versie van King James van 1611 – die ik hier heb – ‘I am the way, the truth and the life; no man cometh unto the Father, but by me. (Johannes 14, 6).

Ik denk niet dat hier iets zal aan gewijzigd worden.

10-03-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Opspattend tot mijn voeten,

dit is hun welkomstgroet,

hun blijheid me te zien

en te weten

hoe ik me voel bij hen:

golven van mijn hart,

golven van mijn verheugen

en mijn herinneren

aan zij die hier zaten naast mij

met boeken die ik niet las

en niet droomde te lezen

omdat ik de zee hier las

van binnen en van buiten.

meer dan ik ooit boeken las.

Dit onbestaande ooit

omdat niet in te beelden is

hoe het zijn hier is, hoe de geluiden,

hoe het water hoe de boten

– Ulysses achterna -

hoe de wereld ingekort,

herleid tot water en tot luchten

en zon in het gelaat.

Ik schamel man

die dit beleven mag,

dankbaarheid is mijn lot:

mijn hoop en mijn onsterfelijk zijn

in deze ogenblikken

met Capra aan mijn zijde.

Heb dus helemaal niets geschreven

van wat ik zeggen wou.

machteloosheid is soms ons vermogen:

wij arme schrijvers,

die woorden zoekend

in de golven

keer op keer willen herbeginnen

om eens te komen

op de plaats die niet te bereiken is.

09-03-2013, 20:25 geschreven door Ugo d'Oorde  

Heb hier, naast het schrijven van mijn literaire ‘uitspattingen’, wat dat zijn ze soms, naast de zee, de luchten en de rotsen die mijn inspiratie zijn, naast mijn dagblad hier is er ook, grote delen van de dag en de avond Radio Nacional de España, de zender die 24 op 24 uur klassieke muziek brengt, ruim gecommentarieerd, niet zoals ‘Klara’dus.

Deze morgen was er het pianoconcert van Michael Tippett en onmiddellijk maakte ik de band met een vroegere trouwe vriend van me, iemand met de voor hem ongemakkelijk te dragen naam, Leonard Hoendervangers. Je loopt zo maar rond als kind in deze harde wereld met een dergelijk klinkende naam.

Hij sprak me er nooit over, waarom zou hij, we spraken over klassieke muziek en opera, we spraken over Amerikaanse en Russische literatuur en ik heb heel wat geleerd van hem. Hij was de eertse die me sprak over de toen weinig gekende Gustav Mahler en dan vooral dezes ‘Lied von der Erde’. Hij sprak me over Shostakovich en tal van andere componisten die ik – we waren toen begin in de twintig – helemaal niet kende. En op een morgen en dit herinner ik me nog heel goed, kwam hij me vertellen over Michael Tippett die ik beluisteren moest op het derde programma van de BBC. 

Hij was ook een verwoed lezer, vooral de Amerikaanse en Russische literatuur. En het is hij die me sprak over de boeken van Faulkner, Dos Passos, Steinbeck, Hemingway, over Sholokov, Pasternak.

Durf ik negeren dat ik heel wat aan hem te danken heb, dat hij mee gewerkt heeft aan mijn vorming?

Zo is zijn naam meer dan verbonden aan de naam van Tippett, aan de naam van schrijvers zoals ook deze van ‘God’s little Acre’ wiens naam ik vergeten ben.

Omdat ik zijn nagedachtenis in eer wil houden en eraan de glans geven die hij als klassieke-muziekkenner en een even groot literatuurkenner, ruimschoots verdiende heb ik ,eraan gehouden deze blog aan hem te wijden.

Hij zal me hier enkele dagen vergezellen. Straks aan zee zal hij me opzoeken en zetten we onze  gesprekken   van jaren terug, verder.

Zo gaat het nu eenmaal in het leven met zij die al zijn ze er niet meer toch verder leven in onze gedachten.

08-03-2013, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde