Als een oude boom die zijn bladeren verliest ga ik, moedig nog, de herfst in. Die boom weze mijn sterkte, de herfst weze me genadig. Ik peins dat ik hun krachten en genade elke dag zal nodig hebben al was het maar om me te verplaatsen en te bewegen zoals ik het zou willen. Gisteren sprak ik over de geest in mij, vandaag is het, zoals in feite elke morgen, het mechanisme van mijn lichaam dat me meer dan zorgen baart. De soepelheid ervan is verleden en, hoe lang houdt het beweeglijke erin het nog vol? Het is een onderwerp waar jullie niets mee te maken hebben, maar voor mij maakt het een belangrijk deel uit van mijn dagen.

Des te meer omdat het schakelmoment er aankomt, het punt waarop de nacht, even maar, even lang is als de dag: het equinoxmoment[1], het punt waar we overheen moeten om van dat punt af, te zien dat de zon bij het opkomen meer en meer naar het zuiden toe gaat en hoe dag na dag, stilaan de duisternis het wint op het licht. We vermelden het, niet voor de man in de straat die heeft hulpmiddelen genoeg om eraan te verhelpen, maar omdat we denken aan onze voorouders die in hun tijd het ongemak van de toenemende duisternis node ondergingen. Dan ook hebben we voor ogen wat de terugkeer van het licht, van 21 december af, voor hen betekende. We begrijpen dan ook dat de Kerk, de dag van de geboorte van Christus, symbolisch gezien heeft als de terugkeer van het Licht en, gelukzalig, teruggebracht heeft van 6 januari naar 25 december.

Het is een gelegenheid om het te vermelden en het daarna te verzwijgen, hoewel het korten van de dagen ons zal bezighouden, want het zal wellicht, onderhuids, geborgen zitten in elk woord dat ik, tot die terugkeer, blijf schrijven.

En ook, ik kan niet voorbij aan de tijd die niet ophoudt te vlieden, ik kan niet zwijgend voorbij, het beeld van de balans van licht en duisternis die even maar tot evenwicht is gekomen en onmiddellijk erna dag na dag zal gaan over hellen naar de duisternis en langs die zijde meer en meer geladen wordt ten koste van het licht en, als we niet zouden reageren we wegdeemsteren zouden.

Ons gebed is dan ook klaar en duidelijk, van de duisternis spaar ons Heer. Wat ik jullie allen wens, ook aan mij, en dan denk ik aan de geest in ons, dat hij niet besmet moge worden door Covid 19, of welke naam we hem ook moge geven Hij ligt op de loer om binnen te dringen in onze geesten en geholpen door het gestage minderen van het licht dat ons voedsel is, in staat is mijn/ons leven te vergallen, al was het maar symbolisch.

Het is het moment dus om meer dan ooit  indachtig te zijn, dat het gevaar dreigt om de hoek; het gevaar van zwartgalligheid wat de toekomst betreft, De mondmaskers die we dragen verhullen elke vorm van poëzie en zoals het licht wordt opgeslorpt door de duisternis, riskeren we opgeslorpt te worden door de realiteit waarin we zijn terecht gekomen.

Laten we vooral dit niet gebeuren.

[1] Equinox: Dinsdag 22 september 15.31 MEZT, equinox. Het middelpunt van de zonneschijf  bereikt de ecliptische lengte 180°00’00” en trekt van noord naar zuid over de hemelequator. Hiermee begint per definitie de astronomische herfst. De zon is circa 12 uur op en 12 uur onder. De astronomische herfst begint meestal op 22 september (zoals in 2016 en 2017) of op 23  september (zoals in 2018 en 2019). In 2092 valt de equinox op 21 september, voor de eerste keer sinds de invoering van de Gregoriaanse kalender in 1582. (Sterrengids 2020 - Stip Media.)

21-09-2020, 07:34 geschreven door Ugo d'Oorde  

Oud worden of oud zijn, het verschil is niet zo groot tussen ‘het worden’ en ‘het zijn’, maar ‘het worden’ heeft nog perspectief, ‘het zijn’ is een toestand met een groot risico, vandaag een nog groter dan in de tijden die we gekend hebben..

In feite, voor iemand van jaren, zoals ik, is het faliekante ervan even groot of je het nu wordt of bent, maar de ingesteldheid is anders, in deze zin dat, dankzij mijn blog, elke dag mijn ingesteldheid getackeld wordt of, wat romantischer is, dat ik elke morgen, ouder wordend, her-opsta uit mijn as; dat ik, schrijvend, de jaren niet voel, ze niet draag. Het is maar als ik stop dat ik de toestand waarin ik verkeer, ga inschatten.

Het is evident, dit zijn maar wat woorden, is maar wat literatuur om mijn staat van zijn te verbloemen, maar eigenlijk, heb ik twee voorbeelden die mijn bakens, mijn steunpilaren zijn om mijn leeftijd uit de weg te gaan: Dante en Louis Pauwels.

Eén: mijn grote toevlucht, Dante Alighieri, die luisterend naar de stem van Vergilius[1], duidelijk wordt gemaakt dat het niet tussen de lakens is, of liggend op de sofa dat je eer en roem verwerft en twee:  mijn grote vriend als schrijver en vernieuwer, van vele jaren terug, Louis Pauwels, die me elke morgen wekte en blijf wekken met zijn ‘qui rate les aubes, rate sa vie.’ En, als ik beiden mijn vrienden noem, zelfs al zijn het maar gevoelens die van mij uitgaan, dan is het omdat ik heel wat tijd heb doorgebracht in hun gezelschap, waar en hoe en wanneer dit ook moge geweest zijn.

Laat me het dus zo stellen dat zij - er zijn er ook andere - het zijn geweest die me hebben wakker gehouden en dat ik nu ouder wordt zonder het voortdurend te voelen of op te merken: ouder worden en er zich in vele omstandigheden goed bij voelen als ik denk iets waardevol te hebben neergezet. Zelfs, wat dikwijls het geval is, dingen herhaal die ik vroeger al gezegd of geschreven heb. Hebben jullie er geen nood aan, ik wel, want het is voor mij een geestelijk medicament, ik zou niet verder kunnen zonder.

Zo laat me verder oud worden zonder oud te zijn, ik voel me er goed bij en wens het zo te houden. Maar er is heel wat energie nodig om jong van geest te blijven, evenwel ik voel dat ook de geest de leeftijd kent, dat ik geen jonge man meer ben die alles weet en alles verklaart en grote woorden schrijft. Neen, ik heb ondertussen heel wat zaken begrepen, ik weet dat nederigheid mijn sterkte moet zijn, maar Ik ben er nog niet toegekomen, omdat schrijven een uitdaging is om woorden te vinden en ideeën te uiten. Maar, ik overdek alles met een waas, de hoop dat wat ik vooropstel voeren zal naar het wonderlijke dat zeker en vast schuil gaat achter de dingen. Dit is een zekerheid die ik heb, de enige.

Wat die zekerheid inhoudt is heel veel en heel  weinig; Veel de uitstraling ervan, weinig hetgeen we er van weten. Maar het is aan ons om het verborgene te onderscheiden als iets dat groot en machtig, iets dat overheersend is. Het is dit dat ik altijd tracht te bereiken in mijn woorden die ik schrijf dag aan dag.

Oud worden en jong blijven, er is geen andere uitweg, iets voor een lijfspreuk, iets om bovenaan elk blad, of beter nog als filigraan binnen het blad, neer te zetten. Men zegge het voort, men proclamere het.

[1] seggendo in piuma, in fama non si vien, né sotto coltre’ Inferno XXIV, 46-51

20-09-2020, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

We zijn, dacht hij die morgen, de verlenging van het Universum, we zijn het imago van de geest ervan, de beweging ervan, de ego ervan. Zijn woorden, de weergalm van wat hij de vorige dag had uitgebazuind en, op het eerste zicht, zuivere waaghalzerij gezien er, op basis van de verhoudingen uiterlijk, geen vergelijk mogelijk is, maar innerlijk wel, want wat is er groter dan de geest in de mens?

En het is hierop dat hij zich baseert om te verhalen dat de mens wel niet primeert op de geest van het Universum, maar dan toch die geest het dichtst benadert en dat dit de maatstaf is om de vergelijking te doen.

Vanmorgen is hij nog altijd deze mening toegedaan, is hij nog altijd overtuigd van wat hij vooropstelde en het is nog altijd met een zelfde vurigheid dat hij zijn stellingname verdedigt. Een stelling die  onvermijdelijk moet inslaan en reacties opwekken, is het niet vandaag, het is morgen. Zeggen dat het ganse Universum zoals het waait en draait er is opdat de mens er zou kunnen zijn, is een idee die hij nog nergens heeft ontmoet, een uiterst boude uitspraak dus die nazinderen zal.

Het is maar dat voor de schrijver ervan, een blog elke dag een provocatie wordt om een uitgangspunt te vinden, vooral als je niet schrijft noch over het mooie weer, noch over corona, noch over het gebeuren in de wereld.

Als je dus telkens vertrekt van uit het landschap dat van de geest is  en niet van dit dat er maar voor het grijpen ligt dan is er een reden. Is het omdat je denkt dat je gelezen wordt precies omwille van dat landschap van de geest dat elk van ons graag bewandelt. Dit hoopt je toch anders zijn je woorden voor een moment slechts vluchtheuvels terwijl de wil er is, jullie de Alpen voor te schotelen: smalle paden die tussen de rotsen lopen, eeuwenoud, die je te beklimmen krijgt.

Dit dacht ik deze morgen , de zon - de aarde in feite - op weg naar mijn zoveelste herfstequinox, zoals ik het al zegde, mijn binding met mijn oorsprong, met mijn ‘oerbasis’ - een woord dat de pc niet neemt - maar ik voel het aldus aan waar ik zit, los geslagen van al wat de wereld te vertellen heeft,  gekeerd naar het punt, het ene vaste punt volgens Reeves, en Eco waar de slinger van Foucault is aan opgehangen. Het punt waar alle krachten van het Universum in osmose zich verslingeren. Het is van uit dit punt dat ik elke dag tracht - met nadruk op het trachten - te bereiken en van waaruit ik schrijven wil. Van waaruit ik op zoek kan gaan naar het grote wonder dat van het leven is, het wonder van het woord dat ik denk en schrijf, om aan te tonen dat, als ik aan het schrijven ben, mijn ganse lichaam, zich heeft opgelost in mijn geest; als ik woord geworden ben - beter misschien, als ik vàn het Woord geworden ben - grenzeloos  opstijgend  In de wolken van wat was en is en komt.

Het schakelpunt dat ik bereik op gezegende ogenblikken, eens om de zovele equinoxen, het wankelmoment naar de volle herfst toe, en het binnenschuiven in het tijdloze dat is van alle herfst-en die er ooit waren  en nog komen zullen, gekende als ongekende. Het is aldus dat ik het magische van het wiskundig punt beleven wil, ik zon zijnde en aarde; zoals ik me kennen wil, mijn woorden schiftend om op het precieze ogenblik dat enige punt te benaderen in mijn geschriften, een punt, dat een verre aanloop kent alvorens het in het zicht komt en te grijpen is, enkel als je er klaar voor bent.

En denkt hij, wat heb je nu geschreven? Weet je het zelf wel welke hoogte je bereikt hebt?

*

Ik zag gisteren beelden van een groep alpinisten in de sneeuw bovenop de Mont Blanc. Eens heb ik ooit in de sneeuw gestaan op 4.153 m hoogte, niet op de Mont Blanc, maar op de Bishorn in de Alpen van de Valais. Het magische van dergelijke momenten blijft je bij, omdat het een punt is dat je zelden nog bereiken zult.

Ook wat ik schreef vandaag zal ik zelden nog bereiken.

19-09-2020, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik schrijf op de lijnen van een cirkel die ik zelden verlaat. Ik vertrek van de plaats waar ik gisteren of een van de dagen ervoor ben gestrand, zijnde het paradigma dat de mens centraal staat in het Universum, niet als dusdanig, maar als instrument, als belichaming van de geest in het Universum.

Ik herhaal dit en blijf het herhalen: zonder de via zijn stoffelijk lichaam toekijkende geest van de mens ware het Universum zinloos. Het zou er zijn, in al zijn glorie, zonder er te zijn, want er zou niemand zijn om het op te merken, om het waar te merken.

Het is dus dankzij de mens dat het Universum IS. Hij is het centrale punt ervan, niet zijn lichaam, dit is materie, maar zijn geest, en dan niet zijn kennis, zijn weten, maar in zijn binding met wat is in hem van het Universum. En, deze binding wordt niet opgeslorpt door de dood, deze binding is een constante.

Ik zet deze gedachte neer in woorden die te begrijpen zijn, maar zo eenvoudig is het niet. Ook niet voor mij. Ik redeneer in een totaal vreemd landschap, het landschap van het oneindig oneindige, dat we ons niet kunnen voorstellen en beschreven staat als het uitdeinend Universum. Wat me duizelig maakt als ik erover nadenk, als ik tracht me zo iets in te beelden. Van dat ogenblik af ben ik reddeloos verloren.

Maar dit is wat is. Dit is wat is. En, het gaat verder zo te zijn. Ik schrijf neer wat ik erover denk, ik ga dus een stap verder. Zo lang het een gedachte is staat het er niet getekend, eens verbeeld in woorden staat het er als begrip, wordt het een confrontatie met een realiteit die we niet vatten kunnen. We hebben geen duidelijk begrip van wat we weten dat is. Het is een kwelling, zoals de godsidee een kwelling is, een nog grotere als dit zou kunnen.

Dit alles speelt zich af in het pure landschap van de geest. Is het een gissing, een uit de hand gelopen illusie? Neen, het is de grens die we bereikt hebben: het uitdeinend Universum, de snelheid van het licht in het kwadraat en, wat er achter, of erin, of eromheen moet aanwezig zijn: de allesomvattende geest die het Universum in beweging houdt. Het Universum, lichaam en geest zijnde en de mens een afspiegeling ervan.

Dat men dit maar eens weerlegge. Dat men weerlegge - and you ought to read this very slowly - dat de gedachte, mens,  van in den beginnen aanwezig was en dat al wat is, er is omdat het ganse evolutieproces gericht was op de mens, de homo sapiens.

Er is, vandaag voor mij, geen andere benadering mogelijk, al wat is was er al in potentie, op het moment van, of zelfs vóór - als ik Fabre d’Olivet geloven mag -  de Big Bang. In het licht van wat ik hier waag neer te zetten is het verwoord in wat Beatrice zegt aan Dante[1] in canto XXIX van het Paradiso:

Non per avere a sé di bene acquisto,
ch’esser non puó, ma perche suo splendore
potesse, risplendendo, dir, ‘subsisto'.

Niet om een groter goed te bezitten, want dit kan niet, maar opdat hij (in de mens) zijn schitterend-zijn geweerspiegeld zou zien en dus weten: ‘subsisto’, ik besta. Die ‘ik’ onvermijdelijk slaande op wie Hij is en wat Hij is: het Universum.

De draagwijdte van deze weerspiegeling is zich stilaan aan het uitbreiden in de mens. De God die we zoeken is niet meer de God van de tien plagen van Egypte. We zoeken hem nu waar Spinoza hem zocht, in het domein van de metafysica, waar Nietzsche en velen met hem, ook nu nog, hem nimmer hebben gezocht noch een spoor ervan hebben ontdekt.

Dit is het vertrekpunt van elke filosofisch religieuze beschouwing. En er is geen andere. Evenwel mogen we ons niet blind staren op de mens als mens, wel op de levende geest in de mens, de geest die vooruit wil en steeds maar dieper en dieper doordringen wil tot de essentie van het bestaan dat een kosmische aard kent en aldus, zonder het zelf te beseffen, een beter beeld krijgt van wie hij is en waarom hij er is. Het Universum dat zich ontrafelt voor hem.

[1] Paradiso: Canto XXIX: 13-15. Zie ook mijn blog van 8 september 2020.

18-09-2020, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Wat zet me ertoe aan een gedicht te schrijven terwijl het zo simpel is het niet te doen. En, als het er staat als een momentum in mijn leven, waarom het wijzigen nog, er iets aan toevoegen of er iets uit weg laten, zelfs al weet je dat je de perfectie niet bereiken zult, dat  het maar een bijgeschaafd momentum wordt. Beter ware, zoals Paul Auster, het te herleiden tot een minimum aan woorden om des te meer over te laten aan wat tussen de lijnen ongeschreven staat.

Mijn fout is, en ik ben me ervan bewust, uit te kijken naar volume en inhoud en niet naar een weergave die kort en bondig is, en vooral verrassend in zijn besluitvorming. Ik had het gedicht dus beter achterwege gelaten in plaats van me erover te buigen en het nog maar eens te koesteren zoals ik altijd doe met al wat ik ooit geschreven heb.

Maar de vraag die ik me stellen blijf, elke morgen, elk ogenblik dat ik er mee geconfronteerd word, waarom heb ik de neiging de gedachten die ik heb te willen omzetten en aldus bewaren in conventionele tekens, wat is het dat me ertoe aanzet? En hoe bestaat het dat ik op sommige dagen de woorden zo maar uitstrooi over mijn blad terwijl op andere dagen alles dicht blijft.

Een tegenstelling die zich de laatste weken maar al te regelmatig voordoet. Wellicht heb ik dit al ettelijke malen vermeld want het is een fenomeen dat, regelmatig gespreid, opduikt. Ooit dacht ik dat het iets te maken had met mijn bioritme!

Maar wat indien ik niet bezield ware geweest door het schrijven, het creatief zijn met woorden, zoals er zijn die creatief zijn met beitel of penseel; indien ik niet begeesterd ware geweest om te trachten door te dringen tot de essentie van het bestaan en aldus, hoe vreemd dit ook moge klinken, het gevoel te hebben gekend met mijn schrijven de eeuwigheid te hebben benaderd.

Doordringen tot de essentie van het bestaan is eigen aan de mens, het is zijn zoektocht, het is het creatieve in hem, het eigene van de Kosmos in hem. Ware er dit ‘eigene’ niet geweest, dan was er geen Lascaux, waren er geen kathedraalbouwers, geen Memling geweest – en ik neem Memling omdat ik vind dat dezes ‘Sybilla Sambetha’ meer inhoud heeft dan de Mona Lisa - geen Van Gogh, geen Turner, geen Beethoven of  Mahler, geen Pasternak, T.S. Eliot, of Shakespeare?

En wat is deze creativiteit, dit in ons verwevene, anders dan de kracht van de levende geest in de mens, zijn gedrevenheid de weg te volgen van wat eens in de mens werd opgestart, om een antwoord te vinden voor die hunker in hem, om open te bloeien, hoger te groeien, dieper te voelen en voller op te staan.

Onze neiging méér te zijn dan simpel mens.

17-09-2020, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Kroning 

Heb met veel respect
de zee gekroond,
mijn avonden er, mijn nachten,
mijn sterren en mijn maan,
mijn glorieuze morgens.

Haar gekroond
alsof ze mijn geliefde was
haar toegesproken,
alsof het was met alle tot nog
toe onuitgesproken woorden
die zij te ontdekken had
en nog meer dan dat.

De luchten groot en teder
en de zee, zo wijd, zo open:
foto’s zijn mijn woorden,
omsluierd ingelogd
die te interpreteren zijn,
zoals je bent geboren en getogen,
enig in je soort en in je dromen.

Zo kom ik telkens tot de
woorden die ik nalaten wil
vandaag
omdat er gisteren was
en morgen te vlug zal komen.

Want zo gaat het in het leven:
kransen worden neergelegd,
fanfares en hun requiem
en achter het raam
een kind geboren.

Zo gaat het in het leven,
golf die volgt op golf,
ogenblik in ogenblik,
verandering is inbeelding.

Heb ik iets te veel gezegd,
o, zee, terwijl ik zwijgen blijf.
je raakt me wel, zodat
ik je beminnen kon,

lk je bezat in een ademloos gesprek
om niets te zeggen, al wou ik het,
mateloos.

De wind, de heerlijke wind
van ver gekomen, me omhelzend,
wijl ik je betasten blijf met woorden
even maar meer hoeft het niet.

Leze dit wie lezen kan maar ook
niet verder kijken, geen wegen
af te lopen om te begrijpen:
de einders hier te wijd.

Arme man die met de zee hier praat,
heel wat dagen achter hem gelaten,
hoe vreemd het is, niets
bezittend om te geven.

Maar
het komt er aan, het komt er aan:
eiken kist besprenkeld met wat water
wat nodeloze woorden,
wat bloemen voor
het leven wat het was.

En dan die tederheid van jou,
om me te beschermen,
toereikend, om er heen te gaan,

uitgestrrekt.

16-09-2020, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Als ik gisteren het gedicht van Hester Knibbe heb overgenomen in een voetnoot dan was het enkel en alleen om aan te tonen hoe de poëzie geëvolueerd is, in welke richting, als er een zou zijn, ze uitloopt, en, wat er bijzonder aan is: namelijk ze is te nemen of te laten. Ik ben geneigd ze te nemen. Geneigd te aanvaarden dat het poëtische erin, ligt in het feit dat er vernieuwing is, dat het poëtische erin te ontdekken is in wat de lezer eraan toevoegt om tot een geheel te komen. En ook en vooral dat het niet aan mij is - ik die een veelschrijver ben  - om hier iets negatiefs over te schrijven. Dit is een wijsheid die ik heb opgedaan.

Ik heb het gedicht gelezen en herlezen, er is iets vreemds aan, de woorden die er staan, leren ons niet veel, wel de woorden die wij, als lezer, eraan toe voegen om er iets van te maken. En of dit ‘toegevoegde’ nu veel is of weinig, het doet er niet toe, er staat maar wat er staat en dit is voldoende voor de schrijfster ervan.

Het is niet, verneem ik haar eerste bundel. Ze  schreef: ‘Archaïsch de dieren’ (2014) en ‘As vuur’ (2017). Ze lijkt, schrijft Paul Demets, op het eerste gezicht klassieke poëzie te schrijven: ze schrijft helder, gestructureerd, heeft een beheerste toon, zoekt naar balans. Maar daaronder woekert van alles…

Dit moet blijken uit verzen als:

Er was eens een mens die zijn best deed maar faalde als god
:Hij bad
om een zinkgat waarin zijn gebreken kleine
missers zouden verdwijnen worden vergeten
en hief zijn vuile handen ten hemel. 

Geen verkeerd woord hierover, zij heeft het zo gewild en het is haar volste recht nu het gebundeld staat, wat niet aan elk van ons gegeven is, want er is ook dit, door Paul Demets geciteerd: 

Ze zit tevreden onder de klamp, leest in lichaam 
de kleine verdiensten, kruist die aan
schrijft in de marge liefde en kijkt
zo lang naar het woord dat het
huid wordt rond een gedachte.
Dan staat ze op, verlaat  
lichtkring en kamer op zoek naar
bezieling van een ander lichaam. 

Het moet niet onderdoen voor een Panamarenko die we de hemel in prijzen. Het is nieuw, het is zeker origineel. Ik breek het niet af maar ik plaats er ook niet een kroon boven. Ik stel enkel vast dat wat gezien wordt als poëzie vele facetten vertoont; dat poëzie voor elk van ons een andere wereld kan zijn met andere accenten en andere gevoeligheden. En dan ook, dat er geen oordeel over te vellen is. Enkel aanvaarden dat wat er geschreven staat, de roerselen zijn van iemand die nood had de woorden die oprezen neer te schrijven. Zo maar, omdat het woorden zijn die hen lief waren. Hoe ze er staan en wat ze verhalen of trachten te verhalen is hun zaak, niet die van ons. Wij, we kunnen de bundel, of mee nemen op onze nachttafel of ergens achter laten, voor een tijdje. Want gewoonlijk is het zo, dat iets ervan, hoe weinig ook, blijft nazinderen in ons en dat we, op een bepaalde dag, de bundel toch eens meenemen zullen naar de kamer om het te openen voor het inslapen.

Een vernieuwing in de poëzie ben ik niet toegedaan, zeker niet in de zin aangegeven door Hester Knibbe, maar wel zou ik kunnen bekoord worden om Paul Auster te volgen, die een andere weg opgaat in zijn ‘Collected Poems’ van 2004[1]. Zoals bv dit ‘Still life’ 

Snowfall. And in the nethermost
lode of whiteness
in memory
that adds your steps
to the lost.

Endlessly
I could have walked with you. 

Ik begrijp het wel niet volledig maar de twee laatste regels doen het.

[1] Paul Auster: ‘Poesía completa’, Seix Barral Los Tres Mundos 2012

15-09-2020, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Als ik gisteren het gedicht van Hester Knibbe heb overgenomen in een voetnoot dan was het enkel en alleen om aan te tonen hoe de poëzie geëvolueerd is, in welke richting, als er een zou zijn, ze uitloopt, en, wat er bijzonder aan is: namelijk ze is te nemen of te laten. Ik ben geneigd ze te nemen. Geneigd te aanvaarden dat het poëtische erin, ligt in het feit dat er vernieuwing is, dat het poëtische erin te ontdekken is in wat de lezer eraan toevoegt om tot een geheel te komen. En ook en vooral dat het niet aan mij is - ik die een veelschrijver ben  - om hier iets negatiefs over te schrijven. Dit is een wijsheid die ik heb opgedaan.

Ik heb het gedicht gelezen en herlezen, er is iets vreemds aan, de woorden die er staan, leren ons niet veel, wel de woorden die wij, als lezer, eraan toe voegen om er iets van te maken. En of dit ‘toegevoegde’ nu veel is of weinig, het doet er niet toe, er staat maar wat er staat en dit is voldoende voor de schrijfster ervan.

Het is niet, verneem ik haar eerste bundel. Ze  schreef: ‘Archaïsch de dieren’ (2014) en ‘As vuur’ (2017). Ze lijkt, schrijft Paul Demets, op het eerste gezicht klassieke poëzie te schrijven: ze schrijft helder, gestructureerd, heeft een beheerste toon, zoekt naar balans. Maar daaronder woekert van alles…

Dit moet blijken uit verzen als:

Er was eens een mens die zijn best deed maar faalde als god
:Hij bad
om een zinkgat waarin zijn gebreken kleine
missers zouden verdwijnen worden vergeten
en hief zijn vuile handen ten hemel. 

Geen verkeerd woord hierover, zij heeft het zo gewild en het is haar volste recht nu het gebundeld staat, wat niet aan elk van ons gegeven is, want er is ook dit, door Paul Demets geciteerd: 

Ze zit tevreden onder de lamp, leest in lichaam
de kleine verdiensten, kruist die aan
schrijft in de marge liefde en kijkt 
zo lang naar het woord dat het
huid wordt rond een gedachte.
Dan staat ze op, verlaat
lichtkring en kamer op zoek naar
bezieling van een ander lichaam. 

Het moet niet onderdoen voor een Panamarenko die we de hemel in prijzen. Het is nieuw, het is zeker origineel. Ik breek het niet af maar ik plaats er ook niet een kroon boven. Ik stel enkel vast dat wat gezien wordt als poëzie vele facetten vertoont; dat poëzie voor elk van ons een andere wereld kan zijn met andere accenten en andere gevoeligheden. En dan ook, dat er geen oordeel over te vellen is. Enkel aanvaarden dat wat er geschreven staat, de roerselen zijn van iemand die nood had de woorden die oprezen neer te schrijven. Zo maar, omdat het woorden zijn die hen lief waren. Hoe ze er staan en wat ze verhalen of trachten te verhalen is hun zaak, niet die van ons. Wij, we kunnen de bundel, of mee nemen op onze nachttafel of ergens achter laten, voor een tijdje. Want gewoonlijk is het zo, dat iets ervan, hoe weinig ook, blijft nazinderen in ons en dat we, op een bepaalde dag, de bundel toch eens meenemen zullen naar de kamer om het te openen voor het inslapen.

Een vernieuwing in de poëzie ben ik niet toegedaan, zeker niet in de zin aangegeven door Hester Knibbe, maar wel zou ik kunnen bekoord worden om Paul Auster te volgen, die een andere weg opgaat in zijn ‘Collected Poems’ van 2004. Zoals bijvoorbeeld dit ‘Still life’ 

Snowfall. And in the nethermost
lode of whiteness
in memory
that adds your steps
to the lost.

Endlessly
I could have walked with you. 

Ik begrijp het wel niet volledig maar de twee laatste regels doen het.

15-09-2020, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik zou verder kunnen uitweiden over wat het ontstaan van de ‘Divina Commedia’ betreft en misschien doe ik het om aldus te komen tot een essay over Dante en de profeet Mohammed, de tweedrachtzaaier, die hij ontmoet in de Hel, wat geen al te fraai beeld oplevert, maar ik weet niet in welke mate de wereld van vandaag, nu Brusselmans met zijn eenentachtigste boek verschijnt, nog interesse heeft voor de Dante van de XIII_de, XIV_de eeuw. Ik wil wachten op eventuele reacties. Wat ook, de elementen om af te sluiten liggen klaar.

Wat niet wachten kan deze morgen in het licht van half september - het licht waarvan ik houd - is wat een vriend, en welke, een van het vroege uur, die me een passage stuurt uit de roman van Pascal Mercier, ‘De nachttrein naar Lissabon’.

Ik dacht aan jou, zegt hij me, toen ik dit las.

Mooi zo, Paul, inderdaad ik had dit ook kunnen schrijven, anders wellicht maar niet zo zeer verschillend qua inhoud. Ik was, niet zo lang geleden, begonnen met de lectuur van ‘Het gewicht van Woorden’ van Mercier. Maar, deze geschriften hier en andere ernaast, nemen mijn voormiddagen volledig in. En wat nog komt erna heeft weinig te maken met het uitpluizen van woorden andere dan die van mij. Wat me totaal leeg haalt.

Zo hier is dan die passage van Pascal Mercier (pseudoniem van Peter Bieri -1944-) die ik volledig overneem, al had ik liever de Duitse tekst ervan. Ik denk niet dat Mercier me dit fragment tekst, niet zou gunnen.

Ik wil niet in een wereld zonder kathedralen leven. Ik heb hun schoonheid en verhevenheid nodig.  Ik heb ze nodig als verzet tegen de platvloersheid van de wereld. Ik wil opkijken naar de stralende kerkramen en me laten verblinden door hun bovenaardse kleuren. Ik heb hun glans nodig.  Ik wil mezelf hullen in de bittere koude die in de kerken hangt. Ik heb hun gebiedend zwijgen nodig. Ik wil het bruisende geluid van het orgel horen, die stortvloed van bovenaardse klanken. Ik heb die klanken nodig. Ik houd van biddende mensen. Ik heb hun aanblik nodig tegen het verraderlijke gif van de oppervlakkigheid en stompzinnigheid. Ik wilde machtige woorden van de Bijbel lezen. Ik heb de magische kracht van hun poëzie nodig. Ik heb ze nodig als verzet tegen de verwaarlozing van de taal. Een wereld zonder die dingen zou een wereld zijn waarin ik niet meer wil leven.

Omwille van dergelijke passages in het hoofd van de westerse mens, die voelt waar onze beschaving heen gaat, die de gevaren kent die de opduikende, alles overwoekerende Islam in zich draagt, die er zich wil tegen verzetten met alle krachten die hem eigen zijn,  worden dergelijke boeken geschreven. Boeken die ons beroeren, boeken waarin gedachten verspreid worden die de westerse gedachtewereld hoog houden, onderlijnen en versterken; deze  in beweging houden om te voorkomen dat dit alles, dode materie worden zou. Waarover ik, als ik om me heen kijk, als ik zie wat kunst geworden is, als ik lees wat poëzie geworden is - de Standaard der Letteren [1] brengt er ons nog een nieuw voorbeeld van - verontrustende vaststellingen blijf doen.

Ik kan dan ook niet anders dan schrijvers als Pascal Mercier hoogachten en zijn ideeën verspreiden daar waar ik kan. You are a man with an esoteric thought, schreef een vriend me ooit. Wel ik wil, zoals Mercier die man zijn, een zoeker in de dieptes van het bestaan, niet in het oppervlakkige, het alledaagse waar geen heil te vinden is, zeker heden ten dage niet.

Ikzelf heb altijd gesteld en herhaal het hier, dat ik een Kelt wil zijn, een Gotieker, wat wellicht ook de idee is van Mercier.

[1] De Standaard der Letteren van 12 september: ik dacht aan de bundel ‘Inzake dit Huis’ van Hester Knibbe (recensie Paul Demets) waar je het moet doen met:

De kleine grammatica van gebaren waarmee
twee samen aftasten wat

naaste is: of je dezelfde
beweging moet maken om te worden

begrepen. Kijk ze met elkaar, ze hebben
geen licht nodig  om de ander

te lezen. Buiten tikken en slaan
onhoorbaar de klokken, straks

wordt er gegeten zegt hun lichaam je kunt het
al ruiken de kookpotten

staan te leuren met geuren. En later
(nog lange niet) zegt hun lichaam slaap.

14-09-2020, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Zo is er bij mij de overtuiging dat Dante nimmer zijn Commedia zou geschreven hebben, er zelfs niet zou aan gedacht hebben, ware het niet at hij kennis heeft gekregen van de ‘Fotuhat’[1], het werk van Abenarabi. Het is na de lezing van deze beeldrijke verhalen, dat bij Dante de ‘geniale’ idee is ontstaan om, zoals Mohammed in zijn droom, hij, Dante Alighieri, een ingebeelde tocht zou doen door Hel, Vagevuur en Hemel. Hij wou aldus Abenarabi minstens evenaren, zoals hij Vergilius, zoals hij Ovidius wou evenaren en hen overstijgen zelfs. Een ingeving die hem overviel lijk een visioen.

Hij werkte toen aan zijn Vita Nuova[2] een reeks sonnetten, volgens Asín  gebaseerd op de liefdesgedichten van Abenarabi[3]. Algemeen wordt aanvaard dat hij eraan werkte tot in 1295. En het is met een duidelijk begrijpbare tekst, en dit in tegenstelling tot al zijn vorige hoofdstukken, dat  hij ineens zijn Vita Nuova afsluit met zijn hoofdstuk XLII [4] :

Na dit sonnet (sonnet XIV) [5] kende ik een wonder visioen waarin ik dingen zag die me ertoe hebben aangezet niets meer te zeggen over deze gezegende (Béatrice) tot ik waardiger over haar zal kunnen schrijven. En om dit te bereiken moet ik nog studeren zo goed ik kan, zo als zij het wel weet. En als het Hem, door wie alle dingen bestaan me nog enkele jaren in leven laat, hoop ik over haar te zeggen wat nog nooit over iemand werd gezegd.[6]

Geen wonder visioen maar, ingegeven door de tocht van Mohammed[7], een schitterende idee die hem overviel om over zijn gezegende Beatrice dingen te verhalen die nog nooit over iemand werden verteld en om dit te bereiken hij nu het werk van Abenarabi bestuderen moest:  ‘E di venire a ciò io studio quanto posso’.

Een zin door Antonio Coen vertaald als: Et de venir à cela je m’efforce tant que je peux. Door André Pézard als : Et je mets en ceci mon étude autant comme je peux. Door J.C.Nichels: I am trying as hard as I can to reach this state. Door E.J. Delécluze: ‘et pour en venir là, j’étudie autant que je peux.

Maar niemand hier zegt welk ‘studiewerk’ dat hij nog te doen had. Mij is het duidelijk, werkend aan zijn Vita Nuova wordt hij overvallen door een enorm iets, een idee die hem in vervoering brengt, een tocht, zoals Mohammed, door het Hiernamaals. Hij zal uit de verhalen over de nachtelijke tocht van Mohammed halen wat hij nodig heeft om een groot werk te schrijven en over Beatrice te zeggen quello che mai non fue detto d’alcuna.

*

  Het is midden in de nacht dat ik de belangrijkste zin opteken die ik ooit over Dante zal geschreven hebben.

*

[1] René Guénon geeft pag 40 van zijn essay de volledige titel op van het werk van Abenarabi als van dezes naam: ‘Futûhât el-Mekkiyah’ van Mohyiddin ibn Arabi’.

[2] Ik heb de titel, ‘Vita Nuova’, overgenomen van Antonio Coen en niet die van Pézard, ‘Vita Nova’.

[3]  Zo beweert en bewijst Asìn op overtuigende wijze in zijn ‘Dante y el Islam.

[4] André Pézard (pag.83) haalt Bruno Nardi aan (Nel mondo di Dante, 1944) die beweert dat Dante plots zijn Vita Nuova en zijn Convivio opgegeven heeft om te werken aan zijn Commedia. Dit is ook de indruk die ik heb opgedaan. Zijn idee was zo sensationeel dat hij er onmiddellijk aan beginnen wou.

[5] De tekst van Vita Nuova bevat ook veertien sonnetten.

[6] Appresso questo sonetto apparve a me una mirabile visione, ne la quale io vidi cose che mi fecero proporre di no dire più di questa benedetta infino a tanto che io potesse più degnamente trattare di lei. E di venire a ció io studio quanto posso, si com’ella sae veracemente. Si che, se piacere sarà di colui a cui tutte le cose vivono, che la mia vita duri per alquanti anni, io spero di dicer di lei quello che mai non fue detto d’alcuna.

[7] Het kan ook de tocht zijn geweest van Benalcàrih van Alepo (zie Dante y el islam pag 36).

13-09-2020, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Er zijn kleine dingen, amper genoteerd door anderen, die voor mij gevoelig overkomen en aan mijn dag een dimensie geven die diep doordringt. Zo diep dat ik ze, als was het maar voor mezelf, niet verzwijgen kan.

Zo was er de foto van een meander van de Leie, een plaats, met soms de (blauwe reiger op de oever aan de overkant, me toe gemaild door een vriend met wie ik er jarenlang, en er zijn er ettelijke, elke zondagmorgen, even heb stilgestaan aan de vlier op onze joggingstocht. Hij stuurt me deze foto , zo maar, zonder enige commentaar en ik lees erin al het heimwee dat hij kent als hij er aan voorbij komt - wellicht nog altijd elke zondagmorgen - met in gedachten ik aan zijn zijde. Ik denk dat het tevens een soort verwijt is, hem in de steek gelaten te hebben. En hij heeft gelijk, ik heb hem en de Leie in de steek gelaten, zo voel ik het soms.

En, dan is er een ander bericht, een andere vriend, één van de weinigen die me schrijven, die me aanmoedigt en zijn woorden treffen me diep omdat ik weet dat zijn woorden eerlijke woorden zijn. Hij heeft het juist gezien als hij schrijft dat ik mijn verhalen weef omheen de mysteries van het leven en dat ik gewrongen zit met het feit dat ze niet doordringen tot de massa. Nog andere, alle voor mij opbeurende gedachten, schrijft hij me. Zijn woorden zijn een balsem voor de eenzame, wat mijn geschriften betreft, die ik ben.

Er zijn dus vandaag, deze foto en deze woorden, en er is meer. Er is iets van mezelf voor een vriend die maandag wordt opgenomen in het Ziekenhuis: een gedicht van ’zijn’ vriend, Guido Gezelle.

Ik weet, en ik richt me nu in het bijzonder tot die vriend van Guido, van vele zaken iets, maar dat de honing ‘gepijnd’ wordt als hij uit de raten wordt geperst, deze beeldspraak kende ik noch van ver noch van dichtbij. Tot vandaag dacht ik, zoals ik het hoorde van een imker, dat het een kwestie van ‘slingeren’ was - maar Gezelle, hij kende het werkwoord ‘pijnen’ en ook ‘Van Dale’ kent het.

Ikzelf ken het dankzij Josse De Pauw die het uitbrengt in de Standaard der  Letteren en het haalt uit het gedicht, ‘Zonhoeden’ van Guido Gezelle, waarvan de eerste strofe als volgt klinkt:

Onder hun hoeden
zoo liggen ze in ’t vlas;
boos is de zonne en
zoo heet als een oven:
rood is hun aanzichte,
als ongepijnd was…
Boos is de zonne en
ze bakelt erboven.

De Pauw stelt zich vragen, zoals ik, bij de drie puntjes na ‘was’. Wellicht om te zeggen, het woord ‘was’ past hier wel niet maar ik had het nodig om te rijmen op ‘vlas’.Maar, laat me verder gaan. Ik herneem hier na de eerste strofe de twee overige, dit omwille van deze derde vriend, een grote liefhebber van Gezelle, en geef hem het volledige gedicht mee, om over na te denken als hij maandag op de operatietafel wordt gelegd. En ook opdat hij het zich herinneren zou bij het ontwaken uit zijn roes.

Alles samen is er bij Gezelle, hij schreef op het einde van de XIX_de eeuw, heel wat te rapen. Maar er wordt een inspanning gevraagd, een grote zelfs: de inspanning die een Italiaan vandaag moet opbrengen om het Italiaans van Dante te begrijpen:

          Schaduwt hun' hoofden,
          gij, hoeden van stroo;
          strekt u, zoo verre als
         gij kunt, op hun' leden;
          laat ze, die wieden,
          al rusten ze noô,
          halen een asemke,
          uw' schaduw beneden.

          Tavond zal ‘t branden
          gedaan zijn, en dan,
          laat ze weêr, vrij, lijze
          en koele, om de slapen;
          laat ze, verlost van
          den arbeid en van...
          U, groote hoeden,
          een rustje gaan rapen.

Wie wil je lezen dan: Dante of Gezelle, ze lijken, een beetje, op elkaar?

12-09-2020, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

René Guénon, in zijn essay ‘L’ésotérisme de Dante’[1] waarin hij het esoterisme in Dante’s Divina Commedia belicht heeft een verrassing voor ons. Hij leert dat Dante voor het schrijven van zijn Commedia inspiratie heeft gevonden in de legendes en hadiths[2] omheen de nederdaling ter helle (isrâ) en de ten hemel opstijging (mirâj) van Mohammed.

Zo schrijft Guénon, en ik herneem zijn woorden:‘Certaines relations de ce voyage nocturne présentent avec le poème de Dante des similitudes particulièrement frappantes, à tel point que quelques-uns ont voulu y voir une des sources principales de son inspiration. Don Miguel Asîn Palacios a montré les multiples rapports qui existent pour le fond et même pour la forme, entre la Divine Comédie (...) d’une part et le ‘Kitâb el-isrâ’ (Livre du voyage nocturne) et les ‘Futûhâts el-Mekkiyah’ (Révélations de la Mecque) de Mohyiddin ibn Arabi, ouvrages antérieurs de quatre-vingts ans environ’.

Na de vele dagen en nachten dat Dante mijn leven kleur en inhoud gaf, ervaar ik dit, niet als een donderslag bij klaarlichte hemel maar als de impact van een verdwaalde V-bom die ik in mijn verre jeugd zag aankomen, neerstorten en ontploffen achter de hoeve van een verre gebuur. Terwijl ik er voorheen amper oog voor had wordt op een dag mijn nieuwsgierigheid voor deze zin van Guénon meer dan geprikkeld. Ik koop een herdruk van ‘Dante y el Islam’[3], het werk van Asín Palacios van 1927, mijn geboortejaar, dat ik lees - voor mij in het Spaans geen vlotte lectuur - en ik voel me verloren. Een totaal onbekende wereld opent zich. Ik kom onder de indruk van de te vele gelijkenissen tussen de beelden van Dante’s Inferno en de beschrijving van de legendes over de nachtelijke tocht van Mohammed door de Hel, deze zijn te treffend opdat ik dit zo maar naast mij zou neerleggen.

Ik leer van Miguel Asín, dat het Spaans-Musselmans gedachtengoed, dat door Dante zeker moet gekend geweest zijn[4], gedurende zeven eeuwen onder het stof is blijven liggen en dat  het pas in het begin van de XX_ste eeuw is geweest dat de Spaanse arabisten interesse hebben getoond voor de relaties die vóór de renaissance bestonden tussen het christendom en de islam en oog hebben gehad voor de grote inbreng van de Arabische literatuur uit Andalusië, in de westerse cultuur van hun tijd.

De meest vooraanstaande onder die Spaanse arabisten, de geestelijke, Don Miguel Asín Palacios (1871-1944), die vele van deze werken bestudeerde, wees In zijn ‘Origines de la filosofía hispano-musulmana’ op het grote belang van de school van Abenmassara, geciteerd door tal van Arabische auteurs, maar waarvan bij hen, niets geweten was noch over zijn herkomst noch over zijn doctrines.

In 1919, bij zijn aanstelling als lid van de Real Academia Española bracht Asín de Westerse literaire wereld in beroering toen hij, in zijn toespraak, het grootste middeleeuwse poëma van het christendom vergeleek met de vóór Dantes tijd bestaande legendes, hadiths en eschatologische opvattingen van de Musselmanse mystiekers over de isra (nederdaling ter helle) en de mirach (opstijging naar de hemel) van de profeet Mohammed.  De overeenkomst van diverse elementen en vele details van Limbus, Hel, Vagevuur en Paradijs in deze verhalen, vergeleken met deze van de Commedia wees erop dat de musselmanse elementen, voor Dante, de voornaamste bron moeten geweest zijn voor het schrijven van zijn ommedia.

De kritiek op deze stellingname van Miguel Asín, vooral van Italiaanse zijde, werd door hem weerlegd in zijn ‘Historia y critìca de un polémica’ gepubliceerd in 1924[5]. En om onontkoombaar te bewijzen dat Dante wel degelijk zijn inspiratie gevonden had in de Musselmanse literatuur, met haar verre oorsprong uit de IX_de eeuw, schreef hij in 1927, zijn ‘Dante y el islam’.Al deze legendes en hadiths van de II_de hegira (hidzjra)[6] af, van en over Mohammed, werden door ‘el murciano’ Mohidin Abenarabi (ibn Arabi) in zijn Fotuhat[7] verzameld en aangevuld. Het ontstaan ervan vond zijn oorsprong in de eerste verzen van soerat 17 van de Koran die Asín als volgt vertaalt:

Loado sea el (Señor) que hizo viajar, durante la noche, a su siervo (Mahoma) desde el templo sagrado (de la Meca) hasta el lejano templo (de Jerusalén) cuyo recinto hemos bendecido, para hacerle ver nuestras maravillas.[8]

Het zijn deze verzen die in de geest van heel wat Musselmannen vleugels hebben gekregen en uitgebreid werden uitgestreken in legendes en hadiths omheen het leven van de profeet Mohammed. Asìn zegt hierover:

‘Gedreven door de vrome cultus in herinnering aan de Profeet, ontstond als bij toverslag een min of meer sensatievolle, zeer rijke bloei aan legendes, in dewelke de vruchtbare oosterse verbeelding, de immense horizont vullen ging die geboden werd door de vermeende nachtelijke tocht, met talloze episodes en quasi een onbeperkt aantal schilderachtige scenes[9]’.

Enkele details maar. Mohammed vertrekt in Jerusalem via een holte nabij of achter de ooster-muur van de tempel van Salomon, Dantes vertrekpunt ligt ook, al zegt hij het niet maar het blijkt achteraf, in de stad Jerusalem. In een van de legendes wordt de tocht van de pelgrim in het begin onderbroken door de aanwezigheid van een wolf en een leeuw, zoals de panter, de leeuw en de wolvin Dante doen terugdeinzen. De hemel zend de engel Gabriel ter hulp voor Mohammed, en Vergilius voor Dante. Beiden worden onderweg door hun gids bijgestaan en deze beantwoordt al hun vragen. De structuur van de Hel van Dante is op weinig na deze van de Hel van Mohammed, een donkere kegelvormige holte langs waar wordt afgedaald over cirkelvormige, steeds maar kleiner wordende paden,  naar het middelpunt van de aarde dat een ote ijsvlakte is. Voor de Musselmanse legendes is dit de verblijfplaats van Iblis (Lucifer) wat overeenkomt met de ijskamer waar Lucifer, in het Inferno van Dante, zich ophoudt.

Dit is slechts een deel van het 'verhaal' dat ik te schrijven heb.

[1] René Guénon: “L’ésotérisme de Dante. Tradition-Gallimard, 1957

[2] Overlevering van aan Mohammed toegeschreven uitspraken of handelingen (Van Dale)

[3] Dante y el islam: Miguel Asín Palacios:  Urgoiti editores, 2007, herdruk van het oorspronkelijke werk van 1927.

[4] Asín beweert dat hiervan elementen te vinden zijn in Dantes Convivio en Vita Nuova.

[5] Dante y el islam, pag 5

[6] De mohammedaanse tijdrekening begint op 15 juli 622, de II_de hegira is onze IX_de eeuw.

[7] René Guénon geeft ons een meer gearabiseerde schrijversnaam en titel

[8] Geloofd weze Hij die zijn dienaar in de nacht heeft laten reizen van de heilige tempel (deze van Mekka) naar de verre tempel ( van Jerusalem), wiens verhaal we gezegend hebben om ons deze wonderen te hebben laten zien.

[9]  Aguijoneada por el piadoso culto a la memoria del Profeta. Una riquísima floración de leyendas màs o menos fantàsticas surgiò como por ensalmo, en las quales llenando el inmenso horizonte, que el supuesto viaje nocturno le ofrecía, con variadisimos episodios y pintorescas escenas en nùmero cuasi infinito

11-09-2020, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Mijn schrijven is maar wat gegoochel met woorden die gedachten weergeven. Alles samengevat, meer is het niet. Het feit hierin te volharden heeft geen enkele betekenis, het verwijst enkel naar mijn koppigheid, niet te willen opgeven. Ik heb echter niets meer te vertellen. Ik heb de indruk die met de dag toeneemt dat ik leeg geschreven ben. Ik besef het, maar aarzel nog hierover een besluit te nemen. Nochtans stel ik me meer en meer de vraag wie, onder de lezers, zich blijft de moeite getroosten om me op te zoeken en me te lezen. Het is zeker niet de massa die ik zou gewild hebben, neen, een handvol blijft nog over terwijl ik me, even zeer als voorheen, uitpers om overeind te blijven. Een conclusie dringt zich op voor mij.

Ook mijn e-mail laat me in de steek, ik slaag er maar niet in, na een tijd geleden gehackt te zijn geweest, het opnieuw op zijn spoor te zetten. In zo ver, dat ik het na tal van pogingen bij Proximus, het gisteren heb opgegeven om verder te zoeken naar een oplossing. Zo, alles keert zich tegen mij. De moedeloosheid dreigt in hoge mate, ik ben aan het doodbloeden.

Zo voel ik het tenminste aan. Trouwens - ten andere - mijn geschriften, welk verschil maakt het uit in de wereld van miljoenen boeken waarin alles al geschreven en beschreven staat. Als ik mijn verbeelding even laat gaan is het om er duizelig bij te worden. Wat heeft mijn povere ‘ik’ er nog aan toe te voegen, wat gedichten?

Een zaak: ik heb de indruk, verkeerd bezig te zijn geweest met wat ik dacht mijn levenswerk te worden. Maar ik ben geen Cervantes, geen Pessoa, geen Gilliams, geen Hertmans. Ik weet zelfs niet meer waar ik heen wil. Ik blijf de eenzaat die ik altijd geweest ben in de wereld van de geschriften. Dit zal dan het enige zijn dat ik vermocht, het enige dat mijn eigenheid is, waarin ik, eerder vroeg dan laat, in ten onder ga. Dit is dan mijn geestelijk leven: het woord dat té lang mijn adem is geweest.

Ik ben geen Ovidius die wist dat zijn naam voor eeuwig op de lippen zou liggen. Hij, heeft zich niet vergist in zijn profetie. En er zijn er zovelen die dagelijks her-opstaan in de wereld. Of het hen iets opbrengt weet ik niet. Maar meegenomen worden in de gedachtestroom hier op aarde, is waardevoller dan te verdwijnen in het naamloze van de tijd. Met deze gedachte zijn we op de wereld gekomen, op deze wijze zijn we ingesteld, én op het leven, én op wat erna komt.

Het kan niet dat dit niet zou gewild geweest zijn van in den beginne.

En toen ik ging:

En toen ik ging,
de golven die me vroegen
of ik hier nog keren zou,
maar ik wist het niet,
het stond niet opgetekend
in het Boek,
wellicht omdat het bijzaak was,
een onooglijkheid
in het wentelen van de aarde
om de zon.

Zo, ik geantwoord heb
dat ik zeker keren zou.

Keren zou in leven of in droom
om af te maken
wat ik hier begonnen was.

al was het wel niet veel,
al waren het maar wat woorden:
het eerste tromgeroffel
de aanzet
van de contrabassen
en van de cello’s
van mijn maritieme symfonie.

Daarna het thema
Dat beginnen zal
 met trompetgeschal.

De rest komt heel wat later
als ik hier terug zal zijn,
zo dacht ik toch,
zo hoopt’ ik toch.

Heb mijn boek toen dicht gedaan,
mijn pen toen afgedroogd.
De zee bekeken
en hoe ze treurde
tot in mijn ogen.

Zo dacht ik toch,
zo scheen het toch.

De laatste meeuw,
hangend op de wind
heel dicht gekomen.
De mussen ook tot aan mijn voeten
kruimels opgepikt
die ik er gelaten had.

De zon nog even,
een laat geflonker:
‘Ga’, zegde de zee,
‘treuzel niet langer,
elk afscheid is ons vreemd.
Neem wat wind van ons
en wat geruis van hier
en houd ons in je gedachten
tot je keren zult,
met nieuwe woorden’.

Zo weze het
heb ik gezegd.


(Pasen 2013: Cabo de las Huertas, Alicante.)

10-09-2020, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Nu de herfst zich onophoudelijk ook manifesteert in mijn lichaam, word ik herinnerd - vraag me niet door wie, ik weet waarom - aan de tekst van Psalm 139: 15 en 16:

15. Mijn oorsprong was u niet verholen toen ik in het verborgene gevormd werd, als in diepten der aarde ontworpen. 16. Uw oog zag mij, vormeloos nog: in uw boek waren alle geschreven de dagen deze formering toen er nog niet één daarvan was.’[1].

Twee zinnen die ik omschrijf als: ‘Uw ogen, Heer, zagen alles wat mij aangaat van voor ik er was en hoewel alles er nog niet is staat alles over mij al opgetekend in uw Boek.’ 

Dit is een van de mooiste, diepzinnige begrippen uit de Bijbel die ik ken. En, vandaag,  met nog een vezel vast aan de boom des levens, vraag ik me af wat er nog in meer dan het allerlaatste, voor mij staat opgetekend in dat Boek. Als het belangrijk genoeg is zal ik het jullie ten gepaste tijde laten weten, ten ware het een gebeuren zou zijn dat lijk een meteoriet uit de lucht op mij zou vallen.

Ik stel echter vast, dat ik altijd heb gedacht het leven in te gaan, maar het is niet zo, het leven komt op je af - is het vanuit de toekomst? - en je grijpt het zoals het je aangeboden wordt. Welke is dan de inbreng van mij, een vraag die ik me blijf stellen en waarop ik geen antwoord heb, en ik neem het zoals het komt. Zelfs enige reactie hierop is voorzien in het pak, staat geschreven in het Boek. De schrijver ervan, de mens die hij was, de poëet ook, zat er diep geworteld in, hij wist wat hij vertelde, hij wist dat er geen ontkomen is aan de omstandigheden waarin je leven zich afspeelt. Er is enkel deemoedig te aanvaarden dat is wat er is en dat komt wat ingecalculeerd zit in het onmiddellijk voorbije als wat nog broedend is in het verre verleden.

Waar ik dan elke morgen, als ik neerzit voor mijn klavier, aan denk is: als het grote er staat ook het kleine moet erin vermeld zijn, en dan  in de eerste plaats aan wat ik elke dag schrijven wil. Een vriend vroeg me of ik al wist wat ik zou schrijven voor mijn blog van morgen. Ik wist het niet maar ik had vertrouwen. Ik weet, zegde ik hem, dat op de een of andere wijze de idee er zal staan, plots en soms totaal onverwacht: wat bv gisteren gebeurde en vele dagen ervoor.

Want al die voorbije weken, maanden, hebben me geleerd dat er voor zij die schrijven een soort raadgever klaar staat, die je gedachten in het oog houdt om tussen te komen als het nodig blijkt. Het is dus een kwestie van attent te zijn op elk teken van hem. En zelden heeft hij me ontgoocheld.

[1] Willibrordus vertaling, 1975. Mooier, in de King James Bijbel, vertaling 1611: 139: 15. My substance was not hid from thee, when I was made in secret and curiously wrought in the lowest parts of the earth. 16. Thine eyes did see my substance, yet being unperfect: and in thy book all my members were written, which in continuance were fashioned when as yet there was none of them.

09-09-2020, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Wat is er van de mens en wat is er van God? Wat is er van God in de mens en van de mens in God? Vragen die moeilijk te beantwoorden zijn. Dante Alighieri kent ook een dergelijk moeilijke vraag. Zo, in zijn ‘Paradiso’, vraagt hij aan Beatrice de reden van Gods schepping. Haar antwoord is klaar en totaal onverwacht:

‘Niet opdat hij nog meer zou zijn voor zichzelf, want dit kan niet, maar opdat zijn schittering via zijn weerspiegeling (in de mens) zou kunnen zeggen “ik besta”.[1]

Het antwoord komt natuurlijk van Dante zelf, maar we vrezen dat hij dit antwoord is gaan halen uit een hadith van Mohammed dat hij moet gelezen hebben want, in haar ‘History of God’ verwijst Karen Armstrong naar een zin van de Murciaan Ibn El Arabi, komende uit een hadith van de profeet Mohammed[2]; een zin, het equivalent van wat door Dante gelegd wordt in de mond van Beatrice, door Ibn El Arabi geïnterpreteerd als:

‘I was a hidden treasure and yearned to be known. Then I created creatures to be known by them’

We hebben voldoende redenen om te geloven dat Dante, kennis had van de vertaling van de verzameling hadiths van de Murciaan, Ibn al Arabi. Hij moet die gelezen hebben toen hij werkte aan zijn ‘Vita nova’ een bundel sonnetten die hij ineens op zij heeft gelegd om, zegt hij, te vertellen over een Dame wat nog nooit over een Dame verteld is geweest, dat zijn Divina Commedia zal worden.

Het is in elk geval een zin van grote betekenis die hij inbrengt naar het einde toe van zijn Commedia, een zin die het doel en de reden van ons bestaan hier op aarde, duidelijk aangeeft.

Voor mij dan toch althans. Namelijk dat God die zichzelf wou kunnen zien via de ogen van de mens - de ogen, zijnde het deeltje geest van Hem in de mens - want indien de ogen van de mens er niet zouden zijn, er niemand weten zou dat Hij er is zoals Hij er is.

De Bijbel is het begin geweest: vóór de Bijbel was er de gissing; met de Bijbel, met de woorden ervan door de mens in zijn geïnspireerd- zijn ontdekt, heeft Hij zich veropenbaard. Heeft Hij ons verteld dat Hij er is, ‘In sua eternità di tempo fuore[3]’: de tijd speelt geen rol voor Hem. Hij weet wat ooit eens komen zal, en wij worden er stilaan heen gebracht.

Hij weet dat we het (voorlopig) beeld dat dit van de Bijbel is, al achter ons hebben gelaten, Hij weet dat stilaan een ander beeld van Hem aan het opduiken is, een metafysisch beeld van wie en wat Hij is, en dit via onze ontdekking van wat in realiteit, het/zijn Universum, is.

Het wordt een kwestie van generaties, maar er komt een generatie die duidelijk weten zal wie Hij is en vooral hoe Hij is. Want is het niet zo dat hoe dieper de mens doordringt tot de kern van de materie hoe dichter hij komt tot het metafysische beeld ervan, een beeld dat gedragen wordt niet door het zichtbare, het tastbare, maar door het onzichtbare waarvan de Higgs Bosson een voorbeeld is.

Dante evenwel is niet verder gegaan dan zijn geciteerde verzen omdat de geur van de brandstapels nog in zijn neusvleugels hing. Maar dat de hadiths van Ibn El Arabi de aanleiding zijn geweest om zijn verhaal over zijn bezoek aan Hel, Vagevuur en Paradijs te schrijven is een vaststaand feit, Miguel Asín Palacios schreef er in 1919 een thesis over die met grote wrevel onthaald werd in Italië.

Het is nodig dat we hier op terugkomen een van de volgende dagen/weken.

Wat de toekomst van God onder de mensen betreft, er is een toekomst voor Hem, Hij is niet dood.

[1] Non per aver a sé di bene acquisto /  ch’esser non può, ma perché suo splendore / potesse, risplendendo, dir “subsisto.”( Paradiso, canto XXIX :  13-15).

[2] Karen Armstrong, ‘A History of God’, Mandarin Paperbacks,1997. pag.175.

[3] Paradiso: Canto XXIX: vers 16: ‘in zijn eeuwigheid buiten de tijd.’

08-09-2020, 08:03 geschreven door Ugo d'Oorde  

Waarom zou ik me zorgen maken over mijn woorden als het maar ‘mijn’ gedachten zijn die ik neerzet en me inspan om dit te doen op de meest leesbare en literaire wijze.

Het was ook zo toen ik over Dante schreef en Dante toekeek over mijn schouder, monkelend, en er ook mijn broer Daniël toen was die me volgde en vanuit zijn hoogte en zijn weten me verwees naar boeken in mijn omgeving waar ik een antwoord vinden kon op de vragen die ik me stelde. Dit waren grote momenten van verbondenheid over de dood heen.

Het was van alle plaatsen
op deze plaats hier dat ik stond
toen mijn broer me riep,
me riep vanuit de golven hier,
zijn stem van verre kwam
en ook van heel dichtbij.

ik luisterde, ik hoorde,
zo zuiver, zo verhelderend
ik op de plaats hier waar ik stond
en waar ik nu terug ga staan.

Geweten toch dat hij het was
en niemand anders het kon zijn
die me vertederen wou,
ik naar hem gericht.

Heb hem niet geantwoord
omdat hij wist
dat alles al gezegd toch was,
omdat hij wist hoe het ging met mij
en hoe het worden zou.

Hij is hier gebleven de tijd
dat ik hier schrijven bleef,

hij naast mij gezeten,
samen naar de zee gekeken,

die ons toedekken wou:
de levenden en de doden,
omhelzen wou
in osmose.

Het was hier dat ik toen stond
lang geleden. Hij
nu nog wachtende
aan de hemelpoort,

ongerust waar ik wel blijf.

07-09-2020, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Mijn wereld is een kleine wereld geworden, ik verplaats me weinig meer, het  beeld van de morgen is dit van de avond, zo op weekdag als op zondag, alleen het licht wijzigt zich met de uren en de dagen en ik zit geklemd in de dagen, geklemd in de tijd en de seizoenen. Eén middel heb ik om me ervan te ontdoen: mijn verbeelden. Enerzijds is het niet veel, anderzijds is het een ‘iets’ dat me recht houdt en me nog altijd situeert onder de levenden.

Zo zie ik het toch en zo verplaats ik me van hier tot ergens waar alles is zoals ik het wil. Soms is het voldoende, soms is het weinig, ik moet nemen wat komt als het komt, vroeg in de morgen of laat in de nacht. Ik moet maar zien dat ik klaar sta te nemen wat zich aanbiedt.

Dit is mijn leven geworden. Zo geraak ik deze morgen van september niet ver weg, niet verder dan de tuin. Het is de herfst die toeslaat tot in mijn aderen en ik kan hem niet verwerken. Daarenboven, een slechte nacht, een pijn in de lenden, een pijn in de schouders, toereikend om terug te keren onder de lakens en er de ganse dag te blijven, in gedachten bouwend, aan een verhaal dat niet opgetekend wordt, een verhaal van wat ooit was en van wat anders had kunnen zijn, ware dit er niet geweest, of ware het anders verlopen, anders zoals je het wenste of zoals het hoorde.

T.S. Eliot, mijn gezel, zoals er zovele zijn in dergelijke momenten, wist het ook, hij schreef in zijn ‘Four Quartets’[1]:

All time is unredeemable
What might have been is an abstraction
Remaining a perpetual possibility
Only in a world of speculation.

Geen houvast dus, in een dergelijke toestand, geen zekerheid hoe erg je er ook naar verlangt, je blijft totaal onwetend over wat schuil gaat in de dagen die zich uitrollen voor jou. Wel ken je er ene, deze onverbiddelijke zekerheid, dat het ogenblik van alle ogenblikken er ooit eens zal staan, ooit, en dat dit punt, genesteld in de tijd, dichter en dichter schuift, nakend zelfs is. Dit is een waarheid, een van de weinig echte waarheden waaraan je niet ontkomt.

Verkeerd is het eraan voltijds aan te denken, en dat gebeurt ook niet, wel op lome dagen, zoals deze, arm aan wijsheden en de herfst zich aankondigt in je lijf en leden. Zo riskeert je dikwijls dat je dag in een armoede aan woorden verlopen zal als je niet reageert.

Wat ik heb getracht is die loomheid weg te schrijven. Wachtend op de schemering is het beste dat je kunt doen.

En als de avond komt en je, je herleest. Je denkt, ik laat wat er geschreven staat. Het is zoals het was, het mag geweten zijn dat er vele momenten zijn dat ik niemand of niets te ‘befluisteren’ heb; dat ik een leegte ben en ik de wil niet heb me voor te doen alsof de dag als een gewone dag zou verlopen zijn.

Voor eenmaal is wil ik er niet in slagen, wil ik jullie zeggen hoe het soms met mij is gesteld. Niet altijd is het zo, gelukkig. Maar er zijn van die dagen waarop de confrontatie met wat van de dag is, te ongewoon om dragen is. Morgen, denk ik, morgen zal het beter gaan, vandaag is een uitzondering die mijn normaal gewoon erzijn, bevestigt.

Je hoort het wel.

[1] T.S.Eliot: ‘Four Quartets’ : Burnt Norton. Faber & Faber

06-09-2020, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Zal ik jullie blijven bekoren met de woorden die ik schrijf. Met  de pogingen die ik doe om, vertrekkende van uit het diepste van mezelf, een zinnig iets op te halen, hopende jullie ermee te verrassen, zodat het jullie stil houdt een bepaald ogenblik in de dag en jullie meeneem waar ik heenging, zelfs al is het niet ver af, zelfs al is het maar even buiten in je tuin?

Onlangs, op facebook nam - noem ik hem een vriend? - hij tekent zich Kdp, me mee met zijn foto’s, in zijn tuin. Een tuin met bloemen en planten, zelden zoveel samen gezien, gehuld in een herfstsfeer. De verscheidenheid ervan, de kleuren ervan, overweldigend. De keuze ervan deze van de poëet in hem.

Het is dit beeld dat ik elke dag oproepen wil met mijn woorden. Ik wil ze  een even grote draagkracht meegeven,  niet wat het beeld ervan aangaat, niet onmliddellijk uiterlijke ervan, maar gaande tot in de diepte van ons bestaan en tevens omkranst met poëzie, zoals bij Rilke:

‘Wirst du schlafen können ohne dasz ich wie eine Lindenkrone mich verflüstre über dir?’

Of:

‘Zal je dag zijn wat je wenst dat hij is, als ik je niet even ‘befluister’ met mijn woorden?’

Weet dat het mijn betrachten is, je even niet binnen te brengen in een omgeving waar je anders niet komen zou, en hiervoor wil ook ik gaan waar ik anders niet komen zou; weet dat je me uitdaagt om zo een plaats op te zoeken die strookt met ons beider verwachten. Een opdracht die ik aanvaard en naar best vermogen, zoals Rilke, jullie ermee ‘befluisteren’ wil.

Niets is me te veel om dit stadium te bereiken. Ik reis hiervoor de wereld van mijn herinneren af en als deze niet toereikend zou zijn, voeg ik er deze van mijn dromen en mijn verbeelden aan toe.

Ik denk nu - vreemd zullen jullie denken - aan het graf van Theo Van Gogh en van zijn broer Vincent in Auvers-sur-Oise. Het regende toen en ik plukte er een takje dwergvarens uit de kerkhofmuur. Ik vond het terug in een in lila couvert gebonden bundel ‘Elégies et autres vers’ van Francis Jammes, uit zijn rij gehaald door de vierjarige Jane en op de grond gevallen. Francis Jammes, de man zijnde die volgens Gilliams schreef, en dit is zeker toepasselijk op mij: ‘la Poèsie que j’ai rêvée gâta toute ma vie’.

Ik vond dus dit takje dwergvarens terug, platgedrukt, de sporen erin wellicht nog even sterk, even beloftevol als toen ik het geplukt heb. Ik  wist waar en wanneer ik het geplukt had. Ik heb het terug geplaatst tussen de bladen, met de beelden eraan verbonden die ik blijvend in mij draag.

Denkend  ook aan Jorge Luis Borges die een gedroogde violet vond tussen de bladen van een boek, herinnering, zegt hij aan een niet te vergeten namiddag, maar toch vergeten[1].

Wat mij dus niet overkwam.

[1] Jorge Luis Borges : ‘Nueve ensayos dantescos’, Espasa, Collección austral, 1998 : ‘…un libro y en sus pàginas la ajada violeta, momento de una tarde sin duda inolvidado y ya olvidado’. (Las Cosas)

05-09-2020, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik zag reeds heel wat vrienden gaan. Zo veel reeds, zodat ik me afvraag hoe het komt dat ik, er nog altijd ben. Ik houd hun namen en telefoonnummers in de lijst van mijn contacten, je weet maar nooit, en ik denk er zelfs niet aan hen te verwijderen, ‘deleten’ heet dit nu.

Bovenaan, uit de alfabetische schikking gehaald, hoe weet ik niet, ik ken niet de gewoontes noch de ingewikkeldheid van mijn smartphone, staat de naam van Hubert v. M., een man die een toevlucht was, een hulp ook, een man naar mijn hart, wiens ziekte en heengaan - dat te plots, te onverwacht was - van dichtbij heb meegemaakt. Zijn naam blijft er staan alsof hij hier wachtende is, ergens op aarde, in een of andere wolk, wachtend op de dag dat ik zal gaan om samen met mij het andere leven te betreden.

Hij is een geduldig man en ik zal graag gebruik maken van zijn hulp op het ogenblik van mijn vertrek. Hij is de laatste van zij die gingen. Van de vorige heb ik niet het gevoel dat zij hier wachten op mij, neen, zij zijn vertrokken, alleen hun herinnering blijft en het is als herinnering dat ze regelmatig opduiken in mijn gedachten.

Ook de herinnering aan het geval Chovanek zal blijven. Voor een tijd geprojecteerd op een zwart doek, wapperend in de avondwind, en dit omwille van het absurde ervan. Het absurde van het absurde: een man die weigert zijn voorbehouden plaats in het vliegtuig in te nemen, wellicht halsstarrig weigert, en wiens halsstarrigheid, de halsstarrigheid bij anderen zal opwekken, met als uiteindelijk gevolg een on-noodzakelijke  dood.

Een stupide oorzaak met de dood als gevolg. Ik kan er niet omheen, ik kom er niet van los, het merkteken ervan is heel diep gebrand omwille van het onzinnige ervan.

Toch moet ik verder, vandaag al. Moet ik dit geval categoriek afsluiten. Denken dat het een film is die ik gezien heb, zoals de beelden gisteren van een alpiniste in de effenheid van de besneeuwde wand van K2. Een beeld dat me beangstigde, dat ik ook achtergelaten heb, omdat ik de spanning niet meer houden kon en het beeld heb afgebroken omdat ik me verplichtte te denken dat het ‘maar’ film was.

Zo bestaan we dan, realiteit te zien als film en film als een realiteit die ons aangrijpt. Wij, gegrepen tussen de twee armen van de tang, met moeite ons bevrijdend zo van het ene, als van het andere.

Telkens gaan we aldus de confrontatie aan met onszelf, hoe ook de omstandigheden zijn waarin we ons bevinden, in realiteit of in gedachten, we kunnen er ons zo maar niet van los wrikken, want we zijn geschokt, dooreen gehaald al was het maar een ogenblik, het zindert na, onvermijdelijk.

Ook het heengaan van Hubert, zelfs al is het al een tijd geleden, zindert nog na. Ik denk dan echt aan wat ik hoger schreef, hij is nog altijd wachtende in een wolk om me mee te nemen, ooit.

Zoals hij gewoon was me mee te nemen, naar een concert of naar een voordracht, waar ook.

04-09-2020, 06:28 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik kan me deze morgen niet ontdoen van het geval Chovanek. Niet dat ik alles gevolgd zou hebben wat er verteld wordt over de verantwoordelijkheden in deze zaak. Voor mij is dit totaal bijkomstig, is dit, in dit Belgenland, een normaal verschijnsel; voor mij is de eigenlijke oorzaak van het gebeurde van belang omdat het gevolg  ervan de dood betekende van een man die wellicht gehaast was om terug te keren naar zijn land, naar zijn echtgenote en zijn kinderen, wat ik veronderstel. Of het zo was weet ik niet. In elk geval hij was op de luchthaven van Charleroi in het bezit van een kaart die hem recht gaf op plaats in een vliegtuig naar Bratislava op een wel bepaalde dag en uur.

Die plaats droeg een nummer en er wordt bepaald dat je normaal het recht hebt om op die plaats met dat nummer te gaan neerzitten, echter niet op een andere plaats naar willekeur. Van het ogenblik dat Chovanek deze regel niet volgt, of niet volgen wil ondanks aandringen van het cabinepersoneel, begint zijn verhaal te lopen.

Had hij dus gedaan wat hij te doen had, en normaal van elke passagier wordt verwacht, dan ware hij aangekomen in Bratislava en hadden we wellicht nooit iets gehoord van hem, Ik zeker niet en, ik zou vandaag een totaal andere blog geschreven hebben dan deze die me van morgen door mijn geweten wordt opgedrongen te schrijven.

De eerste vraag die zich stelt is, waarom Chovanek niet de plaats wil innemen die hem rechtmatig toekomt, waarom meent hij recht te hebben op de plaats die hij verkiest, hij moet toch de geplogenheden ter zake kennen, wat ook normaal verwacht wordt van hem zonder enige discussie.

Hij is dus, en hij alleen, alle anderen uitsluitend, de oorzaak van al wat volgen gaat, tot zijn weerspannigheid het vliegtuig te verlaten - die ik begrijp in zijn toestand  hoewel ik niet begrijp waarom hij niet tevreden is met de plaats die hij kocht; tot het gewelddadig, voor hen noodzakelijk, optreden van de politie die misschien niet de reden kent waarom hij uit het vliegtuig wordt gezet; tot het gevolg ervan, zijn opsluiting in een cel; tot het tot bloedens toe slaan met zijn hoofd tegen de celdeur. En zo verder, tot het hoogtepunt, de arm opgestoken in de cel, men zegt als een Hitlergroet, door iemand van de politie, terwijl de man op de grond wordt gehouden, hoe ook, er zal een reden geweest zijn voor de man die hem tegen de grond hield. Hoe hij hem hield is een andere zaak.

Ik ga niet verder nu, ik voel me er trouwens niet goed bij. Het overige wat de verantwoordelijkheden betreft maakt geen deel uit van wat ik te zeggen heb. De eigenlijke oorzaak van het ganse gebeuren ligt bij Chovanek en bij niemand anders, tenware er een andere ongekende oorzaak voorafging voor hem aan de oorzaak die ik vooropstel.

De gevolgen van deze oorzaak, of eventueel oorzaken, jaagt nu de bevolking zeker deze van België en Slovakije  op stang, omdat ze de dood, althans schijnbaar, er kan een anderer oorzz tot gevolg heeft. Dramatisch voor de man Chovanek en zijn echtgenote en familie. Nog dramatischer omdat hijzelf er de oorzaak van is, en dit onmiskenbaar voor mij dan toch.

Er is nog een ander gevolg eraan vast te knopen. Iemand moet getroffen geweest zijn door de beelden die in de luchthaven werden opgenomen en zeker door deze opgenomen in de cel. Dermate er door getroffen geweest dat deze in de handen zijn gekomen van de echtgenote van Chovanek. In elk geval, hoe dit ooit gebeurde - ik heb niet geluisterd naar of gelezen wat hierover in de media gekomen is - maar deze beelden hebben nu een waarde in potentie van 100 miljoen euro, want dit is het bedrag dat de familie, echtgenote, kinderen, ouders van het slachtoffer, wellicht zal menen te mogen eisen van de Belgische Staat. In plaats van een drama, ongeacht de verantwoordelijkheden, wordt het nu een geldzaak.

Nochtans is de schuldige van alles, zoals ik al zegde, in naakte feiten, niet ver te zoeken. Maar, of dit enige juridische waarde heeft valt te betwijfelen. Want er zijn nog enkele ‘maars’: het cabinepersoneel kon gezien hebben dat de man gestoord was en de ogen hebben gesloten. Maar, met een ‘gestoorde’ man aan boord,  laat je dan het vliegtuig zo maar opstijgen?

03-09-2020, 07:31 geschreven door Ugo d'Oorde