Ik zou verder kunnen uitweiden over wat het ontstaan van de ‘Divina Commedia’ betreft en misschien doe ik het om aldus te komen tot een essay over Dante en de profeet Mohammed, de tweedrachtzaaier, die hij ontmoet in de Hel, wat geen al te fraai beeld oplevert, maar ik weet niet in welke mate de wereld van vandaag, nu Brusselmans met zijn eenentachtigste boek verschijnt, nog interesse heeft voor de Dante van de XIII_de, XIV_de eeuw. Ik wil wachten op eventuele reacties. Wat ook, de elementen om af te sluiten liggen klaar.

Wat niet wachten kan deze morgen in het licht van half september - het licht waarvan ik houd - is wat een vriend, en welke, een van het vroege uur, die me een passage stuurt uit de roman van Pascal Mercier, ‘De nachttrein naar Lissabon’.

Ik dacht aan jou, zegt hij me, toen ik dit las.

Mooi zo, Paul, inderdaad ik had dit ook kunnen schrijven, anders wellicht maar niet zo zeer verschillend qua inhoud. Ik was, niet zo lang geleden, begonnen met de lectuur van ‘Het gewicht van Woorden’ van Mercier. Maar, deze geschriften hier en andere ernaast, nemen mijn voormiddagen volledig in. En wat nog komt erna heeft weinig te maken met het uitpluizen van woorden andere dan die van mij. Wat me totaal leeg haalt.

Zo hier is dan die passage van Pascal Mercier (pseudoniem van Peter Bieri -1944-) die ik volledig overneem, al had ik liever de Duitse tekst ervan. Ik denk niet dat Mercier me dit fragment tekst, niet zou gunnen.

Ik wil niet in een wereld zonder kathedralen leven. Ik heb hun schoonheid en verhevenheid nodig.  Ik heb ze nodig als verzet tegen de platvloersheid van de wereld. Ik wil opkijken naar de stralende kerkramen en me laten verblinden door hun bovenaardse kleuren. Ik heb hun glans nodig.  Ik wil mezelf hullen in de bittere koude die in de kerken hangt. Ik heb hun gebiedend zwijgen nodig. Ik wil het bruisende geluid van het orgel horen, die stortvloed van bovenaardse klanken. Ik heb die klanken nodig. Ik houd van biddende mensen. Ik heb hun aanblik nodig tegen het verraderlijke gif van de oppervlakkigheid en stompzinnigheid. Ik wilde machtige woorden van de Bijbel lezen. Ik heb de magische kracht van hun poëzie nodig. Ik heb ze nodig als verzet tegen de verwaarlozing van de taal. Een wereld zonder die dingen zou een wereld zijn waarin ik niet meer wil leven.

Omwille van dergelijke passages in het hoofd van de westerse mens, die voelt waar onze beschaving heen gaat, die de gevaren kent die de opduikende, alles overwoekerende Islam in zich draagt, die er zich wil tegen verzetten met alle krachten die hem eigen zijn,  worden dergelijke boeken geschreven. Boeken die ons beroeren, boeken waarin gedachten verspreid worden die de westerse gedachtewereld hoog houden, onderlijnen en versterken; deze  in beweging houden om te voorkomen dat dit alles, dode materie worden zou. Waarover ik, als ik om me heen kijk, als ik zie wat kunst geworden is, als ik lees wat poëzie geworden is - de Standaard der Letteren [1] brengt er ons nog een nieuw voorbeeld van - verontrustende vaststellingen blijf doen.

Ik kan dan ook niet anders dan schrijvers als Pascal Mercier hoogachten en zijn ideeën verspreiden daar waar ik kan. You are a man with an esoteric thought, schreef een vriend me ooit. Wel ik wil, zoals Mercier die man zijn, een zoeker in de dieptes van het bestaan, niet in het oppervlakkige, het alledaagse waar geen heil te vinden is, zeker heden ten dage niet.

Ikzelf heb altijd gesteld en herhaal het hier, dat ik een Kelt wil zijn, een Gotieker, wat wellicht ook de idee is van Mercier.

[1] De Standaard der Letteren van 12 september: ik dacht aan de bundel ‘Inzake dit Huis’ van Hester Knibbe (recensie Paul Demets) waar je het moet doen met:

De kleine grammatica van gebaren waarmee
twee samen aftasten wat

naaste is: of je dezelfde
beweging moet maken om te worden

begrepen. Kijk ze met elkaar, ze hebben
geen licht nodig  om de ander

te lezen. Buiten tikken en slaan
onhoorbaar de klokken, straks

wordt er gegeten zegt hun lichaam je kunt het
al ruiken de kookpotten

staan te leuren met geuren. En later
(nog lange niet) zegt hun lichaam slaap.

14-09-2020, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Zo is er bij mij de overtuiging dat Dante nimmer zijn Commedia zou geschreven hebben, er zelfs niet zou aan gedacht hebben, ware het niet at hij kennis heeft gekregen van de ‘Fotuhat’[1], het werk van Abenarabi. Het is na de lezing van deze beeldrijke verhalen, dat bij Dante de ‘geniale’ idee is ontstaan om, zoals Mohammed in zijn droom, hij, Dante Alighieri, een ingebeelde tocht zou doen door Hel, Vagevuur en Hemel. Hij wou aldus Abenarabi minstens evenaren, zoals hij Vergilius, zoals hij Ovidius wou evenaren en hen overstijgen zelfs. Een ingeving die hem overviel lijk een visioen.

Hij werkte toen aan zijn Vita Nuova[2] een reeks sonnetten, volgens Asín  gebaseerd op de liefdesgedichten van Abenarabi[3]. Algemeen wordt aanvaard dat hij eraan werkte tot in 1295. En het is met een duidelijk begrijpbare tekst, en dit in tegenstelling tot al zijn vorige hoofdstukken, dat  hij ineens zijn Vita Nuova afsluit met zijn hoofdstuk XLII [4] :

Na dit sonnet (sonnet XIV) [5] kende ik een wonder visioen waarin ik dingen zag die me ertoe hebben aangezet niets meer te zeggen over deze gezegende (Béatrice) tot ik waardiger over haar zal kunnen schrijven. En om dit te bereiken moet ik nog studeren zo goed ik kan, zo als zij het wel weet. En als het Hem, door wie alle dingen bestaan me nog enkele jaren in leven laat, hoop ik over haar te zeggen wat nog nooit over iemand werd gezegd.[6]

Geen wonder visioen maar, ingegeven door de tocht van Mohammed[7], een schitterende idee die hem overviel om over zijn gezegende Beatrice dingen te verhalen die nog nooit over iemand werden verteld en om dit te bereiken hij nu het werk van Abenarabi bestuderen moest:  ‘E di venire a ciò io studio quanto posso’.

Een zin door Antonio Coen vertaald als: Et de venir à cela je m’efforce tant que je peux. Door André Pézard als : Et je mets en ceci mon étude autant comme je peux. Door J.C.Nichels: I am trying as hard as I can to reach this state. Door E.J. Delécluze: ‘et pour en venir là, j’étudie autant que je peux.

Maar niemand hier zegt welk ‘studiewerk’ dat hij nog te doen had. Mij is het duidelijk, werkend aan zijn Vita Nuova wordt hij overvallen door een enorm iets, een idee die hem in vervoering brengt, een tocht, zoals Mohammed, door het Hiernamaals. Hij zal uit de verhalen over de nachtelijke tocht van Mohammed halen wat hij nodig heeft om een groot werk te schrijven en over Beatrice te zeggen quello che mai non fue detto d’alcuna.

*

  Het is midden in de nacht dat ik de belangrijkste zin opteken die ik ooit over Dante zal geschreven hebben.

*

[1] René Guénon geeft pag 40 van zijn essay de volledige titel op van het werk van Abenarabi als van dezes naam: ‘Futûhât el-Mekkiyah’ van Mohyiddin ibn Arabi’.

[2] Ik heb de titel, ‘Vita Nuova’, overgenomen van Antonio Coen en niet die van Pézard, ‘Vita Nova’.

[3]  Zo beweert en bewijst Asìn op overtuigende wijze in zijn ‘Dante y el Islam.

[4] André Pézard (pag.83) haalt Bruno Nardi aan (Nel mondo di Dante, 1944) die beweert dat Dante plots zijn Vita Nuova en zijn Convivio opgegeven heeft om te werken aan zijn Commedia. Dit is ook de indruk die ik heb opgedaan. Zijn idee was zo sensationeel dat hij er onmiddellijk aan beginnen wou.

[5] De tekst van Vita Nuova bevat ook veertien sonnetten.

[6] Appresso questo sonetto apparve a me una mirabile visione, ne la quale io vidi cose che mi fecero proporre di no dire più di questa benedetta infino a tanto che io potesse più degnamente trattare di lei. E di venire a ció io studio quanto posso, si com’ella sae veracemente. Si che, se piacere sarà di colui a cui tutte le cose vivono, che la mia vita duri per alquanti anni, io spero di dicer di lei quello che mai non fue detto d’alcuna.

[7] Het kan ook de tocht zijn geweest van Benalcàrih van Alepo (zie Dante y el islam pag 36).

13-09-2020, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Er zijn kleine dingen, amper genoteerd door anderen, die voor mij gevoelig overkomen en aan mijn dag een dimensie geven die diep doordringt. Zo diep dat ik ze, als was het maar voor mezelf, niet verzwijgen kan.

Zo was er de foto van een meander van de Leie, een plaats, met soms de (blauwe reiger op de oever aan de overkant, me toe gemaild door een vriend met wie ik er jarenlang, en er zijn er ettelijke, elke zondagmorgen, even heb stilgestaan aan de vlier op onze joggingstocht. Hij stuurt me deze foto , zo maar, zonder enige commentaar en ik lees erin al het heimwee dat hij kent als hij er aan voorbij komt - wellicht nog altijd elke zondagmorgen - met in gedachten ik aan zijn zijde. Ik denk dat het tevens een soort verwijt is, hem in de steek gelaten te hebben. En hij heeft gelijk, ik heb hem en de Leie in de steek gelaten, zo voel ik het soms.

En, dan is er een ander bericht, een andere vriend, één van de weinigen die me schrijven, die me aanmoedigt en zijn woorden treffen me diep omdat ik weet dat zijn woorden eerlijke woorden zijn. Hij heeft het juist gezien als hij schrijft dat ik mijn verhalen weef omheen de mysteries van het leven en dat ik gewrongen zit met het feit dat ze niet doordringen tot de massa. Nog andere, alle voor mij opbeurende gedachten, schrijft hij me. Zijn woorden zijn een balsem voor de eenzame, wat mijn geschriften betreft, die ik ben.

Er zijn dus vandaag, deze foto en deze woorden, en er is meer. Er is iets van mezelf voor een vriend die maandag wordt opgenomen in het Ziekenhuis: een gedicht van ’zijn’ vriend, Guido Gezelle.

Ik weet, en ik richt me nu in het bijzonder tot die vriend van Guido, van vele zaken iets, maar dat de honing ‘gepijnd’ wordt als hij uit de raten wordt geperst, deze beeldspraak kende ik noch van ver noch van dichtbij. Tot vandaag dacht ik, zoals ik het hoorde van een imker, dat het een kwestie van ‘slingeren’ was - maar Gezelle, hij kende het werkwoord ‘pijnen’ en ook ‘Van Dale’ kent het.

Ikzelf ken het dankzij Josse De Pauw die het uitbrengt in de Standaard der  Letteren en het haalt uit het gedicht, ‘Zonhoeden’ van Guido Gezelle, waarvan de eerste strofe als volgt klinkt:

Onder hun hoeden
zoo liggen ze in ’t vlas;
boos is de zonne en
zoo heet als een oven:
rood is hun aanzichte,
als ongepijnd was…
Boos is de zonne en
ze bakelt erboven.

De Pauw stelt zich vragen, zoals ik, bij de drie puntjes na ‘was’. Wellicht om te zeggen, het woord ‘was’ past hier wel niet maar ik had het nodig om te rijmen op ‘vlas’.Maar, laat me verder gaan. Ik herneem hier na de eerste strofe de twee overige, dit omwille van deze derde vriend, een grote liefhebber van Gezelle, en geef hem het volledige gedicht mee, om over na te denken als hij maandag op de operatietafel wordt gelegd. En ook opdat hij het zich herinneren zou bij het ontwaken uit zijn roes.

Alles samen is er bij Gezelle, hij schreef op het einde van de XIX_de eeuw, heel wat te rapen. Maar er wordt een inspanning gevraagd, een grote zelfs: de inspanning die een Italiaan vandaag moet opbrengen om het Italiaans van Dante te begrijpen:

          Schaduwt hun' hoofden,
          gij, hoeden van stroo;
          strekt u, zoo verre als
         gij kunt, op hun' leden;
          laat ze, die wieden,
          al rusten ze noô,
          halen een asemke,
          uw' schaduw beneden.

          Tavond zal ‘t branden
          gedaan zijn, en dan,
          laat ze weêr, vrij, lijze
          en koele, om de slapen;
          laat ze, verlost van
          den arbeid en van...
          U, groote hoeden,
          een rustje gaan rapen.

Wie wil je lezen dan: Dante of Gezelle, ze lijken, een beetje, op elkaar?

12-09-2020, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

René Guénon, in zijn essay ‘L’ésotérisme de Dante’[1] waarin hij het esoterisme in Dante’s Divina Commedia belicht heeft een verrassing voor ons. Hij leert dat Dante voor het schrijven van zijn Commedia inspiratie heeft gevonden in de legendes en hadiths[2] omheen de nederdaling ter helle (isrâ) en de ten hemel opstijging (mirâj) van Mohammed.

Zo schrijft Guénon, en ik herneem zijn woorden:‘Certaines relations de ce voyage nocturne présentent avec le poème de Dante des similitudes particulièrement frappantes, à tel point que quelques-uns ont voulu y voir une des sources principales de son inspiration. Don Miguel Asîn Palacios a montré les multiples rapports qui existent pour le fond et même pour la forme, entre la Divine Comédie (...) d’une part et le ‘Kitâb el-isrâ’ (Livre du voyage nocturne) et les ‘Futûhâts el-Mekkiyah’ (Révélations de la Mecque) de Mohyiddin ibn Arabi, ouvrages antérieurs de quatre-vingts ans environ’.

Na de vele dagen en nachten dat Dante mijn leven kleur en inhoud gaf, ervaar ik dit, niet als een donderslag bij klaarlichte hemel maar als de impact van een verdwaalde V-bom die ik in mijn verre jeugd zag aankomen, neerstorten en ontploffen achter de hoeve van een verre gebuur. Terwijl ik er voorheen amper oog voor had wordt op een dag mijn nieuwsgierigheid voor deze zin van Guénon meer dan geprikkeld. Ik koop een herdruk van ‘Dante y el Islam’[3], het werk van Asín Palacios van 1927, mijn geboortejaar, dat ik lees - voor mij in het Spaans geen vlotte lectuur - en ik voel me verloren. Een totaal onbekende wereld opent zich. Ik kom onder de indruk van de te vele gelijkenissen tussen de beelden van Dante’s Inferno en de beschrijving van de legendes over de nachtelijke tocht van Mohammed door de Hel, deze zijn te treffend opdat ik dit zo maar naast mij zou neerleggen.

Ik leer van Miguel Asín, dat het Spaans-Musselmans gedachtengoed, dat door Dante zeker moet gekend geweest zijn[4], gedurende zeven eeuwen onder het stof is blijven liggen en dat  het pas in het begin van de XX_ste eeuw is geweest dat de Spaanse arabisten interesse hebben getoond voor de relaties die vóór de renaissance bestonden tussen het christendom en de islam en oog hebben gehad voor de grote inbreng van de Arabische literatuur uit Andalusië, in de westerse cultuur van hun tijd.

De meest vooraanstaande onder die Spaanse arabisten, de geestelijke, Don Miguel Asín Palacios (1871-1944), die vele van deze werken bestudeerde, wees In zijn ‘Origines de la filosofía hispano-musulmana’ op het grote belang van de school van Abenmassara, geciteerd door tal van Arabische auteurs, maar waarvan bij hen, niets geweten was noch over zijn herkomst noch over zijn doctrines.

In 1919, bij zijn aanstelling als lid van de Real Academia Española bracht Asín de Westerse literaire wereld in beroering toen hij, in zijn toespraak, het grootste middeleeuwse poëma van het christendom vergeleek met de vóór Dantes tijd bestaande legendes, hadiths en eschatologische opvattingen van de Musselmanse mystiekers over de isra (nederdaling ter helle) en de mirach (opstijging naar de hemel) van de profeet Mohammed.  De overeenkomst van diverse elementen en vele details van Limbus, Hel, Vagevuur en Paradijs in deze verhalen, vergeleken met deze van de Commedia wees erop dat de musselmanse elementen, voor Dante, de voornaamste bron moeten geweest zijn voor het schrijven van zijn ommedia.

De kritiek op deze stellingname van Miguel Asín, vooral van Italiaanse zijde, werd door hem weerlegd in zijn ‘Historia y critìca de un polémica’ gepubliceerd in 1924[5]. En om onontkoombaar te bewijzen dat Dante wel degelijk zijn inspiratie gevonden had in de Musselmanse literatuur, met haar verre oorsprong uit de IX_de eeuw, schreef hij in 1927, zijn ‘Dante y el islam’.Al deze legendes en hadiths van de II_de hegira (hidzjra)[6] af, van en over Mohammed, werden door ‘el murciano’ Mohidin Abenarabi (ibn Arabi) in zijn Fotuhat[7] verzameld en aangevuld. Het ontstaan ervan vond zijn oorsprong in de eerste verzen van soerat 17 van de Koran die Asín als volgt vertaalt:

Loado sea el (Señor) que hizo viajar, durante la noche, a su siervo (Mahoma) desde el templo sagrado (de la Meca) hasta el lejano templo (de Jerusalén) cuyo recinto hemos bendecido, para hacerle ver nuestras maravillas.[8]

Het zijn deze verzen die in de geest van heel wat Musselmannen vleugels hebben gekregen en uitgebreid werden uitgestreken in legendes en hadiths omheen het leven van de profeet Mohammed. Asìn zegt hierover:

‘Gedreven door de vrome cultus in herinnering aan de Profeet, ontstond als bij toverslag een min of meer sensatievolle, zeer rijke bloei aan legendes, in dewelke de vruchtbare oosterse verbeelding, de immense horizont vullen ging die geboden werd door de vermeende nachtelijke tocht, met talloze episodes en quasi een onbeperkt aantal schilderachtige scenes[9]’.

Enkele details maar. Mohammed vertrekt in Jerusalem via een holte nabij of achter de ooster-muur van de tempel van Salomon, Dantes vertrekpunt ligt ook, al zegt hij het niet maar het blijkt achteraf, in de stad Jerusalem. In een van de legendes wordt de tocht van de pelgrim in het begin onderbroken door de aanwezigheid van een wolf en een leeuw, zoals de panter, de leeuw en de wolvin Dante doen terugdeinzen. De hemel zend de engel Gabriel ter hulp voor Mohammed, en Vergilius voor Dante. Beiden worden onderweg door hun gids bijgestaan en deze beantwoordt al hun vragen. De structuur van de Hel van Dante is op weinig na deze van de Hel van Mohammed, een donkere kegelvormige holte langs waar wordt afgedaald over cirkelvormige, steeds maar kleiner wordende paden,  naar het middelpunt van de aarde dat een ote ijsvlakte is. Voor de Musselmanse legendes is dit de verblijfplaats van Iblis (Lucifer) wat overeenkomt met de ijskamer waar Lucifer, in het Inferno van Dante, zich ophoudt.

Dit is slechts een deel van het 'verhaal' dat ik te schrijven heb.

[1] René Guénon: “L’ésotérisme de Dante. Tradition-Gallimard, 1957

[2] Overlevering van aan Mohammed toegeschreven uitspraken of handelingen (Van Dale)

[3] Dante y el islam: Miguel Asín Palacios:  Urgoiti editores, 2007, herdruk van het oorspronkelijke werk van 1927.

[4] Asín beweert dat hiervan elementen te vinden zijn in Dantes Convivio en Vita Nuova.

[5] Dante y el islam, pag 5

[6] De mohammedaanse tijdrekening begint op 15 juli 622, de II_de hegira is onze IX_de eeuw.

[7] René Guénon geeft ons een meer gearabiseerde schrijversnaam en titel

[8] Geloofd weze Hij die zijn dienaar in de nacht heeft laten reizen van de heilige tempel (deze van Mekka) naar de verre tempel ( van Jerusalem), wiens verhaal we gezegend hebben om ons deze wonderen te hebben laten zien.

[9]  Aguijoneada por el piadoso culto a la memoria del Profeta. Una riquísima floración de leyendas màs o menos fantàsticas surgiò como por ensalmo, en las quales llenando el inmenso horizonte, que el supuesto viaje nocturno le ofrecía, con variadisimos episodios y pintorescas escenas en nùmero cuasi infinito

11-09-2020, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Mijn schrijven is maar wat gegoochel met woorden die gedachten weergeven. Alles samengevat, meer is het niet. Het feit hierin te volharden heeft geen enkele betekenis, het verwijst enkel naar mijn koppigheid, niet te willen opgeven. Ik heb echter niets meer te vertellen. Ik heb de indruk die met de dag toeneemt dat ik leeg geschreven ben. Ik besef het, maar aarzel nog hierover een besluit te nemen. Nochtans stel ik me meer en meer de vraag wie, onder de lezers, zich blijft de moeite getroosten om me op te zoeken en me te lezen. Het is zeker niet de massa die ik zou gewild hebben, neen, een handvol blijft nog over terwijl ik me, even zeer als voorheen, uitpers om overeind te blijven. Een conclusie dringt zich op voor mij.

Ook mijn e-mail laat me in de steek, ik slaag er maar niet in, na een tijd geleden gehackt te zijn geweest, het opnieuw op zijn spoor te zetten. In zo ver, dat ik het na tal van pogingen bij Proximus, het gisteren heb opgegeven om verder te zoeken naar een oplossing. Zo, alles keert zich tegen mij. De moedeloosheid dreigt in hoge mate, ik ben aan het doodbloeden.

Zo voel ik het tenminste aan. Trouwens - ten andere - mijn geschriften, welk verschil maakt het uit in de wereld van miljoenen boeken waarin alles al geschreven en beschreven staat. Als ik mijn verbeelding even laat gaan is het om er duizelig bij te worden. Wat heeft mijn povere ‘ik’ er nog aan toe te voegen, wat gedichten?

Een zaak: ik heb de indruk, verkeerd bezig te zijn geweest met wat ik dacht mijn levenswerk te worden. Maar ik ben geen Cervantes, geen Pessoa, geen Gilliams, geen Hertmans. Ik weet zelfs niet meer waar ik heen wil. Ik blijf de eenzaat die ik altijd geweest ben in de wereld van de geschriften. Dit zal dan het enige zijn dat ik vermocht, het enige dat mijn eigenheid is, waarin ik, eerder vroeg dan laat, in ten onder ga. Dit is dan mijn geestelijk leven: het woord dat té lang mijn adem is geweest.

Ik ben geen Ovidius die wist dat zijn naam voor eeuwig op de lippen zou liggen. Hij, heeft zich niet vergist in zijn profetie. En er zijn er zovelen die dagelijks her-opstaan in de wereld. Of het hen iets opbrengt weet ik niet. Maar meegenomen worden in de gedachtestroom hier op aarde, is waardevoller dan te verdwijnen in het naamloze van de tijd. Met deze gedachte zijn we op de wereld gekomen, op deze wijze zijn we ingesteld, én op het leven, én op wat erna komt.

Het kan niet dat dit niet zou gewild geweest zijn van in den beginne.

En toen ik ging:

En toen ik ging,
de golven die me vroegen
of ik hier nog keren zou,
maar ik wist het niet,
het stond niet opgetekend
in het Boek,
wellicht omdat het bijzaak was,
een onooglijkheid
in het wentelen van de aarde
om de zon.

Zo, ik geantwoord heb
dat ik zeker keren zou.

Keren zou in leven of in droom
om af te maken
wat ik hier begonnen was.

al was het wel niet veel,
al waren het maar wat woorden:
het eerste tromgeroffel
de aanzet
van de contrabassen
en van de cello’s
van mijn maritieme symfonie.

Daarna het thema
Dat beginnen zal
 met trompetgeschal.

De rest komt heel wat later
als ik hier terug zal zijn,
zo dacht ik toch,
zo hoopt’ ik toch.

Heb mijn boek toen dicht gedaan,
mijn pen toen afgedroogd.
De zee bekeken
en hoe ze treurde
tot in mijn ogen.

Zo dacht ik toch,
zo scheen het toch.

De laatste meeuw,
hangend op de wind
heel dicht gekomen.
De mussen ook tot aan mijn voeten
kruimels opgepikt
die ik er gelaten had.

De zon nog even,
een laat geflonker:
‘Ga’, zegde de zee,
‘treuzel niet langer,
elk afscheid is ons vreemd.
Neem wat wind van ons
en wat geruis van hier
en houd ons in je gedachten
tot je keren zult,
met nieuwe woorden’.

Zo weze het
heb ik gezegd.


(Pasen 2013: Cabo de las Huertas, Alicante.)

10-09-2020, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Nu de herfst zich onophoudelijk ook manifesteert in mijn lichaam, word ik herinnerd - vraag me niet door wie, ik weet waarom - aan de tekst van Psalm 139: 15 en 16:

15. Mijn oorsprong was u niet verholen toen ik in het verborgene gevormd werd, als in diepten der aarde ontworpen. 16. Uw oog zag mij, vormeloos nog: in uw boek waren alle geschreven de dagen deze formering toen er nog niet één daarvan was.’[1].

Twee zinnen die ik omschrijf als: ‘Uw ogen, Heer, zagen alles wat mij aangaat van voor ik er was en hoewel alles er nog niet is staat alles over mij al opgetekend in uw Boek.’ 

Dit is een van de mooiste, diepzinnige begrippen uit de Bijbel die ik ken. En, vandaag,  met nog een vezel vast aan de boom des levens, vraag ik me af wat er nog in meer dan het allerlaatste, voor mij staat opgetekend in dat Boek. Als het belangrijk genoeg is zal ik het jullie ten gepaste tijde laten weten, ten ware het een gebeuren zou zijn dat lijk een meteoriet uit de lucht op mij zou vallen.

Ik stel echter vast, dat ik altijd heb gedacht het leven in te gaan, maar het is niet zo, het leven komt op je af - is het vanuit de toekomst? - en je grijpt het zoals het je aangeboden wordt. Welke is dan de inbreng van mij, een vraag die ik me blijf stellen en waarop ik geen antwoord heb, en ik neem het zoals het komt. Zelfs enige reactie hierop is voorzien in het pak, staat geschreven in het Boek. De schrijver ervan, de mens die hij was, de poëet ook, zat er diep geworteld in, hij wist wat hij vertelde, hij wist dat er geen ontkomen is aan de omstandigheden waarin je leven zich afspeelt. Er is enkel deemoedig te aanvaarden dat is wat er is en dat komt wat ingecalculeerd zit in het onmiddellijk voorbije als wat nog broedend is in het verre verleden.

Waar ik dan elke morgen, als ik neerzit voor mijn klavier, aan denk is: als het grote er staat ook het kleine moet erin vermeld zijn, en dan  in de eerste plaats aan wat ik elke dag schrijven wil. Een vriend vroeg me of ik al wist wat ik zou schrijven voor mijn blog van morgen. Ik wist het niet maar ik had vertrouwen. Ik weet, zegde ik hem, dat op de een of andere wijze de idee er zal staan, plots en soms totaal onverwacht: wat bv gisteren gebeurde en vele dagen ervoor.

Want al die voorbije weken, maanden, hebben me geleerd dat er voor zij die schrijven een soort raadgever klaar staat, die je gedachten in het oog houdt om tussen te komen als het nodig blijkt. Het is dus een kwestie van attent te zijn op elk teken van hem. En zelden heeft hij me ontgoocheld.

[1] Willibrordus vertaling, 1975. Mooier, in de King James Bijbel, vertaling 1611: 139: 15. My substance was not hid from thee, when I was made in secret and curiously wrought in the lowest parts of the earth. 16. Thine eyes did see my substance, yet being unperfect: and in thy book all my members were written, which in continuance were fashioned when as yet there was none of them.

09-09-2020, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Wat is er van de mens en wat is er van God? Wat is er van God in de mens en van de mens in God? Vragen die moeilijk te beantwoorden zijn. Dante Alighieri kent ook een dergelijk moeilijke vraag. Zo, in zijn ‘Paradiso’, vraagt hij aan Beatrice de reden van Gods schepping. Haar antwoord is klaar en totaal onverwacht:

‘Niet opdat hij nog meer zou zijn voor zichzelf, want dit kan niet, maar opdat zijn schittering via zijn weerspiegeling (in de mens) zou kunnen zeggen “ik besta”.[1]

Het antwoord komt natuurlijk van Dante zelf, maar we vrezen dat hij dit antwoord is gaan halen uit een hadith van Mohammed dat hij moet gelezen hebben want, in haar ‘History of God’ verwijst Karen Armstrong naar een zin van de Murciaan Ibn El Arabi, komende uit een hadith van de profeet Mohammed[2]; een zin, het equivalent van wat door Dante gelegd wordt in de mond van Beatrice, door Ibn El Arabi geïnterpreteerd als:

‘I was a hidden treasure and yearned to be known. Then I created creatures to be known by them’

We hebben voldoende redenen om te geloven dat Dante, kennis had van de vertaling van de verzameling hadiths van de Murciaan, Ibn al Arabi. Hij moet die gelezen hebben toen hij werkte aan zijn ‘Vita nova’ een bundel sonnetten die hij ineens op zij heeft gelegd om, zegt hij, te vertellen over een Dame wat nog nooit over een Dame verteld is geweest, dat zijn Divina Commedia zal worden.

Het is in elk geval een zin van grote betekenis die hij inbrengt naar het einde toe van zijn Commedia, een zin die het doel en de reden van ons bestaan hier op aarde, duidelijk aangeeft.

Voor mij dan toch althans. Namelijk dat God die zichzelf wou kunnen zien via de ogen van de mens - de ogen, zijnde het deeltje geest van Hem in de mens - want indien de ogen van de mens er niet zouden zijn, er niemand weten zou dat Hij er is zoals Hij er is.

De Bijbel is het begin geweest: vóór de Bijbel was er de gissing; met de Bijbel, met de woorden ervan door de mens in zijn geïnspireerd- zijn ontdekt, heeft Hij zich veropenbaard. Heeft Hij ons verteld dat Hij er is, ‘In sua eternità di tempo fuore[3]’: de tijd speelt geen rol voor Hem. Hij weet wat ooit eens komen zal, en wij worden er stilaan heen gebracht.

Hij weet dat we het (voorlopig) beeld dat dit van de Bijbel is, al achter ons hebben gelaten, Hij weet dat stilaan een ander beeld van Hem aan het opduiken is, een metafysisch beeld van wie en wat Hij is, en dit via onze ontdekking van wat in realiteit, het/zijn Universum, is.

Het wordt een kwestie van generaties, maar er komt een generatie die duidelijk weten zal wie Hij is en vooral hoe Hij is. Want is het niet zo dat hoe dieper de mens doordringt tot de kern van de materie hoe dichter hij komt tot het metafysische beeld ervan, een beeld dat gedragen wordt niet door het zichtbare, het tastbare, maar door het onzichtbare waarvan de Higgs Bosson een voorbeeld is.

Dante evenwel is niet verder gegaan dan zijn geciteerde verzen omdat de geur van de brandstapels nog in zijn neusvleugels hing. Maar dat de hadiths van Ibn El Arabi de aanleiding zijn geweest om zijn verhaal over zijn bezoek aan Hel, Vagevuur en Paradijs te schrijven is een vaststaand feit, Miguel Asín Palacios schreef er in 1919 een thesis over die met grote wrevel onthaald werd in Italië.

Het is nodig dat we hier op terugkomen een van de volgende dagen/weken.

Wat de toekomst van God onder de mensen betreft, er is een toekomst voor Hem, Hij is niet dood.

[1] Non per aver a sé di bene acquisto /  ch’esser non può, ma perché suo splendore / potesse, risplendendo, dir “subsisto.”( Paradiso, canto XXIX :  13-15).

[2] Karen Armstrong, ‘A History of God’, Mandarin Paperbacks,1997. pag.175.

[3] Paradiso: Canto XXIX: vers 16: ‘in zijn eeuwigheid buiten de tijd.’

08-09-2020, 08:03 geschreven door Ugo d'Oorde  

Waarom zou ik me zorgen maken over mijn woorden als het maar ‘mijn’ gedachten zijn die ik neerzet en me inspan om dit te doen op de meest leesbare en literaire wijze.

Het was ook zo toen ik over Dante schreef en Dante toekeek over mijn schouder, monkelend, en er ook mijn broer Daniël toen was die me volgde en vanuit zijn hoogte en zijn weten me verwees naar boeken in mijn omgeving waar ik een antwoord vinden kon op de vragen die ik me stelde. Dit waren grote momenten van verbondenheid over de dood heen.

Het was van alle plaatsen
op deze plaats hier dat ik stond
toen mijn broer me riep,
me riep vanuit de golven hier,
zijn stem van verre kwam
en ook van heel dichtbij.

ik luisterde, ik hoorde,
zo zuiver, zo verhelderend
ik op de plaats hier waar ik stond
en waar ik nu terug ga staan.

Geweten toch dat hij het was
en niemand anders het kon zijn
die me vertederen wou,
ik naar hem gericht.

Heb hem niet geantwoord
omdat hij wist
dat alles al gezegd toch was,
omdat hij wist hoe het ging met mij
en hoe het worden zou.

Hij is hier gebleven de tijd
dat ik hier schrijven bleef,

hij naast mij gezeten,
samen naar de zee gekeken,

die ons toedekken wou:
de levenden en de doden,
omhelzen wou
in osmose.

Het was hier dat ik toen stond
lang geleden. Hij
nu nog wachtende
aan de hemelpoort,

ongerust waar ik wel blijf.

07-09-2020, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Mijn wereld is een kleine wereld geworden, ik verplaats me weinig meer, het  beeld van de morgen is dit van de avond, zo op weekdag als op zondag, alleen het licht wijzigt zich met de uren en de dagen en ik zit geklemd in de dagen, geklemd in de tijd en de seizoenen. Eén middel heb ik om me ervan te ontdoen: mijn verbeelden. Enerzijds is het niet veel, anderzijds is het een ‘iets’ dat me recht houdt en me nog altijd situeert onder de levenden.

Zo zie ik het toch en zo verplaats ik me van hier tot ergens waar alles is zoals ik het wil. Soms is het voldoende, soms is het weinig, ik moet nemen wat komt als het komt, vroeg in de morgen of laat in de nacht. Ik moet maar zien dat ik klaar sta te nemen wat zich aanbiedt.

Dit is mijn leven geworden. Zo geraak ik deze morgen van september niet ver weg, niet verder dan de tuin. Het is de herfst die toeslaat tot in mijn aderen en ik kan hem niet verwerken. Daarenboven, een slechte nacht, een pijn in de lenden, een pijn in de schouders, toereikend om terug te keren onder de lakens en er de ganse dag te blijven, in gedachten bouwend, aan een verhaal dat niet opgetekend wordt, een verhaal van wat ooit was en van wat anders had kunnen zijn, ware dit er niet geweest, of ware het anders verlopen, anders zoals je het wenste of zoals het hoorde.

T.S. Eliot, mijn gezel, zoals er zovele zijn in dergelijke momenten, wist het ook, hij schreef in zijn ‘Four Quartets’[1]:

All time is unredeemable
What might have been is an abstraction
Remaining a perpetual possibility
Only in a world of speculation.

Geen houvast dus, in een dergelijke toestand, geen zekerheid hoe erg je er ook naar verlangt, je blijft totaal onwetend over wat schuil gaat in de dagen die zich uitrollen voor jou. Wel ken je er ene, deze onverbiddelijke zekerheid, dat het ogenblik van alle ogenblikken er ooit eens zal staan, ooit, en dat dit punt, genesteld in de tijd, dichter en dichter schuift, nakend zelfs is. Dit is een waarheid, een van de weinig echte waarheden waaraan je niet ontkomt.

Verkeerd is het eraan voltijds aan te denken, en dat gebeurt ook niet, wel op lome dagen, zoals deze, arm aan wijsheden en de herfst zich aankondigt in je lijf en leden. Zo riskeert je dikwijls dat je dag in een armoede aan woorden verlopen zal als je niet reageert.

Wat ik heb getracht is die loomheid weg te schrijven. Wachtend op de schemering is het beste dat je kunt doen.

En als de avond komt en je, je herleest. Je denkt, ik laat wat er geschreven staat. Het is zoals het was, het mag geweten zijn dat er vele momenten zijn dat ik niemand of niets te ‘befluisteren’ heb; dat ik een leegte ben en ik de wil niet heb me voor te doen alsof de dag als een gewone dag zou verlopen zijn.

Voor eenmaal is wil ik er niet in slagen, wil ik jullie zeggen hoe het soms met mij is gesteld. Niet altijd is het zo, gelukkig. Maar er zijn van die dagen waarop de confrontatie met wat van de dag is, te ongewoon om dragen is. Morgen, denk ik, morgen zal het beter gaan, vandaag is een uitzondering die mijn normaal gewoon erzijn, bevestigt.

Je hoort het wel.

[1] T.S.Eliot: ‘Four Quartets’ : Burnt Norton. Faber & Faber

06-09-2020, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Zal ik jullie blijven bekoren met de woorden die ik schrijf. Met  de pogingen die ik doe om, vertrekkende van uit het diepste van mezelf, een zinnig iets op te halen, hopende jullie ermee te verrassen, zodat het jullie stil houdt een bepaald ogenblik in de dag en jullie meeneem waar ik heenging, zelfs al is het niet ver af, zelfs al is het maar even buiten in je tuin?

Onlangs, op facebook nam - noem ik hem een vriend? - hij tekent zich Kdp, me mee met zijn foto’s, in zijn tuin. Een tuin met bloemen en planten, zelden zoveel samen gezien, gehuld in een herfstsfeer. De verscheidenheid ervan, de kleuren ervan, overweldigend. De keuze ervan deze van de poëet in hem.

Het is dit beeld dat ik elke dag oproepen wil met mijn woorden. Ik wil ze  een even grote draagkracht meegeven,  niet wat het beeld ervan aangaat, niet onmliddellijk uiterlijke ervan, maar gaande tot in de diepte van ons bestaan en tevens omkranst met poëzie, zoals bij Rilke:

‘Wirst du schlafen können ohne dasz ich wie eine Lindenkrone mich verflüstre über dir?’

Of:

‘Zal je dag zijn wat je wenst dat hij is, als ik je niet even ‘befluister’ met mijn woorden?’

Weet dat het mijn betrachten is, je even niet binnen te brengen in een omgeving waar je anders niet komen zou, en hiervoor wil ook ik gaan waar ik anders niet komen zou; weet dat je me uitdaagt om zo een plaats op te zoeken die strookt met ons beider verwachten. Een opdracht die ik aanvaard en naar best vermogen, zoals Rilke, jullie ermee ‘befluisteren’ wil.

Niets is me te veel om dit stadium te bereiken. Ik reis hiervoor de wereld van mijn herinneren af en als deze niet toereikend zou zijn, voeg ik er deze van mijn dromen en mijn verbeelden aan toe.

Ik denk nu - vreemd zullen jullie denken - aan het graf van Theo Van Gogh en van zijn broer Vincent in Auvers-sur-Oise. Het regende toen en ik plukte er een takje dwergvarens uit de kerkhofmuur. Ik vond het terug in een in lila couvert gebonden bundel ‘Elégies et autres vers’ van Francis Jammes, uit zijn rij gehaald door de vierjarige Jane en op de grond gevallen. Francis Jammes, de man zijnde die volgens Gilliams schreef, en dit is zeker toepasselijk op mij: ‘la Poèsie que j’ai rêvée gâta toute ma vie’.

Ik vond dus dit takje dwergvarens terug, platgedrukt, de sporen erin wellicht nog even sterk, even beloftevol als toen ik het geplukt heb. Ik  wist waar en wanneer ik het geplukt had. Ik heb het terug geplaatst tussen de bladen, met de beelden eraan verbonden die ik blijvend in mij draag.

Denkend  ook aan Jorge Luis Borges die een gedroogde violet vond tussen de bladen van een boek, herinnering, zegt hij aan een niet te vergeten namiddag, maar toch vergeten[1].

Wat mij dus niet overkwam.

[1] Jorge Luis Borges : ‘Nueve ensayos dantescos’, Espasa, Collección austral, 1998 : ‘…un libro y en sus pàginas la ajada violeta, momento de una tarde sin duda inolvidado y ya olvidado’. (Las Cosas)

05-09-2020, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik zag reeds heel wat vrienden gaan. Zo veel reeds, zodat ik me afvraag hoe het komt dat ik, er nog altijd ben. Ik houd hun namen en telefoonnummers in de lijst van mijn contacten, je weet maar nooit, en ik denk er zelfs niet aan hen te verwijderen, ‘deleten’ heet dit nu.

Bovenaan, uit de alfabetische schikking gehaald, hoe weet ik niet, ik ken niet de gewoontes noch de ingewikkeldheid van mijn smartphone, staat de naam van Hubert v. M., een man die een toevlucht was, een hulp ook, een man naar mijn hart, wiens ziekte en heengaan - dat te plots, te onverwacht was - van dichtbij heb meegemaakt. Zijn naam blijft er staan alsof hij hier wachtende is, ergens op aarde, in een of andere wolk, wachtend op de dag dat ik zal gaan om samen met mij het andere leven te betreden.

Hij is een geduldig man en ik zal graag gebruik maken van zijn hulp op het ogenblik van mijn vertrek. Hij is de laatste van zij die gingen. Van de vorige heb ik niet het gevoel dat zij hier wachten op mij, neen, zij zijn vertrokken, alleen hun herinnering blijft en het is als herinnering dat ze regelmatig opduiken in mijn gedachten.

Ook de herinnering aan het geval Chovanek zal blijven. Voor een tijd geprojecteerd op een zwart doek, wapperend in de avondwind, en dit omwille van het absurde ervan. Het absurde van het absurde: een man die weigert zijn voorbehouden plaats in het vliegtuig in te nemen, wellicht halsstarrig weigert, en wiens halsstarrigheid, de halsstarrigheid bij anderen zal opwekken, met als uiteindelijk gevolg een on-noodzakelijke  dood.

Een stupide oorzaak met de dood als gevolg. Ik kan er niet omheen, ik kom er niet van los, het merkteken ervan is heel diep gebrand omwille van het onzinnige ervan.

Toch moet ik verder, vandaag al. Moet ik dit geval categoriek afsluiten. Denken dat het een film is die ik gezien heb, zoals de beelden gisteren van een alpiniste in de effenheid van de besneeuwde wand van K2. Een beeld dat me beangstigde, dat ik ook achtergelaten heb, omdat ik de spanning niet meer houden kon en het beeld heb afgebroken omdat ik me verplichtte te denken dat het ‘maar’ film was.

Zo bestaan we dan, realiteit te zien als film en film als een realiteit die ons aangrijpt. Wij, gegrepen tussen de twee armen van de tang, met moeite ons bevrijdend zo van het ene, als van het andere.

Telkens gaan we aldus de confrontatie aan met onszelf, hoe ook de omstandigheden zijn waarin we ons bevinden, in realiteit of in gedachten, we kunnen er ons zo maar niet van los wrikken, want we zijn geschokt, dooreen gehaald al was het maar een ogenblik, het zindert na, onvermijdelijk.

Ook het heengaan van Hubert, zelfs al is het al een tijd geleden, zindert nog na. Ik denk dan echt aan wat ik hoger schreef, hij is nog altijd wachtende in een wolk om me mee te nemen, ooit.

Zoals hij gewoon was me mee te nemen, naar een concert of naar een voordracht, waar ook.

04-09-2020, 06:28 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik kan me deze morgen niet ontdoen van het geval Chovanek. Niet dat ik alles gevolgd zou hebben wat er verteld wordt over de verantwoordelijkheden in deze zaak. Voor mij is dit totaal bijkomstig, is dit, in dit Belgenland, een normaal verschijnsel; voor mij is de eigenlijke oorzaak van het gebeurde van belang omdat het gevolg  ervan de dood betekende van een man die wellicht gehaast was om terug te keren naar zijn land, naar zijn echtgenote en zijn kinderen, wat ik veronderstel. Of het zo was weet ik niet. In elk geval hij was op de luchthaven van Charleroi in het bezit van een kaart die hem recht gaf op plaats in een vliegtuig naar Bratislava op een wel bepaalde dag en uur.

Die plaats droeg een nummer en er wordt bepaald dat je normaal het recht hebt om op die plaats met dat nummer te gaan neerzitten, echter niet op een andere plaats naar willekeur. Van het ogenblik dat Chovanek deze regel niet volgt, of niet volgen wil ondanks aandringen van het cabinepersoneel, begint zijn verhaal te lopen.

Had hij dus gedaan wat hij te doen had, en normaal van elke passagier wordt verwacht, dan ware hij aangekomen in Bratislava en hadden we wellicht nooit iets gehoord van hem, Ik zeker niet en, ik zou vandaag een totaal andere blog geschreven hebben dan deze die me van morgen door mijn geweten wordt opgedrongen te schrijven.

De eerste vraag die zich stelt is, waarom Chovanek niet de plaats wil innemen die hem rechtmatig toekomt, waarom meent hij recht te hebben op de plaats die hij verkiest, hij moet toch de geplogenheden ter zake kennen, wat ook normaal verwacht wordt van hem zonder enige discussie.

Hij is dus, en hij alleen, alle anderen uitsluitend, de oorzaak van al wat volgen gaat, tot zijn weerspannigheid het vliegtuig te verlaten - die ik begrijp in zijn toestand  hoewel ik niet begrijp waarom hij niet tevreden is met de plaats die hij kocht; tot het gewelddadig, voor hen noodzakelijk, optreden van de politie die misschien niet de reden kent waarom hij uit het vliegtuig wordt gezet; tot het gevolg ervan, zijn opsluiting in een cel; tot het tot bloedens toe slaan met zijn hoofd tegen de celdeur. En zo verder, tot het hoogtepunt, de arm opgestoken in de cel, men zegt als een Hitlergroet, door iemand van de politie, terwijl de man op de grond wordt gehouden, hoe ook, er zal een reden geweest zijn voor de man die hem tegen de grond hield. Hoe hij hem hield is een andere zaak.

Ik ga niet verder nu, ik voel me er trouwens niet goed bij. Het overige wat de verantwoordelijkheden betreft maakt geen deel uit van wat ik te zeggen heb. De eigenlijke oorzaak van het ganse gebeuren ligt bij Chovanek en bij niemand anders, tenware er een andere ongekende oorzaak voorafging voor hem aan de oorzaak die ik vooropstel.

De gevolgen van deze oorzaak, of eventueel oorzaken, jaagt nu de bevolking zeker deze van België en Slovakije  op stang, omdat ze de dood, althans schijnbaar, er kan een anderer oorzz tot gevolg heeft. Dramatisch voor de man Chovanek en zijn echtgenote en familie. Nog dramatischer omdat hijzelf er de oorzaak van is, en dit onmiskenbaar voor mij dan toch.

Er is nog een ander gevolg eraan vast te knopen. Iemand moet getroffen geweest zijn door de beelden die in de luchthaven werden opgenomen en zeker door deze opgenomen in de cel. Dermate er door getroffen geweest dat deze in de handen zijn gekomen van de echtgenote van Chovanek. In elk geval, hoe dit ooit gebeurde - ik heb niet geluisterd naar of gelezen wat hierover in de media gekomen is - maar deze beelden hebben nu een waarde in potentie van 100 miljoen euro, want dit is het bedrag dat de familie, echtgenote, kinderen, ouders van het slachtoffer, wellicht zal menen te mogen eisen van de Belgische Staat. In plaats van een drama, ongeacht de verantwoordelijkheden, wordt het nu een geldzaak.

Nochtans is de schuldige van alles, zoals ik al zegde, in naakte feiten, niet ver te zoeken. Maar, of dit enige juridische waarde heeft valt te betwijfelen. Want er zijn nog enkele ‘maars’: het cabinepersoneel kon gezien hebben dat de man gestoord was en de ogen hebben gesloten. Maar, met een ‘gestoorde’ man aan boord,  laat je dan het vliegtuig zo maar opstijgen?

03-09-2020, 07:31 geschreven door Ugo d'Oorde  

Daar gaan we weer de dagen af van één tot het einde van de maand. Het is voor mij niet nieuws meer, het duurt een tijdje, maar eens het einde daar, is het pak dagen weg, onherroepelijk weg. Of het relaas van een blijvend herbeginnen, een aftellen van 1 tot 30/31, ik ken het liedje maar al te goed opdat ik het niet eens vermelden zou, elk cijfer, elk getal krijgt een kleur mee, een inhoud, liefst verschillend liefst van het vorige.

Alles wijzigt zich, gelukkig is er nog de muziek op KLARA, deze blijft grotendeels bij het oude, het vertrouwde. We kunnen er ons in nestelen, we voelen er ons thuis van de morgen tot de avond, tot ver in de nacht, met nu en dan enkele nieuwe schakeringen die we graag aanvaarden, omdat we er ondertussen mee vertrouwd geworden zijn. Arvo Pärt noem ik dan, zijn ‘Spiegel im Spiegel’ noem ik dan, en andere werken van hem. En, er zijn er heel wat die vernieuwing hebben gebracht. Maar klanken zijn geen woorden, de klankenwereld is een andere vorm van poëzie dan de meer directe woordenwereld, waarover we struikelen soms, zoals ik, gisteren, over de gedichten van Iduna Paelman, een naam die best te onthouden is, als voorbereiding op al wat nog komen kan.

Ik waagde het, ‘gebazel’ te noemen, maar ik zou beter kijken naar wat ík hier elke dag breng en me afvragen hoe Iduna, een knappe blondine die de Standaard ons toont, hoe zij schrijven zou over mijn prestaties die ik, met haar maatstaven, even goed, poëzie zou kunnen noemen mits aan mijn woorden een andere presentatie mee te geven.

In feite, wat ik over het hoofd zie, is dat ze de moed en/of het inzicht heeft gehad iets nieuws te proberen, iets totaal anders, waar Ilja Leonard Pfeijffer mee begonnen is, wat hem toeliet de Vlaamse poëzie aan de kant te schuiven in een van zijn ‘leiding’ gevende artikels waarover ik het in een van mijn (verre) vorige blogs - te moeilijk om te lokaliseren - heb gehad.

Wellicht: we zijn wat de Letteren betreft, aan vernieuwing toe. Lijk in al wat was worden de oude gewaden afgelegd en worden nieuwe aangetrokken, die nood hebben om zich in te burgeren. Misschien is het nog een zoeken, maar uiteindelijk zal het nieuwe het vertrouwde worden en wordt het oude op zij geschoven. Echter, zoals ik al zegde, dankzij KLARA, de muziek van eeuwen terug, zij houdt stand, wat niet kan gezegd worden van de literatuur. Wie leest er nog deze van een eeuw terug, ik denk nu aan een favoriet van mij, Jules Verne, of zelfs Stendhal, of Joyce, of Proust, of Gilliams, wie leest hen nog? Terwijl er geen dag voorbij gaat zonder Bach of Mozart of Beethoven. Heb ik er een sluitende verklaring voor? Of, hebben jullie er een?

Misschien, ware KLARA er niet - wat een ramp zou zijn! - dan ware er geen verschil, want in gedachten zouden we elke dag evenzeer begaan zijn met de muziek, deze van wie ook, als met de literatuur, deze van wie ook. Hoe zou het er aan toegaan indien er een zender ware die elke dag, enkel literatuur tot en met deze van de Oudheid brengen zou. Ik hoor al hoe Ovidius, hoe Cervantes, hoe Van Ostaijen klinken zou, of Gezelle, of Arthur Van Schendel.

Dit zou dan toch ook iets ‘nieuw’ zijn.

02-09-2020, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Herfst, of dan toch op de drempel ervan, de eerste geuren ervan. Het herfstbeeld zit hem ook al in de schikking van de letters: een halve klinker en vijf medeklinkers, een dofheid en een sisgeluid; zit hem in wat is van de morgen: het uur is er vóór het licht er is, het is terug even wennen voor de morgenmens die ik ben.

Alleen komt september onverwacht dit jaar, heb ik ‘september’ niet voelen aankomen zoals de vorige jaren. Ik heb een lange tijd buiten de tijd geleefd, in een schijnbare, andere tijdsomgeving en heb moeite om terug te keren naar waar ik zijn moet. Het werk van de geest is het werk van een meester. Het is dat van een vriend schilder die zomerlandschappen schildert in de winter en sneeuwlandschappen in de zomer, wat achteraf niemand vermoeden zal, hijzelf misschien ook niet als hij opgeslorpt wordt door zijn werk. Ik heb nog  een andere vriend, een dichter, ik verwacht van hem een gedicht met de naam september erin. Hij is iemand die trouw tijdsgebonden zijn gedichten maakt en zijn binding met de tijd ligt hem in de details van het woordgebruik, waarin hij een grote soepelheid  kent, zijn dichtersmerk trouwens.

Ik leef dus ook in afwachting van wat op mij afkomt uit de wereld omheen mij, zoals ik elke dag in afwachting ben van de blog die ik ga schrijven en die in pas ken als hij geschreven staat.

Jane, de kleindochter, vier jaar, was hier vorige week, ze heeft hier zaadjes in de aarde gestoken in de hoop dat er een zonnebloem zal uitkomen, zoals ze er een heeft zien staan - mooi en groot zegde ze - in de tuin. Ik heb haar verteld dat die gegroeid was uit een zaadje zoals ik er haar een toonde. Als ze hier straks aankomt, zal ze het zich nog herinneren, zal ze gaan kijken in de pot aarde waarin ze haar zaadje heeft geplant? En dan hoe zeg ik haar dat het zaadje een lange tijd nodig heeft.

Ze zal ons eens te meer overhoop halen en ons behandelen alsof ik we haar kinderen zijn en zij de moeder, een spel dat ze speelt in volle ernst, zodat ik, want ze heeft het op mij gemunt, soms in de hoek moet voor iets dat ze denkt dat ik misdaan heb.

Zo zit het leven vol kleine, ik noem ze ‘attenties’: een dichter uit een of andere hoek die je verrast, of een schilder, of een beeldhouwer. De dag van vandaag is er - beseffen we het wel?- het wonder van het e-mail (ik weet welk wonder het is want dit van mij is 'gedesactiveerd' en dit voor nog enkele dagen!) en, daarenboven, het grote wonder  van het kind dat op bezoek komt en het andere, het licht dat zich heeft losgewrikt van het uur, of vice versa.

Alles vergt een aanpassing, alles vraagt je aandacht, een uittreden uit jezelf om ‘in’ te blijven en te zijn wat verwacht wordt dat je bent. Je hoeft de deur niet uit om een verhaal te vertellen, je hebt alles bij de hand, je hoeft geen boek, geen televisie, alles wordt je in de schoot geworpen, eens je neerzit om te schrijven. De ene dag is het wat meer dan de andere. Het hangt af van het doel dat je je stelt.

Ook, soms is er het dagblad. Ik weet nu dat ik deze woorden hier, woorden die gaan bij de dag van één september, de vorm had kunnen geven als van een gedicht. Ik had er wat meer  verrassingsbeelden/-woorden, kunnen tussen schuiven en, hou je vast, het zou perfecte poëzie geweest zijn; poëzie om bekroond te worden, zoals deze die ik ontmoette van de 29 jarige Iduna Paelman, een Amsterdamse, wiens verhaal gaat in de Standaard[1].

Ik lees haar ‘gedichten’ als een aanfluiting van wat ik dacht poëzie te zijn. Maar in de ogen van de literaire jury ben ik achterlijk, want poëzie is nu gebazel geworden als ik lees onder de titel: Geschiedenisles:

‘In de stad van de overledenen is alles schematisch / onder woorden gebracht. Op bordjes onder huisnummers / staat hoeveel geweld is aangedaan welke pogingen mislukten. / Achter in je boek is een tijd met alle conclusies die ooit / getrokken zijn. Je bent een domme leerling als je die niet leest. / …

Inderdaad ik ben een domme man, geworden, als ik denk dat poëzie anders klinkt.

[1] De Standaard der Letteren van zaterdag, 29 augustus 2020.

01-09-2020, 07:21 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik vertel aan een vriend dat mijn blogs al dermate lang lopen - het werd een levensnoodzaak - dat ik sterven zou indien ik er mee zou stoppen. Hij antwoordt me: “Oei, oei, opgepast, zeker niet stoppen dan!”

Wat ik ook niet zinnens ben, toch nu nog niet. Want nu ik het heb gehad over de simpele dingen des levens, weet ik waaraan me te houden. Wim Kayzer, hij nog eens, heeft het me duidelijk gemaakt, hoe intens het leven wordt als het einde nadert, op kousenvoeten zoals bij mij. Heilzaam, denk ik dan, voor hen die een blog te produceren hebben en de tijd niet vinden andere zaken belangrijker te vinden. Ik kan het niet genoeg benadrukken. Wat me daarenboven aanmoedigt is het feit dat ik door enkelen gelezen wordt midden in de nacht.

Ik kijk dus vooruit, ik weet welke betekenis mijn blog verworven heeft en welke verantwoordelijkheid eraan verbonden is voor mij. Een dubbele aandacht wordt vereist. Ik blijf dan denken aan wat Ouspensky[1] me leerde, namelijk steeds bewust te zijn dat jij het bent, jij in vlees en bloed en niet, zoals het zo dikwijls gebeurt, de machine in jou die de handelingen stelt.

Er is een tijd geweest dat er in Gent affiches op de muren hingen, ik meen dat deze uitgingen van de Universiteit: ‘leef bewust’. Of het iets heeft opgeleverd weet ik niet, en of het meer dan dagelijkse ‘Blijf verwonderd’ van KLARA iets bijbrengt weet ik evenmin, wel weet ik dat een identieke spreuk opgetekend staat in het kasteel van Cawdor - een parel van een kasteel, toegewezen aan Macbeth zoals verteld wordt - in het noorden van Schotland: ‘Be mindful’.

Eens je dit gelezen hebt in het wapenschild boven de ingangspoort, er staande, ‘open minded’, ontvankelijk, het grote leven inademend, verlaten deze twee woorden je nooit meer, ze worden in jou gebrand: Mens, ken je oorsprong zo ken je je toekomst; of: Mens, geest je bent en geest je blijft. Dit, mijn vriend die me leest in het midden van de nacht, het ogenblik om het te lezen, is iets waar de dood geen vat op heeft. Dus, be mindful het maximum aan ogenblikken.

Ik weet bij ondervinding dat dit geen full time job kan zijn, dat we regelmatig weg zijn in het land van dromen of in een voorbij vluchtende wereld van weinig of niets, maar, dag aan dag, al is het slechts, een fractie van een ogenblik, be mindful, laat alles los, zij vol van geest en leeg van lichaam, kijkend, verwonderd, naar het vloeien van water, naar het branden van een blok hout in de haard, of zoals de Elias van Maurice Gilliams, verbaasd over de wortelingen van een grassprietje.

Een ogenblik verwondering om de kleine dingen van het leven. Even kijkend binnen in het gewone waar we normaliter aan voorbijgaan, om hierin het grote te zien.

Zou Mozart eraan gedacht hebben als hij zijn veertigste symfonie componeerde?

[1] Ouspensky: ‘In search of the miraculous, Fragments of an unknown  teaching’, Arkana Paperbacks 1987.

31-08-2020, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Er is een beetje - eigenlijk veel - geluk nodig om een blog te schrijven. Ik geef me er telkenmale rekenschap van als ik de tekst heb ingelogd en ik kan denken aan de volgende, wat al niet meer zo evident is: tweemaal geluk kort na elkaar. Maar, het gebeurt, zelfs zonder de hulp van de Standaard der Letteren, enkel met de hulp van mezelf.

Ik nam gisteren ‘Het Boek van de schoonheid en de troost’ van Wim Kayzer in de hand. Ik verschoot toen ik zag dat het dateerde van twintig jaar terug. Ik vroeg me af wat ik al die tijd, anders dan schrijven, gedaan had, en ik kon het me niet meer herinneren. Nochtans twintig jaar is geen peulschil, het is een massa dagen van opstaan en slapen gaan met er tussenin tal van gebeurtenissen die zich hebben opgelost alsof ze er nimmer geweest zijn, niets zouden ze nagelaten hebben indien ze niet werden opgetekend Maar dan nog, welke betekenis kennen de woorden nog, maakt het enig verschil, geschreven of ongeschreven?

Het ene feit is dat ze voorbij zijn en dat ze gemaakt hebben dat je vandaag schrijft wat je aan het schrijven bent en vooral, dat je er niets meer aan wijzigen kunt, wel ernaar terugblikken, maar wat heb je eraan?

En toch, het plotse gevoel - een gevoel van geluk - dat ik gisteren had, toen ik mijn handen onder de kraan hield en ik het vloeien van het water  zag, is er nog altijd. Ik was geroerd door wat zo simpel was/is maar ook zo broodnodig , geroerd door de kleine dingen van het leven waar we geen oog meer voor hebben.

in zijn gesprek met Guinevere Claeys, weet Kayzer ook wat er is van de simpelheid der dingen. ‘Zo aan het eind’, zegt hij, ‘Is er op dit moment niets in mijn leven dat niet de moeite waard was of is: een zilverpapiertje dat voor je uit tinkelt in een straatgoot, gezwetst op de televisie, het licht van je bureaulamp dat op een boek valt dat je nooit lezen zult, het geluid van een bosmaaier in  de verte, de stem van m’n vrouw die iets onverstaanbaars roept van uit de buik van het huis, de regen die op je gezicht plenst alsof je weer zestien bent’.

En op een ander moment in het gesprek: ‘de geur van het gras dat ik maaide, het geritsel van de beek onder ons slaapkamerraam, het gekraak van de derde tree van de trap van de keuken.’

Ik voel dat er een boodschap aan verbonden is, dat ik gevraagd word het boek, dat zo goed in de hand ligt, dat 333 pagina’s telt, kleine druk, regelafstand 1.15 , waarin reeds heel wat onderlijnd werd twintig jaar geleden, dat ik het herlezen/her-verwerken moet. Een opdracht die ik mee krijg, terwijl ik weet dat ik ook mijn boek nog een allerlaatste maal lezen moet, alvorens op zoek te gaan naar een bestemming ervoor. Desnoods aan KANTL, om het manuscript er te deponeren tot iemand het ontdekt en er enige waarde aan toekent.

Ik heb dus, als ik vooruitkijk, drukke dagen in het verschiet. Ik kan die aan als ik gespaard blijf van elementen die mijn dagen kunnen vergallen. Ik blijf dus schrijven ook over mezelf maar meestal over mijn verhouding tot anderen, die mijn raadgevers zijn.

Ook Wim Kayzer wist het voor zichzelf: ‘ik heb mijn intellectuele vermogen altijd pover en dus irrelevant gevonden. Via anderen ben ik op zoek gegaan naar antwoorden.’

Ikzelf ben er niet veel beter aan toe.

30-08-2020, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Momentopname: Wellicht voor het eerst in mijn leven, een gevoel van geluk gekend deze morgen, als het water over mijn handen vloeide, wat een geluk dacht ik dat het water is wat het is, vloeiend, een balsem op mijn handen. Wie of wat zorgde er voor? Een gevoel dat ik meedroeg tot ik neerzat en het optekenen kon. Het me niet zó vlug verlaten zal.

En dan, wat ik schrijven wil deze morgen, over een uitspraak van Wim Kayzer (73), de man met de lap over het linkeroog, de man die, ‘vaak via de omweg van anderen heeft geleefd’; de man die de groten der aarde interviewde en deze interviews bundelde in twee belangrijke programma’s op de VPRO, in 1993, over ‘Een schitterend Ongeluk’ en in 2000, over ‘De Schoonheid en de Troost’, televisiemonumenten die wel een heruitzending verdienen[1].

Ik heb aan het verslag in de reeks: ‘het leven, een gebruiksaanwijzing’, in de Standaard der Letteren, hier deze van 22 augustus 2020, opgetekend door Guinevere Claeys, niets toe te voegen, wel iets op te merken, iets van Kayzer zelf, dat ik - maar wie ben ik eigenlijk wel? - moeilijk accepteren kan.

Kayzer, verneem ik, maakt voor het ogenblik een moeilijke periode door. De dood zit hem op de hielen en hierover weet hij weinig goeds te vertellen, wat ik begrijpen kan. Ik citeer zijn woorden:

‘Ik hecht natuurlijk ontzaglijk aan het leven. Hierna wacht er niets. Het he-le-maal niets. Geen kans dat er ooit een schim van me opnieuw zal verschijnen. Dat is begrijpelijk voor de darwinist die ik ben en angstaanjagend voor de mens die ik ben…’

Ik haal deze woorden uit de tekst van Guinevere Claeys die vele mooie woorden/zinnen van Wim Kayzer laat verschijnen, maar des te tragischer klinkt het bekrachtigen van ‘het he-le-maal niets’ dat er is na de dood. Ik beken dat het me verrast dit te vernemen van hem omdat ik weet welk geluk hij heeft gekend, de personaliteiten te ontmoeten en er een gesprek mee te voeren. Ik dacht dat iemand die dit bravoure stuk had uitgevoerd, immuun was voor de dood en deze niet zou zien als ‘angstaanjagend’.

Ik denk (nog) niet te verkeren in zijn toestand van ‘hartfalen fase 3’, maar ik hoop dit angstaanjagend gevoel niet te zullen kennen; ik hoop dat ik weten zal dat ik op de drempel sta van het nieuwe leven dat me wacht, zelfs al weet ik niets, absoluut niets hierover; ik hoop dat het geloof dat ik heb, een geloof zal blijven en dat ik vertrekken zal met de glimlach, een beetje zoals Pessoa, die zijn bril vroeg om te vertrekken.

Destijds - was het na zijn eerste of na zijn tweede programma? - heb ik een brief geschreven aan Wim Kayzer, om hem te bedanken voor het genoegen, het groot geluk eigenlijk dat ik gekend heb hem te kunnen volgen op zijn spoortocht doorheen de wereld van de groten der aarde die hij uitgekozen had. Ik zou hem nu willen schrijven om hem te zeggen dat het afscheid nemen van het aardse leven, een verwachten inhoudt, een verwachten op iets kolossaals. George Steiner die hij ooit interviewde en die hem onlangs is voorgegaan, wist dit ook, namelijk dat het passender is te sterven in de hoop, dan te sterven in de leegte.

[1] Deze programma’s zijn in boekvorm uitgebracht door Uitgeverij Contact. In 1993: ‘Een schitterend Ongeluk’: ‘Wim Kayzer ontmoet Oliver Sacks, Stephen Jay Gould, Stephen Toulmin, Daniel  C. Dennet, Rupert Sheldrake en Freeman Dyson’; en in 2000: ‘Het boek van de schoonheid en de troost’.

29-08-2020, 07:38 geschreven door Ugo d'Oorde  

Zelfs na Galileo Galilei, leven we verder alsof de aarde het centrum van de wereld is, met de mens als enig verstandelijk wezen en, met in de hemel boven hem voor de enen, het Niets, voor de anderen, een toeziende, interveniërende God of Allah.

Komt hier ooit enige verandering in, is de mens dan zo geblaseerd dat hij de aarde blijft omhelzen en haar zien als het begin en het einde van alles?

In elk geval alles wijst er op, vooral als je de doorsnee getuigen ervan raadpleegt: de schrijvers, de schilders, de componisten, de zo genaamde kunstenaars en wie weet nog allemaal, ze blijven hier ronddolen als ‘aan-de-aarde-verbondenen’ die niet verder zien dan wat zich hier op aarde afspeelt en alles doen om dit te belichten in de goede of in de minder goede zin. Het is hun recht natuurlijk, maar ze hebben ook het recht, meen ik toch, te zien en er in volle ernst mee bezig te zijn, wat zich voordoet au-delà du monde tel que nous le voyons, want wat we zien is maar een reflectie van wat IS, een reflectie van wat we menen, elk voor zichzelf, dat de realiteit is.

Er is nu op ‘Netflix’ een film opgedoken over de UFO’s die ons zouden bezocht hebben, te vinden ook op Google: https://youtu.be/WiSKF8JjoSc . Als ik zie welke personaliteiten erin optreden dan kan ik moeilijk anders dan besluiten dat  het voorgestelde geen verfilmde utopie is maar een waarheid aan feiten bevat die ons binnenvoeren in een totaal andere wereld dan deze die we menen te kennen, een wereld die ons  moet doen nadenken.

We kunnen er ook aan voorbijgaan, dit is de gemakkelijkste en minst ons storende stellingname - wellicht eigen aan de massa - maar we kunnen ook, al was het maar even, erover nadenken en ons erop instellen als in verwachting van wat uiteindelijk, vroeg of laat reëel komen zal.

Ik denk nu aan Erich Von Däniken in zijn woning in Zofingen (CH) - een vriend van mij woont in Zofingen en ik was er ooit in 1946 en herinner me de spitse toren van het kerkje - en ik denk aan zijn (gecontesteerd) boek ‘Waren de goden kosmonauten’, (1968) waarin hij zich baseert o.m. op het Boek van de Profeet Ezechiël dat we terugvinden in het Oude Testament, hoofdstuk 1: versregels 4-28. De man werd vergruisd door de historici en wetenschappers-astronomen (hij schreef ook, in een zelfde verband, iets over de Nazca tekeningen). Er werd zelfs de spot gedreven met hem maar, was het door Ezechiël beschrevene, wel een visioen, iets zo maar uit de lucht gegrepen? Wel, als je het leest dan moet je onvermijdelijk verbaasd staan over zijn verbeelding en kan het dus dat Ezechiël effectief getuige is geweest van een uitzonderlijk gebeuren.

Zouden de Heren in het document ooit gedacht hebben, zoals ik, aan Von Däniken en aan de Profeet  Ezechiël? Hebben zij het niet gedaan, ik wel, ik ben de tekst gaan opzoeken, en heb Ezechiël herlezen. I was astonished to read:

Ezechiël 1: 19: And when the living creatures went, the wheels went by them: and when the living creatures were lifted up from the earth, the wheels were lifted up. (King James Bible).

Ikzelf heb altijd gedacht dat Von Däniken een te rijke verbeelding had, en dat wat hij schreef te nemen was met een korrel zout. Vandaag, na de film, me toegestuurd door iemand die me duurbaar is, rijst de twijfel in mij: Von Däniken, was hij wel een visionair?

28-08-2020, 07:59 geschreven door Ugo d'Oorde  

Deze op elkaar volgende blogs - en ik herhaal me wellicht - zijn zovele momenten in een leven die lijk een foto, in woorden worden omgezet. Ze nemen slechts een smalle geul in van het bestaan. Ze zijn een momentum van gedachten en gevoelens, een ebbe en vloed beweging van wie men is, van wie men denkt te zijn en de betekenis hiervan in de maatschappij, in de Kosmos. Dit laatste uitzonderlijk zijnde want weinig zijn zij die zich hier vragen over stellen, wat maar normaal is want dit overstijgt het dagelijkse van ons bestaan.

   Ze staan dus getekend door al wat er is aan voorafgegaan; ze zijn van de vele ogenblikken die je kende, van de vele plaatsen die je bezocht en waar je je ooit bewust bevond; ze zijn van al die tijden. Wat betekent dat alles over en van jou, in en over elkaar ligt, het heden gegroeid uit het voorbije en het komende groeiend uit het heden, en in méér, realiteit en droom vermengd, zodat het geschrevene, zo wens ik het toch, de kleur en de smaak heeft van melk in koffie of koffie in melk, crèmekleurig, aldus de realiteit niet duidelijk afgelijnd, maar gevoileerd gedroomd: realiteit en droom  innig vermengd. Hieruit voortvloeiend: een blog begint niet met de eerste regel, een blog begint met al wat er is aan voorafgegaan, geschreven of niet geschreven, verspreid of opgeborgen gebleven.

   Er is geen twijfel hierover, zoals er geen twijfel was voor James Abbott McNeill Whistler, toen men hem vroeg - leert ons Jorge Luis Borges[1] -  hoeveel tijd het hem gevergd heeft om één van zijn ‘Nocturnos’ te schilderen. Het antwoord van Whistler was: ‘toda mi vida’.

   Zo zijn mijn blogs niet begonnen op een dag in mei van het jaar 2010, ze hebben hun wortels, én bij mijn ouders, grootouders en de vele geslachten ervoor, onvermijdelijk doorweven met de stand van planeten en sterren, al is er over dit laatste niets bewezen of kan er niets bewezen worden, toch aanvaarden we dat we bij de geboorte, of bij de conceptie hun invloed hebben ondergaan. 

   Deze blog is dus duidelijk geïnspireerd door Borges, had ik hem niet gelezen, wanneer of waar ook, ik zou hem niet hebben opgezocht op de plaats waar ik hem vinden kon, want de door hem aangehaalde zin van Whistler draag ik mee in mijn dagen. Vandaag werd hij me te machtig en heb ik hem uit zijn schuiloord gehaald.

Wie me ertoe heeft aangezet, hoe ik er ooit ben bij terecht gekomen? Weet ik niet. Wat ik wel weet is dat ik Borges las - ik had een woordenboekje Spaans bij me - gezeten op een rots dichtbij de aanstormende golven, het water tot op de bladen van Borges’ ‘Discusión’, spattend.

De zee, de luchten, de op de rotsen slaande golven en Borges, grote onvergetelijke momenten in het leven.

[1] In zijn essay over ‘ la Poesia gauchesca’, uit zijn bundel ‘Discusión’, Biblioteca Borges, Alianza Editorial, 1997. Borges voegt eraan toe: ‘Con igual rigor  pudo haber dicho que había requerido todos los siglos que precedieron al momento en que lo pinto.

27-08-2020, 10:17 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het feit is dat ik nog eenmaal, de 105 Fragmenten kritisch, heel kritisch herlezen moet en deze binden aan elkaar om er een sluitend geheel van te maken. Dit is een moeilijk werk omdat ik al zovele malen, fragment na fragment kritisch heb bekeken voor ik het heb laten gaan. Ik moet dus een maximum aan kritiek opbrengen voor wat er staat, wat een bijna, voor mij, onmogelijke opdracht geworden is. Het zal er vooral op aankomen te schrappen wat geschrapt moet worden, want ik ben heel gul geweest in mijn gedachten en bewoordingen. Dit is wat me tussendoor te wachten staat de komende dagen: een voorbode op de herfst, die van mij dan.

   Ondertussen moet ik me verontschuldigen voor de vele typefouten in mijn tekst van gisteren. Ik had die klaar in de namiddag en wou die inloggen voor het slapen gaan. Echter als ik de tekst terug wou nemen vond ik hem niet meer terug op mijn pc en heb ik er een nieuwe tekst moeten schrijven, die onvoldoende herlezen en onverzorgd werd ingelogd. Het zijn zaken die meer en meer gebeuren. Het wordt me duidelijk, mijn dromen beginnen me te overstijgen, ik moet de realiteit onder ogen zien en weten dat ik te ver aan het gaan ben, veel te ver; dat wat ik doe elke dag niet meer voor mijn leeftijd is.

   Ik ondervond het ook met de documentaire over Petra - ik was ooit in Petra - op Canvas een paar dagen terug. Ik had moeite deze te volgen, al heb ik wel begrepen dat bij de bouw van Al Khazneh, de tempelgevel bij het binnenkomen in Petra, de houwers ervan, van boven af begonnen zijn, dat ze die gevel afdalend naar de basis uit de rots hebben gehouwen met alle details erop en eraan, en dit over de ganse breedte ervan, laag per laag dus, zodat ze geen stellingen nodig hadden, ze hadden het uitstekend deel rots onder hen.

   Ik moet dit bezoek aan Petra beschreven hebben staan in mijn dagboek van die tijd, maar de moed ontbreekt me om die tekst te gaan opzoeken. Zo wat was het nut van het dag aan dag bijhouden, waar ik ook was of wat ik ook deed of las, van die dagboeken?

   Als ik er vandaag over uitweid dan is het omdat ik nu weet ik dat het bijhouden ervan een nutteloze zaak is geweest, zoals ik heel wat nutteloze zaken heb gedaan in mijn leven; zoals het me thans toeschijnt dat mijn ganse leven  nutteloos is geweest, omdat er, als uiterlijk teken van mij, de kinderen uitgezonderd, weinig zal overblijven.

   Ook deze geschriften die nu al meer dan tien jaren doorlopen zullen op een dag verdwijnen. Verloren moeite ook, want ze hebben me moeite gekost, de ene dag wat meer dan de andere.

   En toch ga ik verder, wie denkt ik wel te zijn, een andere dan een veelschrijver?

   Sla ditmaal geen acht op wat je te lezen krijgt. Er zijn van die dagen in een leven dat het minder gaat, soms minder dan minder.

26-08-2020, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde